Ver o código fonte de "Lenin"

{{1000}}
{{artigo de calidade}}
{{outros homónimos|Lenin (homónimos)}}
{{Biografía}}
[[Ficheiro:Lenin - What Is Soviet Power.ogg|miniatura|right|239x239px|<center>''Lenin: Que é o poder soviético?''</center>.]]
[[Ficheiro:Lenin - The Third, Communist International.ogg|miniatura|right|239x239px|<center>''Discurso de Lenin na 3ª Internacional''</center>.]]
{{Contén texto cirílico}}
'''Vladimir Ilich Lenin''' (en [[lingua rusa|ruso]]: Владимир Ильич Ленин; ({{Audio|Ru-Lenin.ogg| [vlɐˈdʲimʲɪr ɪlʲˈjitɕ ˈlʲenʲɪn]}}) nado '''Vladimir Ilich Ulianov''', en ruso: Владимир Ильич Ульянов), nado o [[22 de abril]] <small>([[Calendario xuliano|xul.]] [[10 de abril]])</small> de [[1870]] en [[Simbirsk]] e finado o [[21 de xaneiro]] de [[1924]] en [[Moscova]], foi un [[Revolución|revolucionario]] [[Comunismo|comunista]], [[político]] e [[Ciencia política|teórico político]] [[Rusia|ruso]] que serviu como líder da [[República Socialista Soviética Federativa de Rusia|RSSF de Rusia]] dende [[1917]] e de presidente do Consello de Ministros da [[Unión Soviética]] dende [[1922]] até [[1924]].

Nado no seo dunha adiñeirada familia de [[Clase social|clase media]] en [[Simbirsk]], Lenin adquiriu interese pola política revolucionaria de [[esquerda política|esquerda]] logo da execución do seu irmán en [[1887]]. Pouco despois ingresa na Universidade de Kazán, onde é expulsado pola súa participación en protestas [[Tsar|antitsaristas]], adicando os seguintes anos á obtención do título en [[dereito]] e á [[Radicalidade|política radical]], adoptando as teses do [[marxismo]]. En [[1893]] mudouse á daquela capital de Rusia [[San Petersburgo]], onde continuou coa súa actividade política, converténdose nunha figura importante dentro da Unión de Loita pola Emancipación da Clase Obreira. Arrestado e exiliado a [[Siberia]] durante tres anos, consegue fuxir posteriormente cara a [[Europa occidental]], vivindo en [[Alemaña]], [[Inglaterra]] e [[Suíza]]. Despois da [[Revolución de Febreiro|Revolución de Febreiro de 1917]] na que foi derrocado o [[Tsar]], e na que un goberno provisional asume o poder, decide regresar ao seu lar.

Como líder da [[bolxeviques|facción bolxevique]] do [[Partido Obreiro Socialdemócrata Ruso]], tivo un papel principal na orquestración da [[Revolución de Outubro|Revolución de Outubro en 1917]], que o levou ao derrocamento do goberno provisional ruso e o establecemento da [[República Socialista Soviética Federativa de Rusia]], o primeiro [[Estado]] [[Constitución|constitucionalmente]] [[Socialismo|socialista]] do mundo. Inmediatamente despois, Lenin procede a aplicar as reformas socialistas, incluíndo a transferencia de propiedades e terras da coroa aos [[soviet|soviets de traballadores]]. Fronte á ameaza da invasión alemá, argumentou que Rusia debía [[Tratado de Brest-Litovsk|asinar de inmediato un tratado de paz]], o cal conduciu á saída dos rusos da [[primeira guerra mundial]]. En [[1921]] Lenin propuxo a [[Nova Política Económica]], un sistema de capitalismo de Estado co que comezou o proceso de industrialización e recuperación da [[guerra civil rusa]]. En [[1922]], a R. S. S. F. de Rusia uniuse aos antigos territorios do [[Imperio Ruso]] formando a [[Unión Soviética]]. A facción bolxevique converteuse máis tarde no [[Partido Comunista da Unión Soviética]].

Como político, Lenin era un orador carismático e convincente. Como [[intelectual]] os seus amplos desenvolvementos teóricos e [[filosofía|filosóficos]] do marxismo produciron o [[marxismo-leninismo]], unha aplicación pragmática rusa do marxismo que fai fincapé no papel fundamental desempeñado por unha vangarda política comprometida e disciplinada no proceso revolucionario, defendendo a posibilidade dunha revolución socialista nos países [[capitalismo|capitalistas]] menos desenvolvidos a través dunha alianza do proletariado co campesiñado rural. Lenin segue a ser hoxe en día unha figura controvertible en todo o mundo. Os seus críticos táchano de ditador, tese contrarrestada polos seus partidarios aducindo as limitacións do seu poder e considerándoo un heroe da [[clase obreira]]. Tivo ademais unha grande influencia no movemento marxista-leninista, que dende a súa morte evolucionou nunha gran variedade de escolas de pensamento como o [[Iosif Stalin|estalinismo]], o [[maoísmo]] ou o [[trotskismo]].

== Mocidade ==
=== Infancia (1870-1887) ===
O pai de Lenin, Ilya Nikolayevich Ulyanov ([[1831]]-[[1886]]), foi o cuarto e derradeiro fillo dunha parella que vivía en [[Astrakán]]. O pai de Ilya, un [[xastre]] [[pobreza|pobre]] chamado Nikolai Vassilievich Ulyanov, era un [[Servidume|servo]] de descendentes calmucos ou [[pobo tártaro|tártaros]], antes de casar cunha moza calmuca analfabeta moito máis nova chamada Anna Alexeevna Smirnova cando contaba con máis de cincuenta anos. Ilya conseguiu fuxir da pobreza da súa familia grazas a súa admisión na Universidade de Kazán onde estudou [[matemáticas]] e [[física]], conseguindo posteriormente un emprego como mestre desas sinaturas no Instituto de Penza para a nobreza en [[1854]].<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=1-3, 5-6}}</ref> Grazas a un amigo común coñecería a unha muller chamada María Alexandrovna Blank ([[1835]]-[[1916]]), da que namoraría e coa que acabaría casando no verán de [[1863]].<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=12-14}}</ref> Despois de nacer nunha contorna relativamente próspera, Mariya era filla dun médico [[xudeu]] [[Rusia|ruso]] chamado Alexander Dmitrievich Blank e a súa esposa [[Alemaña|xermano]]-[[Suecia|sueca]], Anna Ivanovna Grosschopf. Excéntrico, o doutor Blank insistira en proporcionar aos seus fillos unha boa educación, asegurando que Mariya aprendeu [[lingua inglesa|inglés]] e [[lingua francesa|francés]] ademais de [[lingua rusa|ruso]] e [[lingua alemá|alemán]], estando ademais moi versada na literatura rusa.<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=16-19, 21-23, 25, 27}}</ref> Pouco despois da súa voda Ilya obtén traballo ensinando en Nizhny Novgorod, antes de ser nomeada para o cargo de director de escolas primarias do distrito de [[Simbirsk]] seis anos despois. Logo de cinco anos foi ascendida a Directora das escolas públicas da provincia, supervisando a fundación de máis de 450 escolas como parte dos plans do goberno para a modernización. Como resultado diso foi galardoada coa Orde de San Vladimir e dándolle unha posición de nobre hereditario.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=3, 6, 8}}</ref>
[[Ficheiro:Aleksandr Ulyanov.jpg|miniatura|Alexander Ulyanov, irmán máis vello de Lenin.]]
A parella de [[Clase social|clase media]] tivo dous fillos, Anna (nada en [[1864]]) e Alexander (nado en [[1868]]), antes do nacemento do seu terceiro, Vladimir "Volodya" Ilich (en [[lingua rusa|ruso]]: Владимир Ильич Ульянов) o [[10 de abril]] de [[1870]], que sería bautizado na próxima catedral de San Nicolao de varios días máis tarde. A eles seguiríanos outros tres irmáns: Olga ([[1871]]), Dmitry ([[1874]]) e Mariya ([[1878]]). Outro irmán, Nikolai, nacera en 1873 mais faleceu varios días despois do nacemento.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=12, 14-15}}</ref> Ilya era membro devoto da [[Igrexa ortodoxa rusa]] e bautizou os seus fillos nela, aínda que a súa muller Mariya, de orixe [[luteranismo|luterana]], era indiferente ao [[cristianismo]], unha visión que influíu nas crenzas dos seus fillos.<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=13, 25, 27, 29}}</ref> Politicamente, os dous pais eran [[Monarquía|monárquicos]] e [[Conservadorismo|conservadores]] [[Liberalismo|liberais]], comprometidos coa reforma emancipadora de [[1861]] introducida polo reformista [[tsar]] [[Alexandre II de Rusia|Alexandre II]], coa esperanza de que [[Rusia]] progresase do mesmo xeito que a [[Europa occidental]]; evitaban ademais asociarse con [[Radicalismo|radicais políticos]] e non hai probas de que a policía tsarista os puxera baixo a vixilancia de pensamento subversivo.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=6-18}}</ref> Tódolos veráns saían da súa casa na Rúa Moscova de Simbirsk e pasaban unhas vacacións nunha casa rural señorial en Kokushkino que compartían cos curmáns da familia Veretennikov, familiares de Mariya.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=19-20, 22-25}}</ref> Entre os seus irmáns, o máis próximo ao mozo Vladimir era a súa irmá Olya, a quen a miúdo mangoneaba, tendo un carácter extremadamente competitivo; ás veces podía ser destrutivo, mais polo xeral admitía o seu mal comportamento. Gran deportista, pasaba gran parte do seu tempo libre ao aire libre ou xogando ao [[xadrez]]. O seu pai insistiu en que adicase a súa vida ao estudo, o que o levou a sobresaír na escola, a Gimnazia Clásica de Simbirsk, unha institución estritamente disciplinada e conservadora. Durante os seus anos de [[adolescencia]], Vladimir ensinaba á súa irmá máis vella na súa materia favorita, o [[lingua latina|latín]], dando ademais clases particulares a un estudante da minoría étnica chuvaxe.

Ilia Ulyanov morreu dunha hemorraxia cerebral o [[12 de xaneiro]] de [[1886]] cando Vladimir tiña dezaseis anos de idade.<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=48-58, 61}}</ref> A partir de aí o seu comportamento volveuse cada vez máis errático e conflitivo, renunciando pouco despois á súa crenza en [[Deus]] e considerándose [[ateo]]. Nese momento o irmán máis vello de Vladimir, Aleksandr Ulyanov, a quen cariñosamente coñecía como Sacha, estudaba [[bioloxía]] na Universidade de [[San Petersburgo]] sendo alí foi galardoado en [[1885]] cunha medalla de ouro pola súa disertación, tralo cal foi electo na Sociedade Científico-Literaria de Universidade. Despois involucrouse na axitación política contra a [[absolutismo|monarquía absoluta]] do reaccionario tsar [[Alexandre III de Rusia|Alexandre III]], que gobernaba o [[Imperio ruso]], lendo escritos de varios autores prohibidos de [[esquerda]], entre eles [[Dmitri Pisarev]], [[Nikolay Dobrolyubov]], [[Nikolay Chernyshevsky]] e [[Karl Marx]]. Axudou tamén a organizar protestas contra o goberno tsarista, uníndose a un pequeno grupo de revolucionarios socialistas que estaban empeñados en asasinar o tsar e, coa súa formación científica, foi seleccionado para construír unha bomba para o seu uso no complot. Antes de que tivesen oportunidade de levar a cabo o ataque, os conspiradores foron arrestados pola policía e levados a xuízo. O [[25 de abril]] de [[1887]], Sacha foi [[pena de morte|condenado á morte]] na [[forca]] e o [[8 de maio]] finalmente executado. A pesar da recente morte do seu pai e o seu irmán Vladimir continuou cos seus estudos, saíu da escola cunha medalla de ouro polo seu desempeño excepcional, e decidiu que quería estudar Dereito na Universidade de Kazán.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|p=18}}</ref>

