Acto administrativo en España

O acto administrativo, para o Dereito administrativo de España, é o «acto xurídico de vontade, de xuízo, de coñecemento ou desexo ditado pola Administración Pública no exerciciio dunha potestade administrativa distinta da potestade regulamentaria»

Diferentes definicións de Acto administrativo

• Son os actos da Administración Pública suxeitos ao dereito administrativo.
• O Acto Administrativo é o acto xurídico realizado pola administración en exercicio das súas competencias e en consecuencia, con arranxo ao dereito administrativo.
• É toda declaración unilateral realizada no exercicio da función administrativa que produce efectos xurídicos de forma inmediata.
• É calquera declaración realizada por un suxeito da Administración Pública no exercicio dunha potestade administrativa, que xera efectos xurídicos particulares en intereses, dereitos e obrigas dos administrados.

O acto administrativo distínguese doutras actuacións administrativas non só polo seu carácter unilateral, senón ademais polo feito de xerar efectos xurídicos específicos sobre administrados, o cal diferénciao claramente doutras actuacións administrativas como os regulamentos.

Características do Acto Administrativo

1. Trátase dunha declaración, polo que quedan excluídos os actos da Administración puramente materiais (redacción dun oficio, unha demolición, o asfaltado dunha rúa). A declaración pode implicar unha decisión da Administración; unha constancia ou certificación de algo ou ata unha simple declaración dun feito ou dereito preexistente.
2. Ha proceder dun suxeito da Administración con competencia para realizar o acto.
3. Deben constituír exercicio da potestade administrativa e estar suxeitos ao Dereito administrativo. Os actos administrativos poden ser obxecto de recurso xudicial.
4. Os actos administrativos son unilaterais. Isto exclúe a aqueles en cuxa formación concorren dúas ou máis vontades.

Clases do Acto Administrativo

Pola súa orixe

1. Actos simples que proveñen dun só órgano.
2. Actos complexos que proveñen de dous ou máis órganos.

Polos seus destinatarios

1. Actos singulares dirixidos a unha persoa ou grupo determinado de persoas.
2. Actos xerais dirixidos a unha pluralidade xeneralizada.

Polo seu contido

1. Actos constitutivos que crean, modifican ou extinguen relacións xurídicas, ben recoñecendo un dereito ou suprimindo un impedimento (Actos favorables), ben establecendo un deber ou carga (Actos de gravame).
2. Actos declarativos que só constatan ou acreditan unha situación xurídica.

Pola súa localización no procedemento administrativo

1. Actos definitivos que poñen fin ao procedemento.
2. Actos de trámite que forman parte do procedemento sen ter carácter resolutivo.

Pola súa forma

1. Actos expresos que se manifestan formalmente, case que sempre por escrito.
2. Actos presuntos que se manifestan en virtude do silencio administrativo que consiste no transcurso dun período de tempo establecido sen que a Administración emita resposta algunha, o cal implica a ficción de que a Administración respondeu, en sentido positivo ou negativo, segundo o caso de que se trate.

Pola súa vinculación a unha norma previa

1. Actos regrados nos que a Administración limítase a aplicar unha norma que determina o contido do acto.
2. Actos non regrados ou discrecionais nos que a Administración pode optar por varias solucións, segundo cuestións de oportunidade.

Esta discrecionalidade da administración dentro do abano de solucións, ha ser unha e, á súa vez, deberá obrigatoriamente ser acompañada dun razoamento, sen o cal, non será válida; o cal permite evitar que sexa unha decisión arbitraria.

Os actos discrecionais contrólanse só de dúas maneiras: controlando a legalidade dos actos regrados previos e pola prohibición da chamada desviación de poder

Exemplos de actos discrecionais: o outorgamento dun premio, a decisión sobre o contido dun plan de ordenación urbanística etc.

