Ver o código fonte de "Tratado xermano-español (1899)"

:''Para o o tratado xermano-español de 1936, véxase [[Pacto Antikomintern]]''
[[Ficheiro:German_new_guinea_1888_1899.png|miniatura|300px|Cesión a [[Alemaña]] das illas de [[Micronesia]]. A [[Nova Guinea alemá]] antes (liña azul) e despois (liña vermella) do tratado.]]

O '''tratado xermano-español''' de [[1899]] foi un acordo polo que [[España]] vendía parte das súas posesións en [[Oceanía]] ao [[Imperio alemán]].

== Antecedentes ==
[[Ficheiro:Hispanoasia 1.JPG|miniatura|300px|Mapa de España de Bachiller (1858), fragmento. No mapa, Filipinas, as illas Carolinas e, en vertical, as Marianas.]]

=== Adquisición por España das illas do Pacífico occidetal ===
As [[illas Carolinas]] foron descubertas o [[22 de agosto]] de [[1526]] polo [[explorador]] español [[Alonso de Salazar|Toribio Alonso de Salazar]], avistando a illa de San Bartolomeu ou [[Atolón Bokak|Taongui]].

O [[1 de xaneiro]] de [[1528]], o [[descubridor]] [[Álvaro de Saavedra Cerón]] tomou posesión en nome do [[rei de España]] das illas de Uluti, sendo visitado o arquipélago en 1542 (illas Matelotes), en 1543, 1545, e por [[Miguel López de Legazpi|Legazpi]] en 1565.

=== Interese de Alemaña polas illas españolas do Pacífico ===
{{AP|Nova Guinea alemá}} 
O interese de [[Alemaña]] polas illas españolas do Pacífico databa de lonxe. En plena expansión e auxe do [[Imperio alemán|II Imperio alemán]], pero frustrado porque o seu emerxente poder económico non se colmaba con [[Imperialismo|territorios coloniais]].

Alemaña enviou en [[1885]] á illa de [[Yap]] o canoneiro ''Iltis'' para tomar posesión das illas Carolinas. O conflito xermano-español finalizou co laudo arbitral de [[León XIII]], que foi favorábel aos intereses españois, recoñecendo a soberanía española destas illas.

=== Consecuencias da derrota de España na guerra hispano-estadounidense ===
Tras a [[guerra hispano-estadounidense]], [[Estados Unidos]] tomou de España, cumprindo o [[Tratado de París (1898)|Tratado de París]], as [[Filipinas]] e [[Guam]].

Posto que o centro administrativo das illas menores do Pacífico estaba en [[Manila]], que pasaba ao goberno estadounidense, os arquipélagos de [[Oceanía]] volvíanse indefendíbeis e ingobernábeis. España perdera dúas escuadras enteiras, incluída a do Pacífico, na [[batalla de Cavite]] en [[1898]], polo que ante a clara imposibilidade de defendelas, non tivo máis remedio que vendelas a un país que se fixera cargo delas e, neste sentido, Alemaña meteu presión ao goberno español para facilitar a súa venda.

== O tratado ==
[[Ficheiro:Francisco Silvela.JPG|miniatura|200px|esquerda|[[Francisco Silvela]], [[Goberno de España|presidente do Consello de Ministros]], asinou o tratado por parte de [[España]].]]
[[Ficheiro:Hohenlohe-Schillingsfürst, Chlodwig Fürst zu 1899.jpg|miniatura|200px|[[Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst]], [[chanceler de Alemaña|chanceler imperial]], asinou o tratado por parte de [[Alemaña]].]]

Finalmente, este tratado, rubricado por [[Francisco Silvela]] o [[12 de febreiro]] de [[1899]] supuxo a venda das illas dos arquipélagos das [[illas Carolinas]] e as [[Illas Marianas|Marianas]] (incluíndo [[Palau]], pero excluíndo [[Guam]]) por 25 millónes de [[peseta]]s (equivalenmtes a 17 millóns de marcos alemáns) a Alemaña. O tratado foi ratificado posteriormente pola [[Rexencia|raíña rexente]] [[María Cristina de Habsburgo-Lorena|María Cristina]]. De feito, debido a que [[Afonso XIII de España|Afonso XIII]] era aínda menor de idade, foi a persoa que autorizou definitivamente a venda destes arquipélagos a Alemaña.

A ''[[Boletín Oficial del Estado|Gaceta de Madrid]]'' publicou o [[29 de xuño]] de [[1899]] e fixo válido o texto do tratado, xa ratificado anteriormente por Francisco Silvela, presidente do Goberno naquela época. O texto tiña catro artigos, sendo o máis importante o último, no que se estipulaba o prezo que Alemaña pagaba por lograr as posesións dos arquipélagos. Outros artigos obrigaban a Alemaña a dar un trato equitativo aos colonos españois e tamén o dereito temporal a que se instalaran depósitos de [[carbón]] para a [[Armada Española]].