=== Universidade (1887-1893) ===
Vladimir entra na Facultade de Dereito da Universidade de Kazán en agosto de [[1887]], mudándose a un apartamento na cidade ao cal chega en novembro a súa nai, que comezou a alugar a súa casa familiar de Simbirsk.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=26-28, 31}}</ref> Alí comezará a interesarse polas ideas radicais do seu irmán falecido, estando particularmente interesado na novela de [[Nikolai Chernyshevsky]] ''Shto delat'?'' (do [[lingua rusa|ruso]]: ''Que facer?'', 1863). Posteriormente comezaría a reunirse cunha célula secreta revolucionaria dirixida polo militante agrosocialista Lazar Bogoraz. Uniuse ao agora ilegal ''[[zemlyachestvo]]'' de [[Samara]]-[[Simbirsk]] onde foi elixido para ser o seu representante no consello secreto de zemlyachestvo universitarios,<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=61-71}}</ref> e empezou a asociarse con esquerdistas coa intención de revivir o Partido Popular pola Liberdade (''Narodnaya Volya''), un grupo esquerdista militante responsable da morte do tsar Alexandre II. O [[4 de decembro]], participou nunha [[manifestación]] para pedir a abolición do estatuto de [[1884]] e a relegalización das sociedades estudantís na que foi detido pola policía xunto con outros cen manifestantes. Acusado de ser un dos xefes das protestas, foi expulsado da Universidade e o Ministerio do Interior ordenou que fose posto baixo vixilancia policial e foi exiliado á leira da súa familia en Kokushkino. A partir de aquí, adicouse á voraz lectura de textos radicais, chegando a estar especialmente namorado da obra de Chernyshevsky. Á súa nai non lle gustaba o seu radicalismo e en setembro de [[1888]] persuadiuno para escribir ao Ministerio do Interior pedíndolles que lle permitisen estudar nunha universidade estranxeira e, aínda que rexeitou a súa petición, permitíronlle regresar a Kazán, onde se instalou no Pervaya Gora coa súa nai e o seu irmán Dmitry.
[[Ficheiro:Lenin-circa-1887.jpg|miniatura|180px|esquerda|Lenin en [[1887]].]]
En Kazán púxose en contacto co revolucionario M.P. Chetvergova, uníndose ao seu secreto círculo político, pasando gran parte do seu tempo discutindo estratexias políticas. Aquí foi introducido á [[marxismo|teoría marxista]] a través do estudo de [[Karl Marx]] da economía capitalista: ''[[Das Kapital]]'' (do [[lingua alemá|alemán]]: ''O Capital'', [[1867]]), un libro que exerceu unha grande influencia nel.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|p=19}}</ref> A súa nai era cautelosa coas opinións políticas do seu fillo, e mercou unha leira na vila de Alakaevka, no [[Óblast]] de [[Samara]], que se fixo famosa na obra do poeta [[Gleb Uspenski]], do que Lenin era un grande afeccionado, coa esperanza de que Vladimir prestase atención á agricultura en lugar da política. Alí comezou a estudar a vida dos campesiños e a pobreza á que se enfrontaban moitos deles, algo que máis tarde exercería unha grande influencia sobre a súa visión do mundo. Porén, era impopular a nivel local e os campesiños roubaban o seu equipo [[agricultura|agrícola]] e [[gando]], polo que a súa nai decidiu a vender a granxa.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=32-34}}</ref> En setembro de [[1889]], os Ulyanov trasladanse a [[Samara]] para pasar o inverno, e alí Vladimir púxose en contacto con varios disidentes que foran exiliados polas súas opinións políticas, uníndose a un círculo de debate dirixido por Alexei P. Sklyarenko. Á vez, tanto Vladimir como Sklyarenko adoptaron o marxismo, co propio Vladimir traducindo ao ruso a Marx e o ''[[Manifesto do Partido Comunista|Manifesto comunista]]'' ([[1848]]) de [[Friedrich Engels]] para o beneficio do seu círculo. Comezou ademais a ler as obras do marxista ruso [[Georgi Plekhanov]] ([[1856]]-[[1918]]), un dos fundadores do movemento Repartición Negra, coincidindo no argumento de Plekhanov de que Rusia estaba, sen dúbida, pasando do [[feudalismo]] ao [[capitalismo]], e que unha análise marxista da sociedade rusa era polo tanto conveniente. Era cada vez máis escéptico sobre a utilidade dos ataques militantes e asasinatos e argumentou en contra destas tácticas nun debate en decembro de [[1889]] con M.V. Sabunaev, que estaba na zona tratando de recrutar membros para o Partido da Liberdade do Pobo. Con todo, a pesar de non estar de acordo nas súas tácticas, fixo amigos entre Partido da Liberdade do Pobo, en particular, un home maior chamado Apollon Shukht, que máis tarde lle pediría a Vladimir a ser o padriño da súa filla en [[1893]].<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=72, 74-80}}</ref>

En maio de 1890, Mariya logrou convencer ás autoridades para que permitisen a Vladimir facer os seus exames externamente nunha universidade da súa elección. Así pois escolleu a Universidade de [[San Petersburgo]], onde aprobou e conseguiu o título máis alto da especialidade. Con todo, as celebracións víronse embazadas cando a súa irmá Olga infectouse coa febre tifoide e morreu. Vladimir permaneceu en Samara durante varios anos e, en xaneiro de [[1892]], conseguiu emprego como asistente legal dun tribunal rexional, obtendo pouco despois traballo co avogado local Andrei N. Khardin. Ocupado principalmente en disputas entre campesiños e artesáns, continuou adicando gran parte do seu tempo á política radical, permanecendo como membro activo do grupo de Skylarenko e formulando as súas propias ideas acerca da aplicabilidade do marxismo en Rusia. Inspirado polo traballo de Plekhanov, Vladimir comezou a recompilar datos sobre a sociedade rusa e as súas diferentes [[Clase social|clases sociais]], utilizándoos para apoiar unha interpretación marxista do desenvolvemento da sociedade.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|p=21}}</ref> Coa esperanza de ser tomado en serio como un intelectual, en [[1893]] presentou un documento, "Novos desenvolvementos económicos na vida campesiña", no xornal liberal ''Pensamento Ruso'', mais foi rexeitada; este documento non vería finalmente a luz até [[1927]].<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=34-38}}</ref> No outono de [[1893]] Vladimir escribiu "Sobre o problema chamado mercado", que foi o seu primeiro intento de revelar a verdadeira natureza capitalista da economía campesiña rusa.<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=82-90, 93-94}}</ref>

== Actividades revolucionarias ==
=== San Petersburgo (1893-1895) ===
No outono de [[1893]], Vladimir trasladouse a [[San Petersburgo]], daquela capital do [[Imperio Ruso]], onde esta a comezar un proceso de [[industrialización]] masiva. Primeiramente instalouse nun edificio de apartamentos na Rúa Sergievsky, no distrito Liteiny, antes mudarse ao número 7 do Canellón Kazachy, preto do Haymarket. Tomando traballo como asistente do avogado M.F. Volkenstein, uniuse a unha célula clandestina revolucionaria dirixida por S.I. Radchenko, cuxos membros eran principalmente estudantes de Instituto Tecnolóxico da cidade. Ao igual que Vladimir eran marxistas, e chamábanse a si mesmos os "socialdemócratas" por mor do [[Partido Socialdemócrata de Alemaña]], que nese momento era tamén [[marxista]]. Impresionado polo seu amplo coñecemento, déronlle a benvida e pronto se converteu nun importante membro do grupo.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=38-40, 43}}</ref> En xaneiro de [[1894]] debateu abertamente co coñecido teórico V.P. Vorontsov, autor do libro ''O destino do capitalismo en Rusia'' ([[1882]]), nunha reunión clandestina sobre a defensa do pensamento marxista dentro do movemento socialista revolucionario, onde o seu comportamento aberto foi notado por un espía da policía que estaba presente. Coa intención de erixir un movemento marxista en Rusia, Vladimir contactou con Petr Bernardovich Struve, un enriquecido simpatizante do cal agardaba que axudase na extensión da publicación da literatura marxista, e ademais alentou a fundación de novas células revolucionarias nos principais centros industriais de Rusia. Tamén se fixo amigo dun mozo [[xudeu]] ruso marxista chamado [[Julius Martov]] ([[1873]]-[[1923]]), quen animou os seus compañeiros no grupo para adicasen menos tempo á teorización intelectual e máis tempo á actividade revolucionaria.<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=90-92, 96, 104-105}}</ref>

{{Imaxe dupla|right|Lenin-1895-mugshot.jpg|170|KrupskayaPhoto.png|160|Lenin (esquerda) nunha foto policial de decembro de 1895, e a súa namorada [[Nadezhda Krupskaia|Nadezhda "Nadya" Krupskaia]] (dereita), quen máis tarde se convertería na súa muller.}}
Vladimir comezou unha relación cunha compañeira marxista,<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=22-23, 25}}</ref> a [[Docente|mestra]] [[Nadezhda Krupskaia|Nadezhda "Nadya" Krupskaia]] ([[1869]]-[[1939]]), quen lle presentara a varios traballadores socialistas. No [[outono]] de [[1894]], Vladimir era xa o líder dun círculo de traballadores que se xuntaban os domingos durante dúas horas para discutir ideas revolucionarias socialistas, cos cales utilizaba un [[pseudónimo]], Nikolai Petrovich, a pesar de que cariñosamente se referían a el como ''Starik'' (vello) por mor da súa aparencia. Isto e outras accións devíanse a que era moi meticuloso para cubrir as súas pegadas, xa que a policía tiña moitos espías que trataban de infiltrarse no movemento revolucionario.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=41-43}}</ref> Na época tamén escribiu o seu primeiro tratado político: ''Quen son os "amigos do Pobo" e como loitan os [[socialdemocracia|socialdemócratas]]'', baseado en gran parte nas súas experiencias en Samara, sendo preto de 200 exemplares impresos e distribuídos ilegalmente. Aínda que tomou ideas doutros, Lenin e os socialdemócratas chocaban coas ideas do Partido Social-Revolucionario (SR), que seguía exemplo do xa defunto Partido Popular pola Liberdade. Promocionando unha plataforma agraria socialista, o SR facía fincapé no papel do campesiño como revolucionario, destacando o feito de que en [[1881]] había 75 millóns de campesiños e tan só un millón do [[proletariado]] urbano. Pola contra, os marxistas crían que a motivación principal da clase campesiña era ser dono da súa propia terra, e que eran polo tanto capitalistas, non socialistas; en cambio, viron o proletariado como a forza revolucionaria que traería o socialismo. Vladimir, con todo, conserva influencias do pensamento de militante agrariosocialista de Pëtr Tkachëvi ([[1844]]-[[1886]]).<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=98, 105}}</ref>

Vladimir agardaba promover unha boa relación entre o seu movemento socialdemócrata e o Grupo para a Emancipación do Traballo, unha organización fundada en [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] ([[Suíza]]) por Pleckhanov e outros emigrados marxistas rusos en [[1883]]. E.I. Sponti e el mesmo foron seleccionados para viaxar a Suíza para reunirse con Pleckhanov, que aínda que xeralmente apoiaba os movementos socialdemócratas criticábaos por ignorar o papel que a burguesía podería desempeñar na revolución antitsarista.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=30-31}}</ref> Viaxando a [[Zürich]], Vladimir coñeceu e estableceu amizade con Pavel Axelrod, outro membro do Grupo para a Emancipación do Traballo. Partindo de [[París]] ([[Francia]]) reuniuse con [[Paul Lafargue]] e realizou unha investigación na [[Comuna de París]] de [[1871]], véndoa como un prototipo para un goberno proletario. Financiado pola súa nai, regresou a Suíza para permanecer nun ''spa'' antes de viaxar a [[Berlín]] ([[Alemaña]]), alí reuniuse con [[Wilhelm Liebknecht]]<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|p=103}}</ref> e estudou durante seis semanas na Staatsbibliothek. Regresou a Rusia cun cargamento ilegal de literatura revolucionaria, e viaxou por varias cidades, chegando a ser consciente de que estaba a ser controlado pola policía. Coincidindo cunha serie de folgas en San Petersburgo,<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=44-48}}</ref> centradas na fábrica téxtil Thornton en [[1895]], distribuíu literatura marxista entre traballadores, ademais de implicarse na produción dun boletín informativo: ''A causa dos traballadores''. Porén, tanto el como outros corenta activistas foron detidos a noite antes da publicación do primeiro número e acusados de cometer actividades sediciosas.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=48-51}}</ref>

=== Exilio siberiano (1895-1900) ===
[[Ficheiro:Lenin_and_Wife_1918_crop.jpg|miniatura|esquerda|Lenin e a súa esposa Nadya en [[1919]].]]
Encarcerado no Centro de Detención preliminar na rúa Shpalernaya,<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=107-108}}</ref> durante o interrogatorio inicial negóuselle a Vladimir representación legal, polo que negou tódolos cargos que a policía trouxo na súa contra. A súa familia xuntouse ao redor para axudalo, pero negóuselle a liberdade baixo fianza, polo que tivo que permanecer encarcerado durante un ano antes da sentenza. Os seus compañeiros revolucionarios foron capaces de pasar de contrabando mensaxes nel, mentres que ideou un código para xogar ao [[xadrez]] co recluso na súa cela veciña. Pasou gran parte do seu tempo a escribir, centrándose no papel da clase obreira no que el cría que era a revolución que se aveciñaba; cría que o desenvolvemento do capitalismo industrial levara a un gran número de campesiños a trasladarse ás cidades onde se converteron en proletariado, e argumentou que se desenvolvería eventualmente a [[conciencia de clase]], levando o proletariado a levantarse nunha revolución violenta contra a aristocracia e a burguesía que os oprimía. En xullo de [[1896]] terminou: ''Proxecto e explicación dun programa para o Partido Socialdemócrata'', e comezou a traballar no seu libro ''O desenvolvemento do capitalismo en Rusia''.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|p=31}}</ref>

Xunto coa maioría dos seus compañeiros, Vladimir Ulyanov foi condenado sen xuízo a tres anos de exilio en [[Siberia|Siberia Oriental]]. En febreiro de [[1897]], tendo un par de días en [[San Petersburgo]] para pór os seus asuntos en orde antes de ser enviado ao leste, usounos como unha oportunidade para reunirse con compañeiros revolucionarios. Mentres estaba encarcerado, o movemento socialdemócrata pasou denominarse Unión de Loita pola Emancipación da Clase Obreira. Nela, con moitos dos seus líderes intelectuais encarcerados, os traballadores tomaron algúns altos cargos, o que provocou divisións na organización e un cauto apoio de Vladimir. Nos anos [[1896]] e [[1897]], as [[folga]]s golpean San Petersburgo nun intento por reducir a xornada de traballo de doce ou trece horas a dez e media, e aínda que os marxistas non eran responsables da súa organización, axudaron a organizar os propios folguistas. Crendo que as súas predicións con respecto á conciencia de clase estábanse a facer realidade, Vladimir estaba descontento por non poder estar precisamente nese período crucial.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=31-32}}</ref> O goberno [[tsar]]ista fixo uso dunha ampla rede de [[campo de concentración|campos de concentración]] e de exilio na periferia do seu [[Imperio ruso|imperio]] para facer fronte aos disidentes e criminais, en [[1897]] había 300.000 cidadáns rusos nestes campos, e Vladimir era un deles.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=52-56}}</ref> Vladimir obtivo permiso para facer o seu propio camiño cara ao leste de Siberia sen escolta, a viaxe levoulle once semanas, e durante gran parte dela que estivo acompañado pola súa nai e irmás. Considerado como unha ameaza menor, Vladimir foi desterrado á localidade de Shushenskoye no Distrito de Minusinsky, un asentamento que Vladimir describiu como "non un mal lugar". Alugaba unha habitación na cabana dun campesiño baixo constante vixilancia policial, mais mantivo un gran número de correspondencias con outros subversivos, moitos dos cales de feito foron visitalo.<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=109-113}}</ref>

En maio de [[1898]], a compañeira de Vladimir, Nadya, úneselle no exilio despois de ser detida en agosto de [[1896]] por organizar unha folga. A pesar de que foi enviada inicialmente a Ufa, logrou convencer ás autoridades para que lle permitisen ir a Shushenskoye, alegando que ela e Vladimir foron prometidos, [[voda|casando]] posteriormente o [[10 de xullo]] de [[1898]]. Instalados na vida familiar coa nai viúva de Nadya Elizaveta Vasilyevna, a parella comezou a traducir ''A historia do sindicalismo'' ("The History of Trade Unionism", [[1894]]) de Sidney e Beatrice Webb ao [[lingua rusa|ruso]], un posto de traballo que lles conseguiu Struve.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=33-34}}</ref> A parella tiña gañas de estar ao corrente das novidades dentro do movemento marxista alemán, que recibira un apoio electoral significativo a través do [[Partido Socialdemócrata de Alemaña|Partido Socialdemócrata]] (SDP). Con todo, en Alemaña produciuse unha división ideolóxica, con revisionistas como [[Eduard Bernstein]] que avogaban por unha vía pacífica e electoral ao socialismo, algo que entraba en conflito coa idea marxista ortodoxa que avoga por unha revolución do proletariado. Vladimir permaneceu leal a esta última idea e escribiu ''Unha protesta por socialdemócratas rusos'',<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=53, 55-58, 61-63}}</ref> atacando os argumentos revisionistas. Vladimir, esta vez utilizando diversos [[pseudónimo]]s, tamén terminou de escribir ''O desenvolvemento do capitalismo en Rusia'' (Развитие капитализма в России, [[1899]]), o seu libro máis longo até esa data, que ofrecía un ben documentado e polémico ataque aos social-revolucionarios e as súas crenzas, co argumento de que o [[capitalismo]] xa se estaba estabelecendo no campo ruso, apoiando así unha análise marxista do desenvolvemento económico de Rusia. Publicado baixo o pseudónimo de "Vladimir Ilin", que máis tarde sería descrito polo biógrafo de Lenin, Robert Service, como "un ''tour de force''".<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=114, 117, 121-124, 137, 140}}</ref> Con todo, recibiu principalmente críticas negativas.

