Ver o código fonte de "Shabat"

{{Título en cursiva}}
{{Contén texto hebreo}}
'''Shabat''' (en {{lang-he|שַׁבָּת}}; ''Šabbāṯ'', que quere dicir "descanso"), é o sétimo día da [[semana xudía]], e debe ser celebrado, segundo as prescricións da [[Torá]], en primeiro lugar mediante a abstención de calquera clase de traballo. O Shabat comeza o [[venres]] co solpor e remata despois do anoitecer o [[sábado]]. O Shabat é no ''ethos'' [[xudeu]] un sinal da relación entre [[Deus]] e o [[xudaísmo|pobo xudeu]]. A celebración do Shabat está prescrita entre os [[Dez Mandamentos]] recibidos por [[Moisés]].


Nos [[Dez Mandamentos]] di: Éxodo 20:8:{{Cita|''Pensa no día do [[sábado]] para o faceres día santo. Traballarás seis días na semana, e neles fara-la túa tarefa. Pero o día sétimo é sábado, adicado ó Señor o teu [[Deus]]. Nel non farás traballo ningún, nin ti, nin o teu fillo, nin a túa filla, nin o teu servo, nin a túa serva, nin o teu gando, nin o forasteiro que habite nas túas cidades. Porque o Señor fixo en seis días o ceo, a [[terra]], o mar e todo o que hai neles, e no sétimo descansou. Por iso mesmo bendiciu o Señor o día do sábado e declarouno día santo''}}<ref>''A Biblia''. SEPT: Vigo, 1992</ref>

Na versión dos [[Dez Mandamentos]] de [[Deuteronomio]] 5:12-15 a palabra ''zakhor'' (pensa, lembra) substitúese por ''shamor'' (reserva, observa). De aquí apréndense os dous principais elementos da observancia do Shabat: recordalo e honralo por medio de rituais e cousas pracenteiras, e coidalo por medio da abstención dos traballos prohibidos nel.

== Actividades prohibidas ==
O [[Talmud]], no tratado Shabat, capítulo 7, ''mishná'' 2, trae unha lista das 39 categorías de actividades prohibidas en Shabat. Estas derívanse dos diferentes tipos de [[Traballo (socioloxía)|traballo]] que eran necesarios para construír o [[Tabernáculo]], e que se coñecen en conxunto como ''avot melakha''. Estas son:

* Sementar.
* Arar.
* Apañar.
* Reunir a colleita.
* Mallar.
* Debullar.
* Seleccionar.
* Moer.
* Peneirar.
* Amasar. 
* Enfornar.
* Rapar la. 
* Lavar la. 
* Bater la. 
* Pintar la. 
* Fiar la.
* Tecer. 
* Facer dous lazos. 
* Unir dous fíos.
* Separar dous fíos. 
* Amarrar.
* Desamarrar.
* Coser.
* Romper. 
* Atrapar un animal. 
* Matar un animal.
* Esfolar un animal. 
* Curtir peles.
* Raspar peles. 
* Marcar peles. 
* Moldear peles. 
* Escribir dúas ou máis letras. 
* Borrar dúas ou máis letras.
* Construír.
* Demoler.
* Apagar lume. 
* Prender lume. 
* Tocar un instrumento musical. 
* Rematar a preparación dun utensilio novo. 
* Transportar un obxecto de áreas públicas a áreas privadas e viceversa ou cargar catro [[cóbados]]s ou máis nunha área pública.

Destas categorías principais ([[Avot]]) derívanse outras actividades similares ([[toldot]]), por exemplo dentro da categoría de "enfornar" derívanse prohibicións de cociñar, fritir etc. Á parte das actividades prohibidas pola [[Torá]], existen algunhas prohibicións de orixe [[rabino|rabínico]], como utilizar ou mover un obxecto que se usa para traballos prohibidos, ao que se lle chama ''[[muktze]]''; e pedir a unha persoa non xudía que faga un [[Traballo (socioloxía)|traballo]] prohibido dentro de certas circunstancias.

== Honrar o Shabat ==
Hai varias formas nas cales se honra o Shabat. Unha delas é consagralo ao seu principio e o seu final. Estas cerimonias son o ''[[Kidush]]'' da noite do venres e a ''[[Havdalá]]'' da [[noite]] do [[sábado]].

O ''[[Kidush]]'' lévase a cabo recitando un texto [[Biblia|bíblico]] e unha bendición sobre unha copa de [[viño]], seguido da bendición do [[pan]]. Esta práctica esténdese tamén á mañá do [[sábado]].

A ''[[Havdalá]]'' recítase despois de rematar o Shabat o [[sábado]] pola noite. Tamén se recita sobre [[viño]], e bendinse [[especia]]s (comunmente [[canela]] ou [[cravo (especia)|cravo]]) así como unha [[candea]]. Unha vez rematada a ''havdalá'' non se procede coa bendición do [[pan]], pois non necesita dicirse ao principio dunha comida.

