Ver o código fonte de "Verdura"

{{1000}}
[[Ficheiro:Vegetarian diet.jpg|250px|Verduras|miniatura]]
As '''verduras'''<ref>{{DRAG|verdura}}</ref> son [[hortaliza]]s nas que a parte comestible son os órganos verdes da [[planta]], tal e como poden ser os [[talo]]s, as [[folla]]s etc. e que forman parte da [[alimentación|alimentación humana]]. Case todas elas son de baixo contido en [[graxa]]s e [[caloría]]s, representando ademais fontes de [[vitamina]]s, [[mineral|minerais]], [[Fibra alimentaria|fibra]] e [[hidrato de carbono|hidratos de carbono]]. A definición do que é ''verdura'' é de uso máis 'popular' que 'científico' e está suxeita a diversas interpretacións culturais. Dende un punto de vista [[arte culinaria|culinario]] as plantas (ou os seus [[froita|froitos]]) que non posúen un [[sabor doce]] (agás algunhas excepcións) considéranse verduras. A [[Agricultura|produción comercial]] de verduras é unha ponla da [[horticultura]] denominada ''[[olericultura]]''.

== Tipos de verduras ==
Pódense clasificar as diferentes verduras pola parte da planta dedicada á alimentación ou que é comestible; deste xeito tense que as verduras normalmente proceden de: 
* [[Bulbo]]s [[col ravo]]s, [[cebola]]s, [[fiúncho]] 
* [[Folla]]s: [[aceda]], calquera variedade de [[col]], [[leituga]], [[espinaca]], [[acelga]] 
* [[Gomo]]s: [[alfalfa]] 
* [[Inflorescencia]]s: [[alcachofa]], [[coliflor]], [[brócoli]] 
* [[Froito]]s: [[cabaza]], [[tomate]], [[pemento]], [[berenxena]], [[cogombro]]
* [[Raíz|Raíces]]: [[nabo]], [[cenoria]]
* [[Semente]]s [[chícharo]], [[feixón]]s 
* [[Talo]]: [[allo porro]], [[espárrago]], [[apio]] 
* [[Tubérculo]]: [[mandioca]], [[pataca]]s, [[ravo]]

=== Por contido de hidratos de carbono ===
Existen nesta categoría tres grupos dependendo do contido de hidratos de carbono: 
* Grupo A (apenas): espinaca, berenxena, col, leituga, pemento, tomate e cabaza. 
* Grupo B (ata o 10% de hidratos de carbono): alcachofas, cebolas, nabos, allo porros, cabazas, cenorias e remolacha. 
* Grupo C (ata un 20%): batatas, patacas e millo tenro.

== Orixes das verduras ==
[[Ficheiro:Carrots_of_many_colors.jpg|200px|miniatura|dereita|Cenorias de diferentes tipos e cores.]] 
As principais verduras teñen a súa orixe nos diferentes [[continente]]s,<ref>J.R. Harlan: ''Les plantes cultivées et l'homme''. Presses universitaires de France, París 1987 [https://web.archive.org/web/20120107082030/http://www.cilf.fr/f/index.php?sp=liv&livre_id=109]</ref> segundo esta distribución: 
* '''[[Oriente Medio]]''' e '''[[Asia]]''' 
** [[Allo]], [[remolacha]], [[cenoria]], [[col]], [[leituga]], [[lentella]]s, [[nabo]]s, [[cebola]]s, [[perexil]], [[allo porro]], [[chícharo]]s, [[ravo]]. 
* '''[[África]]''' 
** [[Gombo]], [[gourde]], [[niébé]]. 
* '''[[Europa]]''' 
** [[Apio]]. 
* '''[[China do Norte]]''' 
** [[Col chinesa]], [[cogombro]], [[Stachys affinis|berenxena do Xapón]], [[xenxibre]], [[Vigna angularis|feixón azuki]], [[nabo]]s, [[Daikon|ravos chineses]], [[soia]]. 
* '''[[Gastronomía do Sueste Asiático|Sueste Asiático]]''' 
** [[Berenxena]], [[taro (hortaliza)|taro]]. 
* '''[[América central|América Central]]''' - ([[gastronomía de México|México]]) 
** [[Feixón de Lima]], [[mandioca]], [[batata]], [[feixón verde]] 
* '''[[América do Sur]]''' - (Andes) 
** [[Cabaza]], [[feixón verde]], feixón de Lima, [[pemento]], [[pataca]], [[quinoa]], [[tomate]], [[topinambour]]

