Ver o código fonte de "Nucleótido"

[[Ficheiro:DAMP chemical structure.png|miniatura|dereita|Un exemplo de nucleótido, o [[desoxiadenosina monofosfato|dAMP]], formado por un fosfato, un azucre (neste caso a desoxirribosa) e unha base nitroxenada (neste caso a adenina).]]
[[Ficheiro:Nucleótido.png|dereita]]
Un '''nucleótido''' é un composto formado por unha [[base nitroxenada]], un [[azucre]] de cinco [[átomos]] de [[carbono]] ([[pentosa]]) e un grupo [[ácido fosfórico|fosfato]]. Para algunhas autoridades o grupo fosfato é un só residuo de ácido fosfórico (definición da IUPAC)<ref name =IUPAC>IUPAC Gold book [https://goldbook.iupac.org/terms/view/N04255 nucleotide]</ref>, e para outras o grupo fosfato pode estar formado por un ou máis fosfatos, normalmente ata dous ou tres (en diversos libros e dicionarios de bioquímica e bioloxía molecular).<ref>{{cite book| vauthors = Lodish H, Berk A, Zipursky SL, Matsudaira P, Baltimore D, Darnell J |date=2000|title=Structure of Nucleic Acids|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21514/ |cita=Nucleotides are nucleosides that have one, two, or three phosphate groups esterified at the 5′ hydroxyl. (Os '''nucleótidos''' son nucleósidos que teñen '''un, dous ou tres grupos fosfato''' esterificados no hidroxilo 5').}}</ref><ref>Bruce Alberts et al. Biología molecular de la célula. Omega. Páxinas 58, 62, 63. ISBN: 84-282-0752-86. Cita: "Los nucleótidos pueden actuar como transportadores de energía química. Sobre todo, el éster trifosfato de la adenina, ATP". ("Os '''nucleótidos''' poden actuar como transportadores de enerxía química. Sobre todo, o éster '''trifosfato da adenina, ATP'''").</ref><ref>Richard Cammack, Teresa Atwood, Peter Campbell, Howard Parish, Anthony Smith, Frank Vella e John Stirling. Oxford Dictionary of Biochemistry and Molecular Biology (2 ed.). Entrada "nucleotide".</ref><ref>Terry A. Brown. Genomes 3. 2006. 3 ed. Garland Science: New York. ISBN: (Paperback) 9780815341383.</ref> Os [[monómero]]s que forman os [[ácido nucleico|ácidos nucleicos]] son nucleótidos e teñen un fosfato.

== Estrutura ==
Cada nucleótido é un ensamblado de tres compoñentes:
* [[base nitroxenada|Bases nitroxenadas]] ou nitroxénicas: derivan de [[composto heterocíclico|compostos heterocíclicos]] [[aromaticidade|aromáticos]], a [[purina]] e a [[pirimidina]].
** Bases nitroxenadas [[purina|purínicas]]: son a [[adenina]] (A) e a [[guanina]] (G). Ambas entran a formar parte do [[ácido desoxirribonucleico|ADN]] e do [[ácido ribonucleico|ARN]].
** Bases nitroxenadas [[pirimidina|pirimidínicas]]: son a [[timina]] (T), [[citosina]] (C) e [[uracilo]] (U). A timina e a citosina interveñen na formación do ADN. No ARN aparecen a citosina e o uracilo.
* [[Pentosa]]: o azucre de cinco átomos de carbono pode ser [[ribosa]] (ARN) ou [[desoxirribosa]] (ADN). Segundo o azucre que leven poden ser ribonucleótidos ou desoxirribonucleótidos.
* [[Ácido fosfórico]]: de fórmula H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>. Cada nucleótido pode conter un (monofosfato: [[AMP]]), dous (difosfato: [[ADP]]) ou tres (trifosfato: [[Adenosín trifosfato|ATP]]) grupos de ácido fosfórico.

== Transferencia de enerxía ==
Os nucleótidos, por razón dos seus grupos de fosfato, son fontes preferidas nas células para a transferencia de [[enerxía]]. Os nucleótidos atópanse nun estado estable cando posúen un só grupo de ácido fosfórico. Cada grupo de fosfato adicional que posúa un nucleótido atópase nun estado máis inestable e o [[enlace químico|enlace]] do fosfato tende a se romper por [[hidrólise]] e liberar a enerxía que o une ó nucleótido. As células posúen enzimas cuxa función é precisamente hidrolizar nucleótidos para extraer o potencial enerxético almacenado nos seus enlaces. Por tal razón un nucleótido de trifosfato é a fonte preferida de enerxía na célula. Deles, o [[adenosín trifosfato|ATP]] (un nucleótido de adenina con tres grupos de fosfato), é o predilecto nas reaccións celulares para a transferencia da enerxía demandada. [[UTP]] (uracilo + ribosa + tres fosfatos) e [[GTP]] (Guanina + ribosa + tres fosfatos) tamén compracen as demandas de enerxía da célula en reaccións con azucres e cambios de estruturas proteicas, respectivamente.

== Nomenclatura ==
A posición dos [[átomos]] nun nucleótido especifícanse en relación aos átomos de carbono no azucre de ribosa ou desoxiribosa.
* A purina ou pirimidina está localizado no carbono 1' do azucre.
* O grupo fosfato está no carbono 5'.
* O grupo [[hidroxilo]] sobre o carbono 3' do azucre, o cal é o que reacciona co grupo fosfato do carbono 5' doutro subseguinte nucleótido para formar a cadea de ADN ou ARN.

== Notas ==
{{listaref}}

== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
* [[Nucleótido azucre]]
* [[Xene]]
* [[Xenoma]]
* [[Nucleósido trifosfato]]
* [[Guanosín pentafosfato]]

=== Ligazóns externas ===
* [http://www.genome.gov National Human Genome Research Institute]

{{Ácidos nucleicos}}

{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Xenética]]
[[Categoría:Nucleótidos]]