Ver o código fonte de "Wolfgang Amadeus Mozart en Italia"

{{Artigo de calidade}}
[[Ficheiro:Mozart in Italy es.svg|miniatura|Mapa que mostra as principais cidades visitadas durante a primeira viaxe por [[Italia]], entre decembro de [[1769]] e marzo de [[1771]]. A liña negra mostra a ruta principal externa dende [[Salzburgo]] a [[Nápoles]]. A liña verde marca os desvíos tomados durante a viaxe de volta.{{refn|group=lower-alpha|As rutas son resumos das descricións detalladas de Sadie.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=179-233}}}}]]
Entre [[1769]] e [[1773]], o mozo '''[[Wolfgang Amadeus Mozart]]''' e seu pai, [[Leopold Mozart|Leopold]], fixeron tres viaxes a '''[[Italia]]'''. A primeira delas, que tivo unha duración de 15 meses, foi financiado mediante actuacións para a [[nobreza]] e [[concerto]]s públicos, e percorreron as cidades italianas máis importantes. Nas súas viaxes posteriores chegaron a [[Milán]], para que Wolfgang completara as [[ópera]]s que lle encargaran alí durante a súa primeira visita.

Leopold estivera empregado dende [[1747]] como músico na corte [[Arcebispado de Salzburgo|arcebispal]] de [[Salzburgo]], converténdose en segundo [[mestre de capela]] en [[1763]], aínda que tamén tería adicado moito tempo á educación musical de Wolfgang e a súa irmá [[Maria Anna Mozart|Nannerl]]. Emprenderon unha «[[Gran viaxe da familia Mozart|gran viaxe]]» entre [[1764]] e [[1766]], e pasou parte de [[1767]] e a maior parte de [[1768]] con eles na capital [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperial]], [[Viena]]. A actuación dos nenos cativou o público, sobre todo nas primeiras viaxes, e causaron unha impresión considerable na sociedade europea. Contra [[1769]] Nannerl alcanzara a maioría de idade, mais Leopold estaba ansioso por continuar a educación de Wolfgang (que tiña 13 anos) en Italia, un destino de suma importancia para calquera compositor novo do [[século XVIII]].

Dende a perspectiva do desenvolvemento musical de Wolfgang, as tres viaxes tiveron un éxito considerable. Durante a primeira viaxe, as actuacións de Wolfgang foron ben recibidas e o seu talento chegou a recoñecerse con honores, incluíndo unha [[Orde Papal de Cabalería|Cabalería Papal]] e a súa afiliación nas principais sociedades [[Orquestra sinfónica|filharmónicas]]. A pesar da súa xuventude, recibiu encargos para escribir tres óperas para o famoso [[Teatro Regio Ducal]] de Milán, cada unha das cales recibiu aclamacións por parte da crítica e o público. Ademais, coñeceu a moitos dos principais músicos de Italia, incluíndo o famoso teórico [[Giovanni Battista Martini]], co que estudou en [[Boloña]]. Leopold tamén esperaba que Wolfgang, e posiblemente el mesmo, obtivera un prestixioso nomeamento nunha das cortes italianas dos [[Casa de Habsburgo|Habsburgo]]. Este obxectivo fíxose aínda máis prioritario cando as posibilidades de promoción de Leopold en Salzburgo diminuíron; pero os seus persistentes esforzos por asegurarse un posto desgustaron á corte imperial, que excluíu calquera posibilidade de éxito. As viaxes, polo tanto, finalizaron cun regreso non moi triunfante, así como con certa decepción e frustración.

== Antecedentes ==
[[Ficheiro:Leopold Mozart.jpg|miniatura|[[Leopold Mozart]] quería que o seu fillo [[Wolfgang Amadeus Mozart|Wolfgang]] aprendera a tradición da [[ópera italiana]] en [[Italia]].]]
{{VT|Gran viaxe da familia Mozart|Mozart e a varíola}}
En novembro de [[1766]] a familia Mozart regresara a [[Salzburgo]] despois dos tres anos e medio que pasaron realizando a súa ''[[Gran viaxe da familia Mozart|gran viaxe]]'' polas principais cidades do norte de Europa, que comezara cando [[Wolfgang Amadeus Mozart|Wolfgang]] tiña sete anos e [[Maria Anna Mozart|Nannerl]] doce. [[Leopold Mozart|Leopold]] conseguira en gran parte o que pretendía con esa viaxe: mostrar a todo o mundo o [[neno prodixio|talento precoz]] dos nenos e mellorar a súa educación musical. A súa estadía en [[Viena]], que comezou en [[1767]], foi menos feliz: un gromo de [[varíola]], que provocou a morte da [[María Xosefa de Habsburgo-Lorena|arquiduquesa María Xosefa de Austria]], impediu aos nenos actuar na corte imperial e forzou a familia a buscar refuxio en [[Bohemia]], onde, con todo, [[Mozart e a varíola|Wolfgang contraeu a enfermidade]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=132-34}} Regresaron a Viena en xaneiro de [[1768]], mais os nenos xa non eran o bastante novos como para causar sensación nos seus concertos públicos.{{Harvnp|Blom|1935|p=38}}

Leopold ofendeu o eminente compositor da corte, [[Christoph Willibald Gluck]], porque estaba demasiado ansioso por asegurar a representación da primeira [[ópera]] de Wolfgang, ''[[La finta semplice]]''.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=135-39}} En setembro de 1768 Leopold queixouse ao emperador [[Xosé II de Habsburgo|Xosé II]] de que o empresario teatral da corte Giuseppe Affligio conspirara para obstaculizar a nova ópera e este feito puido danar aínda máis o nome dos Mozart na corte.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=238-39}} A ópera foi estreada en Salzburgo o ano seguinte,{{Harvnp|Osborne|1992|p=38}} mais non foi representada en Viena e Leopold gañouse a reputación de ser impertinente e «prepotente».{{Harvnp|Sadie|2006|pp=140-41}}

Despois do regreso a Salzburgo en xaneiro de [[1769]], Leopold pensou que a educación de Nannerl, que xa tiña 18 anos, podía darse practicamente por finalizada e centrou aínda máis os seus esforzos en Wolfgang.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=142-43}} Decidiu levar o rapaz a Italia, que na época previa á súa [[Unificación de Italia|unificación]] estaba dividida en varios estados como o [[Ducado de Milán]], a [[República de Venecia]] e os [[Estados Pontificios]], co [[Reino de Nápoles]] no sur.{{Harvnp|Roberts|1980|p=486}} Quería ter incluído a viaxe a Italia ao final da gran viaxe realizada previamente, mais abandonou a idea polo medo a que unha ausencia máis prolongada podía non ser ben recibida en Salzburgo.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=99-100}} Durante máis de dous séculos Italia fora a fonte de innovacións no estilo musical, a casa da [[música sacra]] e, por riba de todo, o berce da ópera.{{Harvnp|Sadie|2006|p=176}} En opinión de Leopold, Wolfgang tiña que absorber directamente a música de [[Venecia]], [[Nápoles]] e [[Roma]], e prepararse para os futuros encargos dos [[teatro de ópera|teatros de ópera]] europeos, descritos polo biógrafo Stanley Sadie como «o principal interese dos compositores de finais do século XVIII».{{Harvnp|Sadie|2006|p=176}} Leopold quixo que Wolfgang somerxérase na [[lingua italiana]], experimentara a música sacra da máis alta calidade e ampliara a súa rede de influentes contactos.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=142-43}} Tamén existía a posibilidade, tanto para Wolfgang como para Leopold, de asegurarse un posto nas [[Casa de Habsburgo|cortes dos Habsburgo]] no norte de Italia.{{Harvnp|Sadie|2006|p=176}} Con estas prioridades en mente, Leopold decidiu que Nannerl e a súa nai, [[Anna Maria Pertl|Anna Maria]], debían quedar na casa, unha decisión que es molestou, pero que estaba tomada tendo en conta o beneficio económico e práctico.{{Harvnp|Sadie|2006|p=177}}

