Ver o código fonte de "Montaña"

{{1000}}
{{Outros homónimos|Montaña (homónimos)}}
[[Ficheiro:Becharof National Wildlife Refuge,Alaska.jpg|miniatura|dereita|250px|Montaña en [[Alasca]].]]
Unha '''montaña'''<ref>{{DRAG|montaña}}</ref> é un [[accidente xeográfico]], unha [[elevación]] sobre o [[terreo]] lindeiro formada normalmente a partir de [[sinclinal|sinclinais]] e [[erosión]]. A unha secuencia de montañas chámase [[cordilleira]]. Unha montaña ten unha altitude bastante superior a un [[Outeiro (orografía)|outeiro]], aínda que non exista unha altitude específica para esa diferenciación. Así, cada autoridade no asunto asume valores convenientes, aínda que a montaña sexa tipicamente escarpada, de grande inclinación e con superposición de relevos.

== Día Internacional das Montañas ==
O 20 de decembro de [[2002]], a [[Organización das Nacións Unidas|Asemblea Xeral da ONU]] declarou o 11 de decembro como ''Día Internacional das Montañas'' <ref>[https://www.un.org/es/observances/mountain-day ONU]</ref><ref>"Hoy se celebra el Día de las Montañas", en ''La Voz de Galicia'', suplemento ''La Voz de la escuela'', 11.12.2013.</ref>. 

Entre outras razóns para esta declaración cítanse as seguintes: a superficie do [[planeta]] [[Terra]] é nun 27% montañosa; o 10% da [[poboación mundial]] vive en terreo montañoso. Todos os [[río]]s nacen en montañas, o que torna máis de metade da [[humanidade]] dependente das montañas por seren responsábeis da auga fluvial. A cuarta parte dos animais e plantas da Terra medran nas montañas.

== Xeografía ==
=== Topografía ===
A proporción de terras emerxidas situadas a máis de 1000&nbsp;m sobre o nivel do mar é de aproximadamente unha cuarta parte do total,<ref name="Rieutort">Laurent Rieutort, «Les populations des montagnes du monde: répartition et systèmes de peuplement», Prace geograficzne, vol. 113, Cracovia, 2004, páx. 171-183 [https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00922122/document].</ref><ref name="Borsdorf">Axel Borsdorf, Valérie Braun, «Panorama de la recherche sur la montagne en Europe et dans le monde», ''Recherche alpine: spécificité et devenir'', vol. 96, n°4, 2008, páx. 101-116. Dispoñible en: [http://journals.openedition.org/rga/625#tocto2n4]</ref> á que se pode agregar outro 10% de terras, cunha altitude inferior, mais que presentan unha forte pendente segundo os criterios do [[UN Environment World Conservation Monitoring Centre]] (UNEP-WCMC).<ref name="Rieutort"/> En detalle, o terreo montañoso comprende aproximadamente o 33% de Eurasia, o 24% de América do Norte, o 19% de América do Sur e o 14% de África.<ref>{{harvsp|Blyth|Groombridge|Lysenko|Miles|2002|p=14}}.</ref>
[[Ficheiro:Aiguilles de Chamonix depuis l'Index.JPG|miniatura|Vista das [[agullas de Chamonix]], relevo típico dunha cadea de colisión nunha contorna glaciar]]
Nun macizo montañoso, os cumios están conectados por [[cordilleira|cristas]] e quedan separados entre eles por collados ou por [[porto de montaña|pasos]], que son os puntos máis baixos da área de cristas, e por [[val]]es para os máis largos, que en xeral separan os macizos. Un cumio pode ter unha cima principal e varias cimas máis secundarias.<ref name="Regneault">Émile-Emmanuel Regneault, ''Traité de topographie et de géodésie forestières'', J. Troup, Nancy, 1844, pag. 235-238.</ref>

A [[xeomorfoloxía]] das montañas depende de varios factores:<ref name="Birot">Pierre Birot, «Les différents types de montagne», ''L'information géographique'', vol. 13, n°.3, 1949, pag. 85-96, {{doi|10.3406/ingeo.1949.5455}}</ref> do seu proceso de formación ([[orexénese]]), da velocidade de deformación (movementos verticais e horizontais das rochas), da propia [[litoloxía|natureza das rochas]] (as rochas suaves da relevos máis suaves que as duras) e do [[clima]].