== Cores das verduras ==
[[Ficheiro:Celery cross section.jpg|miniatura|Corte dun talo de [[Apium graveolens|apio]]]]
A cor das verduras indica o contido dalgunha substancia característica. O habitual é que predomine a cor [[verde]] debido á presenza dun [[pigmento]] natural verde denominado [[clorofila]]. A clorofila pode verse afectada facilmente polo [[pH]] das substancias da planta e por esta razón pode variar a cor dende o verde oliva que revela a existencia de medios ácidos ata o verde brillante dos [[Alcalino|medios alcalinos]]. Algúns dos ácidos presentes nas verduras libéranse durante a cocción, particularmente se se cocen sen tampa.

Se se observan outras cores como o [[amarelo]]/[[laranxa (cor)|laranxa]] en verduras débese á presenza de [[carotenoide]]s, que se ven afectados igualmente polos procesos de cociñado ou de cambios no pH.

O [[vermello]]/[[azul]] dalgunhas verduras como as [[remolachas]] débense á presenza dunha substancia química natural denominada [[antocianina]], pigmento natural sensible aos cambios do pH. Cando o pH é neutro, os pigmentos son de cor púrpura, ao chegar a ácido póñense de cor vermella e ao chegar a un valor alcalino, azul. Todos estes pigmentos son moi solubles na auga.

== Comercialización e distribución ==
[[Ficheiro:Mercado en la ciudad de Sucre Bolivia.jpg|miniatura|Variedade de verduras nun [[mercado]] de [[Sucre]], [[Bolivia]]]]
A comercialización realizouse dende a antigüidade en grandes [[mercado]]s na rúa, prazas e lugares públicos, onde expuñan á venda os diferentes granxeiros e agriculores dunha rexión os produtos vexetais e hortalizas procedentes da súa colleita. Os negocios de exposición adoitaban ser familiares. Nestes casos a venda das verduras dependía da estacionalidade das mesmas, das condicións [[clima|climáticas]], as técnicas de cultivo etc. Tan só estaba dispoñible para vender aquilo que era posible recoller en cada época do ano. Os mercados de verduras adoitaban atoparse nas proximidades dos templos e lugares de paso.

Nas grandes cidades é frecuente poder mercar as verduras nos [[supermercado]]s, grandes superficies e mercados, as [[froitaría]]s ou [[tenda]]s especializadas na venda de verduras son máis escasas, aínda que continúan o seu labor. A verdura dentro dun establecemento exponse en caixas numeradas e correctamente identificadas.

== Usos das verduras ==
[[Ficheiro:5aday spinach.jpg|miniatura|esquerda|Prato de [[espinaca]]s]]
=== Culinarios ===
Os usos culinarios das verduras son moi diversos nas diferentes [[gastronomía|cociñas]] do mundo:
* Poden aparecer crúas en diversas [[ensalada]]s, [[aliño|aliñadas]] con [[vinagre]] e [[aceite vexetal|aceite]] e acompañadas cos ingredientes máis diversos. Como [[aperitivo]] na [[gastronomía de Francia|cociña francesa]] tómanse as [[crudités]] e en [[gastronomía de Romanía|Romanía]] como [[Zacuscă]], como salsa [[coleslaw]] nos [[sándwich]]s ou simplemente crúas.
* Pódense atopar cocidas de diversos xeitos, desde as técnicas [[Cocción ao vapor|ao vapor]] (aconsellables para manter as súas propiedades nutritivas), pasando pola [[ola de presión]] ou simplemente [[escalfar|escalfadas]]. Ás veces na cocción engádese un medio ácido (zume de limón ou vinagre) que axuda a preservar as vitaminas.
* Prepáranse [[sopa]]s quentes ([[potaxe]] ou [[sopa de chícharos]]) ou frías ([[gazpacho]] ou [[vichyssoise]]).
* Pódense comer asadas á [[grella]] acompañadas de diferentes [[carne]]s, asadas á [[tixola]], [[forno|enfornadas]] sen pelar ([[escalivada]]) ou [[gratinar|gratinadas]].
* Pódense tomar licuadas, en [[zume de verdura]]s, como o zume de cenoria.