Nos meses previos ao inicio da viaxe, Wolfgang compuxo prolificamente e gañouse o favor do arcebispo [[Siegmund Christoph von Schrattenbach]] quen, como patrón de Leopold, tivo que consentir a viaxe. En outubro concedéronlles o permiso de viaxar e outorgáronlles unha dotación de 600 [[florín austrohúngaro|floríns]].{{refn|group=lower-alpha|O florín ou [[florín austrohúngaro]] era a moeda de curso legal do [[Imperio Austrohúngaro]]. Un florín era aproximadamente a décima parte dunha [[libra esterlina]]. A xenerosidade da dotación é evidente en comparación co salario anual de Leopold de 354 floríns.{{Harvnp|Sadie|2006|p=35}}}} Wolfgang recibiu o título honorario de [[concertino]], coa insinuación de que ao seu regreso este posto merecería un salario.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=142-43}}

== Primeira viaxe (decembro de 1769 – marzo de 1771) ==
=== Viaxe a Milán ===
[[Ficheiro:Portrait_of_Wolfgang_Amadeus_Mozart_at_the_age_of_13_in_Verona,_1770.jpg|miniatura|Retrato de [[Wolfgang Amadeus Mozart]] en [[Verona]] en [[1770]], cando tiña 14 anos de idade.]]
O [[13 de decembro]] de [[1769]], Leopold e Wolfgang partiron de [[Salzburgo]], provistos de recomendacións e cartas que Leopold esperaba que facilitaran o seu camiño. Entre as máis importantes encontrábase unha presentación ao conde [[Karl Joseph Firmian]] de [[Milán]], descrito como o «rei de Milán», un [[Mecenado|mecenas]] influente e culto. O seu apoio sería vital para o éxito total do proxecto italiano.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=145}}

Pai e fillo pasaron por [[Innsbruck]] e logo dirixíronse directamente cara ao sur polo [[paso do Brennero]], en [[Italia]]. Seguiron por [[Bolzano]] e [[Rovereto]] ata [[Verona]] e [[Mantua]], antes de xirar ao oeste cara a Milán. As previsións financeiras de Leopold para esta viaxe eran en xeral as mesmas que tiña coa gran viaxe da familia e os gastos de aloxamento debían ser sufragados cos beneficios dos concertos. Esta viaxe invernal de máis de 560 quilómetros a Milán tivo unha duración de seis semanas, que foron difíciles e desagradables, e con longas paradas forzadas pola climatoloxía.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=145}} Leopold queixouse nas súas cartas a casa das frías habitacións das pousadas: «conxelado como un can, todo o que toco é xeo».{{Harvnp|Halliwell|1998|p=145}} Os ingresos dos primeiros concertos foron modestos; segundo Leopold, os gastos eran aproximadamente de 50 floríns por semana.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=146}} Despois dalgúns alardes imprudentes sobre as ganancias obtidas durante a gran viaxe, Leopold era agora máis cauteloso no respectivo á revelación de detalles financeiros. Tendeu a acentuar os seus gastos e reducir ao mínimo os seus ingresos,{{Harvnp|Solomon|1996|p=58}} escribindo por exemplo: «En xeral non gañaremos moito en Italia [...] xeralmente hai que aceptar a admiración e as ovacións como pago».{{Harvnp|Solomon|1996|pp=86-87}}

[[Ficheiro:IMG 7459 - Milano - San Marco - Foto Giovanni Dall'Orto - 25-mar-2007.jpg|miniatura|esquerda|Mosteiro de San Marco, no que estiveron aloxados [[Leopold Mozart|Leopold]] e [[Wolfgang Amadeus Mozart]] durante a súa primeira visita a [[Milán]].]]
A pausa máis longa foron dúas semanas de estancia en [[Verona]], onde a prensa realizou reportaxes eloxiando o concerto de Wolfgang o [[5 de xaneiro]] de [[1770]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=181-84}} Pai e fillo asistiron a unha representación da ópera ''[[Ruggiero]]'' de [[Pietro Alessandro Guglielmi]], que Wolfgang describiu con desdén nunha carta a Nannerl.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=181-84}} Este intermedio foi seguido dunha parada máis curta en [[Mantua]], onde Wolfgang deu un concerto na ''[[Accademia Filarmonica di Bologna|Accademia Filarmonica]]'', cun programa deseñado para probar as súas capacidades interpretativas, a lectura a primeira vista e a [[improvisación]]. Segundo unha recensión de prensa, a audiencia se ficou «coa boca aberta» por este «milagre da música, un deses fenómenos anormais que a natureza nos brinda».{{Harvnp|Sadie|2006|pp=185-86}} En Mantua sufriron un desaire do príncipe Michael de [[Thurn und Taxis]], xa que un criado informounos de que non tiña ningún desexo de reunirse con eles. O historiador [[Robert Gutman]] conxectura que o príncipe, consciente do asunto con Affligio en [[Viena]], non quixo ter relacións con músicos que non coñecían cal era a súa posición.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=260–61}} Por contra, o conde Arco, cuxa familia era membro da corte de Salzburgo, recibiunos calorosamente.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=185-86}}{{refn|group=lower-alpha|Ironicamente sería outro conde Arco, da mesma familia pero afincado en Salzburgo, quen dez anos máis tarde administraría a famosa «[[Wolfgang Amadeus Mozart#Marcha a Viena|patada no cu]]» que finalizou o nomeamento de Wolfgang como músico na corte de Salzburgo.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=548-49}}}}

[[Ficheiro:Pietro Metastasio.jpg|miniatura|Wolfgang escribiu un conxunto de [[aria]]s que empregaban os textos de [[Pietro Metastasio]].{{Harvnp|Halliwell|1998|p=146}}]]
Chegaron a Milán o [[23 de xaneiro]] e encontraron un cómodo aloxamento no mosteiro de San Marco, preto do palacio do conde Firmian.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=146-48}} Mentres esperaban para ver ao conde, asistiron á ópera de [[Niccolò Piccinni]] ''[[Cesare in Egitto]]''.{{Harvnp|Zaslaw|1991|p=163}} Firmian finalmente deulles a benvida cunha xenerosa hospitalidade e amizade, mostrándolle a Wolfgang unha edición completa das obras de [[Pietro Metastasio]], o principal escritor e [[libreto|libretista]] dramático de Italia na época.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=146}} Firmian tamén acudiu a unha gran cantidade de concertos aos que asistiron moitas persoas notables da cidade, incluíndo o arquiduque [[Fernando de Austria-Este]], un posible futuro patrón para o novo compositor. Para o último de ditos concertos, Wolfgang escribiu un conxunto de [[aria]]s que empregaban os textos de Metastasio.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=146}} Estas foron tan ben recibidas que Firmian encargou a Wolfgang que escribira a ópera de abertura para a seguinte tempada do [[carnaval]] de inverno en Milán, cumprindo as esperanzas de Leopold.{{Harvnp|Sadie|2006|p=190}}{{Harvnp|Gutman|1999|p=263}} Wolfgang recibiría uns honorarios de aproximadamente 500 floríns e aloxamento gratuíto durante o período que durara a composición e os ensaios da obra.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=146}} Mozart marchou de Milán o [[15 de marzo]], tomando rumbo ao sur, cara a [[Florencia]] e [[Roma]], comprometéndose a volver en outono e levándose con eles as cartas de recomendación de Firmian.