Concretamente, as disposicións que formaban parte do cuarto artigo eran as seguientes:
* Disposición 1ª: O Imperio alemán recoñecerá en ditas illas as ordes relixiosas españolas os mesmos dereitos e as mesmas liberdades que recoñeza ás misións das ordes relixiosas alemás.
* Disposición 2ª: O Imperio alemán dará ao comercio e aos establecementos agrícolas españois o mesmo trato e as mesmas facilidades que dea nos referidos arquipélagos aos establecementos agrícolas e ao comercio de súbditos alemáns.
* Disposición 3ª: España poderá establecer e conservar, aínda en tempos de guerra, un depósito de carbón para a Mariña de guerra e os barcos mercantes no arquipélago das Palaus e outro no arquipélago das Marianas.
* Disposición 4ª: O Imperio alemán indemnizará a cesión dos territorios supraditos mediante a suma de 25 millóns de pesetas, que serán aboados a España.

== Consecuencias ==

Basicamente, España perdía as últimas colonias que o seu Imperio tiña, exceptuando as [[África|africanas]] ([[Sáhara Español]], [[Ifni]] e [[Guinea Española]]) e se verificaba o estado de crise que acompañaría todo o reinado de Afonso XIII.

A diferenza doutros tratados históricos máis ou menos coñecidos, como a [[Paz de Westfalia]], o [[Tratado de Utrecht]] ou o [[Tratado de Londres (1604)|Tratado de Londres]], este tratado xermano-español mantívose esquecido, case sempre baixo a sombra do [[Tratado de París (1898)|Tratado de París]]. Porén, tivo unha grande importancia no futuro, xa que evitou que España intervira con total seguridade na [[primeira guerra mundial|primeira]] e quizais tamén na [[segunda guerra mundial]], coas consecuencias tráxicas que puideron ter ocorrido; pero, evidentemente, cando o goberno español asinou o tratado, o descoñecía, e unicamente quería desfacerse dunhas colonias ingobernábeis polos seguintes motivos:

* Perda de gran cantidade de [[barco|naves]] no [[Guerra hispano-estadounidense|Desastre do 98]].
* Falta dunha capital ou centro administrativo, deixando as illas sen un goberno centralizado.
* Gran cantidade de illas, porén pouco produtivas e con moi pouca poboación, abundando illas absolutamente desertas.
* En caso dun conflito cunha potencia con intereses particulares (EE.&nbsp;UU., [[Imperio do Xapón|Xapón]], Alemaña...), era case segura a súa perda.

[[Ficheiro:Übergabe Westkarolinen.jpg|miniatura|300px|Transferencia das [[Carolinas]] e [[Palau]]s o [[3 de novembro]] de [[1899]] na illa de [[Yap]].]]

Para Alemaña, un país en pleno apoxeo e que ademais posuía a segunda [[Armada (mariña)|armada]] máis potente e numerosa do mundo, unicamente por detrás da [[Armada Inglesa|Mariña Real británica]], supoñía unha oportunidade case única de facerse con colonias cunha posición estratéxica no océano Pacífico.

Posteriormente, o Imperio alemán perdería estas posesións a mans dos [[Xapón|xaponeses]] e os [[Aliados da primeira guerra mundial|aliados na primeira guerra mundial]]. España mantívose neutral nesa guerra, polo que perdeu a última posibilidade de recuperar as colonias.

== O caso da suposta «Micronesia Española» ==

De forma periódica circularon por España informacións que se baseaban en que unha serie de illas ([[Kapingamarangi]], [[Nukuoro]], [[Mapia]], [[Rongrik]] e [[Ulithi]]) aínda seguirían sendo de posesión española, porque no se transfiriron aos Estados Unidos tras a guerra de 1898 nin a Alemaña en 1899.

Esta hipótese naceu o [[5 de marzo]] de [[1948]] cando o avogado e investigador español do [[Consello Superior de Investigacións Científicas|CSIC]] Emilio Pastor y Santos escribiu unha carta denunciando a posibilidade de que se estableceran por España tres estacións navais nas Carolinas, Marianas e Palau, segundo o artigo 31 do tratado hispano-alemán de 1899. Convencido do seu descubrimento, pediu a concesión de instalacións en [[Saipán]], [[Yap]] e [[Koror]]. Meses máis tarde, en outubro, abriu unha segunda fronte, e «denunciou» que quedaban catro illas na zona nas que a soberanía correspondería a España, porque se olvidaron de incluílas no tratado xermano-español de 1899. En 1950 publicou o libro ''Territorios de soberanía española en Oceanía'' coas súas investigacións. O [[12 de xaneiro]] de [[1949]] chegouse a tratar a cuestión da soberanía destas illas nun Consello de Ministros presidido por [[Francisco Franco|Franco]] pero, como se asegurou no mesmo:<ref>[http://loquetengaqueser.blogspot.com.es/2012/03/micronesia-espanola-islas-espanolas-en.html] ''Micronesia Española, Islas españolas en el Pacífico.'', LQT Defensa, 3 de marzo del 2012.</ref>

