Dreidel

Este artigo amosa escritos hebraicos. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Un dreidel (Yiddish: דריידל dreydl plural: dreydlekh, Hebreo: סביבון Sevivon) é unha perinola de catro caras, coa que se xoga durante a festa xudía de Hanuka.^[1] O dreidel é unha variante xudía da perinola, o xoguete atópase en moitas culturas europeas.

Cada lado da perinola ten unha letra do alfabeto hebreo: נ (Nun), ג (Gimel), ה (He), ש (Shin), que xuntos forman o acrónimo de "נס גדול היה שם" (Nes Gadol Haia Sham - "un gran milagre ocorreu alí"). Estas letras forman tamén unha regra mnemotécnica para as regras dun xogo de azar xogado cun dreidel: Nun representa a palabra yiddish nisht ("nada"), Hei representa halb ("medio"), Gimel para gants ("todos"), e Shin para shtel ayn ("colocar"). En Israel, o cuarto lado da maioría dos dreidels está inscrito coa letra פ (Pei), facendo que o acrónimo, נס גדול היה פה (Nes Gadol Haia Poh - "Un gran milagre ocorreu aquí"), en referencia ao milagre que ocorre na terra de Israel. Algunhas tendas nos barrios haredí venden dreidels coa letra ש.

Etimoloxía[editar | editar a fonte]

A palabra yiddish dreydl vén da palabra dreyen ("dar volta", comparado con "drehen", que significa o mesmo en alemán). A palabra hebrea sevivon vén tamén da raíz "SBB" ("dar volta") e foi inventado por Itamar Ben-Avi (o fillo de Eliezer Ben Yehuda) cando tiña 5 anos de idade. Jaim Najman Biálik utiliza unha palabra diferente, kirkar (da raíz "KRKR" - "para facer virar"), nos seus poemas, pero non se adoptou no idioma hebreo.^[2]

Simbolismo[editar | editar a fonte]

Algúns rabinos atribúenlle un significado simbólico ás marcas no dreidel. Un comentario, por exemplo, conecta o catro letras co catro exilios aos que a nación de Israel foi obxecto historicamente (Babilonia, Persia, Grecia e Roma).^[3] Aínda que non é un mandamento (unha mitzvá) para o hanuka (os únicos mandamentos mitzvot só son as candeas acesas e dicir o Halel completo), facer virar o dreidel é un xogo tradicional xogado durante o día de festa.^[4]

Regras de xogo[editar | editar a fonte]

Cada xogador comeza cun número igual de pezas de xogo (usualmente 10-15). As pezas do xogo pode ser calquera obxecto, como Hanukkah gelt (moedas de chocolate de Hanuka), moedas de centavo, ou pasas. Ao principio de cada rolda, cada participante pon unha peza de xogo no centro ("pozo"). Ademais, cada vez que o pozo está baleiro e, ás veces se ten unha peza de xogo á esquerda, cada xogador coloca un no bote. Cada xogador fai virar o dreidel unha vez por quenda. Dependendo de que lado está cara a arriba cando deixa de virar, determina a cantidade de fichas que toma do pozo:

Se נ (Nun) está cara a arriba, o xogador non fai nada.
Se ג (Gimel) está cara a arriba, o xogador toma todo do pozo.
Se ה (He) está cara a arriba, o xogador recibe a metade das pezas do pozo. (Se hai un número impar de pezas no bote, o xogador toma a metade do bote redondeado cara a arriba ao número enteiro máis próximo)
Se ש (Shin) ou פ (Pei) está cara a arriba, o xogador engade unha peza do xogo ao pozo (a miúdo acompañado co canto "Shin, Shin, pon un").^[5] Nalgunhas versións do xogo, Shin equivale a colocar tres fichas ao pozo (un para cada "talo" de shin ש). Esta versión alternativa aumenta a equidade xeral do xogo.

Se o xogador queda sen fichas, queda fóra do xogo ou pode pedir a outro xogador por un "préstamo".^[6] Estas regras son comparables ás regras dunha clásica perinola de catro lados, onde as letras A, D, N e T (nalgúns países, con iniciais do latín) forman unha regra mnemotécnica para as regras do xogo, aufer (tomar), depón (pór), nihil (nada), e totum (todos). Así mesmo, as letras hebreas nun dreidel pode tomarse como unha regra mnemotécnica para as regras de xogo en yiddish.