Ata ese momento da viaxe, parece que Wolfgang non compuxo demasiado. O concerto coa ''Accademia Filarmonica'' en Mantua incluíra moitas improvisacións pero pouca música propia de Mozart; as únicas composicións certas desa fase da viaxe son as arias compostas para o concerto final de Firmian, polas que obtivo o seu encargo para a ópera do carnaval invernal. Estas foron ''Se tutti i mali miei'', KV 83/73p,{{refn|group=lower-alpha|"KV" fai referencia ao [[Catálogo Köchel da obra de Mozart]], completado en [[1862]] por [[Ludwig von Köchel]] e revisado posteriormente varias veces.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=613-21}}{{Harvnp|Zaslaw|1991|pp=558-61}}}} ''Misero me'', KV 77/73e e ''Ah più tremar...'', KV 71.{{Harvnp|Sadie|2006|p=190}} A ''[[Sinfonía nº 10 (Mozart)|Sinfonía nº 10]]'' ''en sol maior'', KV 74, ao parecer completada en Roma en abril, pode que fora iniciada en Milán.{{Harvnp|Zaslaw|1991|p=178}}

=== De Milán a Nápoles ===
[[Ficheiro:Padre Martini 1.jpg|miniatura|esquerda|[[Giovanni Battista Martini]] impartiu clases de [[contrapunto]] a [[Wolfgang Amadeus Mozart|Wolfgang]] en [[Boloña]].]]
A primeira parada na súa viaxe cara ao sur foi en [[Lodi]], onde Wolfgang terminou de compoñer o seu [[Cuarteto de corda nº 1 (Mozart)|primeiro cuarteto de corda]], [[KV 80]]/[[KV 73f|73f]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=190-91}} Despois duns días en [[Parma]], os Mozart trasladáronse a [[Boloña]], segundo afirmou Leopold «o centro dos mestres, os artistas e os estudosos».{{Harvnp|Sadie|2006|pp=190-91}} A súa carta de Firmian presentábaos ao conde Pallavicini-Centurioni, un destacado mecenas artístico, quen inmediatamente programou un concerto para a nobreza local no seu palacio. Entre os invitados encontrábase [[Giovanni Battista Martini]], o máis destacado teórico musical do seu tempo e o máis recoñecido experto de Europa no [[contrapunto]] [[música barroca|barroco]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=190-91}} Martini recibiu o compositor mozo e probouno cunhas [[fuga]]s como exercicio. Sempre cun ollo posto nos proxectos de futuro nas cortes europeas, Leopold estaba ansioso por obter un compromiso do mestre; mais o tempo foi curto, tanto que acordaron volver a Boloña no verán para continuar as clases.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=266-67}} Marcharon de Boloña o 29 de marzo, portando canda si as cartas de Pallavicini que debían facilitar o camiño para ter unha audiencia co [[papa]] [[Clemente XIV]] en Roma.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=148}}

Chegaron a [[Florencia]] ao día seguinte, onde a recomendación de Pallavicini facilitoulles un encontro no [[palacio Pitti]] co gran duque e futuro emperador do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] [[Leopoldo II,emperador do Sacro Imperio Romano Xermánico|Leopoldo de Habsburgo-Lorena]]. Lembrouse do seu encontro cos Mozart en 1768 en Viena e mesmo preguntoulles por Nannerl.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=268-69}}{{refn|group=lower-alpha|Todas as provincias do norte de Italia eran territorios do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] e estaban controladas por príncipes da [[casa de Habsburgo]] en contacto coa corte imperial en [[Viena]].}} En Florencia reuníronse co [[violín|violinista]] [[Pietro Nardini]], a quen xa coñeceran nos comezos da súa gran viaxe por Europa;{{Harvnp|Sadie|2006|p=39}} Nardini e Wolfgang actuaron xuntos nun longo concerto no palacio de verán do gran duque.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=268-69}} Wolfgang tamén coñeceu a [[Thomas Linley (fillo)|Thomas Linley]], un [[neno prodixio|prodixioso]] violinista [[Inglaterra|inglés]] que era pupilo de Nardini. Os dous estableceron unha grande amizade, compoñendo música e tocando xuntos «non como nenos senón como homes», como Leopold salientou.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=268-69}} Gutman relata que «un melancólico Thomas seguiu o coche dos Mozart cando marcharon cara a Roma o [[6 de abril]]». Os rapaces nunca volveron a verse; Linley, despois dunha breve carreira como compositor e violinista, faleceu nun accidente naval en [[1778]], cando tiña 22 anos.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=193-96}}
[[Ficheiro:Anonymous - Wolfgang Amadeus Mozart and Thomas Linley in the family of Gavard des Pivets in Florence.jpg|miniatura|Wolfgang tocando o [[clavicordio]] e [[Thomas Linley (fillo)|Thomas Linley]] (da mesma idade) o [[violín]], durante a súa estadía en [[Florencia]] en [[1770]].]]
Chegaron a Roma despois dunha difícil viaxe de 5 días con vento e choiva, téndose aloxado nunha incómoda pousada que Leopold describiu como noxenta, mugrienta e falta de comida.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=193-96}} As recomendacións de Pallavicini pronto produciron efecto: tivo lugar un encontro cun parente do Conde, o cardeal Pallavicini, príncipe San Angelo de Nápoles, e con [[Carlos III de Inglaterra e Escocia]], coñecido como «xentil príncipe Carlos», pretendente á [[coroa británica]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=193-96}} Alí fixeron moito turismo e realizaron actuacións ante a nobreza. Os Mozart visitaron a [[Capela Sistina]], onde Wolfgang escoitou e despois escribiu de memoria o famoso ''[[Miserere (Allegri)|Miserere]]'' de [[Gregorio Allegri]], unha complexa obra [[Coro (grupo musical)|coral]] de nove partes. As novas deste extraordinario acontecemento chegaron mesmo ao Papa.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=270-71}} En medio destas actividades, Wolfgang estaba ocupado compoñendo. Escribiu a [[contradanza]] KV 123/73g e a aria ''Se ardire, e speranza'' (KV 82/73o),{{Harvnp|Sadie|2006|pp=193-96}} e finalizou a ''Sinfonía nº 10'' ''en sol maior'' que iniciara previamente. É posible que tamén compuxera outras [[sinfonía]]s nesa época, mais este feito non puido ser confirmado.{{Harvnp|Zaslaw|1991|pp=169-71}}