=== Conservas ===
Para poder conservar durante máis tempo a dispoñibilidade da verdura, procésanse en [[conserva]]s, secas ao ar, en [[fermentación]] (como o [[chucrut|sauerkraut]] da [[gastronomía de Alemaña|cociña alemá]] ou [[kimchi]] da [[Gastronomía de Corea|cociña coreana]]), os [[encurtido]]s ([[cogombro]]s en vinagre), en [[salgadura]] etc.

As verduras poden servir de acompañamento ou gornición a aos pratos principais. Poden prepararse enteiras ou cortadas en diferentes formas: en [[xuliana]] (en dedos largos), en [[brunoise]] (en pequenos dados), en [[chiffonade]] (enrólanse varias follas e córtanse en forma transversal cun grosor duns 5&nbsp;mm), [[noissette]] (pequenas boliñas de polpa).

=== Dietas ===
Algunhas dietas consideran o uso único dos alimentos provenientes de [[froita]]s e verduras, como o [[vexetarianismo]]. Outra dietas que conteñen verduras como ingrediente principal son o [[veganismo]] e a [[Alimentación macrobiótica|dieta macrobiótica]].

Algunhas [[gastronomía]]s do mundo caracterízanse polo uso de verduras na maioría dos pratos e costumes culinarios como na [[gastronomía mediterránea.

== Nutrición ==
[[Ficheiro:CDC greenbean.jpg|miniatura|dereita]]
As verduras poúen un baixo contido de  [[proteína]]s e de [[graxa]], posúen baixo contido calórico: dende 20&nbsp;kcal/100&nbsp;g dos [[esparragueira|espárragos]] ata 60&nbsp;kcal/100 g das [[faballón|fabas]].<ref>Sandra Woodruff (1995): ''Secrets of fat-free cooking''. Avery. p. 85. ISBN 0-89529-668-3.</ref><ref>Julian Whitaker (2001): ''Reversing diabetes''. Warner Books. pp. 269-71. ISBN 0-446-67658-6.</ref>
As [[vitamina]]s (xeralmente [[vitamina A|A]] e [[vitamina C|C]]) e os [[mineral|minerais]], e a [[fibra alimentaria|fibra]] ([[celulosa]], [[hemicelulosa]] e [[lignina]]), o 80&nbsp;% restante é [[auga]], posúen cantidades de [[calcio]] entre 50–150&nbsp;mg/100&nbsp;g ([[acelga]]s, [[leituga]], [[espinaca]]s); a maioría dos vexetais conteñen moito [[potasio]] e pouco [[sodio]].

As verduras son moi saudables porque achegan moitos [[micronutriente]]s que actúan sinerxicamente como [[antioxidante]]s<ref>N. V. Yanishlieva-Maslarova e I. M. Heinonen: «Sources of natural antioxidants: vegetables, fruits, herbs and spices», en J. Pokorny, N. Yanishlieva e M. Gordon: ''Antioxidants in food: practical applications''. Cambridge: Woodhead Publishing, 2001.</ref> e protexen de varias [[enfermidade crónica|enfermidades crónicas]]<ref>STEINMETZ, K. A., KUSHI. L. H., BOSTICK, R. M., FOLSOM, A. R. and POTTER, J. D. (1994): «Vegetables, fruit, and colon cancer in the Iowa Women’s Health Study», na revista ''Am. J. Epidemiol.'' 139: 1–15.</ref><ref>K. A. Steinmetz e J. D. Potter (1991): «Vegetables, fruit and cancer», en ''I. Epidemiology. Cancer Cause Control'' 2:325–357.</ref> e igualmente axudan a manter a saúde dos tecidos como pel e mucosas do corpo.