=== Múnic, Londres e Xenebra (1900-1905) ===
Acabados os seus tres anos de exilio, a Vladimir prohibíuselle regresar a [[San Petersburgo]], polo que se asentou en febreiro de [[1900]] en [[Pskov]], unha pequena cidade a dúas horas de viaxe en tren dende a capital. Porén, a súa esposa, que non cumprira a totalidade da súa condena, mantívose no exilio en Ufa onde caeu enferma.<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=4-5, 37-38}}</ref> Coa intención de fundar un xornal a través da cal podía defender as súas posicións contra os revisionistas marxistas, o Partido Social-Revolucionario e o goberno, Vladimir e Struve comezaron a recadar fondos para a publicación de [[Iskra]] (do [[lingua rusa|ruso]]: ''A Faísca''), un novo órgano do movemento marxista ruso, que agora faise chamar [[Partido Obreiro Socialdemócrata Ruso]] (POSDR). Despois de visitar a súa esposa en Ufa, o [[29 de xullo]] de [[1900]] partiu dende [[Rusia]] cara a [[Europa occidental]]. En [[Suíza]] e [[Alemaña]] mantivo conversacións con veteranos marxistas como Axelrod, [[Georgi Plekhanov|Plekhanov]] e Potresov e deu conferencias sobre a situación en Rusia. O [[24 de agosto]] de [[1900]], celebrouse unha conferencia de marxistas rusos na cidade suíza de [[Corsier]] ([[cantón de Xenebra]]) para discutir sobre desenvolvemento de Iskra, mais tanto Potresov como Vladimir quedaron impactados pola natureza controladora de [[Georgi Plekhanov|Plekhanov]], especialmente cando lle deu un arrebato [[antisemitismo|antisemita]], polo que perderon todo o respecto que lle tiñan ao "pai do marxismo ruso", un home ao que sempre admiraran. Finalmente, acordouse que o xornal se producise en [[Múnic]], onde sería máis difícil para Plekhanov, que vivía en Suíza, controlalo. Vladimir trasladouse á cidade [[Baviera|bávara]] en setembro de 1900. A primeira edición foi impresa na véspera do [[Nadal]], e contiña un artigo escrito por Vladimir denunciando a intervención europea no [[Levantamento dos bóxers]].<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|p=70}}</ref> Unha segunda publicación do POSDR, titulada [[Zarya]] (''Amencer''), apareceu en marzo de [[1901]] e duraría catro números, mais Iskra tiña moito máis éxito; introducíase de contrabando e distribuíase ilegalmente en Rusia, converténdose na publicación clandestina rusa con máis éxito durante cincuenta anos. Contiña achegas de figuras como a [[Polonia|polaca]] [[Rosa Luxemburg]], o [[República Checa|checo]]-[[Alemaña|xermano]] [[Karl Kautsky]] e un mozo marxista [[Ucraína|ucraíno]], [[Lev Trotski]], quen se converteu nun colaborador habitual desde o outono de [[1902]].<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=137-144}}</ref>
[[Ficheiro:Iskra.jpg|left|miniatura|300px|Primeiro número de Iskra editado por Vladimir Lenin dende [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] en [[Suíza]].]]
Vladimir Ulianov adoptou o [[Pseudónimo|nome de guerra]] de "Lenin" en decembro de [[1901]], seguramente tomando como base ao [[río Lena]], co que imitaba a forma en que [[Georgi Plekhanov|Plekhanov]] adoptara o pseudónimo de "Volgin" por mor do [[río Volga|Volga]].<ref>{{cita Harvard|Fischer|1964|sp=si|pp=34-35}}</ref> En [[1902]], publicou un panfleto político ''Que facer?'' (Что делать?) (nome influído pola novela de Chernyshevsky) baixo este nove pseudónimo. Foi a súa publicación máis influente até a data, onde trataba as súas ideas sobre a necesidade de formar un partido de vangarda que liderara ás clases traballadoras á [[revolución]]. Cando a súa esposa terminou a súa condena no exilio, saíu tamén de Rusia cara a Múnic, onde a parella volveuse a reunir. Nadya converteuse na súa secretaria persoal, axudándolle na produción de Iskra.<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=64-70}}</ref> Xuntos continuaron a súa axitación política, con Lenin escribindo artigos adicionais para a redacción de Iskra e o programa para o POSDR, atacando os disidentes ideolóxicos e críticos externos. A pesar de seguir sendo un marxista ortodoxo, comeza a aceptar puntos de vista do Partido Social-Revolucionario sobre o poder revolucionario do campesiñado ruso, escribindo un panfleto en Xenebra en [[1903]] titulado ''Para os pobres da vila'', no que trataba de convertelos á causa marxista.<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=124-125, 129-135}}</ref>

En 1903, Lenin asistiu ao Segundo Congreso do Partido Obreiro Socialdemócrata Ruso que inicialmente se reuniu en [[Bruxelas]] antes de trasladarse a [[Londres]]. Alí produciuse unha fractura ideolóxica dentro do partido entre a facción [[bolxevique]], dirixida por Lenin, e a facción [[menxevique]], dirixida por Martov. Estes termos "bolxevique" (do ruso: ''bol'shinstvo'', que significa "maioría") e "menxevique" (do ruso: ''menshinstvo'', que significa "minoría") derívanse da estreita vitoria electoral dos bolxeviques fronte menxeviques no consello editorial do xornal do partido, e para o liderado do comité central.<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|pp=60-61}}</ref> A ruptura tivo a súa orixe en parte no libro de Lenin ''Que hai que facer?'' ([[1902]]), o cal propoñía unha organización de partido máis pequena de revolucionarios profesionais, con Iskra como principal cabeceira ideolóxica. Outra cuestión que dividiu ás dúas faccións foi o apoio de Lenin da alianza obreiro-campesiña para derrocar o réxime tsarista, en contraposición co apoio menxevique a unha alianza entre a clase obreira e a burguesía liberal para acadar o mesmo obxectivo. Unha pequena terceira facción, liderada por [[Lev Trotski|Trotski]], abrazaba a idea de que a clase obreira era o único instrumento de cambio revolucionario e que non necesitaba axuda nin dos campesiños nin da clase media.<ref>{{cita libro|autor=Woodfin, Rupert|título=Introducing Marxism|editor=Icon Books|localización=Royston|ano=2004|isbn=978-1848310582|lingua=inglés|páxinas=91}}</ref>

=== A Revolución de 1905 (1905-1907) ===
En novembro de [[1905]], Lenin regresou a Rusia para apoiar á [[Revolución Rusa de 1905]]. En [[1906]] foi elixido membro do Presidium do [[Partido Obreiro Socialdemócrata Ruso]]. Ese mesmo ano estivo viaxando entre [[Finlandia]] e [[Rusia]], mais volveu ao seu exilio en decembro de [[1907]] trala vitoria tsarista na revolución e despois do escándalo do roubo do banco de [[Tbilisi|Tiflis]]. Até as [[Revolución de Febreiro|Revolucións de Febreiro]] e [[Revolución de Outubro|Outubro]] de [[1917]], viviu en [[Europa occidental]], onde, a pesar da pobreza relativa, desenvolveu un marxismo leninista-urbano adaptado á Rusia agraria, revertendo as prescricións económico-políticas de [[Karl Marx]] para permitir unha revolución dinámica dirixida por un partido de vangarda de revolucionarios profesionais.<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|pp=81, 86}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Balaam, David N., Veseth, Michael|título=Introduction to International Political Economy|url=http://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitextlo/ess_leninscritique.html|editorial=Prentice-Hall|ano=2001|isbn=978-0-13-018349-1|lingua=inglés|páxinas=76-78}}</ref>

=== Retorno ao exilio (1907-1917) ===
En [[1909]], para eliminar a ambigüidades sobre as dúbidas filosóficas sobre o axeitado curso práctico dunha revolución socialista, Lenin publicou ''Materialismo e empiriocriticismo'' ([[1909]]), converténdose na base filosófica do [[marxismo-leninismo]]. Ao longo exilio, Lenin viaxou por toda [[Europa]] participando en actividades [[socialismo|socialistas]], como a Conferencia do Partido en [[Praga]] de 1912. Cando [[Inessa Armand]] deixou de Rusia para ir a [[París]], coñeceu a Lenin e outros bolxeviques exiliados. Corre o rumor de que ela foi unha amante de Lenin, porén o historiador Neil Harding sinala que existe un "escaso stock de probas... aínda non temos probas de que foran sexualmente íntimos".<ref>{{cita libro|autor=Harding, Neil|título=Lenin's Political Thought|editor=Haymarket Books|ano=1986|isbn=978-1931859899|lingua=inglés|páxina=250}}</ref>

En 1914, cando comezou a [[primeira guerra mundial]] ([[1914]]-[[1918]]), a maioría dos grandes partidos socialdemócratas de Europa apoiaron os esforzos dos seus países na guerra. Os votos que autorizaban a guerra socialdemócratas fixeron que Lenin romperse ligazóns coa [[Segunda Internacional]] ([[1889]]-[[1916]]). Así que, opúxose á primeira guerra mundial xa cría que os campesiños e os traballadores debían loitar a "guerra imperialista" da burguesía, que debería ser transformada nunha guerra civil internacional entre as clases. A visión de Lenin da guerra pódese resumir nunha carta que escribiu ao poeta [[Romanía|romanés]] Valeriu Marcu en [[1917]]:<ref>{{cita novas|autor=Milne, Seumas|xornal=[[The Guardian]]|título=The first world war: the real lessons of this savage imperial bloodbath|url=http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2012/oct/16/first-world-war-imperial-bloodbath|data=[[16 de outubro]] de [[1912]]|dataacceso=[[28 de febreiro]] de [[2013]]|lingua=inglés}}</ref>

{{Cita|"Un propietario de escravos, [[Alemaña]], está a loitar contra outro propietario de escravos, [[Inglaterra]], para unha distribución máis xusta dos escravos".}}

[[Ficheiro:Lenine, Imperialisme stade supreme du capitalisme.jpg|miniatura|200px|Libro de Lenin ''O imperialismo, fase superior do capitalismo'' ([[1916]]).]]
A principios da guerra, os [[Austria|austríacos]] detivérono durante un breve período de tempo en [[Poronin]] (actual sur de [[Polonia]]), a súa cidade de residencia. O [[5 de setembro]] de [[1914]] Lenin trasladouse á neutral [[Suíza]], residindo primeiro en [[Berna]] e logo en [[Zürich]].<ref>{{cita libro|autor=Clark, Ronald W.|título=Lenin: The Man Behind the Mask|localización=Londres|editor=Faber and Faber|ano=1988|páxina=154|isbn=978-0-06-015802-6|lingua=inglés}}</ref> En 1915 na Conferencia de Zimmerwald contra a guerra, liderou á minoría da esquerda de Zimmerwald, que non logrou, en contra da maioría dos pacifistas, conseguir a adopción da proposta de Lenin de transformar a guerra imperialista nunha guerra de clases. Na seguinte conferencia (do [[24 de abril|24]] ao [[30 de abril]] de [[1916]]), en Kiental, Lenin e a Esquerda de Zimmerwald presentaron unha resolución semellante, mais a conferencia só acordou un manifesto de compromiso.<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|pp=132-134}}</ref>

Na primavera de [[1916]] en Zürich, Lenin escribiu ''O imperialismo, fase superior do capitalismo'' ([[1916]]). Nesta obra de Lenin sintetizou traballos anteriores sobre o tema de [[Karl Kautsky]], [[John A. Hobson]] (''Imperialismo: un estudo'', [[1902]]) e [[Rudolf Hilferding]] (''Das Finanzkapital'', [[1910]]), e aplicounas ás novas circunstancias da primeira guerra mundial que se libraba entre os [[Imperio Alemán|Imperios Alemán]] e [[Imperio Británico|Británico]], o cales exemplificaban a competencia imperial capitalista, a tese do seu libro. Nesta tese postúlase que a fusión dos bancos e as industrias darían lugar ao capital financeiro, o cénit do capitalismo. É dicir, na procura de maiores beneficios dos que mercado pode ofrecer, as compañías exportarían capital, o que á súa vez, conduciría á división do mundo entre as empresas monopolistas internacionais, e polo que os estados europeos colonizarían gran parte do mundo para apoiar os seus negocios. O [[imperialismo]], polo tanto, é unha etapa avanzada do [[capitalismo]] baseado no establecemento de [[monopolio]]s e a exportación de capital (no canto de bens), xestionado cun sistema financeiro global, do cal o colonialismo é unha característica.<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|pp=116-126}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Bowles, Paul|título=Capitalism|url=https://archive.org/details/capitalism0000bowl|localización=Harlow|editor=Pearson|ano=2007|isbn=978-0582506091|lingua=inglés}}</ref><ref>{{Cita Harvard|Lenin|1991|sp=si|p=33}}</ref>

De acordo con esta tese, Lenin cría que Rusia estaba a ser utilizado como ferramenta do imperialismo capitalista [[Francia|francés]] e británico na primeira guerra mundial e que a súa participación no conflito era a instancias deses intereses.<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|p=144}}</ref>

== A Revolución de Febreiro ==
{{Artigo principal|Revolución de Febreiro}}
[[Ficheiro:Lenin 05d.jpg|miniatura|esquerda|170px|Lenin con perruca e sen barba o [[11 de abril]] en [[Finlandia]].]]
En febreiro de [[1917]] as [[manifestación]]s populares en [[Rusia]] provocadas polas dificultades da guerra obrigaron o [[tsar]] [[Nicolao II de Rusia|Nicolao II]] a abdicar. A monarquía foi substituída por unha difícil relación política entre, por unha banda, un [[Goberno Provisional Ruso|Goberno provisional]] de figuras parlamentarias e, por outra, unha serie de [[soviet]]s (o máis prominente o de [[Petrogrado]]): consellos revolucionarios elixidos directamente polos traballadores, os soldados e os campesiños. Lenin estaba aínda no exilio en [[Zürich]].

