Ver o código fonte de "Illa de Navassa"

{{Xeografía física}}
'''Navassa''' (en castelán: '''Navaza''') é unha pequena [[illa]] deshabitada do [[mar Caribe]]. É unha [[Área insular dos Estados Unidos]], e constitúe un territorio non incorporado dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], administrado polo Servizo de Pesca e Vida Silvestre dos Estados Unidos. Con todo, a illa é reclamada por institucións privadas e por [[Haití]].

== Xeografía ==
A illa Navassa ten unha área de aproximadamente 5,2&nbsp;km². Está situada nunha localización estratéxica a 160&nbsp;km ao sur da base naval dos EEUU na [[Baía de Guantánamo]], [[Cuba]], e no camiño entre [[Haití]] e [[Xamaica]], na canle de Xamaica. A localización exacta da illa está en 18°25'N, 75°2'O.

A maioría do territorio consiste de rocas, aínda que tamén crece pasto. Ademais existen [[árbore]]s e [[cacto]]s esparexidos pola illa.

== Historia ==
En [[1504]], [[Cristovo Colón]], quen varara en [[Xamaica]], enviou parte da súa tripulación en canoa á illa de [[A Española]] en busca de axuda. Chegaron á illa, pero non tiña auga. Chamárona ''Navaza'', e esta illa foi evitada polos mariños durante os próximos 350 anos.

Adquire logo mención relevante que durante o periplo adiantado polo Libertador [[Simón Bolívar]] por [[Haití]], en procura de axuda para a causa emancipadora, trasladándose desde Xamaica o 24 de decembro de [[1815]], onde escribiu o seu moi coñecida peza: "A Carta de Xamaica", cruzou fronte a Navassa quedando impresionado pola súa beleza natural, circunstancia da cal existe tamén rexistro histórico.

Non resulta entón alleo pensar que fose Navassa punto de encontro na vida de dúas dos máis importantes homes vinculados ao suceso americano: Colón e Bolívar.

En [[1857]], a soberanía da illa foi reclamada por Peter Duncan, un capitán dun buque estadounidense mediante o [[Acta de Illas Guaneras]] de 1856, debido aos seus depósitos de [[guano]]. Cabe mencionar que esta é a terceira illa que foi reclamada por medio desta acta. Os depósitos de guano foron explotados activamente entre [[1865]] e [[1898]]. Haití protestou pola anexión estadounidense da illa e reclamou a soberanía da illa, con todo, os Estados Unidos rexeitaron este reclamo.

O fosfato procedente do guano é un fertilizante orgánico que se volveu importante para a agricultura dos Estados Unidos a mediados do [[século XIX]]. Duncan transferiu os seus dereitos de descubridor da illa a un comerciante de guano de Xamaica, quen á vez vendeu os dereitos á recentemente creada Compañía de Fosfato Navassa de [[Baltimore]]. Logo dunha interrupción debido á [[Guerra Civil Americana|Guerra Civil dos Estados Unidos]], a compañía construíu mellor infraestutura para a extracción do guano, ademais de aloxamento para 140 traballadores [[afroamericano]]s provenientes de [[Maryland]], casas para supervisores brancos, tendas, e unha igrexa. A extracción empezou en [[1865]]. Os traballadores extraían o guano con dinamita e machada, e levábano ata Lulu Bay, onde se almacenaba en sacos e embarcábase en botes para transferilo ao barco da compañía, o S.S. Romance.
[[Ficheiro:Navassa-location.png|miniatura|200px|Localización da Illa Navassa ó sur de [[Cuba]], leste de [[Xamaica]], e oeste de [[Haití]]]]
[[Ficheiro:NavassaLighthouse.jpg|miniatura|dereita|Faro da Illa Navassa.]]
Cargar guano no medio da forte calor tropical, baixo estritas regras de traballo impostas polos abusivos supervisores brancos, provocou unha rebelión na illa en [[1889]]. Cinco supervisores morreron no enfrontamento. Un barco de guerra estadounidense regresou 18 traballadores a [[Baltimore]], [[Maryland]] para ser xulgados por asasinato. Unha sociedade fraternal afroamericana, a Orde dos Pescadores Galileos, recadou diñeiro para defender aos traballadores na corte federal, alegando que estes atacaron en defensa propia e que os Estados Unidos non tiñan xurisdición completa sobre a illa. Os casos foron o [[Tribunal Supremo dos Estados Unidos]] en outubro de [[1890]], a cal decidiu a execución dos traballadores en [[1891]]. Unha petición por parte de igrexas afroamericanas de todo o país, chegou ao presidente [[Benjamin Harrison]], quen decidiu cambiar as pena dos traballadores a prisión.

Continuouse extraendo guano en Navassa, pero a un nivel moito máis reducido. A [[Guerra hispano-estadounidense]] de [[1898]] forzou á Compañía de Fosfato a abandonar a illa e declararse en bancarrota, e os novos donos abandonaron a illa en [[1901]].

Navassa adquiriu importancia novamente coa apertura da [[Canle de Panamá]] en [[1914]]. O transporte marítimo entre a costa leste dos Estados Unidos e a Canle pasa entre Cuba e Haití e Navassa, a cal sempre fora un perigo para a navegación, necesitaba un [[Faro (construción)|faro]]. En [[1917]], levouse a cabo a construción dun faro, o cal medía 46 [[metro|m]] e atopábase a 120 [[msnm]]. Tres persoas foron asignadas para vivir alí ata que o faro foi automatizado en [[1929]]. Durante a [[segunda guerra mundial]], a [[Armada dos Estados Unidos]] creou un posto de observación na illa. A partir de entón, a illa permaneceu deshabitada.

En setembro de [[1996]], a Garda Costeira dos Estados Unidos deixou de operar e manter o faro de Navassa.

Unha expedición científica da [[Universidade Harvard]] estudou a terra e a vida mariña da illa en 1930. Desde a segunda guerra mundial, operadores de radio aterraron frecuentemente na illa para difundir programas desde este territorio, o cal foi outorgado estado de país pola Unión Internacional de Difusores de Radio. Pescadores, na súa maioría provenientes de Haití, pescan nas augas ao redor de Navassa.

== Ligazóns externas ==
* Fabio Spadi (2001), ''[https://web.archive.org/web/20110122224655/http://www.dur.ac.uk/ibru/publications/view/?id=195 Navassa: Legal Nightmares in a Biological Heaven?]'', ''Boundary & Security Bulletin''

{{Estados Unidos}}
{{América}}
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Illas do Caribe|Navassa]]
[[Categoría:Illas dos Estados Unidos de América|Navassa]]
[[Categoría:Áreas insulares dos Estados Unidos de América]]