{{Cita|...que mentres non se aclare o asunto, procede esperar antes de efectuar xestión nigunha cos Estados Unidos ou coas potencias amigas que forman parte da [[Organización das Nacións Unidas|ONU]], xa que España non ten contactos coa ONU e sería esta a que tería que resolver sobre a sorte definitiva desas illas de Micronesia que perteneceron ao Xapón.}}

Porén, un ditame de [[4 de xaneiro]] de [[1949]] da asesoría xurídica do Ministerio de Asuntos Exteriores estimou que calquera hipotético dereito de España sobre ditas illas quedara destruído polos réximes de fideicomiso posteriores, que eran os ocorridos tras a I Guerra Mundial co traspaso de ditos territorios ao Xapón e, tras a segunda guerra mundial, coa súa atribución aos Estados Unidos».<ref name="Europapress">[http://www.europapress.es/nacional/noticia-gobierno-zanja-toda-especulacion-mantenimiento-posesiones-espanolas-pacifico-20140420112139.html El Gobierno zanja toda especulación sobre el mantenimiento de posesiones españolas en el Pacífico, Europa Press (20/04/2014)]</ref>

En [[2014]], o Goberno concluíu toda especulación sobre o mantemento de posesións españolas no Pacífico a través dunha resposta parlamentaria a un deputado. Baixo o seu criterio, España cedeu en 1899 todas as prazas que lle quedaban por entón nese océano.<ref name="Europapress" /><ref>[http://www.abc.es/historia/abci-islas-hispanicas-perdidas-todo-mundo-recuerdo-espana-imperio-201609230122_noticia.html Las islas hispánicas perdidas por todo el mundo, ABC (29/09/2016)]</ref> Engade que «tradicionalmente ditas illas estiveran vinculadas ás Carolinas e había que entender que se se cederon aquelas, tamén se cedeeron estas»,<ref name="Europapress" /> e «a actitude española entre 1899 e 1948 mostra que a intención de España ao asinar o tratado con Alemaña era traspasarlle todas as súas posesións no Pacífico»,<ref name="Europapress" /> ademais «resultaría pouco coherente que España houbera querido ceder as Carolinas, as Palaus e as Marianas, pero se houbera reservado a soberanía sobre uns cantos illotes de escaso valor económico sobre os cales nunca exercera a súa soberanía de facto»,<ref name="Europapress" /> polo que termina con toda a especulación sobre o mantmento de posesións españolas no Pacífico, conclíndo que España non conserva a soberanía de ningunha illa no Pacífico.<ref name="Europapress" />

Actualmente Mapia está baixo soberanía de [[Indonesia]]; Kapingamarangi, Ulithi e Nukuoro baixo soberanía dos [[Estados Federados de Micronesia]] e Rongerik encóntrase baixo control das [[illas Marshall]].

== Notas ==
{{listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
=== Bibliografía ===
* ''Gaceta de Madrid'', Tomo II, páxina 905 o 13 de xuño de 1899, número 164.
* ''Gaceta de Madrid'', Tomo II, páxina 151 o 29 de xuño de 1899, número 180.
* ''Gaceta de Madrid'', Tomo III, páxina 1 o 1 de xullo de 1899, número 182.
* Pastor y Santos, Emilio. ''Territorios de soberanía española en Oceanía''. IDEA, [[Consejo Superior de Investigaciones Científicas]]. Madrid, 1950.

=== Outros artigos ===
* [[Imperio español]]
* [[Filipinas]]
* [[Illas Carolinas]]
* [[Illas Marianas]]
* [[Palau]]

=== Ligazóns externas ===
* [http://1898.mforos.com/1035040/5790771-venta-a-alemania-las-islas-carolinas-las-palaos-y-islas-marianas/ Texto do Tratado xermano-español de 1899.]
* [https://web.archive.org/web/20160901161538/http://www.sge.org/sociedad-geografica-espanola/publicaciones/boletines/numeros-publicados/boletin-no-46/el-pacifico-en-espanol.html "El Pacífico, en español]" — Sociedad Geográfica Española.

{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Tratados internacionais]]
[[Categoría:1899]]