Nas cadeas de [[colisión continental|colisión]] novas, e nas cadeas anciás considerablemente anovadas, os cumios adoitan chamarse picos cando teñen forma cónica e agullas cando están particularmente afiados nunha crista, ou mesmo dente cando se separan do relevo.<ref name="Regneault"/> Tamén se empregan os cualificativos «punta», «cabeza» ou mesmo «rocha».{{sfn|Thomasset|2000|p=16|group=Th.}} Cando experimentaron unha [[glaciación]], os cumios poden presentar unha forma de [[pico piramidal]] que domina os [[val glaciar|vales]] e os [[circo glaciar|circos glaciares]].<ref>Roger Brunet, Hervé Théry, Robert Ferras, ''Les mots de la géographie'', Reclus, 3.ª ed., 2005 {{ISBN|9782110059437}}, páx. 502.</ref>

O [[relevo de pregamento]] tradúcese nunha xeomorfoloxía específica. A cima dun [[anticlinal]] forma un [[Monte (xeomorfoloxía)|monte]]. Nun relevo conforme, de [[relevo xurásico|tipo xurásico]], o fondo dun [[sinclinal]] constitúe un [[Val (xeomorfoloxía)|val]]. Unha depresión na cima dun monte é unha [[combe (xeomorfoloxía)|combe]]. As cornixas rochosas no bordo do val ou da combe chámanse [[crêt]]s. As [[cluse]]s son depresións que atravesan as anticlíneas transversalmente. Nun [[relevo invertido]], de tipo [[Prealpes|prealpino]], as sinclinais atópanse nos puntos altos por [[erosión diferencial]] e dise que están encaramadas. O [[relevo apalachano|relevo dos Apalaches]] é un tipo particular de relevo de pregamento que xa fora moi aplanado e que despois foi novamente elevado, o que provocou a reanudación da erosión. Neste caso, as anticlinais e as sinclinais denomínanse respectivamente barras e sucos.<ref>[[Alain Foucault]], Jean-François Raoult, ''Dictionnaire de géologie'', Dunod, París, 2010, 7è éd. (1re éd. 1980), 388 p. {{ISBN|978-2-10-054778-4}}), pag. 303.</ref>
[[Ficheiro:Jurassic relief.svg|miniatura|Diagrama que representa un relevo de tipo Jura e as terminoloxías asociadas]] 
Nun dominio extensivo, o bordo dun [[horst]] forma xeralmente un largo [[escarpe]] de [[falla]]. A erosión axuda a crear cumios individualizados.{{sfn|Amat|Dorize|Gautier|2008|p=263-264|group=Am.}}

Os relevos volcánicos son de dous grandes tipos:
* os volcáns [[erupción volcánica|explosivos]] preséntanse en xeral en forma de [[estratovolcán]]s de aparencia cónica ou de [[domo de lava|domos de lava]].<ref name="Jouty">{{harvsp|Jouty|Odier|1998}}.</ref> Os estratovolcáns poden soportar domos de lava e [[cono volcánico|conos de escoura]] secundarios<ref name="Jouty"/> e nese caso dise que son [[volcán complexo|complexos]]; os [[Volcán somma|volcáns somma]] son parte deles.
* os volcáns [[erupción efusiva|efusivos]] están en forma de [[volcán en escudo|volcáns en escudo]], de grandes dimensións e con pendentes moi pequenas.<ref name="Jouty"/> Estes tamén poden soportar conos volcánicos. Cando os volcáns en escudo emiten lava por debaixo dun [[casquete de xeo]], forman [[tuya (volcán)|tuyas]].<ref>Gilles Chazot, René Maury, Olivier Roche, Arnaud Agranier, Jean-François Lénat, ''Volcanologie'', De Boeck Superieur, 2017 {{ISBN|978-2807307230}}, páx. 168.</ref> A maioría dos [[volcán submarino|volcáns submarinos]] son volcáns en escudo.<ref>Gilles Chazot, et al., pag. 57-61, 109-111.</ref>

Os estratovolcáns e os volcáns en escudo adoitan ter [[Cráter volcánico|cráteres]] no seu cumio e ás veces cando se baleira a [[cámara magmática]], unha gran [[Caldeira volcánica|caldeira]].<ref>Fernand Joly, ''Glossaire de géomorphologie'', éd. Armand Colin, 1997.</ref>