Logo de catro atarefadas semanas, Leopold e Wolfgang marcharon cara a Nápoles. Os [[Brigantaggio|bandoleiros]] acosaban con frecuencia aos viaxeiros pola ruta a través das [[Lagoas Pontinas]], polo que Leopold contratou un [[convoi]] de catro [[coche de cabalos|coches de cabalos]].{{Harvnp|Gutman|1999|pp=274-75}} Chegaron ao seu destino o [[14 de maio]] portando as súas cartas de recomendación e pronto foron chamados polo primeiro ministro, o Marqués Tanucci, e por [[William Hamilton (diplomático)|William Hamilton]], o [[embaixador]] [[Reino de Gran Bretaña|británico]], ao que coñeceran en [[Londres]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=196-99}} Deron un concerto o [[28 de maio]], polo que gañaron aproximadamente 750 floríns (Leopold non revelaría a cantidade exacta){{Harvnp|Halliwell|1998|p=150}} e asistiron á primeira representación da ópera de [[Niccolo Jommelli]] ''[[Armida abbandonata]]'' no [[Teatro San Carlo]]. Wolfgang mostrouse impresionado tanto pola música como pola representación, aínda que pensara que era «demasiado pasado de moda e serio para o teatro».{{Harvnp|Sadie|2006|pp=196-99}} Wolfgang declinou unha invitación para compoñer unha ópera para a seguinte tempada no San Carlo polo seu compromiso previo en Milán.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=196-99}} Dado que no había ningún encargo previsto da corte real, Leopold decidiu finalmente abandonar Nápoles, despois de visitar o [[monte Vesuvio]], [[Herculano]], [[Pompeia]] e os baños romanos de [[Baia, Italia|Baia]]. Partiron para Roma o [[25 de xuño]] nunha [[Dilixencia (carruaxe)|dilixencia]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=196-99}}

=== Volta desde Nápoles ===
[[Ficheiro:Martini bologna mozart 1777.jpg|miniatura|Mozart en [[1777]] portando a insignia da [[Orde da Espuela de Ouro]], recibida de mas do [[papa]] [[Clemente XIV]] en [[1770]].]]
Pai e fillo realizaron unha rápida viaxe de 27 horas de regreso a [[Roma]], durante a cal Leopold mancouse nunha perna, polo que tivo problemas durante varios meses.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=151}} Wolfgang tiña garantida unha audiencia ante o Papa, na que nomeouno cabaleiro da [[Orde da Espuela de Ouro]].{{Harvnp|Gutman|1999|pp=280-81}}{{refn|group=lower-alpha|O grao de cabalería de Wolfgang na Orde foi aparentemente máis alto que o dos distinguidos compositores [[Christoph Willibald Gluck]] e [[Carl Ditters von Dittersdorf]]<ref>[[#Grove|Grove]], Vol 12 p. 684.</ref>}} Dende Roma tomaron camiño cara ao famoso [[Santuario da Santa Casa]] de [[Loreto, Italia|Loreto]] e partiron cara a [[Rimini]] por mar baixo protección militar, xa que o traxecto era susceptible de ataques por parte de [[piratería|piratas]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=200-01}} Dende Rimini trasladáronse por terra ata chegar de novo a Boloña o [[20 de xullo]].{{Harvnp|Gutman|1999|p=281}}

A prioridade de Leopold era descansar a súa perna. Wolfgang pasou o tempo compoñendo un [[minueto]] curto, KV 122/73t,{{Harvnp|Sadie|2006|p=206}} e un ''[[Miserere (Mozart)|Miserere]]'' en ''la'' menor, [[KV 85]]/[[Kv 73s|73s]].{{Harvnp|Sadie|2006|p=211}} Mentres, chegou o [[libreto]] da [[ópera]] encargada en [[Milán]]; Leopold esperaba que fora ''La Nitetti'' de Metastasio, pero foi ''[[Mitridate, re di Ponto]]'', de [[Vittorio Cigna-Santi]].{{Harvnp|Sadie|2006|p=201}} O 10 de agosto, os dous Mozart trasladáronse ao palacio do Conde de Pallavicini que usaba como residencia estival, e permaneceron alí durante sete semanas mentres a perna de Leopold melloraba gradualmente e Wolfgang traballaba nos [[recitativo]]s de ''Mitridate''.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=282-84}} A comezos de outubro, con Leopold máis ou menos recuperado, volveron á cidade e Wolfgang, segundo crese, comezou o seu período como estudante do padre Martini.{{refn|group=lower-alpha|[[#Gutman|Gutman]] (p. 283) e [[#Sadie|Sadie]] (p. 211) din que non existen referencias sobre estas clases na correspondencia de Leopold.}} O 9 de outubro realizou o exame para ser membro da [[Accademia Filarmonica di Bologna]], ofrecendo como proba de acceso unha [[antífona]] chamada ''Quaerite primum regnum'', KV 86/73v.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=210–11}}{{Harvnp|Gutman|1999|pp=282-84}} Segundo Gutman, en circunstancias normais o intento "zozobrante" de Mozart ao empregar esta forma [[polifonía|polifónica]] pouco habitual non tivera recibido unha seria consideración, mais Martini tiña na súa man poder realizar correccións e probablemente tamén pagou o prezo de admisión do seu pupilo.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=282-84}} Wolfgang foi admitido como membro da Accademia e os Mozart marcharon cara a Milán pouco despois.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=282-84}}

=== Nova visita a Milán (outubro de 1770 - febreiro de 1771) ===
[[Ficheiro:Mozart Antiphon 1770.jpg|miniatura|esquerda|A [[antífona]] ''Quaerite primum regnum'', KV 86/73v coa que Wolfgang presentouse ao acceso como membro da ''[[Accademia Filarmonica di Bologna]]''.]]
A viaxe de Boloña a Milán viuse atrasado por treboadas e inundacións, mais Leopold e o seu fillo chegaron o [[8 de outubro]], 10 semanas antes da primeira representación de ''Mitridate''. A Wolfgang dolíanlle os dedos de escribir recitativos{{Harvnp|Sadie|2006|p=212}} e en ningún caso podería comezar a compoñer [[aria]]s ata que os cantantes estiveran presentes, xa que a colaboración cos principais intérpretes era costume dos compositores da época.{{refn|group=lower-alpha|«O primeiro obstáculo a sortear era a compracencia dos cantantes».{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=15-54}}}} Cando os cantantes reuníronse, xurdiron os problemas. [[Quirino Gasparini]], compositor dunha primeira versión de ''Mitridate'', tentou persuadir a ''[[prima donna]]'' [[Antonia Bernasconi]] para empregar os seus [[arranxo (música)|arranxos]] nas arias que ela debía interpretar, mais os seus esforzos foron infrutuosos. Leopold escribiu «Grazas a Deus, encamiñamos ao inimigo».{{Harvnp|Osborne|1992|p=55}} Con todo, o [[tenor]] principal, [[Guglielmo d'Ettore]], pediu repetidas veces que as súas arias foran escritas de novo e cantou un dos arranxos de Gasparini no terceiro [[Acto (teatro)|acto]], unha inserción que permanece na [[partitura]] final da ópera.{{Harvnp|Gutman|1999|p=285}}{{Harvnp|Sadie|2006|pp=219-20}}