{|class="wikitable sortable"
|+ '''Composición das principais verduras'''
! Por 100&nbsp;g de<br/>produto fresco||auga<br/>g||enerxía<br/>cal||carbohidratos<br/>g||proteína<br/>g||lípidos<br/>g||calcio (Ca)<br/>mg||caroteno<br/>mg||vitamina C<br/>mg||fibra<br/>g
|-
|[[Alcachofa]]||85||40||7,6||2,1||0,1||47||0,1||8||2
|-{{ligne grise}}
|[[Berenxena]]||92||20||3,5||1,0||0,2||12||0,03||4||2,5
|-
|[[Remolacha]]||86||40||8,4||1,3||0,1||20||0,05||10||2,5
|-{{ligne grise}}
|[[Cenoria]]||90||37||6,7||1,0||0,2||31||7||10||3
|-
|[[Cabaciña]]||94,5||15||3||0,9||0,2||12||0,27||7||1,1
|-{{ligne grise}}
|[[Espinaca]]||92||17||1,3||2,7||0,2||105||4||48||2,7
|-
|[[Endivia]] ([[chicoria]])||95||12||2,4||1,1||0,1||49||0,1||7||2,2
|-{{ligne grise}}
|-
|[[Leituga]]||94,5||10||1,3||0,9||0,1||17||0,6||8||1,5
|-{{ligne grise}}
|[[Nabo]]||93||26||3,2||0,9||0,1||34||0,02||28||2
|-
|[[Cebola]]||89||37||7||1,3||0,2||30||0,01||8||2,1
|-----
|[[Soia]]||41,6||8,5||30||38||20||280||140||6||15
|-
|[[Pirixel]]||83||28||1,5||4,4||0,4||200||7||170||6
|-{{ligne grise}}
|[[Pataca]]||77||85||19||1,7||0,1||7||0||10||2,1
|-
|[[Allo porro]]||90||25||4||0,8||0,1||38||0,5||18||3,5
|-
|[[Tomate]]||94||15||3||0,8||0,1||9||0,6||18||1,2
|}

=== Recomendacións ===
As verduras atópanse no segundo nivel fundamental da [[pirámide alimentaria|pirámide dos alimentos]]. Ademais de achegar micronutrientes, proporcionan [[glícido|hidratos de carbono]] de absorción lenta e fibra dietética. Deben inxerirse de cinco a seis porcións de verdura ao día; unha porción de verdura equivale a media cunca de vexetais verdes cociñados ou unha pataca, ou unha [[cenoria]].

As directrices dietéticas do USDA para os estadounidenses recomendan consumir de cinco a nove porcións de froita e verdura diariamente.<ref>[https://web.archive.org/web/20131207154611/http://www.cnpp.usda.gov/Publications/DietaryGuidelines/2000/2000DGBrochureFabulousFruits.pdf Fabulous fruits... versatile vegetables.] United States Department of Agriculture. Retrieved 2012-03-30.</ref> A cantidade total consumida variará segundo a idade e o sexo e determínase en función dos tamaños de porción estándar que se consomen normalmente, así como do contido nutricional xeral. As patacas non están incluídas no reconto xa que son principalmente provedoras de [[amidón]]. Para a maioría das verduras e zumes, unha porción é a metade dunha cunca e pódese comer crúa ou cociñada. Para verduras de folla frondosa, como a [[leituga]] e a [[espinaca]], unha porción é normalmente unha cunca chea.<ref>{{cita web |url=http://www.heart.org/HEARTORG/Caregiver/Replenish/WhatisaServing/What-is-a-Serving_UCM_301838_Article.jsp |title=What is a serving? |date=2014-12-18 |publisher=American Heart Association |access-date=2015-09-26}}</ref> Débese escoller unha variedade de produtos xa que ningunha froita ou verdura proporciona todos os nutrientes necesarios para a saúde.<ref name=Harvard>{{cita web |url=http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-should-you-eat/vegetables-and-fruits/ |title=Vegetables and Fruits |publisher=Harvard School of Public Health |access-date=2015-09-14|date=2012-09-18}}</ref>