<gallery mode="packed" caption="Comparación de estratovolcáns e volcáns en escudo">
Ficheiro:Damavand in winter.jpg|Vista do [[monte Damavand]] en inverno, [[estratovolcán]] durmido e punto máis alto de [[Irán]]
Ficheiro:FujiSunriseKawaguchiko2025WP.jpg|Vista do [[monte Fuji]], estratovolcán activo e punto culminante do [[Xapón]]
Ficheiro:Mauna_Kea_from_the_ocean.jpg|Vista desde o mar do [[Mauna Loa]], [[volcán en escudo]] de [[Hawai]]
Ficheiro:Skjaldbreiður 1.JPG|Vista do [[Skjaldbreiður]], volcán en escudo en [[Islandia]]
Ficheiro:Herðubreið-Iceland-2.jpg|Vista do [[Herðubreið]], unha [[tuya (volcán)|tuya]] en Islandia
</gallery>
[[Ficheiro:Roraima cliffs1.jpg|miniatura|Cantís do [[monte Roraima]], un [[tepuy]] en Venezuela]]

Nas [[conca sedimentaria|concas sedimentarias]], a erosión diferencial tamén pode alterar os relevos. Se as capas sedimentarias son [[monoclinal|monoclinais]], é dicir, están inclinadas mais non pregadas, ten o mesmo [[buzamento]], cunha alternancia de rochas duras arriba e brandas debaixo, a erosión forma no bordo da conca unha costa, cunha fronte ríxida e un lombo lixeiramente inclinado; se o fragmento rochoso está totalmente illado, constitúe un [[cerro testigo]].{{sfn|Foucault|Raoult|Cecca|Platevoet|2014|p=315|group=Fo.}}{{sfn|Amat|Dorize|Gautier|2008|p=263-264|group=Am.}}<ref>Max Derruau, ''Les formes du relief terrestre: notions de géomorphologie'', Armand Colin, 2010.</ref> Se as capas non están inclinadas ou son febles, a erosión pode causar a aparición dun relevo tabular chamado [[Mesa (xeomorfoloxía)|mesa]] cando constitúe unha [[meseta]],{{sfn|Foucault|Raoult|Cecca|Platevoet|2014|p=315|group=Fo.}} [[butte]] se as súas dimensións son máis pequenas,{{sfn|Amat|Dorize|Gautier|2008|p=213|group=Am.}}<ref>[[Roger Brunet]], ''[[Les mots de la géographie]]'', Reclus-La Documentation française, 1993, páx. 282.</ref> [[planèze]] se a orixe é un relevo volcánico invertido,{{sfn|Foucault|Raoult|Cecca|Platevoet|2014|p=316|group=Fo.}} ou [[tepuy]], nun ambiente tropical.

Entre as diferentes formas de [[inselberg]] (do alemán, montaña-illa, un relevo illado que domina unha chaira ou unha meseta) están o [[hardhardt]] e o [[kopje]], que son respectivamente un [[monólito]] natural inclusivo e unha morea de rochas, ou mesmo o [[morne]],{{sfn|Amat|Dorize|Gautier|2008|p=258|group=Am.}} nun ambiente tropical,{{sfn|Amat|Dorize|Gautier|2008|p=213|group=Am.}} o [[monadnock]] en zona temperada,{{sfn|Amat|Dorize|Gautier|2008|p=258|group=Am.}}<ref name="Jouty"/> e o [[neck]] e o [[Dique (xeoloxía)|dique]], que son respectivamente os restos dunha [[cheminea volcánica]] e dun filón volcánico vertical espidos pola erosión{{sfn|Foucault|Raoult|Cecca|Platevoet|2014|p=316|group=Fo.}}

<gallery mode="packed" caption="Relieves montañosos de tipo [[inselberg]]">
Ficheiro:Sunrise @ monument valley.jpg|[[Butte]] de Merrick, en [[Monument Valley]], [[Utah]]
Ficheiro:Uluru,_helicopter_view,_cropped.jpg|[[Uluru]], o 2.º maior monólito natural do mundo
Ficheiro:Crook County, WY, USA - panoramio (100).jpg|[[Monumento nacional da Torre do Diaño|Torre do Diaño]], antiga [[cheminea volcánica]] en que o arrefriamento da lava ocasionou columnas basálticas
Ficheiro:Spitzkoppe Sonnenaufgang.jpg|[[Spitzkoppe]], formado por levantamentos e magmatismo de principios do Cretáceo
Ficheiro:Rio_Sugarloaf_and_Corcovado_from_sea_2.jpg|[[Pão de Açúcar]] e [[Cerro do Corcovado|Corcovado]], en [[Río de Janeiro]], parte dunha familia de afloramentos rochosos empinados coñecidos como [[hardhardt]]s
</gallery>

=== Orixe das montañas ===
[[Ficheiro:Aconcagua.8.22.03w.jpg|miniatura|O [[Aconcagua]] (6960,8&nbsp;m) é a montaña máis alta da Terra fóra de Asia]]
A orixe das montañas está en forzas endóxenas, posteriormente modificadas por factores exóxenos, como a [[erosión]]. As [[oroxénese]]s que deixaron máis pegadas no [[relevo terrestre|relevo]] e na configuración actual dos continentes derivan do [[oroxenia varisca|pregamento herciniano]], na [[Era Paleozoica]], e do [[Oroxenia Alpina|pregamento alpino]], na [[Era Cenozoica]]. No [[Período Cuaternario]] as glaciacións erosionaron as cadeas montañosas, dando lugar a moitas das paisaxes montañosas características. Un exemplo de formación montañosa terciaria é a [[cordilleira dos Andes]].

