Portal:A Coruña

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

A Coruña é unha cidade situada no noroeste de Galiza e bañada polo océano Atlántico, nas rías Altas. É a capital da provincia da Coruña e a cabeza da súa comarca, que ademais do seu propio concello inclúe os de Abegondo, Arteixo, Bergondo, Cambre, Carral, Culleredo, Oleiros e Sada. Despois de Vigo, A Coruña é o segundo concello galego máis poboado; contaba no ano 2015 con 243 870 habitantes, fronte aos 294 098 habitantes da cidade olívica.

A cidade é sede do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, da Delegación do Goberno en Galicia, da Real Academia Galega, do Arquivo do Reino de Galicia e da Forza Loxística Operativa. Dende 1563 foi sede da Real Audiencia de Galicia (permanentemente dende 1612) e foi capital de Rexión Militar ata a súa desaparición en 2002.

O seu emprazamento é privilexiado, xa que se ergue sobre un promontorio na entrada dunha ría nun amplo golfo, o Portus Magnus Artabrorum dos xeógrafos clásicos. O centro da cidade espállase sobre unha península unida a terra firme por un estreito istmo, no que presenta dúas fachadas marítimas distintas: a portuaria (cara á ría da Coruña), de augas tranquilas, e outra de mar aberto, cara á enseada do Orzán, onde se atopan as praias urbanas de Riazor e o Orzán.

Unha das características máis notables que identifican A Coruña constitúena as múltiples e variadas galerías ou miradoiros que presentan nas súas fachadas numerosas casas do século XIX, que deron á Coruña o sobrenome de Cidade de Cristal, sen esquecer as súas numerosas praias, así como o contorno rural, que ofrece múltiples posibilidades de lecer.

Artigo destacado

editar

Santa María de Oza, chamado abreviadamente Oza, foi un concello da provincia da Coruña, desaparecido en 1912 trala súa anexión ó concello da Coruña. Ó concello de Oza pertencían as parroquias de Visma, San Cristovo das Viñas, Elviña e Oza. Limitaba polo norte co concello da Coruña e co mar; polo leste co concello de Culleredo; polo sur co concello de Arteixo; e polo oeste co Océano Atlántico.

O núcleo histórico de Oza atopábase na costa da parroquia homónima, arredor da Capela de Santa María de Oza e ó pé da Praia de Oza, máis tarde coñecida como Praia de Lazareto. O lugar estaba situado entre Casabranca, A Pasaxe –topónimo alternativo para referise ás Xubias– e a batería de Oza. Porén, co paso do tempo Monelos se foi convertendo no núcleo máis poboado, feito que provocou que unha vez creado o concello, a casa consistorial rematase sendo establecida en Monelos e non en Oza, en torno a 1860.

O 1 de outubro de 1912, logo dunha convulsa historia, o Concello de Oza disolveu a súa Corporación Municipal e pasou a integrarse no da Coruña. Quedaba así amplamente incrementada a superficie do concello coruñés, supoñendo a anexión de Oza máis do 70% do actual territorio municipal herculino.

Lugar de interese

editar

A Casa do Home, máis coñecida como DOMUS, é un museo coruñés, o único interactivo conceptual e monográfico sobre o ser humano. Algunhas das súas montaxes máis interesantes son un colaxe representando a Gioconda realizado con 10.062 fotografías de persoas de todo o mundo, imaxes dun parto, elaborar un menú e comprobar se é equilibrado ou ver os latidos do propio corazón. Foi inaugurado en abril de 1995 e é obra de César Portela e Arata Isozaki.

Conta con 1.500 m² de exposicións, 300 deles na sala Severo Ochoa, de exposicións temporais, e unha sala de proxeccións (chamada Leonardo da Vinci) de cinema en grande formato. As exposicións oferecen uns 200 módulos interactivos. Ademais de fornecer información, esixen ser accionados mediante algún mecanismo, frecuentemente en forma de xogos sinxelos, para entender o seu funcionamento. En 2015 inaugurouse a sala Maker, dedicada á robótica.

Como lembranza da Real Expedición Filantrópica da Vacina, expedición científica que levou a vacina da varíola a América, inaugurouse un monumento na balconada do museo.

Imaxe destacada
Categorías
Biografía destacada

editar

Salvador de Madariaga y Rojo, nado na Coruña o 23 de xullo de 1886 e finado en Locarno (Suíza) o 14 de decembro de 1978, foi un diplomático, escritor, historiador e pacifista galego. Durante a Segunda República Española foi ministro en 1934 de Instrución Pública e Belas Artes (1931-1934) e de Xustiza (1934), e cofundador do Colexio de Europa en 1949. De pensamento liberal e europeísta, exiliouse no Reino Unido logo do inicio da guerra civil. Durante a guerra fría foi un activo militante en contra do comunismo soviético, así como opositor da ditadura franquista; só retornou a España logo da morte de Franco. Membro de número da Real Academia Española e a Real Academia de Ciencias Morais e Políticas, como escritor cultivou diversos xéneros: ensaio histórico e político, crítica literaria, novela, biografía ou poesía, entre outros.

En 1921 conseguiu un posto permanente na Sociedade de Nacións tras asistir como asesor temporal. En 1928 converteuse en profesor de lingua española na Universidade de Oxford, posto que desempeñou durante tres anos. En 1931, logo de ser designado embaixador español nos Estados Unidos polo goberno da República, foi elixido deputado da Organización Republicana Gallega Autónoma (ORGA) pola Coruña.

Foi varias veces candidato ao Premio Nobel da Paz, mais non chegou a gañar o galardón.

Sabías que...?

editar

Paseo marítimo do Orzán.


Este mes

editar

María Pita na defensa da Coruña.


Cita destacada

editar


¡Ouh! meiga cibdá da Cruña, /cibdá da torre herculina,

de xeneracións lembranza / máis fortes qu’as d’hoxe en día;
cibdá que por sobr’os mares / erguel-a cabeza altiva,
cal onte nas tuas murallas / o brazo de María Pita:
¿Que tés nese teu recinto, / que tés pr'os que te visitan,
que coñocerte non poden / sin que deixarte non sintan?

Manuel Curros Enríquez, Aires da miña terra.

Artigos de calidade e bos


Portais relacionados

editar

Galicia
Galicia

Galicia

Ferrol
Ferrol

Ferrol

Lugo
Lugo

Lugo

Ourense
Ourense

Ourense

Pontevedra
Pontevedra

Pontevedra

Santiago de Compostela
Santiago de Compostela

Santiago de Compostela

Vigo
Vigo

Vigo

Proxectos irmáns

editar

Wikimedia Commons
Wikimedia Commons

en Commons