As directrices dietéticas internacionais son similares ás establecidas polo USDA. O Xapón, por exemplo, recomenda o consumo de cinco a seis porcións de verduras diarias.<ref>[https://web.archive.org/web/20111005161248/http://www.the-food-guide-pyramid.com/japanese-diet.html The Japanese Diet]. the-food-guide-pyramid.com</ref> As recomendacións francesas proporcionan pautas similares e fixan o obxectivo diario en cinco porcións.<ref>[https://web.archive.org/web/20111005161248/http://www.the-food-guide-pyramid.com/frenchdiet.html The French Dietary Guide]. the-food-guide-pyramid.com</ref> Na India, a recomendación diaria para adultos é de 275&nbsp;gramos de verduras ao día.<ref name=Kerala>{{cita web |url=http://www.celkau.in/Crops/Vegetables/vegetables.aspx|title=Vegetables|work=Infotech Portal|publisher=Kerala Agricultural University|access-date=2015-03-24}}</ref>

== Historia ==
Antes da chegada da [[agricultura]], os humanos eran cazadores-recolectores. Buscaban froitos comestibles, froitos secos, talos, follas ou tubérculos, procuraban animais mortos e cazaban os vivos como alimento.<ref>{{cita publicación periódica|apelidos1=Portera|nome1=Claire C. |apelidos2==Marlowe|nome2=Frank W. |title=How marginal are forager habitats? |journal= Journal of Archaeological Science  |volume=34 |issue=1 |pages=59–68 |date=xaneiro de 2007|doi=10.1016/j.jas.2006.03.014}}</ref> Crese que a xardinaría forestal nun claro das [[selva]]s tropicais foi o primeiro exemplo de agricultura; identificáronse especies de plantas útiles e animábase a que crecesen mentres se eliminaban as especies indesexables. A isto seguiu a reprodución vexetal a través da selección de cepas con trazos desexables como froitos grandes e un crecemento vigoroso.<ref>{{cita libro|title=The forest-garden farms of Kandy, Sri Lanka|nome=Douglas John|apelidos=McConnell|year=1992|page=1|url=https://books.google.com/books?id=G3QPo7lThXsC&lpg=PP1|isbn=978-92-5-102898-8}}</ref> Aínda que as primeiras evidencias da domesticación de plantas como o [[trigo]] e o [[cebada|orxo]] se atoparon no [[Crecente Fértil]], é probable que varios pobos de todo o mundo comezasen a cultivar no período de 10&nbsp;000-7000&nbsp;a.C.<ref>{{cita web|url=https://genographic.nationalgeographic.com/development-of-agriculture/ |title=The Development of Agriculture |work=National Geographic |access-date=2015-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160414142437/https://genographic.nationalgeographic.com/development-of-agriculture/ |archive-date=2016-04-14}}</ref> A [[agricultura de subsistencia]] continúa nos nosos días, con moitos agricultores rurais de África, Asia, América do Sur e outros lugares que utilizan as súas leiras para produciren alimentos suficientes para as súas familias, mentres que calquera produto excedente se utiliza para o troco doutros bens.<ref>{{cita libro|apelidos=Wharton|nome=Clifton R. |title=Subsistence Agriculture and Economic Development|url=https://books.google.com/books?id=1M-lBNcTfzMC&pg=PA18 |year=1970 |publisher=Transaction Publishers |isbn=978-0-202-36935-8 |page=18}}</ref>

Ao longo da historia rexistrada, os ricos puideron permitirse unha dieta variada que incluía [[carne]], verduras e froitas, mais para as persoas pobres a carne era un luxo e os [[alimento]]s que comían eran aburridos, normalmente a súa comida estaba composta principalmente por produtos básicos feitos a partir de [[arroz]], [[centeo]], [[cebada|orxo]], [[trigo]], [[millo]] ou [[millo miúdo]]. A adición de materia vexetal proporcionou certa variedade á dieta. A dieta básica dos [[aztecas]] en Centroamérica era o millo e cultivaban [[tomate]]s, [[aguacate]]s, [[feixón]]s, [[pemento]]s, [[cabaza]]s, [[cacahuete]]s e sementes de [[amaranto]] para complementar as súas tortas e [[papa (alimento)|papas]]. No Perú, os [[incas]] subsistían con millo nas terras baixas e [[pataca]]s a maior altitude. Tamén usaron sementes de [[quinoa]], complementando a súa dieta con pementos, tomates e aguacates.<ref name=Lambert>{{cita web |url=http://www.localhistories.org/food.html |title=A brief history of Food |apelidos=Lambert|nome=Tim |access-date=2015-03-04}}</ref>