Lenin estaba a prepararse para ir á biblioteca Altstadt despois do xantar o [[15 de marzo]], cando un compañeiro de exilio, o [[Polonia|polaco]] Mieczysław Broński, irrompeu exclamando: "Non ouviches as novas? Hai unha revolución en Rusia!". Ao día seguinte, Lenin escribiu a Alexandra Kollontai en [[Estocolmo]] insistindo na "[[propaganda]] revolucionaria, a axitación e a loita co obxectivo dunha revolución proletaria ''internacional'' e a conquista do poder polos soviets dos representantes dos traballadores". Ao día seguinte: "Dispersádevos! Levantade novas seccións! Espertade novas iniciativas, formade novas organizacións en cada estrato e demostradelles que a paz só pode vir cos soviets armados de representantes dos traballadores no poder".<ref name="Krupskaya">{{cita libro|autor=Krupskaya, Nadezhda|url=http://www.marxists.org/archive/krupskaya/works/rol/|título=Reminiscences of Lenin|ano=1933|editor=International Publishers|capítulo=Last Months In Emigration|lingua=inglés|urlcapítulo=http://www.marxists.org/archive/krupskaya/works/rol/rol21.htm}}</ref>

Lenin estaba decidido a regresar xa a Rusia, mais non foi unha tarefa fácil en medio da [[primeira guerra mundial]]. [[Suíza]] estaba rodeada polos países en guerra de [[Terceira República Francesa|Francia]], [[Imperio Alemán|Alemaña]], [[Austria-Hungría]] e [[Reino de Italia (1861-1946)|Italia]], e os mares estaban dominados polo [[Reino Unido]], aliado de [[Imperio Ruso|Rusia]]. Lenin consideraba cruzar Alemaña cun [[pasaporte]] [[Suecia|sueco]], pero Krupskaia bromeou dicindo que se delataría por insultar os [[menxevique]]s en ruso mentres durmía.<ref name="Krupskaya" />
[[Ficheiro:Locomotive 293.jpg|miniatura|Locomotara que levou a Lenin a [[Petrogrado]] en [[1917]].]]
As negociacións co [[Goberno Provisional Ruso|Goberno provisional]], para obter un paso a través de Alemaña para os exiliados rusos a cambio de prisioneiros alemáns e austrohúngaros da guerra prolongáronse. Co tempo, pasando por alto ao Goberno provisional, o [[31 de marzo]] o comunista suízo Fritz Platten obtivo permiso do ministro de Relacións Exteriores de Alemaña a través do seu embaixador en Suíza, o barón Gisbert von Romberg, para Lenin e outros exiliados rusos para viaxar a través de Alemaña e Rusia nun vagón de tren selado. A petición de Lenin, o transporte estaría protexido de interferencias por unha concesión especial de status de extraterritorialidade.<ref>{{cita libro|autor=Schulz, J., Lorenzen, C., Guenther, C., Koschofer, N.|título=Die Geschichte Russlands Ep1 - Sankt Petersburg|ano=2011|localización=Colonia|editor=Colonia Media|postscript=. Película para WDR/NDR/RBB. 00:30:00}}</ref>

O 9 de abril Lenin e Krupskaia reuníronse cos seus compañeiros de exilio en [[Berna]] e un grupo duns trinta subiron a un tren que os levou a [[Zürich]]. Dende alí viaxaron nun tren arranxado especialmente que os estaba a esperar en Gottmadingen, xusto antes da estación fronteiriza oficial alemá de Singen. Acompañado por dous oficiais do Exército alemán, que estaban sentados na parte traseira do vagón só detrás dunha liña pintada con xiz, os exiliados viaxaron a través de [[Frankfurt]] e [[Berlín]] e chegaron o [[12 de abril]] a Sassnitz (actual [[Estados de Alemaña|estado]] de [[Mecklemburgo-Antepomerania]]), onde un ferre levoulles a Trelleborg ([[Suecia]]). Krupskaia observou pola xanela do vagón ao pasar por Alemaña como os exiliados eran "golpeados pola ausencia total de homes adultos. Só as mulleres, os adolescentes e os nenos podíanse ver nas estacións que cruzaban polo camiño, nos campos, e nas rúas das vilas". Unha vez en Suecia, o grupo viaxou por tren a [[Estocolmo]] e dende alí de volta a Rusia.<ref name="Krupskaya" />

Pouco antes da medianoite o [[16 de abril]] <small>([[Calendario xuliano|xul.]] [[3 de abril]])</small> de [[1917]], o tren de Lenin chegou á Estación de Finlandia de [[Petrogrado]]. Así foi recibido ao son da [[A Marsellesa|Marsellesa]] por unha multitude de obreiros, mariñeiros e soldados que levaban bandeiras vermellas: xa un ritual na Rusia revolucionaria para recibir de volta a casa aos exiliados políticos. Lenin foi recibido oficialmente por Chkheidze, o presidente menxevique do soviet de Petrogrado. Porén, Lenin dirixiuse deliberadamente á multitude en vez de dirixirse a el, falando sobre a importancia internacional da [[Revolución Rusa de 1917|Revolución Rusa]]:<ref>{{cita Harvard|Figes|1997|sp=si|p=384}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Clark, Ronald W.|título=Lenin: The Man Behind the Mask|localización=Londres|editor=Faber and Faber|ano=1988|páxina=210-211|isbn=978-0-06-015802-6|lingua=inglés}}</ref>

{{Cita|"A guerra imperialista pirata é o comezo da guerra civil en toda Europa... a revolución global socialista xa amenceu... Alemaña é un fervedoiro ... calquera día a totalidade do capitalismo europeo pode quebrar ... mariñeiros, compañeiros, temos que loitar por unha revolución socialista, loitar até acadar vitoria completa do proletariado! Viva a revolución socialista mundial!"}}

== As Teses de Abril ==
{{Artigo principal|Teses de Abril}}

No tren de [[Suíza]], Lenin escribiu as súas famosas [[Teses de Abril]]: o seu programa do Partido [[Bolxevique]]. Nas Teses, Lenin argumenta que os bolxeviques non debían contentarse, como case tódolos socialistas rusos, coa "burguesa" [[Revolución de Febreiro]]. En cambio, os bolxeviques deberían impulsar á revolución socialista dos obreiros e os campesiños máis pobres:<ref name="Teses">{{cita libro|autor=Lenin, Vladimir|título=Teses de Abril|localización=San Petersburgo|ano=1917}}</ref>

{{Cita|2. A peculiaridade do momento actual en Rusia consiste no paso da primeira etapa da revolución, que deu o poder á burguesía por carecer o proletariado do grao necesario de conciencia e de organización, á súa segunda etapa, que debe pór o poder en mans do proletariado e das capas pobres do campesiñado.}}

Lenin argumentou que esta revolución socialista lograríase coa toma de poder do parlamento do [[Goberno Provisional Ruso|Goberno provisional]] por parte dos [[soviets]]: "Ningún apoio ao Goberno provisional... non a unha república parlamentaria (volver a unha república parlamentaria dende os soviets dos representantes dos traballadores sería dar un paso atrás), senón unha República dos Soviets de deputados obreiros, agricultores e campesiños en todo o país, de arriba a abaixo". Para lograr isto, Lenin dixo que a tarefa inmediata dos bolxeviques era facer campaña dilixente entre o pobo ruso para convencelos da necesidade do poder dos soviets:<ref name="Teses"/>

{{Cita|4. Recoñecer que, na maior parte dos Soviets de deputados obreiros, o noso partido está en minoría e, polo momento, nunha minoría reducida, fronte ao bloque de todos os elementos pequenoburgueses e oportunistas -sometidos á influencia da burguesía e que levan dita influencia ao seo do proletariado-, desde os socialistas populares e os socialistas revolucionarios até o Comité de Organización.}}

As Teses de Abril foron máis [[radicalismo|radicais]] que practicamente calquera cousa que tivesen ouvido os compañeiros revolucionarios de Lenin. A política anterior dos bolxeviques fora como a dos menxeviques neste sentido: Rusia estaba só preparada para unha revolución burguesa, non socialista. [[Iosif Stalin]] e [[Lev Kámenev]], que regresaran do seu exilio en [[Siberia]] a mediados de marzo e que tomaron o control do xornal bolxevique Pravda, estiveran facendo campaña para apoiar o Goberno provisional. Cando Lenin presentou as súas teses nun mitin do [[Partido Obreiro Socialdemócrata Ruso]] (POSDR), foi apupado polos menxeviques. Boris Bogdanov chamounos "desvaríos dun tolo". Dos bolxeviques, só Kollontai apoiou nun principio as Teses.<ref>{{cita Harvard|Figes|1997|sp=si|p=338}}</ref>

Lenin chegou ás revolucionarias Teses de Abril grazas ao seu traballo no exilio sobre a teoría do [[imperialismo]]. A través do seu estudo da política e a economía global, Lenin chegou ver a política rusa cunha perspectiva internacional. Nas condicións da [[primeira guerra mundial]], Lenin cría que, a pesar de que o capitalismo ruso estaba subdesenvolvido, unha revolución socialista en Rusia podería provocar a revolución nos países máis avanzados de Europa, o que podería axudar a Rusia a lograr o desenvolvemento económico e social. O historiador [[Reino Unido|británico]] Alan Taylor dixo que "Lenin fixo a súa revolución polo ben de Europa, non polo ben de Rusia, esperaba que unha revolución preliminar en Rusia sería eclipsada cando a revolución internacional fose levada a cabo. Lenin non inventou o [[pano de aceiro]]. Ao contrario, foi inventado na súa contra polas potencias antirrevolucionarias de Europa. Entón foi chamado o ''cordon sanitaire''.<ref>{{cita Harvard|Reed|1919|sp=si|texto=Introducción de Alan Taylor}}</ref>.

Deste xeito Lenin afastouse da anterior política bolxevique de tan só perseguir a revolución burguesa en Rusia cara á teoría da revolución permanente do seu compañeiro revolucionario [[Lev Trotski]], que puido ter influído en Lenin nese intre.<ref>{{cita Harvard|Figes|1997|sp=si|p=387}}</ref> Polémico como o foi abril de [[1917]], o programa das Teses de Abril fixo do partido bolxevique un refuxio político para os rusos desilusionados co goberno provisional e a guerra<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|pp=157-160}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Read, Christopher|título=From Czar to Soviets: The Russian People and Their Revolution, 1917–21|editor=Oxford University Press|localización=Oxford|ano=1996|isbn=0-19-521241-X|lingua=inglés|páxinas=151-153}}</ref>.

== A Revolución de Outubro ==
{{Artigo principal|Revolución de Outubro}}
En [[Petrogrado]] a insatisfacción co réxime culminou nas revoltas espontáneas das [[Xornadas de Xullo]] dos traballadores industriais e soldados.<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|pp=158-161}}</ref> Despois de ser suprimidas, o goberno culpou a Lenin e os bolxeviques [[Aleksandr Kerenskii]], [[Aleksinsky Grigory]], e outros opositores, tamén acusaron os [[bolxevique]]s,<ref>{{cita web|autor=Rayhtsauna, M.|url=http://hrono.ru/biograf/bio_a/alexinski_ga.php|título=Alexinski Grigory|editor=Hrono|lingua=ruso|dataacceso=[[26 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref> especialmente a Lenin, de ser axentes provocadores [[Imperio Alemán|imperiais alemáns]]; o [[17 de xullo]] foron defendidos por [[Lev Trotski]]:<ref>{{cita libro|autor=[[Lev Trotski|Trotski, Lev]]|título=The History of the Russian Revolution|capítulo=The Month of the Great Slander|ano=1930|editor=Library of Congress|localización=Londres|isbn=0913460834|lingua=inglés|postscript=. (Dispoñible [http://www.marxists.org/archive/trotsky/1930/hrr/ch27.htm] cortesía de [http://www.marxists.org/ Marxists Internet Archive])}}</ref>
[[Ficheiro:Brodskiy's Lenin.jpg|miniatura|Pintura de Lenin fronte o Instituto Smolny por Isaak Brodsky.]]
{{Cita|"Creouse unha atmosfera intolerable, no que vos, do mesmo xeito que nós, asfixiádevos. Están a lanzar sucias acusacións a Lenin e Zinoviev. Lenin ten loitado trinta anos para a revolución. Eu teño pelexado vinte anos contra a opresión do pobo. E non podemos senón abrigar un odio ao militarismo alemán... Fun condenado por un tribunal alemán a oito meses de prisión pola miña loita contra o militarismo alemán. Isto todo o mundo sábeo. Que ninguén nesta sala diga que somos mercenarios de Alemaña."}}

O [[Goberno Provisional Ruso|Goberno provisional]] arrestou os bolxeviques e prohibiu o seu partido, o que levou a Lenin a agocharse e fuxir a [[Finlandia]]. De novo no exilio, reflexionou sobre os Días de Xullo e as súas consecuencias e decidiu que, para evitar o triunfo das forzas contrarrevolucionarias, o Goberno provisional debería ser derrocado por un levantamento armado.<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|pp=162-163}}</ref> Mentres tanto, publicou ''O Estado e a revolución'' (Государство и революция, [[1917]]) onde propón un goberno dos [[soviet]]s (representantes dos obreiros, soldados e campesiños electos) e non por un órgano parlamentario.

