Chasco (nome)
O apelido Chasco ou Txasko é un apelido vasco que ten as súas raíces tradicionais en Los Arcos (Reino de Navarra), aínda que teña filiais na propia Navarra (en Viana) e en Áraba (Santa Cruz de Campezo).
Historia e heráldica
[editar | editar a fonte]É unha liñaxe nobre e ilustre de orixe vasco-navarra, cuxa casa máis antiga estaba localizada na cidade de Los Arcos, do partido xudicial de Estella. Conforme con isto, os descendentes trasladáronse aos pobos próximos de Názar, Piedramillera, Torralba del Río, Zúñiga e Esprontzeda. Ao longo da historia, os membros da familia demostraron repetidamente a súa nobreza. Hoxe, en Los Arcos, o pazo familiar do século XIV está enfeitado cunha torre e escudo de armas familiar e situado diante da praza principal e a catedral. Nesta mesma cidade, esta liñaxe estaba emparentada con outras familias nobres, como a de Alba. Ademais, Juan Chasco, de Los Arcos, asistía sempre ás xuntanzas que o estado nobre realizaba no claustro parroquial e foi a autoridade da cidade, como testemuñan moitos notarios.
O apelido data de 1307, pero non se obtiveron rexistros de fidalguía ata 1798, nos que consta o escudo de armas que aparece na casa de Los Arcos. A súa heráldica consiste nun piñeiro, un león andante, atravesado ao pé do tronco da árbore, e a cada lado da árbore un castelo. Segundo Vicente de Cadenas e Vicente, hai outro escudo: fondo azul con chave de prata, colocada coma un pau, e acompañada á súa esquerda por un cadeado dourado.
Etimoloxía
[editar | editar a fonte]Segundo Euskaltzaindia a súa grafía actual para os vascófonos debería adoptar o tx e o k do euskara actual, substituíndo Chasco por Txasko.
| Ortografía tradicional | Ortografía académica actual |
|---|---|
| Chasco | Txasko |
A orixe e a etimoloxía da liñaxe "(De) Chasco" ou "Txasko" non foron estudadas por moitos historiadores, polo que hai poucos libros que falen do apelido como tal. Entre os estudosos deste apelido atopamos o erudito Don Alfredo Basan. A continuación móstranse algúns dos traballos que analizan o apelido nese aspecto:
- Euskal deituren izendegia (Philippe Oyhamburu):
Chasco: Etxazko (de "casa", en éuscaro etxe) ou Sasko (de "xesta", en éuscaro sasi).
- Apelidos vascos (Endika de Mogrobejo):
Txasko: xesteira (unha terra chea de xestas).
Os dous autores derivan a etimoloxía do apelido de xesta. Porén, non se atopou ningunha evidencia significativa ata o momento.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- (en éuscaro) Sobrenomes vascos Euskal deiturak-Euskaltzaindia Arquivado 11 de maio de 2018 en Wayback Machine. (Páxina 46).
- (en castelán) Arquivo Dixital Viana
- (en castelán) Arquivo Dixital de Viana - Heràldica de Viana
- Consultas Patrimonio Cultural de Navarra. Nº de rexistro: NA-1-033-002078-000. Brasón de Chasco.
- Sobrenome Chasco por provincia de residencia
- (en castelán) Informacións sobre o sobrenome en Merindadestella Arquivado 28 de maio de 2020 en Wayback Machine.
- (en castelán) O Grande Priorado de Navarra da Orde de San Xoán de Xerusalén Arquivado 04 de marzo de 2016 en Wayback Machine. (Páxinas 5 e 8).
- (en castelán) Notas do barrio de Los Arcos na Baixa Idade Media: laicos e consello parroquial, presenza de xudeus e organización municipal (Páxinas 205, 222, 223, 225, 227 e 229).
- (en castelán) Informacións sobre o vale do Lana e súas aldeas
- (en castelán) ANTZINAKO - Sobrenome de Chasco
- (en castelán) Lacarra de Miguel, José María. O Xuramento dos Reis de Navarra (1234-1329)