Na antiga China, o [[arroz]] era o cultivo básico no sur e o trigo no norte, este último convertido en boliñas, fideos e filloas. Entre as verduras empregados para acompañalos incluíanse [[ñame]], [[soia]], fabas, [[nabo]]s, [[cebola]]s e [[allo]]s. A dieta dos [[antigo Exipto|antigos exipcios]] baseábase no [[pan]], a miúdo contaminado con area que desgastaba os dentes. A carne era un luxo mais o peixe era máis abundante. Estes acompañábanse por unha variedade de verduras, incluídas fabas, lentellas, cebolas, porros, allos, ravos e leitugas.<ref name=Lambert/>

O piar fundamental da dieta [[antiga Grecia|grega]] era o pan, que acompañaban de [[queixo de cabra]], [[oliva]]s, [[figo]]s, peixe e ocasionalmente carne. As verduras cultivadas incluían cebolas, allos, repolos, melóns e lentellas.<ref>{{cita libro|apelidos=Apel|nome=Melanie Ann |title=Land and Resources in Ancient Greece|url=https://books.google.com/books?id=He_ecHencAoC&pg=PA10|year=2004 |publisher=Rosen Publishing Group |isbn=978-0-8239-6769-8 |page=10}}</ref> Na [[Imperio Romano|antiga Roma]] facíase unha espesa papa de trigo ou feixóns, acompañada de verduras mais con pouca carne e ademais o peixe non era estimado. Os romanos cultivaban fabas, chícharos, cebolas e nabos e comían as follas da remolacha en lugar das súas raíces.<ref>{{cita libro|apelidos=Forbes|nome=Robert James |title=Studies in Ancient Technology|url=https://books.google.com/books?id=Y84UAAAAIAAJ&pg=PA99 |year=1965 |publisher=Brill Archive |page=99 }}</ref>

