Expropiación do petróleo en México

Monumento á Industria Petroleira de México, obra do escultor Juan Fernando Olaguíbel e do arquitecto Vicente Mendiola inaugurada en 1952.

A expropiación petroleira en México foi un acto de nacionalización da industria petroleira realizado no ano de 1938, como resultado da execución da Lei de Expropiación do ano de 1936 e do Artigo 27 da Constitución Mexicana ás compañías que explotaban estes recursos, mediante o decreto anunciado o 18 de marzo de 1938, polo presidente Lázaro Cárdenas do Río.

Este consistiu na expropiación legal de maquinaria, instalacións, edificios, refinarías, estacións de distribución, embarcacións, oleodutos e, cousas dese tipo en xeral, todos os bens mobles e inmobles, da Compañía Mexicana de Petróleo chamada El Águila (subsidiaria da Royal Dutch Shell), a Compañía Naviera San Cristóbal, a Compañía Naviera San Ricardo, a Huasteca Petroleum Company (subsidiaria da Standard Oil Company de New Xersei, que se viu afectada a cambiar o seu nome Amoco Corporation), a Sinclair Pierce Oil Company, a Mexican Sinclair Petroleum Corporation, a Standford e Compañía, a Penn Mex Fuel Company, a Richmond Petroleum Company, a California Standard Oil Company of Mexico (hoxe Chevron Corporation), a Compañía Petroleira O Agwi, a Compañía de Gas e Combustible Imperio, a Consolidated Oil Company of Mexico, a Compañía Mexicana de Vapores San Antonio, a Sabalo Transportation Company, Clarita Sociedade Anónima e Cacalilao Sociedade Anónima, así como das súas filiais ou subsidiarias, coa promesa de cumprir cos pagos aos involucrados no tempo de dez anos conforme a dereito, xa que estas compañías, constituídas baixo leis mexicanas, rexeitáronse a acatar a sentenza emitida pola Xunta Federal de Conciliación e Arbitraxe a favor do pago de mellores salarios aos obreiros e traballadores desta industria, a cal foi ratificada pola Suprema Corte de Xustiza da Nación.

Orixes da industria petroleira en México e primeiros investidores estranxeiros

Sir Weetman Dickinson Pearson, Vizconde de Cowdray e investidor británico, obtivo concesións nos estados de Veracruz, Tabasco, Campeche, Chiapas, San Luís Potosí e Tamaulipas, foi accionista maioritario da Compañía Petroleira El Águila, a cal vendeu á Royal Dutch Shell.

En 1862 o primeiro pozo petroleiro superficial foi perforado polo enxeñeiro de minas Antonio de Castelo no estado de Tabasco. Durante o seu réxime imperialista, Maximiliano de Habsburgo emitiu un decreto que permitía explotar o petróleo en México a condición de que se fixese coa anuencia do goberno mexicano, desta forma outorgou 38 concesións petroleiras a particulares. En 1869, en Veracruz iniciouse a explotación das chapopoteiras de Furberos.

En 1886, baixo o réxime porfirista, as primeiras refinarías que comezaron a operar en Veracruz foron El Águila, obra dos estadounidenses Samuel Faribum e George Dickson, e a da empresa estadounidense Water Pierce Oil Company de Henry Clay Pierce e William H. Waters, empresa subsidiaria da Standard Oil Company, que anos máis tarde se converteu no Grupo Sinclair Pierce Oil. En 1890 estableceuse a Compañía Petroleira Mexicana de California en San Luís Potosí. En 1896 o Grupo Sinclair construíu unha refinaría entre a desembocadura do río Pánuco e a cidade de Tampico. En 1901, a Compañía Petroleira Mexicana de California comezou a perforar o primeiro pozo petroleiro en Ébano, San Luís Potosí. Dous anos máis tarde estableceu a primeira refinaría de asfalto de América Latina, así mesmo continuou as exploracións até contar con 19 pozos petroleiros.

En 1901, o británico sir Weetman Dickinson Pearson comezou a investir no negocio petroleiro mexicano coa súa compañía Pearson & Son, en 1906 organizou á Compañía de Petróleo el Águila e construíu a primeira refinaría de Minatitlán, Veracruz, grazas á súa amizade con políticos mexicanos conseguiu permisos para explorar novos xacementos nos estados de Campeche, Chiapas, San Luís Potosí, Tabasco, Tamaulipas e Veracruz. En 1909 reorganizou o consello de administración de el Águila convidando a participar ao gobernador do Distrito Federal, Guillermo de Landa e Escandón, ao gobernador de Chihuahua, Enrique C. Creel, ao presidente do consello de Ferrocarrís Nacionais, Pablo Macedo, ao presidente do Banco Central Mexicano, Fernando Pimentel e Fagoaga, ao empresario Enrique Tron e ao coronel Porfirio Díaz Ortega, fillo do presidente. Desta maneira El Águila puido obter vantaxes sobre a súa competidora Waters-Pierce para situarse na venda de produtos en México. En 1910 El Águila manexaba o 50% do mercado nacional. Posteriormente, en 1918, a maior parte das accións de El Águila foron adquiridas pola Royal Dutch Shell.

En 1906, o investidor estadounidense Edward L. Doheny fundou a Huasteca Petroleum Company, en 1916 —coa axuda de Ezequiel Ordóñez— perforou o pozo N.° 4 de Cerro Azul, en 21 anos este pozo produciu 89 millóns de barrís. Anos máis tarde a Huasteca formou parte do seu grupo Pan-American Eastern Petroleum o cal terminou vendendo á Standard Oil Company de Indiana. Durante 35 anos, a Huasteca e A Aguia coas súas filiais, foron as compañías petroleiras máis grandes de México. A maior parte da súa produción foi exportada aos Estados Unidos e Gran Bretaña.