Outro mandamento, de carácter [[rabino|rabínico]], para honrar a festividade é o [[aceso das candeas]] antes de iniciar o Shabat, o [[venres]] pola tarde. Este mandamento foi feito preferentemente para a [[muller]], aínda que en caso de non haber ningunha muller na casa pode ser levado a cabo por un [[home]]. Abonda con prender un mínimo de dúas [[candea]]s as, aínda que se chegan a prender máis segundo diferentes [[costume]]s.

Outras formas nas que se honra o Shabat é comendo e vestindo dun xeito agradable. adóitase comer [[peixe]] así como [[carne]] nas comidas de Shabat, e comida quente (que se deixou quentando dende antes de Shabat, segundo as leis apropiadas). Acostúmase a comer tres comidas en Shabat (a diferenza do costume de comer dúas comidas ao día na [[Idade Antiga|antigüidade]]). Para cumprir con este precepto faise un xantar lixeiro chamado ''seuda shelishit''(terceira comida) en [[hebreo]] ou ''ben shalosh seudos'' en ''[[yiddish]]''. Nas comidas de Shabat adóitase a cantar [[canción]]s tradicionais chamadas ''zemirot'', así como [[melodía]]s [[xasidismo|xasídicas]].

Ese día debe vestirse roupa limpa, e antigamente adoitábase a empregar pezas brancas, aínda que hoxe en día isto é infrecuente. Os [[xasidismo|xasidís]] [[home]]s visten de xeito especial, cun sombreiro de pel chamado ''[[shtraimel]]'' e un saco longo de seda chamado ''[[bekishe]]''. Nalgunhas outras comunidades úsase vestimenta formal.

== Nos xudaísmos [[xudaísmo conservador|conservador]] e [[xudaísmo reformista|reformista]] ==
En teoría, o [[xudaísmo conservador]] difire moi pouco do [[xudaísmo ortodoxo|ortodoxo]] no que refire á observancia do Shabat. Por moitos anos, o [[xudaísmo conservador|movemento conservador]] permitiu, a diferenza da [[xudaísmo ortodoxo|ortodoxia]], viaxar en automóbil para se trasladaren á [[sinagoga]] cando a distancia sexa demasiado grande coma para ir andando, aínda que esta postura xa foi retractada. O [[xudaísmo conservador]], a diferenza dos [[xudaísmo ortodoxo|ortodoxos]], permite o uso de luz [[electricidade|eléctrica]] argumentado que non involucra [[lume]], o que si ten certo precedente na [[Xalaxá]] (''Halajá'', no termo habitual). Á súa vez, o [[xudaísmo reformista|movemento reformista]] recoñece a observancia do Shabat do [[xudaísmo ortodoxo|ortodoxo]], só que opina que cada individuo pode dicir se seguilos ou non.

== Importancia do Shabat ==
A práctica do Shabat é unha dos máis representativos costumes [[xudaísmo|xudías]]. O Shabat, lonxe de ser só un día dedicado ao [[Oración (relixión)|rezo]], é un día de descanso e, potencialmente, de enriquecemento espiritual. O famoso escritor [[Polonia|polaco]] [[Ajad Ha 'am]] dixo: {{Cita|''Máis que gardar [[Israel]] o Shabat, o Shabat gardou a [[Israel]].''}}
Co correr do tempo, a práctica e conservación do Shabat fíxose o [[símbolo]] para o coidado dos preceptos do [[xudaísmo]]. Durante a longa historia do [[xudaísmo|pobo xudeu]], os xudeus resaltaron o coidado do Shabat. Aínda así o Shabat pódese violar para salvar a [[vida]], polo que algunhas accións normalmente prohibidas permítense ao persoal [[medicina|médico]], servizos de seguridade e en ocasión dunha [[emerxencia]].

== O Shabat no mundo non xudeu ==
Tomando como base o [[xudaísmo]], aceptouse a idea dun día de descanso semanal e observancia relixiosa nas outras relixións [[monoteísmo|monoteístas]], aínda que sexa o [[domingo]] no caso de [[Cristianismo]] ou o [[venres]] no caso do [[islam]]. Aínda que manteñen certa similitude o ''Sabbath'' cristián e o Shabat [[xudaísmo|xudeu]] non é correcto pensar que son o mesmo. En [[lingua galega|galego]], Shabat pode entenderse como o día [[sábado]], pero só con fins de tradución literal, non no contexto [[relixión|relixioso]]. Non obstante, para os [[Igrexa Adventista do Sétimo Día|Adventistas do Sétimo Día]] o [[sábado]] non deixou de ser o "Día de Repouso"

== Nota ==
{{Listaref}}
== Véxase tamén ==

=== Outros artigos ===
* [[Ner Tamid]] (Comunidade que celebra o Shabat en Galicia)

=== Ligazóns externas ===

* [https://web.archive.org/web/20080608120553/http://www.masuah.org/shabat.htm Completa páxina en castelán sobre o Shabat]
* [http://www.shabat.co.il/ Páxina en inglés sobre o Shabat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080605085906/http://www.shabat.co.il/ |date=05 de xuño de 2008 }}

{{Control de autoridades}}

{{ORDENAR:S}}
[[Categoría:Festas xudías]]