Speculum Humanae Salvationis

Speculum Humanae Salvationis é o título dunha obra anónima do século XIV onde se desenvolve a chamada tipoloxía bíblica, é dicir, a lectura do Antigo Testamento como prefiguración do Novo Testamento e onde os personaxes do primeiro son vistos como tipos ou espellos do segundo, sobre todo episodios da vida de Xesús.

O éxito da obra, escrita en latín, levou a que se conservasen numerosas copias manuscritas (350) e estampas como incunables (polo menos 16). Está considerado un dos libros máis populares da época no campo da teoloxía popular. Foi traducido ao francés, inglés, alemán, castelán, checo e holandés.

Exemplo de paralelismo tipolóxico entre a tentación de Cristo e Daniel nunha das páxinas do libro.

Estrutura

O libro comeza cun prólogo seguido de 42 capítulos de 100 liñas en verso cada un. Relatan un episodio relacionado con Cristo e tres historias anteriores que o prefiguran, con abundantes ilustracións dos catro relatos. Nalgunhas versións manuscritas, engadíronse tres capítulos adicionais: as etapas da Paixón de Xesús, as sete tristezas e as sete alegrías da Virxe, estas sen precedentes. Os capítulos inclúen oracións e pódense utilizar de forma autónoma para sermóns da misa. Cada páxina contén dúas columnas de texto con vinte e cinco liñas escritas por columna, con ilustracións ao comezo dalgunhas liñas e na parte superior do folio.

Páxina de texto coa estrutura habitual

Autoría

Na tradición medieval de obras colectivas e de non presumir dos propios obxectivos, o autor permanece voluntariamente no anonimato, como afirma no prefacio. Das alusións, porén, pódese deducir que se trata dun frade dominico e que se lle atribúe a dúas figuras. O primeiro é o de Ludolf de Saxonia, que escribiu unha vida comentada de Xesús na mesma liña que os episodios aquí escollidos. A outra opción é a de Vicent de Beauvais, autor do Speculum Maius, unha enciclopedia medieval, obra coa que comparte algunhas fontes de referencia e a quen un dos primeiros tradutores do texto ao francés, Jean Miélot, cita como autor.

Legado

As correspondencias entre tipos ou figuras da obra apareceron en numerosas obras posteriores, debido á enorme popularidade do libro. A parte iconográfica tamén tivo unha forte influencia. Aínda que cada exemplar tiña as súas propias variacións en canto a ilustracións (e gran variedade no coidado dos detalles ou materiais empregados segundo o prezo final que se fixará no libro), existe unha forte unidade de estilo entre os distintos debuxos. Estes foron influenciados por autores posteriores, como Rogier van der Weyden.