Elementos do Acto Administrativo

Suxeito competente

O suxeito activo ha ser un órgano da Administración, pero ademais debe ser o órgano competente. Esta competencia pode ser:

1. Por razón do territorio, en virtude da cal cada órgano administrativo ten competencia fronte aos seus iguais no territorio que se lle asigne. O acto administrativo ditado por órgano incompetente territorialmente é nulo de pleno dereito.
2. Por razón da materia, en virtude da cal a cada órgano da Administración atribúenselle competencias nunha ou máis materias. O acto administrativo ditado por órgano incompetente por razón da materia é nulo de pleno dereito.
3. Por razón da xerarquía, en virtude do cal atribúese a competencia a uns órganos preferentemente respecto dos seus superiores ou inferiores. O acto administrativo ditado por órgano incompetente por razón da xerarquía é nulo ou anulable.

Contido

O contido é a declaración en que o acto consiste e adóitase distinguir entre:

1. Contido esencial que é o que forma parte necesariamente do mesmo e distíngueos dos demais actos administrativos.
2. Contido implícito que son aquelas cláusulas non incluídas no acto administrativo pero que se consideran incluídas en todos aqueles que son da mesma especie.
3. Contido eventual que son aquelas que poden ou non ser incluídas polo órgano que dita o acto. Aquí inclúense as de condición, termo e modo.

En xeral considéranse nulos os actos de contido imposible ou que sexan constitutivos de infracción penal. Considéranse anulables os actos cuxo contido incorra en infracción do ordenamento xurídico.

Causa e Fin

Causa: a razón que xustifica o acto.

Fin: o que se persegue, aquela cuestión que se pretende resolver.

Procedemento

É a vía a través da cal vaise a crear o acto administrativo: o procedemento administrativo.

Forma

A forma é o xeito como se exterioriza o acto. A forma no dereito administrativo é case que sempre escrita, a non ser que pola súa natureza poida manifestarse dun xeito máis axeitado doutra forma (medios informáticos). No entanto, tamén existen actos administrativos non escritos cando se dá algún dos supostos de silencio administrativo.

Xustificación

Os actos administrativos deben estar xustificados, deben dicir as razóns polas cales adóptase. A iso denomínaselle tamén motivación

Publicidade

Todo acto administrativo debe ser coñecido, para que os interesados saiban da existencia do mesmo e poidan exercer os seus dereitos. A publicidade, segundo o tipo de acto, pode ser directamente ao particular ou particulares, ou vir obrigada a administración á publicación do acto nalgún medio oficial (Boletín, Diario Oficial etc).

Efectos do Acto Administrativo

A invalidez é o xénero en que poden distinguirse dúas especies de afectación da validez, a saber, a nulidade e a anulabilidade.

A Nulidade

Son nulos de pleno dereito os seguintes actos:

• Os que lesionen o contido dos dereitos e liberdades suceptibles de amparo constitucional.
• Os ditados por órgano manifestamente incompetente por razón da materia ou do territorio.
• Os que sexan constitutivos de infracción penal ou se diten como consecuencia desta.
• Os ditados prescindindo total e absolutamente do procedemento legalmente establecido ou das normas que conteñen as regras esenciais para a formación da vontade dos órganos colexiados.
• Os actos expresos ou presuntos contrarios ao ordenamento xurídico polos que se adquiran facultades ou dereitos cando se careza de requisitos esenciais para a súa adquisición.
• Calquera outro que ese estableza nunha disposición de rango legal.

Tamén cabe a nulidade de disposicións administrativas ditadas pola Administración por:

• Vulnerar a Constitución, as leis, ou outras disposicións administrativas de rango superior.
• Regular materias reservadas á lei.
• Establecer disposicións retroactivas en casos en que sexan desfavorables ou restritivas de dereitos individuais.

A Anulabilidade

Como norma xeral, poderiamos dicir que o resto de casos en que o acto administrativo incorra nalgún tipo de infracción, será anulable. Nestes casos hai que dicir que a Administración poderá convalidar o acto se fai emenda dos vicios que o afectan.

Con relación ao vicio de forma, unicamente cabe alegar anulabilidade se carece dos requisitos formais indispensables para alcanzar o seu fin ou dá lugar a indefensión dos interesados.

Efectos ordinarios ou comúns

Presunción de validez

Os actos administrativos presúmense válidos e producen os seus efectos desde a data en que se diten, salvo que neles se dispoña outra cousa. No entanto cando é necesaria a publicidade do mesmo etc.