Na historia da Terra houbo polo menos tres grandes períodos de formación de montañas:
* a [[oroxenia caledoniana]], con relevos montañosos que se formaron hai 400 millóns de anos, como sucede en [[Escocia]] (de nome latino Caledonia).
* a [[oroxenia herciniana]], con relevos que se formaron hai 270 millóns de anos, como por exemplo, os [[Montes Urais|Urais]] entre Europa e Asia e os [[Apalaches]] en [[Norteamérica]].
* a [[oroxenia alpina]], con relevos montañosos elevados formando longos cordais, volcánicos ou non, que se formaron hai uns 35 millóns de anos, como sucede nos Alpes, en Europa e no [[Himalaia]]. Son os relevos máis novos e moitos deles aínda se están a erguer, resultando ademais que a erosión actuou sobre eles durante menos tempo, polo que as montañas alpinas presentan as maiores alturas do relevo terrestre.

== Montañas máis altas ==
As cinco montañas máis altas de cada continente son as seguintes:

=== África ===
[[Ficheiro:Mount Kilimanjaro 2007.jpg|miniatura|dereita|250px|O monte [[Kilimanjaro]] dende o aire en xullo de 2007.]]
{| class="wikitable"
! Orde !! Cume !! Altitude (m) !! Localización !! Coordenadas !! Notas
|-
| align="center"|1 || [[Kilimanjaro]] || align="center"| 5&nbsp;895 || {{TZAb}} [[Tanzania]] || {{Coordenadas|3|04|33|S|37|21|12|E|type:mountain(5895)|display=inline}} || o seu punto culminante é o volcán [[Kibo]].
|- 
| align="center"|2 || [[Monte Kenya]] || align="center"| 5&nbsp;199 || {{KENb}} [[Kenya]] || {{Coordenadas|0|09|22|S|37|19|05|E|type:mountain(5199)|display=inline}} ||
|- 
| align="center"|3 || [[Mawenzi]] || align="center"| 5&nbsp;149 || {{TZAb}} [[Tanzania]] || || pertence ao [[macizo]] do [[Kilimanjaro]].
|-
| align="center"|4 || [[Ruwenzori]] || align="center"| 5&nbsp;109 || {{CODb}} [[República Democrática do Congo|R. D. do Congo]] e<br/> {{UGAb}} [[Uganda]] || {{Coordenadas|0|23|00|N|29|52|00|E|type:mountain(5109)|display=inline}} ||
|-
| align="center"|5 || [[Ras Dashan]] || align="center"| 4&nbsp;623 || {{ETHb}} [[Etiopía]] || {{Coordenadas|13|14|12|N|38|22|21|E|type:mountain(4623)|display=inline}} ||
|}

=== América do Norte ===
[[Ficheiro:Denali Mt McKinley.jpg|miniatura|dereita|250px|O monte McKinley visto dende o norte.]]
{| class="wikitable"
|-
! Orde !! Cume !! Altitude (m) !! Localización !! Coordenadas !! Notas
|-
| align="center"|1 || [[Denali|Denali/monte McKinley]] || align="center"| 6&nbsp;194 || {{USAb}} [[Estados Unidos de América]] || {{Coordenadas|63|43|10|N|151|00|26|W|display=inline}} || 
|-
| align="center"|2 || [[Monte Logan]] || align="center"| 5&nbsp;956 || {{CANb}} [[Canadá]] || {{Coordenadas|60|32|02|N|140|24|10|W|type:mountain(5956)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|3 || [[Pico de Orizaba]] || align="center"| 5&nbsp;675 || {{MEXb}} [[México]] || {{Coordenadas|19|01|08|N|97|16|12|W|type:mountain(5678)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|4 || [[Monte Sant Elias]] || align="center"| 5&nbsp;489 || {{USAb}} [[Estados Unidos de América]] e {{CANb}} [[Canadá]] || {{Coordenadas|60|17|36|N|140|55|46|W|type:mountain(5489)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|5 || [[Popocatépetl]] || align="center"| 5&nbsp;410 || {{MEXb}} [[México]] || {{Coordenadas|19|01|23|N|98|37|19|W|type:mountain(5410)|display=inline}} || 
|}

