Linguas quechuas: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella Edición máis nova →

Contido eliminado Contido engadido

En liña

Revisión como estaba o 25 de marzo de 2013 ás 14:24

Quechua (Qhichwa Shimi / Runa Shimi)
Falada en:	Perú, Arxentina, Bolivia, Chile, Colombia e Ecuador (inmigrantes en Brasil, España, Estados Unidos, Francia, México, Canadá, Italia e Xapón)
Rexións do planeta:	Andes.
Total de falantes:	14.000.000 Nativos: 9.600.000 Outros: 4.400.000
Posición:	83^a
Familia lingüística:	Familia Quechua
Status oficial
Lingua oficial de:	Perú, Bolivia, Colombia e Ecuador.
Regulada por:	Non regulado
Codificacións
ISO 639-1	qu
ISO 639-2	que
Véxase tamén: Linguas románicas – Lingua

O quechua é unha familia de linguas que teñen unha orixe común, o protoquechua, que se falou nun territorio dos Andes próximo da costa do Peru. Ten o rango de lingua oficial en Perú, Ecuador e Bolivia; conta tamén cuns centos de falantes en Colombia e na Arxentina. En total hai dez millóns de falantes.

Características

Dentro da gran diversidade das súas variantes, o quechua caracterízase por comprender linguas moi regularmente aglutinantes cunha orde gramatical variábel. O seu gran número de sufixos muda tanto o significado das palabras por completo como os matices do significado. Algunhas características gramaticais notábeis inclúen a conxugación bipersoal (os verbos concordan co suxeito e o obxecto), evidencialidade (indicación da fonte e a veracidade do coñecemento expresado), unha partícula de tópico e sufixos que indican quen se beneficia dunha acción e da actitude do falante ao respecto, aínda que algunhas linguas e variedades poden carecer dalgunhas destas características.

A identificación das linguas que conforman esta familia foi controvertida por mor de que non todas estas variedades son mutuamente intelixíbeis. Dende mediados do século XVII, estendeuse o mito de que o quechua é un só idioma, onde o quechua falado no Cuzco (naquel entón, o quechua clásico) sería a lingua por excelencia e as demais variedades, meras corrupcións desta. A evidencia lingüística contemporánea contradí frontalmente esta crenza, pois o quechua clásico non é a orixe de todas as variedades da familia quechua senón que existen outras variedades moito máis antigas ca esta.

Modelo:Link FA

@@ Liña 60: / Liña 60: @@
 {{Link FA|es}}
-[[af:Quechua]]
-[[am:ቀቿ]]
 [[ang:Kescƿisc sprǣccynn]]
-[[ar:كتشوا]]
-[[ast:Quechua]]
-[[ay:Qhichwa aru]]
-[[be:Мова кечуа]]
-[[be-x-old:Кечуа (мова)]]
-[[bg:Кечуа (език)]]
-[[bn:কেচুয়া ভাষা]]
-[[br:Ketchwaeg]]
-[[bs:Kečuanski jezik]]
-[[ca:Quítxua]]
-[[cs:Kečuánština]]
-[[cv:Кечуа (чĕлхе)]]
-[[cy:Quechua]]
-[[da:Quechua (sprog)]]
-[[de:Quechua]]
-[[el:Κέτσουα γλώσσες]]
-[[en:Quechua languages]]
-[[eo:Keĉua lingvaro]]
-[[es:Lenguas quechuas]]
-[[et:Ketšua keel]]
-[[eu:Kitxua]]
-[[fa:زبان کچوا]]
-[[fi:Ketšua]]
-[[fr:Quechua]]
-[[ga:An Cheatsuais]]
-[[gd:Quechua]]
-[[gn:Kechuañe'ẽ]]
-[[he:קצ'ואה]]
-[[hif:Quechua bhasa]]
-[[hr:Kečuanski jezik]]
-[[hu:Kecsua nyelv]]
-[[hy:Կեչուա (լեզու)]]
-[[id:Bahasa Quechua]]
-[[io:Kechuana linguo]]
-[[is:Quechua]]
-[[it:Lingue quechua]]
-[[iu:ᑮᓱᐊ]]
-[[ja:ケチュア]]
-[[ka:კეჩუა (ენა)]]
-[[ko:케추아어족]]
-[[kv:Кечуа (кыв)]]
-[[la:Linguae Quechuae]]
-[[li:Quechua]]
-[[lij:Quechua]]
-[[lt:Kečujų kalba]]
-[[lv:Kečvu valoda]]
-[[mi:Reo Runa Simi]]
-[[mk:Кечуански јазици]]
-[[mr:क्वेचुआ भाषा]]
-[[ms:Bahasa Quechua]]
-[[nah:Quechhuatlahtōlli]]
-[[nds:Quechua (Spraak)]]
-[[new:क्वेस्वा]]
-[[nl:Quechua (taal)]]
-[[nn:Quechua]]
-[[no:Quechua]]
-[[nv:Kéchwa bizaad]]
-[[oc:Quíchoa]]
-[[pl:Język keczua]]
-[[pms:Lenghe quechuan]]
-[[pnb:کیوچوا]]
-[[pt:Quíchua]]
-[[qu:Qhichwa simi]]
-[[rm:Quechua]]
-[[ro:Limbi quechua]]
-[[ru:Кечуа (язык)]]
-[[sh:Kečua (jezik)]]
-[[simple:Quechua]]
-[[sk:Kečuánčina]]
-[[sl:Kečuanščina]]
-[[sq:Kueçua (gjuhë)]]
-[[sr:Кечуа језик]]
-[[sv:Quechua]]
-[[ta:கெச்வா மொழிகள்]]
-[[th:ภาษาเกชัว]]
-[[tr:Keçuva dilleri]]
-[[ug:كۋېچۇئا تىلى]]
-[[uk:Кечуа]]
-[[vi:Tiếng Quechua]]
-[[wa:Ketchwa]]
-[[xmf:კეჩუა (ნინა)]]
-[[zh:克丘亞語]]