Albert White Hat
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 18 de novembro de 1938  Dacota do Sur, Estados Unidos de América |
| Morte | 13 de xuño de 2013 (74 anos) Rosebud, Estados Unidos de América |
| Datos persoais | |
| Grupo étnico | Pobo lakota |
| Actividade | |
| Ocupación | mestre |
| Lingua | Lingua lakota e lingua inglesa |
Albert White Hat (nome lakota Natan Tokahe, que significa "O primeiro en cargar"), nado o 18 de novembro de 1938 e finado o 13 de xuño de 2013 foi un mestre de lingua lakota e un activista da cultura tradicional Sicanju Lakota. É coñecido por traducir a lingua lakota para os filmes de Hollywood, como o filme de 1990 Dances with Wolves, e por crear unha ortografía e un compendio moderno do lakota. Tivo sete fillos.
Traxectoria[editar | editar a fonte]
Albert White Hat naceu preto de St. Francis, Dacota do Sur na Reserva India de Rosebud no seo dunha familia tradicional. Era o neto do famoso xefe Hollow Horn Bear."[1]
Durante a súa nenez só falou lakota. Asistiu ó colexio en Spring Creek, Dacota do Sur.[2] Ó contrario que os seus compañeiros do Colexio da Misión Xesuíta de St. Francis, que foron enviados ó internado con cinco anos, el non foi ata os dezaseis.[3]
"Eu medrei cunha morea de persoas maiores, escoitando as historias. E estas historias estaban dentro de min. E logo fun a un internado, e matáronme aquelas historias nese sistema. Saín de alí totalmente avergoñado de quen son, de que son. A finais dos anos sesenta, volvín á cultura, pola miña conta. Deixei medrar o pelo, e comecei a falar a miña lingua. Unha desas veces, fixen o xaxún. Estiven na procura da visión, por cinco anos.[4]
Despois de graduarse no Colexio de St. Francis, tivo diversos traballos.
Mestre de lingua e cultura lakota[editar | editar a fonte]
White Hat loitou polo ensino da lingua lakota no distrito escolar do Condado de Todd, Dacota do Sur cando os seus fillos entraron no colexio nos anos 1960. Daquela, o lakota non formaba parte do currículo educativo de Dacota do Sur. Co tempo aprendeu a crear os seus propios plans de estudos, e converteuse en mestre de lingua Lakota el mesmo.[3] Converteuse en xefe do "Comité para a Preservación da Lingua Lakota" en 1982.[5]
White Hat adicou vinte e cinco anos da súa vida ó ensino da lingua lakota na Universidade Sinte Gleska da Reserva India Rosebud, e converteuse en director do Departamento de Estudos Lakota Sinte Gleska."[5] Desenvolveu un método de ensino que emprega amplos exemplos da cultura Brule Lakota, e chegou a ser coñecido como un estudoso da lingua. El ensinaría a cultura lakota "tanto a membros da tribo como a americanos non nativos."[5] El referíase ó seu método de ensino do seguinte xeito, "cando ensinamos unha lingua a un estudante, deberíamos desenvolver nel outro corazón e outra mente."[6] En 1999 reuniu as notas dos seus estudos nun libro, Reading and Writing the Lakota Language.[7] Foi o primeiro falante nativo de Lakota que publicou un libro de texto e un glosario en dita lingua."[5]
Era un home activo na vida espiritual tradicional dos lakota. O seu amigo Cyril Scott, o Presidente Tribal dos Sioux de Rosebud Sioux, referiuse a el coma "un gran mestre" e un "líder espiritual".[5][8] White Hat falaba a miúdo en conferencias e reunións, incluíndo a conferencia de 2008 "Planning for Seven Generations" celebrada en Boulder, Colorado,[9] e era moi coñecido dentro dos circuítos dos powwow.[5] A "Lakota Documentaries" video by Don Moccasin (1948–2009) features Albert White Hat speaking about the survival of the Lakota language, in Lakota with English language subtitles.[10]
Cita[editar | editar a fonte]
We have a very simple statement of our philosophy. We say 'All my relatives.'[9]
Temos unha declaración moi sinxela da nosa filosofía. Dicimos "Todos os meus parentes".Albert White Hat.
Obras[editar | editar a fonte]
- White Hat, Sr., A. (1999). Reading and Writing the Lakota Language. Salt Lake City: The University of Utah Press. ISBN 978-0-87480-572-7
- White Hat, A., Sr. (1983). "Lakota ceremonial songs". Mission, South Dakota: Sinte Gleska University.
Premios[editar | editar a fonte]
- Outstanding Indian Educator Award (1995)[10]
- National Indian Education Association Indian Elder of the Year (2001)
- Living Indian Treasure Award (2007)
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Post Store. "Albert White Hat, preserver of Lakota language, dies at 74". The Washington Post. Consultado o 2013-06-30.
- ↑ "Albert White Hat, Sr.: Life and Work". World Wisdom. Consultado o 21 de xuño de 2013.
- ↑ 3,0 3,1 Andrews, John (2009). "Saving their Language: Speakers Try to Revive Laktoa and Dakota Before They Disappear". South Dakota Magazine: Celebrating Life in South Dakota (March/April). Consultado o 19 de xuño de 2013.
- ↑ "This Isn't History". New Perspectives on The West (PBS) (Eight (1887-1914), One Sky Above Us). Consultado o 20 de xuño de 2013.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Eaton, Kristie (2013-06-18). "Author, teacher of endangered Lakota language dies". Boston.com. Consultado o 2013-06-21.
- ↑ "Reading and Writing the Lakota Language: Albert White Hat Sr., Jael Kampfe, Vine Deloria Jr.: 9780874805727". Amazon.com: Books. Consultado o 2013-06-29.
- ↑ "Lakota Educator, Author, and Linguist Albert White Hat Walks On - ICTMN.com". Indian Country Today Media Network. 19 de xuño de 2013. Arquivado dende o orixinal o 13 de outubro de 2014. Consultado o 21 de xuño de 2013.
- ↑ "Albert White Hat passes to the spirit world". Indianz.Com > Native Sun News. 20 de xuño de 2013. Consultado o 29 de xuño de 2013.
- ↑ 9,0 9,1 "Albert White Hat". Tribes & Climate Change. Consultado o 21 de xuño de 2013.
- ↑ 10,0 10,1 Antoine, Dr. Jurgita. "Albert White Hat and Lakota Language Preservation". Tribal College Journal of American Indian Higher Education. Arquivado dende o orixinal o 23 de agosto de 2013. Consultado o 29 de xuño de 2013.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Ligazóns externas[editar | editar a fonte]
External links[editar | editar a fonte]
- "Albert White Hat: Lakota Words Have Impact". Arquivado dende o orixinal o 30 de xuño de 2013. Consultado o 27 de setembro de 2013.
- "Albert White Hat and Lakota Language Preservation Video". Arquivado dende o orixinal o 02 de outubro de 2013. Consultado o 27 de setembro de 2013.