A finais de agosto de 1917, mentres que Lenin se atopaba agochado en Finlandia, o Comandante en Xefe do Exército ruso [[Lavr Kornilov]] enviou tropas dende a fronte cara a [[Petrogrado]] no que parecía ser un intento de golpe militar contra o Goberno provisional. [[Aleksandr Kerenskii|Kerenskii]] asustouse e acudiu ao soviet de Petrogrado na procura de axuda, permitindo aos revolucionarios organizar os traballadores como Gardas Vermellos para defender a capital. O golpe rematou con todo antes de chegar a Petrogrado, grazas á acción colectiva dos traballadores da cidade e á falta de vontade dos soldados renunciando a obedecer os seus oficiais.<ref name="Fitzpatrick">{{cita libro|autor=Fitzpatrick, Sheila|título=The Russian Revolution|localización=Londres|editorial=Oxford University Press|ano=2008|páxina=60|isbn=978-0199237678|lingua=inglés}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Lenin, Vladimir|título=O Estado e a revolución|ano=1917|editor=Estoutras}}</ref>

Con todo, a fe no Goberno provisional foi severamente sacudida. A consigna de Lenin dende as [[Teses de Abril]] —"Todo o poder aos soviets!"— fíxose máis plausible canto máis era desacreditado ao Goberno provisional ante a opinión pública. Os bolxeviques gañaron por maioría no soviet de Petrogrado o [[31 de agosto]] e no soviet de [[Moscova]] o [[5 de setembro]].<ref>{{cita libro|autor=Fitzpatrick, Sheila|título=The Russian Revolution|localización=Londres|editorial=Oxford University Press|ano=2008|páxina=60-61|isbn=978-0199237678|lingua=inglés}}</ref> En outubro Lenin regresou de Finlandia e dende o Instituto feminino de Smolny dirixiu a deposición do Goberno provisional ([[6 de novembro|6]] e [[8 de novembro]] de 1917), e o asalto ([[7 de novembro|7]] e [[8 de novembro]]) ao [[Palacio de Inverno]] para levar a cabo a capitulación Kerenskii que estableceu o goberno bolxevique en Rusia.

== Formación dun goberno ==
{{VT|Negociacións Vikzhel}}
Lenin argumentou nun artigo xornalístico, en setembro de [[1917]]:<ref>{{cita web|autor=Lenin, Vladimir|url=http://www.marxists.org/archive/lenin/works/1917/sep/29.htm|título=The Russian Revolution And Civil War|editor=Lenin Internet Archive|lingua=inglés|data=[[29 de setembro]] de [[1917]]|dataacceso=[[26 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref>

{{Cita|"O desenvolvemento pacífico de toda revolución é, en xeral, extremadamente raro e difícil ... mais ... un desenvolvemento pacífico da revolución é posible e probable se toda a enerxía é transferida aos soviets. A loita dos partidos polo poder dentro dos soviets pode ser pacífica se os soviets son completamente democráticos."}}

A [[Revolución de Outubro]] fora relativamente tranquila.<ref name="Fitzpatrick"/> As forzas revolucionarias xa tiñan o control ''[[de facto]]'' da capital grazas á deserción da guarnición da cidade. Poucos soldados quedaron para defender o [[Goberno Provisional Ruso|Goberno provisional]] no Palacio de Inverno. A maioría dos cidadáns seguiu simplemente nos seus quefaceres diarios mentres que o Goberno Provisional estaba a ser realmente derrocado.

Polo tanto, parece que todo o poder foi transferido aos soviets de xeito relativamente pacífico. Na noite da Revolución de Outubro, xuntouse o Segundo Congreso Panruso dos soviets, cunha maioría bolxevique-[[Partido Social-Revolucionario|eserista]] de esquerdas, no Instituto Smolny de [[Petrogrado]]. Cando o menxevique de esquerdas Martov propuxo un goberno [[soviet]] de tódolos partidos, o bolxevique Lunacharsky afirmou que o seu partido non se opón á idea. Os delegados bolxeviques votaron unanimemente a favor da proposta<ref>{{cita Harvard|Figes|1997|sp=si|pp=489-490}}</ref>.

Porén, non tódolos [[Socialismo|socialistas]] rusos apoiaron a transferencia de todo o poder aos soviets. Os [[Partido Social-Revolucionario|eseristas]] de dereitas e os [[menxevique]]s saíron desta primeira sesión do Congreso dos Soviets en protesta polo derrocamento do Goberno provisional, do que os seus partidos foran membros.<ref>{{cita Harvard|Figes|1997|sp=si|p=490}}</ref> Ao día seguinte, na tarde do [[26 de outubro]] <small>([[Calendario xuliano|xul.]])</small>, Lenin participou no Congreso dos Soviets mesturado entre o público por primeira vez desde os Días de Xullo, aínda que aínda non lucía a súa coñecida barba. O [[xornalista]] [[Estados Unidos de América|estadounidense]] [[John Reed]] describe o home que apareceu en ao redor das 20:40 entre "unha vaga de aplausos enxordecedora"<ref>{{cita Harvard|Reed|1919|sp=si|p=128}}</ref>:

{{Cita|"Unha figura pequena e avultada, cunha cabeza grande pegada aos ombreiros, sen pelos e sobresaliente. Ollos pequenos, un nariz respingón, boca ampla e xenerosa, un pesado queixo; agora completamente afeitado, mais comezando a ourizarse coa moi coñecida barba do seu pasado e futuro. Vestido con roupa raída, os pantalóns demasiados longos para el. Pouco impresionante para ser o ídolo dun xentío, amado e reverenciado quizais como poucos líderes fórono. Un estraño líder popular -un líder por virtude exclusiva do seu intelecto; de personalidade descolorida, sen sentido do humor, non dado aos compromisos e de afecto despegado, sen idiosincrasias pintorescas- pero co poder de explicar ideas profundas en termos sinxelos, de analizar unha situación concreta. E combinada con perspicacia, unha gran audacia mental."}}

Segundo Reed,<ref>{{cita Harvard|Reed|1919|sp=si|pp=129-137}}</ref> Lenin agardou que o aplauso diminuíse antes de simplemente declarar: "Imos proceder á edificación da orde socialista!". Lenin procedeu a propor ao Congreso un Decreto sobre a Paz, pedindo a "tódolos pobos belixerantes e aos seus gobernos a comezar de inmediato negociacións para unha paz xusta e democrática", e un Decreto sobre a Terra, transferindo a propiedade de tódalas "leiras dos terratenentes e tódalas terras que pertencen á coroa [e] aos mosteiros" aos [[soviet]]s dos campesiños. O Congreso aprobou o Decreto sobre a Paz por unanimidade, e o Decreto sobre a Terra cun só voto en contra.

Despois de aprobar estas políticas bolxeviques clave, o Congreso dos Soviets procedeu a elixir os bolxeviques no poder como Consello de Comisarios do Pobo por "unha inmensa maioría".<ref name="Reed 1">{{cita Harvard|Reed|1919|sp=si|p=143}}</ref> Os bolxeviques ofreceron postos no Consello para ao [[Partido Social-Revolucionario|eseristas de esquerda]], oferta que rexeitaron nun principio<ref>{{cita libro|autor=Clark, Ronald W.|título=Lenin: The Man Behind the Mask|localización=Londres|editor=Faber and Faber|ano=1988|páxina=279|isbn=978-0-06-015802-6|lingua=inglés}}</ref>, mais logo aceptaron, unirse aos bolxeviques en coalición o [[12 de decembro]] <small>([[Calendario xuliano|xul.]])</small>. Lenin suxeriu que [[Lev Trotski|Trotski]] tomara o cargo de presidente do Consello, o Xefe do Goberno soviético, pero Trotski negouse co argumento de que a súa condición de [[xudeu]] sería polémica, tomando o cargo de Comisario de Relacións Exteriores no seu lugar. Así, Lenin converteuse no xefe de Goberno de Rusia.

Trotski anunciou a composición do novo Comité Executivo Central Soviético: cunha maioría bolxevique, pero con prazas reservadas para os representantes dos outros partidos, incluídos os secesionados eseristas de dereitas e os menxeviques. Finalmente concluíu o Congreso coa seguinte sentenza: "Damos a benvida ao Goberno a tódolos partidos e os grupos que adopten o noso programa". Lenin declarou en [[1920]] que "o comunismo é o poder dos soviet mais a electrificación de todo o país" na modernización de Rusia para ser un país do [[século XX]]:<ref name="Reed 1"/><ref>{{cita libro|autor=Lenin, Vladimir|título=Lenin Collected Works|url=http://www.marxists.org/archive/lenin/works/cw/volume30.htm|editor=Lenin Internet Archive|volume=30|páxina=335|lingua=inglés}}</ref>

{{Cita|"Debemos demostrar aos campesiños que a organización da industria sobre a base da tecnoloxía moderna e avanzada, na electrificación, proporcionará unha ligazón entre a cidade e o campo, porá fin á división entre a cidade e o campo, permitirá elevar o nivel da cultura no campo e de superar, mesmo nos recunchos máis remotos do país, o atraso, a ignorancia, a pobreza, a enfermidade e a barbarie."}}

A pesar de todo, a primeira acción do Goberno bolxevique foi a retirada por parte de Rusia da [[primeira guerra mundial]] ([[1914]]-[[1918|18]]). Fronte o continuo avance do [[Imperio Alemán]] cara ao leste, Lenin propuxo a retirada inmediata do país da guerra en [[Europa occidental]], aínda que outros dirixentes bolxeviques, como Nikolai Bukharin, preconizaban a continuación da guerra para fomentar a revolución en Alemaña. O principal negociador do tratado de paz, Trotski, propuxo unha solución intermedia ''Nin guerra, nin paz'', nun tratado ruso-alemán condicionado á non anexión bélica de terras conquistadas. As negociacións fracasaron e os alemáns renovaron o seu ataque, conquistando gran parte do territorio (agrícola) do oeste de Rusia. En consecuencia, a proposta de Lenin retirada obtivo un apoio maioritario, e o [[3 de marzo]] de [[1918]] Rusia retirouse da primeira guerra mundial a través do [[Tratado de Brest-Litovsk]], perdendo gran parte do seu territorio europeo. Debido á ameaza alemá, Lenin trasladou o goberno soviético de [[Petrogrado]] a [[Moscova]] o [[10 de marzo|10]]-[[11 de marzo]] de 1918.<ref>{{cita Harvard|Read|2005|sp=si|p=212}}</ref><ref>{{cita novas|autor=Ransome, Arthur|xornal=[[The New York Times]]|título=Lenine's Migration a Queer Scene|url=http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?_r=1&res=9A02E0DF103BEE3ABC4E52DFB5668383609EDE|data=[[16 de marzo]] de [[1918]]|dataacceso=[[26 de febreiro]] de [[2013]]|lingua=inglés}}</ref>

O [[19 de xaneiro]] de 1918, confiando nos soviets, os bolxeviques, aliados cos [[Anarquismo|anarquistas]] e os [[Partido Social-Revolucionario|social-revolucionarios]], disolveron a Asemblea Constituínte Rusa consolidando así o poder político do goberno bolxevique. Con todo, a coalición de esquerdas derrubouse como consecuencia da oposición dos social-revolucionarios ao [[tratado de Brest-Litovsk|tratado territorialmente caro de Brest-Litovsk]] que os bolxeviques concordaran co Imperio Alemán. Os anarquistas e os social-revolucionarios uníronse a outros partidos políticos no seu intento de derrocar o goberno bolxevique.

Para comezar a recuperación económica de Rusia, o [[21 de febreiro]] de [[1920]], Lenin puxo en marcha o plan [[GOELRO]], a Comisión Estatal para a Electrificación de Rusia (Государственная комиссия по электрификации России), e tamén a atención sanitaria universal gratuíta e os sistemas de educación gratuíta, promulgando ademais os dereitos político-civís das mulleres<ref>{{cita web|autor=Lenin, Vladimir|url=http://www.marxists.org/archive/lenin/works/subject/women/index.htm|título=Women and Marxism|editor=Marxists Internet Archive|lingua=inglés|dataacceso=[[26 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref>. No restablecemento da economía en [[1918]], propuxo para a administración da produción de cada empresa industrial en Rusia un responsable gobernamental para cada unha. Os traballadores poderían solicitar medidas de resolución de problemas, mais tiñan que acatar a decisión final do responsable. A pesar de que isto era contrario á autoxestión dos traballadores, esta administración industrial pragmática era esencial para unha produción eficiente e o emprego eficiente das habilidades dos traballadores.

Con todo, algúns bolxeviques opositores argumentaron que dita xestión empresarial industrial estaba destinada a fortalecer o control estatal sobre o traballo, e que os fracasos na autoxestión dos traballadores debíanse á falta de recursos e non á incompetencia. Lenin resolveu ese problema mediante a concesión de licenzas (durante un mes) a tódolos traballadores da maioría das fábricas. En consecuencia o historiador S.A. Smith observou: "Ao final da guerra civil, non quedaba moito das formas democráticas da administración industrial promovidas polos comités de fábrica en 1917, mais o goberno argumentou que isto non importaba xa que a industria pasara ser propiedade do estado obreiro".

A nivel internacional, a admiración de Lenin polo socialista-revolucionario [[Irlanda|irlandés]] [[James Connolly]], levou á Unión Soviética a ser o primeiro país en outorgar recoñecemento diplomático á [[República Irlandesa]] que loitou na [[guerra de Independencia irlandesa]] ante os [[Imperio Británico|Británicos]]. No evento, Lenin mantivo amizade co fillo de Connolly, Roddy.