=== América do Sur ===
[[Ficheiro:Monte Aconcagua.jpg|miniatura|dereita|250px|O [[Aconcagua]] visto dende a entrada do parque.]]
{| class="wikitable"
|-
! Orde !! Cume !! Altitude (m) !! Localización !! Coordenadas !! Comentarios
|-
| align="center"|1 || [[Aconcagua]] || align="center"| 6&nbsp;962 || {{ARXb}} [[Arxentina]] || {{Coordenadas|32|39|15|S|70|00|41|W|type:mountain(6962)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|2 || [[Ojos del Salado]] || align="center"| 6&nbsp;891 || {{CHLb}} [[Chile]] || {{Coordenadas|27|06|35|S|68|32|32|W|type:mountain(6891)|display=inline}} || É o volcán máis alto do mundo.
|-
| align="center"|3 || [[Monte Pissis]] || align="center"| 6&nbsp;774 || {{ARXb}} [[Arxentina]] || {{Coordenadas|27|45|14|S|68|47|53|W|type:mountain(6774)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|4 || [[Huascarán]] || align="center"| 6&nbsp;768 || {{PERb}} [[Perú]] || {{Coordenadas|9|07|17|S|77|36|32|W|type:mountain(6768)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|5 || [[Cerro Bonete]] || align="center"| 6&nbsp;759 || {{ARXb}} [[Arxentina]] || {{Coordenadas|28|01|08|S|68|45|22|W|type:mountain(6759)|display=inline}} || 
|}

=== Antártida ===
[[Ficheiro:Vinson_Massif_from_space.jpg|miniatura|dereita|250px|Macizo Vinson visto dende o espazo.]]
A [[Antártida]] é unha zona internacional, sen soberanía directa de ningún estado.
{| class="wikitable"
! Orde !! Cume !! Altitude (m) !! Coordenadas !! Notas
|-
| align="center"|1 || [[Macizo Vinson|Monte Vinson]] || align="center"| 4&nbsp;897 || {{Coordenadas|78|31|31|S|85|32|02|W|type:mountain(4897)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|2 || [[Monte Tyree]] || align="center"| 4&nbsp;852 || {{Coordenadas|78|24|00|S|85|55|00|W|type:mountain(4852)|display=inline}} || 
|- 
| align="center"|3 || [[Monte Kirkpatrick]] || align="center"| 4&nbsp;528 || {{Coordenadas|84|20|00|S|166|25|00|E|type:mountain(4528)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|4 || [[Monte Markham]] || align="center"| 4&nbsp;350 || {{Coordenadas|82|51|00|S|161|21|00|E|type:mountain(4350)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|5 || [[Domo A]]rgus || align="center"| 4&nbsp;030 || || 
|}

=== Asia ===
[[Ficheiro:IMG 2124 Everest.jpg|miniatura|dereita|250px|Cara norte do [[Everest]], o cume máis alto do mundo.]]
As cinco montañas máis altas de Asia son tamén as máis altas da [[Terra]], e atópanse todas na cordilleira do [[Himalaia]] agás o [[K2]] que está no [[Karakoram]]. En ningún outro continente hai montañas que superen os 8&nbsp;000 metros de altura, nin sequera que superen os 7&nbsp;000 metros. O [[Everest]] é a montaña máis alta do mundo respecto ao nivel do mar.
{| class="wikitable"
! Orde !! Cume !! Altitude (m) !! Cordilleira !! Localización !! Coordenadas !! Notas
|-
| align="center"|1 || [[Everest]] || align="center"| 8&nbsp;848 <ref name="altura Everest">Por mor da diferenza existente entre as diferentes medidas do [[Everest]] empregouse a tradicional de 8&nbsp;848 metros.</ref> || [[Himalaia]] || {{NPLb}} [[Nepal]] e<br/> {{TIBb}} [[Tíbet]] || {{Coordenadas|27|59|17|N|86|55|31|E|type:mountain(8844)|display=inline}} ||
|-
| align="center"|2 || [[K2]] || align="center"| 8&nbsp;611 || [[Karakoram]] || {{CHNb}} [[República Popular da China]] e<br/> {{PAKb}} [[Paquistán]] || {{Coordenadas|35|52|52.86|N|76|30|48.43|E|type:mountain(8611)|display=inline}} ||
|- 
| align="center"|3 || [[Kanchenjunga]] || align="center"| 8&nbsp;598 || [[Himalaia]] || {{NPLb}} [[Nepal]] e<br/> {{INDb }}[[India]] || {{Coordenadas|27|42|09|N|88|08|54|E|type:mountain(8598)|display=inline}} ||
|-
| align="center"|4 || [[Lhotse]] || align="center"| 8&nbsp;516 || [[Himalaia]] || {{NPLb}} [[Nepal]] e<br/> {{TIBb}} [[Tíbet]] || {{Coordenadas|27|58|00|N|86|56|00|E|type:mountain(8516)|display=inline}} ||
|-
| align="center"|5 || [[Makalu]] || align="center"| 8&nbsp;485 || [[Himalaia]] || {{NPLb}} [[Nepal]] e<br/> {{TIBb}} [[Tíbet]] || {{Coordenadas|27|53|03|N|87|05|20|E|type:mountain(8485)|display=inline}} ||
|}