Os ensaios comezaron o [[6 de decembro]]. Quedou patente o dominio de Mozart na dicción do [[lingua italiana|italiano]] cando practicaron os recitativos e a súa profesionalidade durante un ensaio da partitura.{{Harvnp|Gutman|1999|p=285}} Leopold escribiu a casa: «Unha parte horrible desta empresa, bendito sexa Deus, seguramente terminou e, Deus sexa encomiado, unha vez máis con honra!»{{Harvnp|Halliwell|1998|p=154}} O [[26 de decembro]], no [[Teatro Regio Ducal]] (o gran [[teatro de ópera]] de Milán naquela época), Wolfgang dirixiu a primeira representación pública da súa ''Mitridate'' dende o [[Teclado (instrumento musical)|teclado]], vestido para a ocasión cun abrigo escarlata raiado con satén azul e reberetado con ouro.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=154}} O acontecemento foi un triunfo: na conclusión a audiencia berrou ''«Evviva il maestro!»'' e esixiron bises.{{Harvnp|Osborne|1992|p=55}} Realizáronse 22 representacións da ópera{{Harvnp|Sadie|2006|pp=222–23}} e a ''Gazetta di Milano'' eloxiou o traballo nobremente: «O mozo ''maestro di capella'', quen non ten aínda quince anos, estuda as belezas da natureza e as representa adornadas polos arranxos musicais máis raros».{{Harvnp|Sadie|2006|pp=228-29}} As arias cantadas por Bernasconi «expresaron vistosamente as paixóns e conmoveron o corazón».{{Harvnp|Sadie|2006|pp=222–23}} As reaccións posteriores mostráronse menos efusivas; non hai ningún documento que acredite que se realizaran máis representacións de ''Mitridate'' antes do seu renacemento en [[Salzburgo]] en [[1971]].{{Harvnp|Osborne|1992|p=55}}

Logo de ter cumprido a súa principal obriga para esta viaxe, Wolfgang deu un concerto no palacio de Firmian o [[4 de xaneiro]] de [[1771]]. Uns días máis tarde, chegaron novas de que nomearan a Wolfgang membro da ''Accademia Filarmonica'' de [[Verona]]. O [[14 de xaneiro]] marcharon a [[Turín]] para unha estadía de dúas semanas, onde coñeceron a moitos dos principais músicos italianos: o distinguido violinista [[Gaetano Pugnani]], o seu prodixioso pupilo de 15 anos [[Giovanni Battista Viotti]] e o compositor [[Giovanni Paisiello]], de cuxa ópera ''[[Annibale in Torino]]'' declarou Leopold que era magnífica. Volveron a Milán para un almorzo de despedida con Firmian antes da súa saída para Salzburgo o [[4 de febreiro]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=228-29}}

=== Volta a casa ===
[[Ficheiro:Rodnydummozarta.jpg|miniatura|Domicilio da familia Mozart, na rúa Getreidegasse nº 9, [[Salzburgo]].]]
No seu regreso a [[Salzburgo]], Leopold e Wolfgang permaneceron un tempo en [[Venecia]], facendo previamente unha pausa no seu camiño en [[Brescia]] para ver unha ''[[opera buffa]]''.{{Harvnp|Sadie|2006|p=230}} En Venecia, Leopold empregou as súas cartas de recomendación para reunirse coa nobreza e negociar un contrato para que Wolfgang escribira unha ópera para o [[Teatro San Benedetto]].{{Harvnp|Sadie|2006|pp=230-31}} Wolfgang realizou varios concertos e quizais actuou no afamado ''ospidali''{{refn|group=lower-alpha|Os ''ospidali'' eran escolas que albergaban no seu interior a nenos expósitos (pobres, orfos ou ilexítimos) e que sustentábanse con doazóns públicas ou testamentarias.}} de Venecia: algunhas destas casas de expósitos chegaron a ser respectadas academias de música.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=288-89}} Os Mozart foron recibidos xenerosamente, mais Leopold non se mostrou satisfeito. «O pai parece un pouco molesto», escribiu un remitente nunha carta ao compositor vienés [[Johann Adolph Hasse]] e engadiu: «probablemente esperaban que outros os buscaran, en lugar de ser eles os que tiñan que ir detrás de outros».{{Harvnp|Gutman|1999|pp=288-89}} Hasse respondeu: «O pai, dende o meu punto de vista, está sempre descontento con todo».{{Harvnp|Sadie|2006|pp=230-31}}

Abandonaron Venecia o [[12 de marzo]] e viaxaron cara a [[Padua]], onde durante un día de turismo Wolfgang recibiu o encargo de don Giuseppe Ximenes, [[Reino de Aragón|príncipe de Aragón]], para que compuxera un [[oratorio (música)|oratorio]] para a cidade. A historia de ''[[La Betulia Liberata]]'' ("A liberación de Betulia") é escura, xa que non se puido representar en Padua nin durante o resto da vida de Wolfgang.{{Harvnp|Sadie|2006|p=232}}{{Harvnp|Sadie|2006|pp=246-50}} En Verona, uns días despois, recibiu máis encargos. Wolfgang tiña que compoñer unha [[serenata]] ou ópera menor, que debía ser representada en Milán en outono durante a voda do arquiduque Fernando coa princesa [[María Beatriz de Este|Beatriz de Módena]]. Ao mesmo tempo o novo compositor recibiu outro encargo para o carnaval de Milán, para a temporada [[1772]]–[[1773|73]], incrementando os seus honorarios. Este feito creou un conflito de datas que impediu que Wolfgang puidera seguir co encargo de San Benedetto. A partir de entón, padre e fillo apresuráronse cara ao norte, chegando a Salzburgo o [[28 de marzo]] de 1771.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=232-33}}

Na súa revisión desta primeira viaxe italiana, a investigación do [[musicólogo]] [[Maynard Solomon]] sobre a escasa información financeira proporcionada por Leopold indica que puideron ter un beneficio moi substancial, quizais duns 2.900 floríns.{{Harvnp|Solomon|1996|pp=86–88}}{{refn|group=lower-alpha|Este suposto beneficio é aproximadamente oito veces a cantidade do salario anual de Leopold, de 354 floríns.}} A parella tamén contara cun amplo recoñecemento, movéndose entre a máis alta nobreza italiana. Á parte da honra recibida de mans do Papa, Wolfgang fora admitido nas academias de Boloña e Verona, e estudara con Giovanni Martini.{{Harvnp|Solomon|1996|pp=86–87}} Solomon denomínao «o mellor momento [de Leopold] e [...] quizais o máis feliz».{{Harvnp|Solomon|1996|pp=86–87}}