=== Estabelecemento da Cheka ===
{{Artigo principal|Cheka}}
O [[20 de decembro]] de 1917 a "Comisión Extraordinaria Panrusa de Loita contra a Contrarrevolución e a Sabotaxe", a [[Cheka]] (''Chrezvychaynaya Komissiya'', do [[lingua rusa|ruso]]: Comisión Extraordinaria), foi creada por un decreto emitido por Lenin para defender a [[Revolución Rusa de 1917|Revolución Rusa]]<ref>{{cita libro|autor=Thornes, Nelson|título=The Impact of Stalin's Leadership in the USSR, 1924–1941|url=https://archive.org/details/aqahistoryasimpa0000unse|ano=2008|páxina=[https://archive.org/details/aqahistoryasimpa0000unse/page/3 3]|isbn=978-0-7487-8267-3|lingua=inglés}}</ref>. O establecemento da Cheka, [[servizo secreto]], dirixida por [[Felix Dzerzhinsky]], consolidou formalmente a censura establecida anteriormente cando o xa que segundo Leonard Schapiro o "17 de novembro, o Comité central Executivo aprobou un decreto que daba o control aos bolxeviques sobre toda a prensa e amplos poderes para o peche de xornais críticos co réxime..."<ref>{{cita libro|autor=Schapiro, Leonard|título=The Communist Party of the Soviet Union|url=https://archive.org/details/communistpartyof0000scha_p6r2|ano=1970|editor=Eyre & Spottiswoode|páxina=[https://archive.org/details/communistpartyof0000scha_p6r2/page/183 183]|isbn=0-413-27900-6|lingua=inglés|postscript=. Véxase tamén [http://econfaculty.gmu.edu/bcaplan/museum/his1e.htm Lenin and the First Communist Revolutions, V]}}</ref>. Os soviets non bolxeviques foron disoltos e os xornais antisoviéticos foron pechados sendo o Pravda (''Verdade'') e Izvestia (''Novas'') os principais medios de comunicación. Tamén segundo Leonard Schapiro a "negativa [bolxevique] de chegar a un acordo cos socialistas [revolucionarios], e a disolución da Asemblea Constituínte, deu lugar á consecuencia lóxica de que o terror revolucionario que agora se dirixe non só contra os inimigos tradicionais, como a burguesía ou opositores de dereita, senón en contra de calquera persoa, sexa socialista, obreiro ou campesiño, que loitase contra a dominación bolxevique". O [[19 de decembro]] de [[1918]], un ano despois da súa creación, adoptouse unha resolución a instancias de Lenin, que prohibía á propia prensa dos bolxeviques publicar "artigos difamatorios" sobre a Cheka. Como dixo Lenin: "Un bo comunista é tamén un bo chekista".

=== Lenin sobre o antisemitismo ===
[[Ficheiro:Ekaterinoslav1905.jpg|miniatura|Nenos xudeus asasinados nos [[pogrom]]s do [[Imperio Ruso]] en [[1905]] en Yekaterinoslav (hoxe [[Dnipro]]). A persecución institucionalizada dos xudeus convenceu a Lenin de que eran vítimas da opresión tsarista.]]
Lenin amosábase entusiasmado coas novas tecnoloxías de comunicación de masas como a [[Radio (medio de comunicación)|radio]] e o [[gramófono]],<ref>{{cita libro|autor=Clark, Ronald W.|título=Lenin: The Man Behind the Mask|localización=Londres|editor=Faber and Faber|ano=1988|páxina=456|isbn=978-0-06-015802-6|lingua=inglés}}</ref> e a súa capacidade para educar a unha Rusia na que a maior parte do campesiñado era analfabeto. En [[1919]] Lenin gravou oito discursos en discos de vinilo, dos cales sete foron publicados durante a época de [[Nikita Khrushchev]] ([[1953]]-[[1964]]). O oitavo discurso, que non se publicou, refírese aos pensamentos de Lenin sobre o [[antisemitismo]]<ref>{{cita web|autor=Lenin, Vladimir|url=http://www.marxists.org/archive/lenin/works/1919/mar/x10.htm|data=[[marzo]] de [[1919]]|título=Anti-Jewish Pogroms|editor=Lenin Internet Archive|lingua=inglés|dataacceso=[[26 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref>:

{{Cita|"A policía [[tsar]]ista, en alianza cos [[terratenente]]s e os [[capitalismo|capitalistas]], organizou [[pogrom]]s organizados contra os [[Xudaísmo|xudeus]]. Os terratenentes e os capitalistas trataron de desviar o odio dos obreiros e campesiños que foron torturados pola miseria contra os xudeus. ... Non son os xudeus os que son os inimigos dos traballadores. Os inimigos dos traballadores son os capitalistas de todos os países. Entre os xudeus hai xente traballadora, e forman a maioría. Eles son os nosos irmáns que, como nós, están oprimidos polo capital; son os nosos compañeiros na loita polo socialismo. ... Os capitalistas esfórzanse por sementar e fomentar o odio entre os traballadores de diferentes relixións, diferentes nacións e diferentes razas. ... Os xudeus ricos, do mesmo xeito que os rusos ricos, e os ricos de tódolos países, están aliados para oprimir, esmagar, roubar e dividir aos traballadores. ... Vergoña sobre aqueles que fomentan o odio cara aos xudeus, xa que fomentan o odio cara a outras nacións."}}

=== Tentativas de asasinato ===

Lenin sobreviviu a dúas tentativas de [[asasinato]] graves. A primeira foi o [[14 de xaneiro]] de [[1918]] en [[Petrogrado]], cando un grupo de sicarios emboscaron a Lenin no seu automóbil despois dun discurso. Fritz Platten e mais el estaban no asento traseiro cando os asasinos comezaron a disparar, e "Platten agarrou a Lenin pola cabeza e empuxouno cara abaixo ... a man de Platten estaba cuberta en sangue despois de ser rozada por unha bala cando estaba protexendo a Lenin"<ref>{{cita Harvard|Volkogonov|2008|sp=si|p=229}}</ref>.

A segunda tentativa foi o [[30 de agosto]] de [[1918]]. Sucedeu cando a [[Partido Social-Revolucionario|socialista revolucionaria]] [[Fanni Kaplan]] achegouse a Lenin logo dun discurso, mentres el apoiaba un pé no estribo do seu coche e falaba cunha muller. Kaplan chamouno, e cando se volveu para mirala disparoulle tres veces. A primeira bala alcanzoulle no brazo, a segunda na mandíbula e o pescozo, e a terceira fallou ferindo á muller coa que estaba a falar. Os impactos produciron que Lenin se derrubase, perdendo o coñecemento<ref>{{cita libro|autor=Pipes, Richard|título=The Russian Revolution|url=https://archive.org/details/russianrevolutio00pipe|editor=Vintage Books|ano=1990|páxina=[https://archive.org/details/russianrevolutio00pipe/page/807 807]|lingua=inglés}}</ref>. Ante o temor de presuntos asasinos dentro do hospital, levárono ao seu apartamento no [[Kremlin]], e os médicos decidiron non retirar as balas porque a cirurxía podería poñer en perigo a súa recuperación, a cal demostrou ser lenta.

O [[Pravda]] ridiculizou publicamente a Fanni Kaplan como asasina errada, unha ''moderna [[Charlotte Corday]]'' (a asasina de [[Jean-Paul Marat]]) que non podería facer descarrilar a [[Revolución Rusa de 1917|revolución rusa]], tranquilizando os lectores xa que, inmediatamente despois de sobrevivir ao asasinato: "Lenin, atravesado dúas veces, co sangue dos seus perforados pulmóns derramándose, rexeitou toda axuda e foise polo seu propio pé. Á mañá seguinte, aínda en perigo de morte, le os xornais, escoita, aprende e observa para ver que o motor da locomotora que nos leva cara á revolución mundial non deixou de traballar...". A pesar de que tiña os pulmóns sans e salvos, a ferida do pescozo fixo que se lle derramase sangue nun pulmón<ref>{{cita libro|autor=Bonch-Bruyevich, Vladimir|título=Tri Pokusheniia na V. Lenina|ano=1924|lingua=ruso}}</ref>.

O historiador Richard Pipes afirma que "a impresión que un ten... é que os bolxeviques subestimaron deliberadamente o evento para convencer o público de que, pasase o que lle pasase a Lenin, estaban firmemente no control". Por outra banda, nunha carta á súa esposa ([[7 de setembro]] de [[1918]]), Leonid Borisovich Krasin, un tsarista diplomático do goberno soviético, describe o ambiente público e a resposta social ao errado intento de asasinato do 30 de agosto e a supervivencia de Lenin do seguinte xeito<ref>{{cita libro|autor=Krassin, Lubov|título=Leonid Krassin: His Life and Work, by his wife|url=https://archive.org/details/lubov-krassin.-leonid-krassin.-his-life-and-work|editor=Skeffington|localización=Londres|ano=1929|lingua=inglés}}</ref>:

{{Cita|"Como adoita suceder, a tentativa de matar a Lenin volveulle moito máis popular do que xa era. Óuvese un gran número de persoas, que están lonxe de ter algunha simpatía cara aos bolxeviques, dicindo que sería un desastre absoluto se Lenin sucumbise ás súas feridas, como se pensaba nun principio que faría. E teñen toda a razón, porque, no medio de todo este caos e confusión, é a columna vertebral do novo órgano político, o principal soporte sobre o que descansa todo."}}

=== Terror vermello ===
En resposta á errada tentativa de asasinato a Lenin<ref>{{cita web|url=http://econfaculty.gmu.edu/bcaplan/museum/his1g.htm|título=Red Terror|editor=Spartacus Educational|lingua=inglés|dataacceso=[[25 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cita Harvard|Figes|1997|sp=si|p=638}}</ref> de Fanni Kaplan o [[30 de agosto]] de [[1918]] e ao asasinato do xefe da [[Cheka]] de [[Petrogrado]] Moisei Uritsky,<ref>{{cita libro|autor=King, Greg e Wilson, Penny|título=The Fate of the Romanovs|editor=Hoboken|ano=2003|lingua=inglés}}</ref><ref>{{cita Harvard|Volkogonov|2008|sp=si|p=212}}</ref> [[Iosif Stalin|Stalin]] propuxo a Lenin un "terror masivo aberto e sistemático ... [contra] ... os responsables". Os bolxeviques deron instrucións a Felix Dzerzhinsky para iniciar o ''terror vermello'', anunciándoo na edición do [[1 de setembro]] de [[1918]] da ''Krasnaya Gazeta'' (do [[lingua rusa|ruso]]: ''Gaceta Vermella''). Para tal efecto, entre outros actos, as listas de execución asinadas por Lenin en [[Moscova]] en setembro, autorizaron o fusilamento de vinte e cinco ministros tsaristas, funcionarios, e 765 soldados do [[Movemento branco|Exército Branco]] (tsaristas). Nos seus ''Diarios no Exilio, 1935'', [[Lev Trotski]] lembrou que Lenin autorizou a execución da familia real rusa. Con todo, de acordo cunha investigación de Greg King e Wilson Penny sobre a sorte dos [[Romanov]], as lembranzas de Trotski sobre esta cuestión, dezasete anos despois dos acontecementos descritos, son infundadas, inexactas e en contradición co que dixera noutras ocasións. A maioría dos historiadores din que non hai evidencia suficiente para probar que Lenin ordenase os asasinatos. Segundo o falecido historiador soviético Dmitri Volkogonov:

{{Cita|"A evidencia indirecta indica que a orde de executar á familia real foi dada verbalmente por Lenin e Sverdlov. O obxecto de 'exterminar toda a familia Romanov' está confirmado polos asasinatos case simultáneos da gran duquesa Yelizaveta Feodorovna, o gran duque Sergei Mikhailovich, o príncipe Ivan Konstantinovich, o príncipe Konstantin Konstantinovich, o príncipe Igor Konstantinovich e o conde Vladimir Paley (fillo do gran duque Paulo Alexandrovich), todos eles en Alapayevsk, a un centenar de quilómetros de [[Ekaterimburgo]]."}}

Anteriormente,<ref>{{cita Harvard|Volkogonov|2008|sp=si|p=238}}</ref> en outubro, [[Lev Kámenev]] e cohorte, advertiran o partido que o mando terrorista era inevitable, dada asunción de Lenin de mando único. A finais de 1918, cando Nikolai Bukharin e el trataron de poñer freo aos excesos chequistas, Lenin revogoulles. En [[1921]], a través do [[Politburo]], ampliou os poderes discrecionais de pena de morte da Cheka.

A contrarrevolución do [[movemento branco]],<ref>{{cita libro|autor=Lincoln, W. Bruce|título=Red Victory: A History of the Russian Civil War|editor=Da Capo Press|ano=1999|páxina=383-385|isbn=0-306-80909-5|lingua=inglés}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Leggett, George|título=The Cheka: Lenin's Political Police|editor=Oxford University Press|ano=1987|páxina=197–198|isbn=0-19-822862-7|lingua=inglés}}</ref> con axuda estranxeira, fracasou pola falta de apoio do pobo ruso, xa que o [[Proletariado|estado proletario]] [[bolxevique]], protexido co "terror masivo contra os inimigos da revolución", estaba organizado socialmente contra o goberno capitalista anterior. Este terrorismo de [[loita de clases]] na Rusia postsarista orixinouse na ira da clase obreira (campesiños e traballadores) contra as clases privilexiadas aristócratas da deposta monarquía absoluta. Durante a [[guerra civil rusa]], antibolxeviques foron torturados e executados sumariamente, e en maio de [[1919]], uns 16.000 "inimigos do pobo" foron encarcerados nos campos de traballos forzados tsaristas; para setembro de [[1921]], a poboación prisioneira superaba os 70.000.

Na procura da revolución e a contrarrevolución tanto os [[movemento branco|rusos brancos]] como os [[bolxevique|vermellos]] cometeron atrocidades,<ref>{{cita web|url=http://necrometrics.com/20c5m.htm#RCW|título=Source List and Detailed Death Tolls|editor=Necrometrics|lingua=inglés|dataacceso=[[25 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref> uns contra outros co seu vulgo como apoio. Con todo, algúns historiadores modernos din que eran distintos tipos de terrorismo, o Terror Vermello era político en contra das clases sociais aristócratas, mentres que o Terror Branco eran clasista, político e racista, contra os xudeus, os antimonárquicos e os comunistas.