=== Europa ===
[[Ficheiro:Elbrus2.jpg|miniatura|dereita|250px|O Elbrus. Foto realizada a 4&nbsp;200 metros de altura.]]
No caso de [[Europa]], esta táboa varía en función dos límites que se lle dean ao continente. Xeralmente, o norte do [[Cáucaso]] inclúese en [[Europa]]. 
{| class="wikitable"
|-
! Orde !! Cume !! Altitude (m) !! Cordilleira !! Localización !! Coordenadas !! Notas   
|-
| align="center"|1 || [[Monte Elbrus]] || align="center"| 5&nbsp;642 || [[Cáucaso]] || {{RUSb}} [[Rusia]] || {{Coordenadas|43|21|18|N|42|26|21|E|type:mountain(5642)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|2 || [[Dykh-Tau]] || align="center"| 5&nbsp;203 || [[Cáucaso]] || {{RUSb}} [[Rusia]] || {{Coordenadas|43|03|10|N|43|07|54|E|type:mountain(5203)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|3 || [[Shkhara]] || align="center"| 5&nbsp;058 || [[Cáucaso]] || {{XEOb}} [[Xeorxia]] e<br/> {{RUSb}} [[Rusia]] || {{Coordenadas|42|59|58|N|43|06|42|E|type:mountain(5058)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|4 || [[Monte Kazbek]] || align="center"| 5&nbsp;047 || [[Cáucaso]] || {{XEOb}} [[Xeorxia]] || {{Coordenadas|42|41|48|N|44|31|07|E|type:mountain(5047)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|5 || [[Mont Blanc]] || align="center"| 4&nbsp;810 || [[Alpes]] || {{FRAb}} [[Francia]] e<br/> {{ITAb}} [[Italia]] || {{Coordenadas|45|49|57|N|6|51|51|E|type:mountain(4810)|display=inline}} || 
|}

=== Oceanía ===
[[Ficheiro:Puncakjaya.jpg|miniatura|dereita|250px|Puncak Jaya.]]
{| class="wikitable"
|-
! Orde !! Cume !! Altitude (m) !! Localización !! Coordenadas !! Notas
|-
| align="center"|1 || [[Puncak Jaya]] || align="center"| 4&nbsp;884 || {{IDNb}} [[Indonesia]] || {{Coordenadas|4|04|44|S|137|09|34|E|type:mountain(4884)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|2 || [[Puncak Trikora]] || align="center"| 4&nbsp;750 || {{IDNb}} [[Indonesia]] || {{Coordenadas|4|21|00|S|138|39|00|W|type:mountain(4750)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|3 || [[Monte Wilhelm]] || align="center"| 4&nbsp;509 || {{PNGb}} [[Papúa Nova Guinea]] || {{Coordenadas|5|48|00|S|145|02|00|W|type:mountain(4509)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|4 || [[Monte Giluwe]] || align="center"| 4&nbsp;368 || {{PNGb}} [[Papúa Nova Guinea]] || {{Coordenadas|6|02|20|S|143|53|10|W|type:mountain(4368)|display=inline}} || 
|-
| align="center"|5 || [[Aoraki|Aoraki/Monte Cook]] || align="center"| 3&nbsp;754 || {{NZLb}} [[Nova Zelandia]] || {{Coordenadas|43|35|44|S|170|08|27|E|type:mountain(3754)|display=inline}} || 
|}