== Segunda viaxe (agosto - decembro de 1771) ==
[[Ficheiro:Maria Theresia14.jpg|miniatura|A carta despectiva da emperatriz viúva [[María Tareixa I de Austria|María Tareixa]] terminou coas esperanzas de Leopold de obter un nomeamento en algunha das [[Casa de Habsburgo|cortes dos Habsburgo]].]]
En [[1771]] [[Leopold Mozart|Leopold]] e [[Wolfgang Amadeus Mozart|Wolfgang]] viaxaron unha vez máis a [[Milán]], cidade á que chegaron o [[21 de agosto]]. Wolfgang debía compoñer a serenata para a voda entre o arquiduque Fernando e a princesa Beatriz. Compartiron o seu aloxamento con [[violín|violinistas]], un mestre de [[canto]] e un [[óboe|oboísta]]: un grupo que era, como Wolfgang o cualificou xocosamente na súa correspondencia con [[Maria Anna Mozart|Nannerl]], «encantador para a composición, dáme moitas ideas!»{{Harvnp|Sadie|2006|p=239}}{{Harvnp|Gutman|1999|p=295}} Traballando a gran velocidade, Wolfgang finalizou ''[[Ascanio in Alba]]'' xusto a tempo para o primeiro ensaio o [[23 de setembro]].{{Harvnp|Sadie|2006|p=239}}

Esperábase que a serenata fora unha das obras menores na celebración da voda, por detrás da ópera ''Ruggiero'' de [[Johann Adolph Hasse]].{{Harvnp|Halliwell|1998|p=164}} Con todo, Hasse (que tiña 72 anos) estaba afastado das modas teatrais e, aínda que a emperatriz viúva [[María Tareixa I de Austria|María Tareixa]] eloxiou a súa ópera, a recepción foi morna, especialmente comparándoa co éxito triunfal de ''Ascanio''.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=239-41}} Leopold expresou o pracer deste cambio de acontecementos: «O arquiduque recentemente ordenou dúas copias», escribiu a casa. «Todos os nobres e outras persoas diríxense a nos pola rúa para felicitar a Wolfgang. En resumo! Sinto que a serenata de Wolfgang teña esmagado tanto a ópera de Hasse que non podo describilo».{{refn|group=lower-alpha|[[#Halliwell|Halliwell]] (p. 166). Outras fontes relatan esta expresión de xeito diferente, mais o sentimento é o mesmo.}} Hasse tomouse con elegancia o seu eclipse e, segundo se cre, comentou que o rapaz faría que todos os outros foran esquecidos.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=298-99}}

Mozart era libre de deixar Milán a principios de novembro, mais quedaron outro mes porque Leopold esperaba que o éxito obtido con ''Ascanio'' traducírase nun nomeamento para Wolfgang dun patrón real. Ao parecer solicitáronllo ao arquiduque Fernando o [[30 de novembro]] e a súa petición foi pasada á corte imperial en Viena.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=244-45}} É posible que a insistencia de Leopold con ''[[La finta semplice]]'' aínda molestara en Viena ou que as súas palabras xactándose do fracaso de Hasse tiveran chegado á emperatriz.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=298-99}} En calquera caso, a resposta de María Tareixa ao arquiduque foi inequívoca, describindo os Mozart como «xente inútil» cuxo nomeamento degradaría o servizo real e engadía «tal xente dá a volta ao mundo como mendigos».{{Harvnp|Sadie|2006|pp=244-45}} Leopold nunca soubo do contido desta carta; á vez que esta chegou a Milán os Mozart marcharan, decepcionados mais aínda esperanzados. «O asunto non está terminado; podo dicir aínda moito», escribiu Leopold cando el e Wolfgang realizaban o seu camiño de volta a casa.{{Harvnp|Gutman|1999|pp=298-99}} Regresaron a Salzburgo o [[15 de decembro]].

A pesar da axitada axenda durante esta curta visita a Milán, Wolfgang aínda encontrou o tempo necesario para compoñer a súa ''[[Sinfonía nº 13 (Mozart)|Sinfonía nº 13]]'' ''en fa maior'', KV 112.{{Harvnp|Zaslaw|1991|pp=190-91}} Ideou unha futura sinfonía da [[abertura (música)|abertura]] de ''Ascanio'', engadindo un final aos dous [[movemento (música)|movementos]] existentes.{{Harvnp|Zaslaw|1991|pp=188-189}} Outra sinfonía, KV 96/111b, en dó maior, ás veces é asignada a esta visita a Milán, pero hai dúbidas sobre cando foi composta en realidade ou se de verdade a fixo alí.{{Harvnp|Zaslaw|1991|pp=186-88}}

== Conmoción en Salzburgo ==
[[Ficheiro:Bischof Colloredo m.jpg|miniatura|[[Hieronymus von Colloredo]], novo [[arcebispo de Salzburgo]], truncou as esperanzas de promoción de [[Leopold Mozart|Leopold]].]]
Ao día seguinte do regreso de Leopold e Wolfgang a [[Salzburgo]], a corte sufriu unha grande axitación pola morte do [[Arcebispo de Salzburgo|arcebispo]] Schrattenbach.{{Harvnp|Sadie|2006|p=257}} Esta situación puxo en apuros a Leopold, que non resolvera os seus asuntos coa corte. Non cobrara parte do seu salario durante a segunda viaxe a Italia e Leopold esperaba solicitar o seu pago e continuar o asunto de conseguir un salario para Wolfgang como [[concertino]], que Schrattenbach indicara que debería ser pagado a Wolfgang logo de volver da primeira viaxe a Italia.{{Harvnp|Halliwell|1998|p=166}}

O posto de [[mestre de capela]] de Salzburgo, que anteriormente Leopold esperara asegurar, estaba agora no aire. O mestre actual, Giuseppe Lolli, tiña 70 anos e estaba preparado para o seu retiro; Leopold fora o segundo mestre de capela por detrás de Lolli e en circunstancias normais teríanlle concedido dito posto.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=177-79}} Non obstante, o nomeamento agora sería realizado polo novo arcebispo, cuxas políticas e actitudes eran descoñecidas. O [[14 de marzo]] de [[1772]], tras varias maquinacións políticas, o conde [[Hieronymus von Colloredo]] foi elixido arcebispo como un candidato de compromiso aceptable para a corte imperial en Viena.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=177-79}}

Aínda que impopular entre os salzburgueses, parecía ao principio que este nomeamento sería vantaxoso para os Mozart: Leopold cobrou o salario impagado<ref>[[#Halliwell|Halliwell]], p. 174</ref> e arredor do [[31 de agosto]] Colloredo aprobou o pago do salario como concertino de Wolfgang.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=177-79}} Con todo, o novo arcebispo comezou a buscar a alguén fóra da corte de Salzburgo para ser o seu novo mestre de capela. Finalmente, escolleu o italiano [[Domenico Fischietti]], que era varios anos máis novo que Leopold.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=177-79}} As posibilidades de promoción de Leopold desvanecéranse irrevogablemente e mudou as súas esperanzas en tratar de dar a Wolfgang unha vellez cómoda, polo que xurdiu a urxencia de realizar unha terceira viaxe a Italia, que comezou en outubro de 1772.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=177-79}}