=== Guerra civil ===
{{VT|Guerra civil rusa}}
En [[1917]], debido á súa ideoloxía [[imperialismo|antiimperialista]],<ref>{{cita libro|autor=Pipes, Richard|título=Russia Under the Bolshevik Regime|editor=Vintage|ano=1994|isbn=0-679-76184-5|lingua=inglés|páxina=141–166}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Lenin, Vladimir|título=Lenin. Encol das cuestións nacional e colonial|editor=Vintage|ano=1973}}</ref> Lenin afirmou que os pobos oprimidos tiñan o dereito incondicional á secesión do [[Imperio ruso]]; porén, ao final da guerra civil, a [[Unión Soviética]] anexionou a [[Armenia]], [[Xeorxia]] e [[Acerbaixán]] debido a que os tsaristas do Movemento Branco usáronos como bases de ataque. Lenin defendeu as anexións como forma protección [[xeopolítica]] contra as depredacións do capitalismo imperial.

Para manter as cidades illadas pola guerra,<ref>{{cita libro|autor= Carr, Edward Hallett|título=The Bolshevik Revolution 1917–1923, Part 2|editor=WW Norton & Co|ano=1985|isbn=978-0393301977|lingua=inglés|páxina=233}}</ref><ref>{{cita web|url=http://econfaculty.gmu.edu/bcaplan/museum/his1g.htm|título=Lenin and the First Communist Revolutions|editor=George Mason University|lingua=inglés|dataacceso=[[25 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref> a alimentación dos exércitos e evitar a colapso económico, o goberno bolxevique estableceu o comunismo de guerra a través da ''prodrazvyorstka'', requisando comida aos campesiños por pouco diñeiro, o que lles levaba a ter que resistir con reducidas colleitas. Os bolxeviques culparon os ''kulak'' (antigos terratenentes do Imperio) de reter cereais para aumentar as ganancias, mais hai estatísticas que indican que xurdiron negocios como nas economías do mercado negro.

Os seis anos de duración da [[Guerra civil rusa|guerra civil]] entre os Brancos e os Vermellos, o comunismo de guerra, a fame de [[1921]], na que morreron uns cinco millóns de persoas e a intervención militar estranxeira, levaron a gran parte de Rusia á ruína. Isto provocou unha rebelión contra os bolxeviques, sendo a máis grande a Rebelión de Tambov (1919-1921). Despois de [[marzo]] de [[1921]], tralo motín de esquerdas da rebelión de Kronstadt, Lenin substituíu o comunismo de guerra coa [[Nova Política Económica]] (NEP), sendo a industria e a agricultura reconstruídas con éxito. A NEP foi o seu recoñecemento pragmático da realidade política e económica, a pesar de ser unha retirada [[ideoloxía|ideolóxica]] do ideal socialista; máis tarde, o doutrinario [[Iosif Stalin]] revogou a NEP na consolidación do seu control sobre o do [[Partido Comunista da Unión Soviética|Partido Comunista]] e a Unión Soviética.

== Retiro e morte ==
[[Ficheiro:Lenin and stalin crop.jpg|miniatura|Durante a enfermidade de Lenin ([[1922]]-[[1923|23]]), [[Iosif Stalin|Stalin]] usou esta fotografía alterada como ''[[bona fide]]s'' para reclamar o liderado do [[Partido Comunista da Unión Soviética|PCUS]].]]
As tensións mentais de dirixir unha [[Revolución rusa de 1917|revolución]],<ref>{{cita novas|autor=Associated Press|xornal=[[The New York Times]]|título=Lenin under the Knife|url=http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9400E6D91739EF3ABC4E51DFB2668389639EDE|data=[[26 de abril]] de [[1922]]|dataacceso=[[25 de febreiro]] de [[2013]]|lingua=inglés}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Volkogonov, Dmitri|título=Триумф и Трагедия – И. В. Сталин: политический портрет [Triunfo e traxedia - I.V. Stalin: Retrato político]|editor=Novosti Publications|ano=1989|lingua=ruso|localización=Moscova|páxina=114|serie=Libro 1. Parte 1}}</ref> gobernar e unha [[guerra civil rusa|guerra civil]] agravaron a debilidade física de Lenin consecuencia das feridas causadas polas tentativas de asasinato; chegou a permanecer cunha bala no pescozo até que lla extraeu un cirurxián alemán o [[24 de abril]] de [[1922]]. Entre os seus compañeiros destacaba por traballar case sen descanso, de catorce a dezaseis horas diarias, ocupadas polos asuntos principais do estado, fosen de maior ou menor importancia. Cara ao final da súa vida, Volkogonov dixo sobre el:

{{Cita|Lenin estaba involucrado no reto do envío de combustible a Ivanovo-Vosnesensk... a provisión de roupa para os mineiros, a resolución da cuestión sobre construción da [[dínamo]], a redacción de decenas de documentos, ordes, acordos comerciais, á distribución de racións, libros e folletos editados a petición dos seus compañeiros, celebrou audiencias sobre as aplicacións da [[turba]], axudou na mellora do funcionamento da fábrica Novii Lessner, aclarou en correspondencia co enxeñeiro P.A. Kozmin a viabilidade do uso de [[aeroxerador]]es para a electrificación das vilas ... todo ao mesmo tempo que servía continuamente como asesor dos funcionarios do partido.}}

Cando xa estaba enfermo,<ref>{{cita libro|autor=Volkogonov, Dmitri|título=Триумф и Трагедия – И. В. Сталин: политический портрет [Triunfo e traxedia - I.V. Stalin: Retrato político]|editor=Novosti Publications|ano=1989|lingua=ruso|localización=Moscova|páxina=111|serie=Libro 1. Parte 1}}</ref> Lenin lembrou que dende [[1917]] descansara soamente dúas veces: unha vez, mentres se agochaba do Goberno provisional de Kerensky (cando escribiu ''O Estado e a Revolución'') e outra mentres se recuperaba da tentativa de asasinato por parte de Fanya Kaplan. En marzo de [[1922]], cando o examinaron os médicos, non atoparon probas dunha [[patoloxía]] nin nerviosa nin orgánica, con todo, debido á súa fatiga e ás dores de cabeza que sufría, prescribíronlle repouso. Ao regresar en maio a [[San Petersburgo]], Lenin sufriu o primeiro de tres [[ictus]], quedando incapaz de falar durante semanas e cos movementos do seu lado dereito gravemente obstaculizados; en xuño recuperouse considerablemente. En agosto continuou co seu labor de xeito limitado, escribindo aínda así tres longos discursos para novembro. En decembro, sufriu o segundo ictus, que paralizou parte do seu lado dereito, téndose que retirar da política activa. En marzo do seguinte ano ([[1923]]), sufriu o seu terceiro e último accidente cerebrovascular, o cal o deixou mudo e prostrado na cama até a súa morte. Algunhas investigacións modernas sinalan que á [[sífilis|neurosífilis]] podería ter sido a causa da súa morte.

[[Ficheiro:Lenin-last-photo.jpg|miniatura|left|180px|Lenin en 1923, nunha das últimas fotos que lle fixeron.]]
Despois do primeiro ataque, Lenin ditou a Nadezhda unha serie de papeis gobernamentais, entre os que se atopaban o ''Testamento de Lenin'' (cambiando a estrutura dos soviets), un documento inspirado en parte pola cuestión xeorxiana de 1922, un conflito sobre a forma en que se tiñan que lograr as transformacións sociais e políticas nunha República Constituínte (da Unión Soviética). Nel, criticou a comunistas de alto rango, entre eles [[Iosif Stalin]], [[Grigori Zinoviev]], [[Lev Kámenev]], [[Nikolai Bukharin]] e [[Lev Trotski]]. Acerca do secretario xeral do Partido Comunista (dende [[1922]]), Stalin, Lenin dixo que a "autoridade ilimitada" concentrada nel era inaceptable, e suxeriu aos "camaradas" que pensasen "nunha maneira de quitar a Stalin dese cargo". A súa expresión ''"Сталин слишком груб"'' (do [[lingua rusa|ruso]]: ''Stalin é demasiado rudo'', [[transliteración|trans.]]: ''Stalin slishkom grub''), implica "grosería persoal, rudeza innecesaria e falta de delicadeza", un defecto "intolerable nun secretario xeral".

Trala morte de Lenin,<ref>{{cita libro|autor=Eastman, Max|título=Since Lenin Died|ano=1925|páxina=68|lingua=inglés|url=http://www.marxists.org/history/etol/writers/eastman/1925/lenin/index.htm}}</ref><ref>{{cita libro|autor=[[Lev Trotski|Trostski, Lev]]|título=Mi vida|localización=Prinkipo|ano=1929|lingua=castelán|url=http://www.marxists.org/espanol/trotsky/1930s/mivida/index.htm}}</ref><ref>{{cita libro|autor=[[Lev Trotski|Trostski, Lev]]|título=On the Suppressed Testament of Lenin|localización=Prinkipo|ano=1932|lingua=inglés|url=http://www.marxists.org/archive/trotsky/1932/12/lenin.htm}}</ref> Nadezhda enviou o seu testamento ao Comité Central para ser lido en voz alta no XIII Congreso do Partido Comunista de maio de [[1924]]. Con todo, para manterse no poder, a troika gobernante ([[Iosif Stalin|Stalin]], [[Lev Kámenev|Kamenev]] e [[Grigori Zinoviev|Zinoviev]]) suprimiron o ''Testamento de Lenin'', que non se publicou até [[1925]] nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] polo intelectual americano Max Eastman. Ese ano, Trotski publicou un artigo restándolle importancia ao ''Testamento de Lenin'', alegando que as notas de Lenin non debían percibirse como unha última vontade. Porén, en anos posteriores utilizaríaas na polémica que mantivo en contra de Stalin.

Lenin morreu ás 18.50, hora de [[Moscova]], o [[21 de xaneiro]] de [[1924]] á idade de 53 anos,<ref>{{cita libro|autor=Gorin, Vadim|título=Lenin: A Biography|editor=Progress Publishers|localización=Moscova|ano=1983|páxina=469–470|lingua=inglés}}</ref> na súa casa de Gorki (máis tarde chamada Gorki Leninskiye). Nos catro días que permaneceu a [[capela ardente]] do líder bolxevique, sobre un millón de doentes visitaron o seu corpo no Salón das Columnas. Entre os homes de Estado que expresaron as súas condolencias á Unión Soviética, o [[primeiro ministro]] [[República Popular da China|chinés]] [[Sun Yat-sen]] dedicoulle as seguintes palabras:

{{Cita|"A través das eras da [[historia do mundo]], apareceron milleiros de líderes e eruditos falando elocuentes palabras, mais só quedaron niso. Vostede, Lenin, era unha excepción. Non só falaba e nos ensinaba, senón que traducía as súas palabras en feitos. Vostede creou un novo país. Vostede mostrounos o camiño da loita conxunta ... vostede, o gran home que é, perdurará na memoria dos pobos oprimidos a través dos séculos."}}

[[Winston Churchill]],<ref>{{cita libro|autor=Mauchline Roberts, Elizabeth|título=Lenin and the Downfall of Tsarist Russia|editor=Roy Publishers|localización=Nova York|ano=1966|páxina=92|lingua=inglés}}</ref> quen animou á intervención [[Reino Unido|británica]] en contra da [[revolución rusa de 1917|revolución rusa]] en alianza co Movemento Branco para destruír os [[bolxeviques]] e o bolxevismo, dixo:

{{Cita|"Só el podería ter atopado o camiño de regreso á calzada ... O pobo ruso quedou debaténdose no pantano. A súa maior desgraza foi o seu nacemento ... a seguinte, a súa morte."}}

=== Funeral ===

O goberno soviético<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|pp=7-8}}</ref> anunciou publicamente a morte de Lenin ao día seguinte coas bágoas do xefe de Estado [[Mikhail Kalinin]] mentres lía un comunicado oficial aos delegados do Congreso Panruso dos Soviets ás 11.00 horas, á vez que un equipo de médicos comezaba a autopsia do corpo. O [[23 de xaneiro]], membros do Comité Central do Partido, a organización do partido en [[Moscova]], os sindicatos e os soviets comezaron a xuntarse na súa casa. O corpo foi de alí ás 10.00 horas do día seguinte e levado en alto nun cadaleito vermello por [[Lev Kámenev|Kámenev]], [[Grigori Zinoviev|Zinoviev]], Stalin, Bukharin, Bubhov e Krasin. Transportado en tren a Moscova, doentes fóronse unindo á marcha en cada estación ao longo do camiño e, ao chegar á cidade, unha procesión fúnebre acompañou o cadaleito durante uns oito [[quilómetro]]s até a Casa Sindical, onde estaba instalada a capela ardente.

Durante os seguintes tres días,<ref>{{cita Harvard|Rice|1990|sp=si|p=9}}</ref> ao redor dun millón de doentes de toda a [[Unión Soviética]] chegaron para ver o corpo, facendo cola durante horas con [[temperatura]]s [[Grao Celsius|baixo cero]]. O evento foi filmado polo goberno. O sábado [[26 de xaneiro]], o undécimo [[Congreso dos Soviets de Todas As Rusias|Congreso Panruso dos Soviets]] xuntouse para presentar os seus respectos ao falecido líder, con discursos de [[Mikhail Kalinin|Kalinin]], [[Grigori Zinoviev|Zinoviev]] e [[Iosif Stalin|Stalin]], e coa destacada ausencia de [[Lev Trotski|Trotski]], quen estaba convalecente no [[Cáucaso]]. O funeral de Lenin tivo lugar ao día seguinte. O seu corpo foi levado á [[praza Vermella]] acompañado por música marcial, mentres as multitudes escoitaban unha serie de discursos, seguido polo canto do himno revolucionario "''Caeu en sacrificio''".