== Montañas extraterrestre ==
A montaña máis alta que se coñece con precisión no [[Sistema Solar]] é o [[Olympus Mons]], un [[volcán en escudo]] localizado no planeta [[Marte]] con 21.2&nbsp;km de altitude e 80×60&nbsp;km de caldeira, e cun diámetro de 600&nbsp;km.<ref>J.-B. Plescia, «Morphometric Properties of Martian Volcanoes», ''Journal of Geophysical Research'', vol. 109, nº.E03, 2004, {{doi|10.1029/2002JE002031}} {{ISSN|0148-0227}} {{en}}.</ref> Os outros [[planeta telúrico|planetas telúricos]] tamén presentan formacións montañosas:
* En [[Venus]], os [[Maxwell Montes]] de orixe [[Tectónica de placas|tectónico]] culminan no [[Skadi Mons]], a 10.7&nbsp;km de altitude por 6.4&nbsp;km de longo<ref>Tom Jones, Ellen Stofan, ''Planetology: Unlocking the secrets of the solar system'', National Geographic Society, Washington, D.C., 2008 {{ISBN|978-1-4262-0121-9}}, páx. 74 {{en}}</ref><ref>Myra Keep, Vicki L. Hansen, «Structural history of Maxwell Montes, Venus: Implications for Venusian mountain belt formation», ''Journal of Geophysical Research'', vol. 99, n°E12, páx. 26015 {{doi|10.1029/94JE02636}} {{ISSN|0148-0227}} {{en}}</ref>
* En [[Mercurio (planeta)|Mercurio]], os [[Caloris Montes]], que se elevan a menos de 3&nbsp;km de altura<ref>Jürgen Oberst, Frank Preusker, Roger J. Phillips, Thomas R. Watters, James W. Head, Maria T. Zuber, Sean C. Solomon, «The morphology of Mercury's Caloris basin as seen in MESSENGER stereo topographic models», ''Icarus'', vol. 209, n°1, 2010, pag. 230-238, {{doi|10.1016/j.icarus.2010.03.009}} {{ISSN|0019-1035}} {{en}}</ref> como resultado dun [[Crater de impacto|impacto]].<ref>Caleb I. Fassett, James W. Head, David T. Blewett, Clark R. Chapman, James L. Dickson, Scott L. Murchie, Sean C. Solomon, Thomas R. Watters, «Caloris impact basin: Exterior geomorphology, stratigraphy, morphometry, radial sculpture, and smooth plains deposits», ''Earth and Planetary Science Letters'', vol. 285, n°3-4, 2009, pag. 297-308, {{doi|10.1016/j.epsl.2009.05.022}} {{ISSN|0012-821X}} {{en}}</ref>

O mesmo ocorre en moitos [[Satélite natural|satélites]] e [[planetoide]]s. Así, en [[(4) Vesta]], o pico central de [[Rheasilvia]] elévase uns 22&nbsp;km sobre o fondo dun cráter de impacto,<ref>P. Schenk, S. Marchi, D. P. O'Brien, D. Buczkowski, R. Jaumann, A. Yingst, T. McCord, R. Gaskell, T. Roatsch, H. E. Keller, C.A. Raymond, C. T. Russell, ''Mega-Impacts into Planetary Bodies: Global Effects of the Giant Rheasilvia Impact Basin on Vesta'', contribution 1659, id. 2757, [[Lunar and Planetary Institute]], The Woodlands (Texas), 1 de marzo de 2012 {{en}}</ref> unha altura comparable á do Olympus Mons, mais con moito a máis alta do Sistema Solar en relación co diámetro do seu astro. A crista ecuatorial de [[Xapeto (lúa)|Xapeto]], de orixe incerta, ten uns 20&nbsp;km de altura.<ref>Bernd Giese, Tilmann Denk, Gerhard Neukum, Thomas Roatsch, Paul Helfenstein, Peter C. Thomas, Elizabeth P. Turtle, Alfred McEwen, Carolyn C. Porco, «The topography of Iapetus' leading side», ''Icarus'', vol.193, n°2, 2008, pag. 359-371, {{doi|10.1016/j.icarus.2007.06.005}} {{ISSN|0019-1035}} {{en}}</ref> O punto culminante de [[Ío (lúa)|Ío]] está mos [[Boösaule Montes]], de orixe tectónica, que teñen uns 18&nbsp;km de altura.<ref>Paul Schenk, Henrik Hargitai, [http://planetologia.elte.hu/io/271s10.html Boösaule Montes], Io Mountain Database {{en}}</ref> En [[Mimas (lúa)|Mimas]], o cráter de impacto Herschel tamén ten un pico central que alcanza os 7&nbsp;km de altura.<ref>Jeffrey M. Moore, Paul M. Schenk, Lindsey S. Bruesch, Erik Asphaug, William B. McKinnon, «Large impact features on middle-sized icy satellites», ''Icarus'', vol. 171, n°2, outubro de 2004, páx. 421-443, {{doi|10.1016/j.icarus.2004.05.009}} {{es}}</ref> O cumio máis alto da [[Lúa]], o [[Mons Huygens]], nos [[Montes Apenninus]], ten 5.5&nbsp;km.<ref>Fred W. Price, ''The Moon observer's handbook'', Cambridge University Press, Londres, 1988 {{ISBN|0-521-33500-0}} {{en}}</ref> 