== Algunhas verduras comúns ==
{| class="wikitable sortable"
! style="text-align:center; " colspan="6"|Algunhas verduras comúns
|-
! style="width:125px;" class=unsortable|Imaxe
! style="" class=unsortable|Especies
! style="" class=unsortable|Partes usadas
! style="" class=unsortable|Orixe
! style="" class=unsortable|[[Cultivar]]es
! style="" |Produción mundial<br>(×10<sup>6</sup>&nbsp;toneladas, datos de 2018)<ref>{{cita web |url=http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC |título=FAOSTAT |data-acceso=24 de agosto de 2020}}</ref>
|-
| [[Ficheiro:Filoma-Kohl vor der Ernte.jpg|125px]] || ''[[Brassica oleracea]]'' || follas, gromos, talos e flores || [[Europa]] || [[Repolo]], [[col de Bruxelas]], [[coliflor]], [[brócoli]], [[col rizada]], [[Brassica oleracea gongylodes|col ravo]],<br />[[lombarda]], [[col lombarda]], [[brócoli chinés]] e [[verza]]
|style="text-align:right" rowspan="2"| 69,4
|-
| [[Ficheiro:Turnip 2622027.jpg|125px]] || ''[[Brassica rapa]]'' || raíz e follas || [[Asia]] || [[nabo]] e [[col chinesa]]
|-
| [[Ficheiro:Raphanus sativus.jpg|125px]] || ''Raphanus sativus'' || raíz, follas, vaíñas das sementes, aceite de sementes e gromos || [[Sueste asiático]] || [[ravo]] e [[ravo branco]]
|style="text-align:right"|
|-
| [[Ficheiro:7carrots.jpg|125px]] || ''Daucus carota'' || raíz, follas e talos || [[Persia]] || [[cenoria]]
|style="text-align:right"|40,0<ref group=n name=carrot>Inclúe as cenorias e os nabos.</ref>
|-
| [[Ficheiro:CDC parsnip.jpg|125px]] || ''Pastinaca sativa'' || raíz || [[Eurasia]] || [[charouvía]]<ref name="González (2012)">{{cita libro|apelidos=González González|nome=Manuel|título=Dicionario de alimentación e restauración|ano=2012|editor=[[Xunta de Galicia]]|isbn=978-84-453-5056-0|páxinas=74|url=https://publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/view/249/245/147|data-acceso=4 de abril de 2023}}</ref>
|style="text-align:right"|
|-
| [[Ficheiro:Uncommon beetroot colours.jpg|125px]] || ''[[Beta vulgaris]]'' || raíz e follas || [[Europa]] e [[Oriente próximo]] || [[remolacha de horta]], [[acelga mariña]], [[acelga]], [[remolacha azucreira]]
|style="text-align:right"|
|-
| [[Ficheiro:Kropsla herfst.jpg|125px]] || ''Lactuca sativa'' || follas, talos e aceite das sementes || [[Exipto]] || [[leituga]] e [[leituga chinesa]]
|style="text-align:right"|27,2
|-
| [[Ficheiro:Bohne z01.JPG|125px]] || ''[[Phaseolus vulgaris]]''<br>''[[Phaseolus coccineus]]''<br>''[[Phaseolus lunatus]]'' || vaíñas e sementes || [[América do Sur]] e [[América Central|Central]] || [[feixón]], [[faba de tres anos]], [[feixón branco]] e [[feixón de Lima]]
|style="text-align:right"|55,1<ref group=n name=dry>Total da produción de verduras verdes e secas.</ref>
|-
| [[Ficheiro:Tuinboon zaden in peul.jpg|125px]] || ''Vicia faba'' || vaíñas e sementes || [[Conca do Mediterráneo]] e [[Oriente Medio]] || [[faballón]]
|style="text-align:right"|4,9
|-
| [[Ficheiro:NCI peas in pod.jpg|125px]] || ''Pisum sativum'' || vaíñas, sementes e gromos  || [[Conca do Mediterráneo]] e [[Oriente Medio]] || [[chícharo]] e [[tirabeque]]
|style="text-align:right"|34,7<ref group=n name=dry/>
|-
| [[Ficheiro:Various types of potatoes for sale.jpg|125px]] || ''Solanum tuberosum'' || tubers || [[América do Sur]] || [[pataca]]
|style="text-align:right"|368,1
|-
| [[Ficheiro:Aubergine.jpg|125px]] || ''Solanum melongena'' || froito || Sur e leste de Asia || [[berenxena]]
|style="text-align:right"|54,0
|-
| [[Ficheiro:Tomato je.jpg|125px]] || ''Solanum lycopersicum'' || froito || [[América do Sur]] || [[tomate]]
|style="text-align:right"|182,2
|-
| [[Ficheiro:Ogórki...jpg|125px]] || ''Cucumis sativus'' || froito || Sur de Asia || [[cogombro]]
|style="text-align:right"|75,2
|-
| [[Ficheiro:Pumpkins Hancock Shaker village 2418.jpg|125px]] || ''Cucurbita spp.'' || froito e flores || [[Mesoamérica]] || [[cabaza]], [[caiota]] e [[cabaciña]]
|style="text-align:right"|27,6
|-
| [[Ficheiro:Onions.jpg|125px]] || ''Allium cepa'' || bulbos e follas || [[Asia]] || [[cebola]], [[ceboliño]] e [[chalota]]
|style="text-align:right"|102,2<ref group=n name=dry/>
|-
| [[Ficheiro:Garlic.jpg|125px]] || ''Allium sativum'' || bulbos || Asia || [[allo]]
|style="text-align:right"|28,5
|-
| [[Ficheiro:Leek.jpg|125px]]|| ''Allium ampeloprasum''|| vaíñas das follas || [[Europa]] e [[Oriente Medio]] || [[allo porro]] e [[allo elefante]]
|style="text-align:right"|2,2
|-
| [[Ficheiro:Red capsicum and cross section.jpg|125px]] || ''[[Capsicum annuum]]'' || froitos || [[América do Norte]] e do [[América do Sur|Sur]] || [[pemento]], [[pemento morrón]] e [[pemento xalapeño]]
|style="text-align:right"|40,9<ref group=n name=dry/>
|-
| [[Ficheiro:Espinac 5nov.JPG|125px]]|| ''Spinacia oleracea''|| follas || Asia central e suroccidental || [[espinaca]]
|style="text-align:right"|26,3
|-
| [[Ficheiro:Dioscorea polystachya (batatas).jpg|125px]] || ''Dioscorea spp.'' || tubérculo || [[África]] tropical || [[iñame]]<ref>{{Cita web|título=iñame|url=https://rinoceronte.gal/dicionario/|páxina-web=rinoceronte.gal/dicionario|data-acceso=4 de abril de 2023}}</ref>
|style="text-align:right"|72,6
|-
| [[Ficheiro:Ipomoea batatas 006.JPG|125px]] || ''Ipomoea batatas'' || tubérculos, follas e gromos || [[América Central]] e do [[América do Sur|Sur]] || [[pataca doce]]
|style="text-align:right"|91,9
|-
| [[Ficheiro:Manihot esculenta dsc07325.jpg|125px]]|| ''Manihot esculenta''|| tubérculos || [[América do Sur]] || [[mandioca]]
|style="text-align:right"|277,8
|}
{{reflist|group=n}}

