Metaliterario

O metaliterario é un recurso antigo, moi frecuente en todos os xéneros ao longo do século XX, mediante o cal se describen, analizan, comentan ou valoran dentro da obra literaria temas relativos á creación ou ás características do xénero do que se trate. As formas de facelo e os obxectivos perseguidos son moi diversos.

Variedades

Metaficción

A metaficción é ficción que fala da ficción, algo que se proba en gran cantidade de novelas e contos (á parte de obras doutros xéneros) nos que se recorda ao lector que todo neles é inventado e se aventuran xuízos e reflexións sobre as propias técnicas compositivas. Laurence Sterne, na súa obra Tristam Shandy, usa xa a metaficción nos diálogos que teñen lugar entre o narrador e os seus imaxinarios lectores, xa que o escritor é consciente de que a arte de contar implica reflexión sobre a mesma (e así ocorre con outras artes); desta maneira, é capaz de poñer en cuestión a arte novelística para que os lectores decidan o que está ben e mal. O procedemento, xa antigo, foi moi empregado no século XX.

Metanarración ou metaficción

Reflexión, dentro da novela, de cuestións concernentes ás características do xénero ou á súa propia elaboración.

Metapoesía

Véxase metaliterario. Un exemplo de metapoesía é o seguinte soneto de Lope de Vega:

Un soneto me manda hacer Violante,

que en mi vida me he visto en tanto aprieto;

catorce versos dicen que es soneto;

burla burlando van los tres delante.

Yo pensé que no hallara consonante,

y estoy a la mitad de otro cuarteto;

mas si me veo en el primer terceto,

no hay cosa en los cuartetos que me espante.

Por el primer terceto voy entrando,

y parece que entré con pie derecho,

pues fin con este verso le voy dando.

Ya estoy en el segundo, y aun sospecho

que voy los trece versos acabando;

contad si son catorce y está hecho.

Metateatro

Entre outros moitos exemplos, pódese destacar o episodio dos cómicos ambulantes no Hamlet de Shakespeare ou en El gran teatro del mundo, de Calderón de la Barca.