== Terceira viaxe (outubro de 1772 - marzo de 1773) ==
[[Ficheiro:Leopold II.jpg|miniatura|esquerda|O [[Leopoldo II de Habsburgo‎|gran duque Leopoldo da Toscana]] era a última esperanza de Leopold para que Wolfgang obtivera un nomeamento na corte, mais non o conseguiu.]]
Os Mozart regresaron a Milán para que Wolfgang completara a segunda ópera para o carnaval, encargada ao final da primeira viaxe despois do éxito de ''[[Mitridate, re di Ponto]]''. o texto foi ''[[Lucio Silla]]'', un orixinal de [[Giovanni de Gamerra]] revisado por [[Pietro Metastasio]].{{Harvnp|Osborne|1992|p=81}} Wolfgang encontrou rapidamente a familiar rutina de composición enfrontándose con problemas como a tardía chegada dos cantantes e a retirada do [[tenor]] principal debido a unha enfermidade.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=278-80}} Leopold informou de que o [[18 de decembro]] chegara o novo tenor, que Wolfgang compuña as súas [[aria]]s a unha velocidade case suicida e que os ensaios estaban cheos de trocos.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=180-86}} O [[26 de decembro]] realizouse a primeira representación, que foi caótica: comezou con dúas horas de atraso debido á demora na chegada do arquiduque Fernando, houbo pelexas entre os intérpretes principais e o tempo de execución da obra estendeuse pola inserción de [[ballet]]s (unha práctica común da época), polo que a actuación concluíu próxima ás dúas da madrugada.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=180-86}}{{refn|group=lower-alpha|[[#Osborne|Osborne]] (p. 82) indica que a obra tiña unha duración estimada de catro horas sen contar os ballets e que polo tanto os ''tempi'' deberían ter sido moi tranquilos, aínda que sen dúbida pedíranse moitos bises de algunhas arias.}} A pesar disto, as seguintes representacións foron ben recibidas. Leopold escribiu o [[9 de xaneiro]] de [[1773]] que o teatro estaba aínda cheo e que a estrea da segunda tempada coa ópera de [[Giovanni Paisiello]] ''Sismano nel Mogul'' fora posposto para permitir que a obra de Wolfgang alcanzara as 26 representacións.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=180-86}}{{Harvnp|Osborne|1992|p=82}} Todo o éxito obtido con esta nova obra foi fugaz, pero durante os seguintes anos o [[libreto]] foi reescrito por varios compositores, incluíndo o mentor de Wolfgang en [[Londres]] [[Johann Christian Bach]].{{Harvnp|Sadie|2006|p=284}}{{Harvnp|Rushton|2006|p=31}}

{{Escoitar
| filename    =Wolfgang_Amadeus_Mozart_-_Michele_Laporte_and_Philippe_Malgouyres_-_Exsultate,_jubilate.ogg
| title       =''Exsultate, jubilate''
| description =Interpretado por Michele Laporte (soprano) e Philippe Malgouyres (órgano).
| pos         =
}}
Leopold, descoñecendo a opinión da emperatriz, continuou a procura dun nomeamento para Wolfgang centrando a súa atención no [[Leopoldo II de Habsburgo‎|gran duque Leopoldo da Toscana]], o terceiro fillo da emperatriz.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=180-86}} A solicitude foi fortemente apoiada polo conde Firmian e Leopold, nunha carta [[Criptografía|cifrada]] a casa,{{refn|group=lower-alpha|As cartas de Leopold a casa eran en parte para información pública e fixéronse circular por todo Salzburgo. Tamén estaban suxeitas á censura.{{Harvnp|Gutman|1999|p=11}} As mensaxes privadas para [[Anna Maria Pertl|Anna Maria]] estaban [[Criptografía|cifradas]].}} dixo que estaba bastante esperanzado.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=180-86}} Mentres os Mozart esperaban unha resposta, Wolfgang compuxo unha serie de [[Cuartetos milaneses (Mozart)|cuartetos para cordas]] (do [[Cuarteto de corda nº 2 (Mozart)|KV 155/134a]] ao [[Cuarteto de corda nº 7 (Mozart)|KV 160/159a]]) e o famoso [[motete]] ''[[Exsultate, jubilate]]'', KV 165.{{Harvnp|Sadie|2006|pp=292-95}} Leopold recorreu ao engano para explicar a prórroga da súa visita a Milán, afirmando que sufría [[reumatismo]] severo que lle impedía viaxar. As cartas cifradas á súa dona Anna Maria asegurábanlle que ambos estaban ben, pero fixeron que ela divulgara a historia da súa indisposición.{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=180-86}}{{Harvnp|Gutman|1999|p=308}} Esperou a maior parte de xaneiro e todo febreiro para a resposta do gran duque. A negativa chegou o [[27 de febreiro]].{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=180-86}} Descoñécese se o gran duque estaba baixo a influencia da opinión que a súa nai tiña da familia Mozart,{{Harvnp|Halliwell|1998|pp=180-86}} mais o seu rexeitamento acabou finalmente coas esperanzas de Leopold de obter un nomeamento en Italia para o seu fillo. Os Mozart xa non tiñan ningunha opción, polo que volveron a Salzburgo, partindo de Milán o [[4 de marzo]] e chegando a casa nove días máis tarde. Nin o pai nin o fillo visitaron Italia nunca máis.{{Harvnp|Gutman|1999|p=309}}{{Harvnp|Blom|1935|p=62}}

== Valoración ==
[[Maynard Solomon]] resume as viaxes por Italia como un gran triunfo, mais suxire que dende o punto de vista de Leopold tamén supuxeron un gran fracaso.{{Harvnp|Solomon|1996|pp=93-94}} Os Mozart tiveron certamente un beneficio financeiro{{Harvnp|Solomon|1996|p=87}} e Wolfgang desenvolveuse artisticamente, converténdose nun recoñecido compositor.{{refn|group=lower-alpha|«O desenvolvemento artístico universal de Wolfgang tería sido inimaxinable sen estas viaxes».<ref>[[#Grove|Grove]], Vol. 12 p. 676</ref>}} Aínda que a recepción dos Mozart non foi uniformemente cordial (foran tratados con frialdade pola corte de Nápoles e o príncipe de Thurn und Taxis os desairara), en xeral os italianos responderon con entusiasmo. Wolfgang fora recibido e ordenado cabaleiro polo Papa, fixérano membro das principais sociedades filharmónicas e estudara co estudoso musical máis importante de Italia, [[Giovanni Battista Martini]]. Mais por riba de todo, fora aceptado como profesional da [[ópera italiana]] nun [[teatro de ópera]], completando tres encargos cun excelente resultado de crítica e público. Realizou outras composicións froito da súa experiencia en Italia, incluíndo un [[Oratorio (música)|oratorio]], varias [[sinfonía]]s, [[cuarteto de corda|cuartetos para cordas]] e numerosas obras menores.{{refn|group=lower-alpha|Véxase [[#Sadie|Sadie]], pp. 202-07, pp. 250-56 e pp. 292-95 para máis detalle das obras compostas en Italia. Algunhas delas deberon ser finalizadas ou desenvolvidas en Salzburgo entre unhas viaxes e outras ou despois da volta definitiva a casa.}}