== Produción ==
En 2020 o [[FAOSTAT]] estimaba que a produción total de verduras no mundo foi de 1&nbsp;148&nbsp;446&nbsp;252 [[tonelada|toneladas métricas]], mentres que en 1961 era de 198&nbsp;000&nbsp;000 toneladas. A seguinte táboa amosa os 20 países cunha maior produción de verduras nese ano.<ref name="FAO2">[[Food and Agriculture Organization|FAO]]: [https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL ''World vegetable production (Crops > Items aggregated > Vegetables, Primary)'']</ref>

{| class="wikitable sortable"					
!Posto
!País
!Produción<br />(en toneladas)
|-
|1
|{{CHN}}
| align="left" |594&nbsp;049&nbsp;398
|-
|2
|{{IND}}
| align="left" |141&nbsp;195&nbsp;036
|-						
|3
|{{USA}}
| align="left" |33&nbsp;124&nbsp;467
|-
|4
|{{TUR}}
| align="left" |25&nbsp;960&nbsp;714
|-
|5
|{{VNM}}
|17&nbsp;002&nbsp;195
|-
|6
|{{EGY}}
|16&nbsp;135&nbsp;024
|-
|7
|{{NGA}}
|15&nbsp;706&nbsp;483
|-
|8
|{{MEX}}
|15&nbsp;098&nbsp;212
|-		
|9
|{{RUS}}
| align="left" |13&nbsp;950&nbsp;679
|-
|10
|{{ESP}}
|12&nbsp;668&nbsp;790
|-
|11
|{{IRN}}
| align="left" |12&nbsp;623&nbsp;192
|-
|12
|{{IDN}}
|12&nbsp;581&nbsp;898
|-
|13
|{{ITA}}
|10&nbsp;849&nbsp;360
|-
|14
|{{JPN}}
|10&nbsp;221&nbsp;895
|-
|15
|{{UZB}}
|9&nbsp;903&nbsp;740
|-
|16
|{{UKR}}
| align="left" |9&nbsp;675&nbsp;389
|-
|17
|{{KOR}}
|9&nbsp;476&nbsp;881
|-
|18
|{{BRA}}
|8&nbsp;373&nbsp;666
|-
|19
|{{DZA}}
|7&nbsp;986&nbsp;465
|-
|20
|{{BGD}}
|7&nbsp;138&nbsp;722
|-
|}

== Notas ==
{{listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.marm.es/es/prensa/folleto_verdura_09%2006%2011pdf_tcm7-162488.pdf ''Verduras de temporada: de toda confianza''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110705135238/http://marm.es/es/prensa/folleto_verdura_09%2006%2011pdf_tcm7-162488.pdf |date=05 de xullo de 2011 }} {{es}}
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Hortalizas]]
[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Ciencia)]]