Varios astros no Sistema Solar teñen formacións co aspecto de montañas, mais que están constituídas de xeo, chamadas [[criovolcán]]s, ausentes na Terra. Entre os candidatos a este proceso están o [[Ahuna Mons]], en [[Ceres (planeta anano)|Ceres]],<ref>O. Ruesch et al., «Cryovolcanism on Ceres», ''Science'', vol. 353, n°6303, septembre 2016, {{doi|10.1126/science.aaf4286}} {{en}}</ref> o [[Doom Mons]] en [[Titán (lúa)|Titán]]<ref>R. M. C. Lopes et al., «Cryovolcanism on Titan: New results from Cassini RADAR and VIMS», ''Journal of Geophysical Research: Planets'', 118: marzo de 2013, páx. 1-20, {{doi|10.1002/jgre.20062}} {{en}}</ref> e posiblemente algúns relevos de [[Plutón]].<ref>[http://pluto.jhuapl.edu/Multimedia/Science-Photos/image.php?page=&gallery_id=2&image_id=375 Ice Volcanoes and Topography] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304105606/http://pluto.jhuapl.edu/Multimedia/Science-Photos/image.php?page=&gallery_id=2&image_id=375 |date=04 de marzo de 2016 }}, ''New Horizons Multimedia'', The Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory, 9 de novembro de 2015 {{en}}</ref>

<gallery mode="packed" caption="Montañas notables del sistema solar">
Ficheiro:OlympusMons MaunaKea Everest diagram-fr.svg|Diagrama de dimensións comparativas do [[Olympus Mons]] coas montañas máis altas da Terra: o [[Mauna Kea]] e o [[Everest]]
Ficheiro:PIA15667 Vesta south pole oblique.jpg|Imaxe de síntese en vista oblicua de [[Rheasilvia]], en [[(4) Vesta]]
Ficheiro:PIA21919-Ceres-DwarfPlanet-AhunaMons-20180314.jpg|Vista do [[Ahuna Mons]], en [[Ceres (planeta anano)|Ceres]]
Ficheiro:Ishtar terra topo.jpg|Imaxe xerada por computadora de [[Ishtar Terra]], cos [[Maxwell Montes]] preto do centro, en [[Venus]]
Ficheiro:Iapetus equatorial ridge.jpg|Vista de primeiro plano da crista ecuatorial de [[Xapeto (lúa)|Xapeto]]
</gallery>

== Notas ==
{{Listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
=== Bibliografía ===
* {{cita libro |nome1=Jean-Paul|apelidos1= Amat |nome2=Lucien|apelidos2= Dorize |nome3=Emmanuèle|apelidos3= Gautier |título=Éléments de géographie physique |editorial=Éditions Bréal |ano=2008 |edición=2.ª |ISBN=978-2749502052|ref=harv}}
* {{cita libro |lingua=en |nome1=Simon|apelidos1= Blyth |nome2=Brian|apelidos2= Groombridge |nome3=Igor|apelidos3= Lysenko |nome4=Lera|apelidos4=Miles |nome5=Adrian|apelidos5= Newton |título=Mountain watch - environmental change & sustainable development in mountains |editorial=UNEP World Conservation Monitoring Centre |lugar=Cambridge |ano=2002 |ISBN=1899628207|ref=harv}}
* {{cita libro |nome1=Alain|apelidos= Foucault |nome2=Jean-François|apelidos2= Raoult |nome3=Fabrizio|apelidos3= Cecca |nome4=Bernard|apelidos4= Platevoet |título=Dictionnaire de Géologie |editorial=Dunod |lugar=París |ano=2014 |edición=8.ª |ISBN=978-2-10-059736-9|ref=harv}}
* {{cita libro|nome1=Claude |apelidos1=Thomasset |nome2=Danièle|apelidos2= James-Raoul |título=La montagne dans le texte médiévale: entre mythe et réalité |editorial=[[Université Paris-Sorbonne]] |serie=Cultures et civilisations médiévales |ano=2000 |ISBN=978-2840501343|ref=harv}} 
=== Outros artigos ===
* [[Lista de montañas da Terra]]
* [[Lista de montañas da Lúa]]
* [[Lista de montañas da Marte]]

{{Oitomiles}}
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Accidentes xeográficos]]
[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Historia e xeografía)]]