O fracaso veu pola incapacidade de Leopold, a pesar da súa insistencia, de poder asegurar un prestixioso nomeamento tanto para el como para o seu fillo.{{Harvnp|Solomon|1996|pp=93-94}} Leopold non era consciente da mala imaxe que tiñan deles en xeral; con todo, percibía que había unha barreira intanxible para as súas ambicións en Italia e finalmente recoñeceu que non podía vencer a esas forzas que estaban na súa contra.{{Harvnp|Solomon|1996|pp=93-94}} En calquera caso, os triunfos de Wolfgang en Italia foron efémeros; a pesar do éxito de crítica e público das súas óperas de Milán, non lle encargaron ningunha obra máis nin houbo máis encargos en ningún dos lugares que visitou.{{Harvnp|Solomon|1996|pp=93-94}} Cando se desvaneceron todas as esperanzas da chegada dun nomeamento nas cortes italianas, Leopold procurou asegurar o futuro da familia por outros medios: «Non debemos desanimarnos, xa que Deus nos axudará. Xa resolvín algúns proxectos».{{Harvnp|Solomon|1996|pp=93-94}}

Wolfgang estaba cualificado pola súa habilidade co [[teclado (instrumento musical)|teclado]] e o [[violín]], e a súa experiencia como compositor para un posto como o de [[mestre de capela]]; mais aos 17 anos de idade era demasiado novo para dito posto.{{Harvnp|Rushton|2006|p=30}} Polo tanto, permaneceu no seu posto na corte de Salzburgo con Colloredo, cun descontento crecente, ata a súa disputa co asistente do Arcebispo durante a súa estadía en [[Viena]] en [[1781]].{{Harvnp|Blom|1935|pp=101-704}} Leopold, que seguía no seu posto como segundo mestre de capela, permaneceu na corte ata a súa morte en [[1787]].{{Harvnp|Sadie|2006|p=258}}

== Notas ==
{{listaref|group=lower-alpha}}

;Referencias
{{Listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
=== Bibliografía ===
* {{Cita libro |apelidos=Blom |nome=Eric |título=Mozart (Master Musicians series) |editorial=J. M. Dent |lugar=[[Londres]] |ano=1935 |ref=harv}}
* {{Cita libro |apelidos=Glover |nome=Jane |título=Mozart's Women |url=https://archive.org/details/mozartswomenhisf0000glov_t4h0 |editorial=Macmillan |lugar=Londres |ano=2005 |isbn=1-4050-2121-7 |ref=harv}}
* {{Cita libro |apelidos=Gutman |nome=Robert W. |url=http://books.google.es/books?id=wKm3sCZeyr8C&pg=PP1&dq=Mozart:+A+Cultural+Biography#v=onepage&q=&f=false |título=Mozart: A Cultural Biography |editorial=Harcourt Inc |lugar=[[San Diego]] |ano=1999 |isbn=0-15-601171-9 |ref=harv |dataacceso=05 de novembro de 2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120212223333/http://books.google.es/books?id=wKm3sCZeyr8C&pg=PP1&dq=Mozart:+A+Cultural+Biography#v=onepage&q=&f=false |dataarquivo=12 de febreiro de 2012 |urlmorta=yes }}</cite>
* {{Cita libro |apelidos=Halliwell |nome=Ruth |ano=1998 |url=http://books.google.es/books?id=TUMyCTKlAr0C&printsec=frontcover |título=The Mozart Family: Four Lives in a Social Context |lugar=[[Oxford]] |editorial=[[Oxford University Press]] |isbn=0-19-816371-1 |ref=harv}}
* {{Cita libro |apelidos=Hildesheimer |nome=Wolfgang |título=Mozart |editorial=J. M. Dent |lugar=Londres |ano=1985 |isbn=0-460-02401-9 |ref=harv}}
* {{Cita libro |apelidos=Kenyon |nome=Nicholas |url=https://www.bookdepository.com/Pegasus-Pocket-Guide-Mozart-Nicholas-Kenyon/9781933648231 |título=The Pegasus Pocket Guide to Mozart |editorial=Pegasus Books |lugar=Nova York |ano=2006 |isbn=1-933648-23-6 |ref=harv }}
* {{Cita libro |url=http://books.google.es/books?id=HiIgzSazS48C&printsec=frontcover |título=Wolfgang Amadeus Mozart: A biography |nome=Piero |apelidos=Melograni |lugar=[[Chicago]] e [[Londres]] |editorial=[[The University of Chicago Press]] |lingua=en}}
* {{Cita libro |apelidos=Osborne |nome=Charles |título=The Complete Operas of Mozart |editorial=Victor Gollancz |lugar=Londres |ano= 1992 |isbn=0-575-03823-3 |ref=harv}}
* {{Cita libro |apelidos=Roberts |nome=J. M. |título=The Pelican History of the World |url=https://archive.org/details/pelicanhistoryof0000robe_u0a1 |editorial=Penguin Books |lugar= Londres |ano= 1980 |isbn=0-14-022101-8 |ref=harv}}
* {{Cita libro |apelidos=Rushton |nome=Julian |url=http://books.google.es/books?id=_yiDth8VYuAC&printsec=frontcover&dq=mozart+Rushton#v=onepage&q=&f=false |título=Mozart |editorial=Oxford University Press |lugar=Nova York |ano= 2006 |isbn=0-19-518264-2 |ref=harv}}
* {{Cita libro |ligazónautor=Stanley Sadie |apelidos=Sadie |nome=Stanley |título=Mozart: The Early years, 1756–1781 |url=http://books.google.es/books?id=Jy9Y-doTnF0C&printsec=frontcover&source=gbs_v2_summary_r&cad=0#v=onepage&q=&f=false |editorial=W.W. Norton & Co |lugar=[[Nova York]] |ano= 2006 |isbn=0-393-06112-4 |ref=harv}}
* <cite id=Grove>{{Cita libro |apelidos=Sadie |nome=Stanley |título=[[New Grove Dictionary of Music and Musicians]] |editorial=Macmillan |lugar=Londres |ano=1980 |isbn=0-333-23111-2 |ref=harv}}</cite>
* {{Cita libro |apelidos=Solomon |nome=Maynard |ano=1996 |título=Mozart: A Life |editorial=Harper Perennial |isbn=0-06-092692-9 |ref=harv}}
* {{Cita libro |apelidos=Zaslaw |nome=Neal |url=http://books.google.es/books?id=O3ilcwA-isYC&printsec=frontcover&dq=Mozart%27s+Symphonies:+Context,+Performance+Practice,+Reception#v=onepage&q=&f=false |título=Mozart's Symphonies: Context, Performance Practice, Reception |editorial=Clarendon Press |lugar=Oxford |ano=1991 |isbn=0-19-816286-3 |ref=harv}}

=== Outros artigos ===
* [[Lista de óperas de Wolfgang Amadeus Mozart]]
* [[Mozart e Praga]]
* [[Viaxe de Mozart a Berlín]]
* [[Mozart e a Igrexa católica]]

=== Ligazóns externas ===
* {{Cita web |url=http://www.mozart.cat/cast/viajes.htm |título=Cronología de los viajes de Mozart |editorial=mozart.cat |dataacceso=14 de novembro de 2016 |lingua=es}}
* {{Cita web |url=http://www.mozartproject.org/index.html |título=The Mozart Project |dataacceso=14 de novembro de 2016 |lingua=en |data-arquivo=03 de decembro de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20161203001710/http://www.mozartproject.org/index.html |url-morta=yes }}

{{Wolfgang Amadeus Mozart}}
{{Barra portal|Música clásica}}
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Wolfgang Amadeus Mozart]]