Tres días despois da súa morte<ref>{{cita libro|autor=Panchenko , Aleksandr Mikhaylovich|título=О русской истории и культуре|título-trad=Sobre a historia e cultura rusas|editor=Azbuka|localización=San Petersburgo|ano=2003|páxina=433|lingua=ruso}}</ref> a cidade de [[Petrogrado]] foi renomeada na súa honra como [[Leningrado]], permanecendo así até [[1991]] cando se disolveu a [[Unión Soviética]]. Porén, a área administrativa segue a chamarse aínda hoxe "[[Óblast de Leningrado]]". Na década de [[1920]], o cosmismo era tan popular que Leonid Krasin e Alexander Bogdanov propuxeron preservar [[criónica|crionicamente]] a Lenin para unha futura resurrección, con todo, a pesar de que se mercou o equipo necesario, non se chegou a facer. Pola contra, hoxe o seu corpo atópase embalsamado e exposto permanentemente no Mausoleo de Lenin en [[Moscova]], onde permanece dende o [[27 de xaneiro]] de [[1924]].

== Política e revolución mundial ==
[[Ficheiro:Lenin.gif|miniatura|left|Lenin dando un discurso.]]
Lenin era un [[marxismo|marxista]] e sobre todo un [[revolución|revolucionario]]. A súa revolucionaria teoría sobre a necesidade dun derrocamento violento do [[capitalismo]] mediante a revolución [[comunismo|comunista]], para ser seguida por unha [[ditadura do proletariado]] como primeira etapa de avance cara ao comunismo, e sobre a necesidade dun partido de vangarda para conducir o proletariado neste esforzo, é o piar fundamental do [[marxismo-leninismo]], unha influente ideoloxía. O biógrafo de Lenin Robert Service sinalou que Lenin consideraba as "cuestións morais" como "algo irrelevante", rexeitando o concepto de absolutismo moral. No seu lugar xulgaba se unha acción era xustificable en base ás súas posibilidades de éxito para a causa revolucionaria.

Como estabelece no seu ''"O imperialismo, fase superior do capitalismo"'',<ref>{{cita libro|autor=Carr, Edward Hallett|título=Imperialism, the Highest Stage of Revolution|editor=Macmillan|ano=1979|isbn=978-0333993095}}</ref><ref>{{cita libro|autor= Lenin, citado na introdución de Prabhat Patnaik de|título=The Russian Revolution From Lenin to Stalin 1917–1929|editor=Leftward Books|localización=Nova Deli|páxina=8}}</ref> o proxecto revolucionario de Lenin non só abrazaba a [[Rusia]] senón a todo o mundo. Para levar a cabo a revolución mundial, celebrouse en [[1919]] en [[Rusia]] a [[Terceira Internacional|Terceira Internacional Comunista]], en substitución da desacreditada [[Segunda Internacional]]. Lenin dominou o Primeiro, Segundo ([[1920]]) e Terceiro ([[1921]]) Congresos da Internacional, coa esperanza de utilizar a organización como un organismo para a revolución socialista internacional. Tralo fracaso das ambicións revolucionarias en [[Polonia]], na guerra polaco-soviética de [[1919]]-[[1921]], e despois de varias revolucións detidas en [[1919]] en [[Alemaña]] e [[Europa do Leste]], Lenin viu que, cada vez máis, as loitas [[colonialismo|anticoloniais]] no [[Terceiro Mundo]] deberían ser os focos da loita revolucionaria. Cría que a revolución no Terceiro Mundo produciríase a través dunha alianza do [[proletariado]] co campesiñado rural. Lenin dixo en [[1923]]:

{{Cita|"O desenlace da loita depende, en definitiva, do feito de que Rusia, India, China etc., constitúen a inmensa maioría da poboación do globo; e esta maioría é a que se incorpora nos últimos anos, con inusitada rapidez, á loita pola súa liberación, de modo que neste sentido non poida haber nin sombra de dúbida con respecto ao xeito en que se decidirá a loita mundial. Neste sentido, a vitoria definitiva do socialismo está plena e absolutamente asegurada."}}

Lenin encomiou o líder revolucionario socialista [[República Popular da China|chinés]] [[Sun Yat-sen]] e o seu partido [[Kuomintang]] pola súa ideoloxía e os seus principios.<ref>{{cita libro|autor=Payne, Robert|título= Mao Tse-tung: Ruler of Red China (reimpr.)|editor=Brownell Press|ano=2008|lingua=inglés|isbn=1-4437-2521-8|páxina=324}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Prokhorov, Aleksandr Mikhaĭlovich|título= Great Soviet encyclopedia, Volume 25|editor=Macmillan|ano=1982}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Fenby, Jonathan|título=  Chiang Kai Shek: China's Generalissimo and the Nation He Lost (illustrated ed.)|editor=Carroll & Graf Publishers|ano=2005|páxina=562|isbn=0-7867-1484-0}}</ref> Eloxiou os seus intentos de reforma social e felicitou a Sun pola loita contra o [[imperialismo]] estranxeiro. O chinés devolveulle as gabanzas, chamándoo "grande home", e enviando as súas felicitacións pola revolución en Rusia. Considerado [[leninismo|leninista]], o Kuomintang era un partido nacionalista revolucionario, o cal foi apoiado pola [[Unión Soviética]].

=== Escritos ===
[[Ficheiro:Lenin book 1902.jpg|miniatura|220px|Portada orixinal de ''Que facer? (Preguntas candentes do noso movemento)'' (en [[lingua rusa|ruso]]: Что делать?, ''Chto delat?''; [[1902]]).]]
Lenin foi un prolífico [[ciencias políticas|teórico político]] e [[filósofo]]<ref>{{cita libro|autor=Volkogonov, Dmitri|título=Триумф и Трагедия – И. В. Сталин: политический портрет [Triunfo e traxedia - I.V. Stalin: Retrato político]|editor=Novosti Publications|ano=1989|lingua=ruso|localización=Moscova|páxina=95-114|serie=Libro 1. Parte 1}}</ref><ref>{{cita web|autor=Lenin Internet Archive|título=Vladimir Ilitch Lenine. Obras Escolhidas|url=http://www.marxists.org/portugues/lenin/index.htm|dataacceso=[[25 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref> que escribiu sobre os aspectos prácticos de levar a cabo unha revolución proletaria. Escribiu panfletos, artigos e libros, sempre sen a axuda nin dun taquígrafo ou un secretario, até que quedou impedido polas súas diversas enfermidades. Simultaneamente esta en continua comunicación postal cos seus compañeiros, aliados e amigos, xa fose en [[Rusia]] ou o resto mundo. As súas obras completas comprenden 54 volumes, cada unha dunhas 650 páxinas. As súas obras máis influentes poden considerarse que son:

* '''''Que facer?''''' (en [[lingua rusa|ruso]]: Что делать?, ''Chto delat?''; [[1902]]), onde estabelece que unha revolución precisa dun partido de vangarda, formado por revolucionarios e destinado a estender as ideas marxistas entre o proletariado.
* '''''O imperialismo, fase superior do capitalismo''''' (en [[lingua rusa|ruso]]: Империализм как высшая стадия капитализма, ''Imperializm, kak vysshaya stadiya kapitalizma''; [[1916]]), explica por que o capitalismo non se derrubou, como Marx postulara, presentando a [[primeira guerra mundial]] como unha guerra capitalista pola terra, os recursos e a man de obra barata.
* '''''O Estado e a revolución''''' (en [[lingua rusa|ruso]]: Государство и революция, ''Gosudarstvo i revolyutsiya''; [[1917]]), é unha das obras máis célebres da literatura marxista-leninista. Escrita entre febreiro e outubro de 1917, no marco do cansazo ruso por mor da participación do país na [[primeira guerra mundial]], a súa tese fundamental é a idea de que o estado é un instrumento do que se valen as clases dominantes para perpetuaren o seu poder sobre as clases explotadas.<ref>Lenin (1917). ''El estado y la revolución''. Edición de Diario Público (2009).</ref> Interpreta as ideas de [[Karl Marx|Marx]] e [[Engels]], as bases teóricas da [[Revolución de Outubro]] e oponse á tendencia socialdemócrata, que considera indecisa para efectuar a revolución. 
* '''''[[Teses de Abril]]''''' (en [[lingua rusa|ruso]]: Апрельские тезисы, ''Aprel'skie tezisy''; [[1917]]), propón a necesidade socioeconómica dunha revolución socialista, para iso defende o paso á segunda fase da revolución, a conquista do proletariado e do campesiñado dos soviets. As teses resúmense na frase "pan, paz e terras" (alimento para a poboación, sinatura da paz con Alemaña e repartimento de terras entre os campesiños).
* '''''"Esquerdismo", a doenza infantil do comunismo''''' (en [[lingua rusa|ruso]]: Детская болезнь "левизны" в коммунизме, ''Detskaya Bolezn' "Levizny" v Kommunizme''; [[1920]]), critica duramente á "ultraesquerda", xa que considera que a ultraesquerda alemá quere separar os xefes revolucionarios da masa, substituíndo a [[ditadura do proletariado]] por unha suposta ditadura dos xefes.

Despois da súa morte,<ref>{{cita libro|autor=[[Lev Trotski|Trotski, Lev]]|título=The History of the Russian Revolution. Volume 3. The Triumph of the Soviets|editor=Simon and Schuster|ano=1932|lingua=inglés|páxinas=Apéndice 1}}</ref><ref>{{cita web|autor=Figes, Orlando|título=Censored by His Own Regime|url=http://www.nytimes.com/1996/10/27/books/censored-by-his-own-regime.html|editor=[[The New York Times]]|lingua=inglés|data=[[27 de outubro]] de [[1996]]|localización=Nova York|dataacceso=[[25 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Pipes, Richard|título=The Unknown Lenin: From the Secret Archive|editor=Yale University Press|localización=New Haven|ano=1999|isbn=978-0300076622|lingua=inglés|páxinas=2–3}}</ref> a [[Unión Soviética]] censurou selectivamente os seus escritos para estabelecer un dogma de infalibilidade de Lenin, do seu sucesor [[Iosif Stalin|Stalin]] e do Comité Central. Así, a quinta edición soviética da obra de Lenin (55 volumes, [[1958]]-[[1965]]) eliminou as contradicións entre Lenin e Stalin e todo o que era desfavorable para o fundador da URSS. O historiador Richard Pipes publicou unha colección documental de cartas e telegramas excluídos da quinta edición soviética, propondo esa edición como incompleta.

== Vida persoal ==
[[Ficheiro:Vladimir Lenin 1 May 1920 by Isaak Brodsky.jpg|miniatura|220px|Imaxe coa figura de Lenin.]]
Un dos biógrafos de Lenin, o historiador Robert Service,<ref>{{cita Harvard|Service|2011|sp=si|pp=81, 166, 118}}</ref> afirma que o ruso era "un mozo de intensas emocións", que exhibía un "odio visceral" a calquera "mínimo sinal de ilegalidade ou corrupción", os cales vía nos [[Tsar|tsares de Rusia]]. Sostén ademais que Lenin era un home que podía ser "temperamental e volátil" e que desenvolvía un "vínculo emocional" cos seus heroes ideolóxicos, como [[Karl Marx|Marx]], [[Engels]] e [[Nikolai Chernyshevsky|Chernyshevsky]], de quen posuía retratos.

{{Cita|"Lenin, fisicamente, distinguíase pola súa aparencia sinxela e forte. A súa estatura estaba por baixo da media, cunha cara na que predominaban uns plebeos trazos eslavos, iluminada cuns penetrantes ollos; a súa poderosa fronte e a súa aínda máis poderosa testa dábanlle unha marcada distinción."|[[Lev Trotski]], entrada de "Lenin" na ''[[Encyclopædia Britannica]]'' (Décimo cuarta edición, [[1939]]): 911–914}}

Segundo o [[Premio Nobel de Literatura]] [[Reino Unido|británico]] [[Bertrand Russell]], quen tivo unha conversación durante horas con el:<ref>{{cita web|autor=[[Bertrand Russell|Russell, Bertrand]]|título=The Practice and Theory of Bolshevism|url=http://www.gutenberg.org/files/17350/17350-h/17350-h.htm|editor=George Allen and Unwin Ltd|lingua=inglés|ano=[[2005]]|localización=Londres|dataacceso=[[24 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref>

{{Cita|"É moi amable e de aparencia sinxela, sen ningún rastro de arrogancia. Se un o ve sen saber quen é, non se crería que posúe un inmenso poder ou que se saia do ordinario. Xamais coñecín a unha persoa tan pouco disposta a darse aires de importancia. Mira aos seus contertulios cunha mirada escrutadora, chiscando un ollo, o que parece aumentar nun grao inquietante o poder de penetración do outro. Ri con facilidade; nun principio a súa [[risa]] parece simplemente amable e alegre, pero aos poucos cheguei a sentila un tanto irónica. É autoritario, tranquilo e incapaz de ter medo. É un home extraordinariamente carente de egoísmo, unha teoría feita home. Un sente que se aferra á concepción materialista da historia como a nena dos seus ollos. Parécese a un profesor no seu desexo de facer que a súa teoría sexa entendida, tanto no furor que sente contra aqueles que a comprenden mal ou non están de acordo, como tamén no seu amor por ensinar. Teño a impresión de despreza a moita xente e de que é un aristócrata intelectual."}}

Segundo a maioría dos relatos,<ref>{{cita libro|autor=Le Blanc, Paul|título=Revolution, Democracy, Socialism – Selected Writings of Lenin|editor=Pluto Press|localización=Londres|ano=1964|isbn=978-0745327600|lingua=inglés|páxinas=24–25}}</ref> na súa vida persoal era un home modesto e sen pretensións. Gustábanlle os nenos e os gatos, e as súas afeccións eran o [[ciclismo]], a [[fotografía]], o [[xadrez]], a [[patinaxe]], a [[natación]], a [[Cinexética|caza]], a [[música]] e o sendeirismo. Pola contra non lle gustaba a desorde, tiña sempre o seu escritorio ordenado e os seus lapis con punta. Durante o seu exilio en [[Suíza]], acompañado pola súa esposa Krupskaia, desenvolveu unha considerable paixón por camiñar entre as montañas.

== Legado ==
{{Cita|"Tan influente como o foi en vida, é posible que Lenin aínda o sexa máis trala súa morte. Máis de 100 millóns de persoas gardaron cola para ver o seu corpo embalsamado. As súas memoria foron utilizadas para xustificar calquera cambio na política soviética e en cada novo réxime trala a súa morte. As súas teorías inspiraron as exitosas revolucións de [[Fidel Castro]], [[Mao Tse Tung]] e [[Ho Chi Minh]], así como un outras moitas revolucións en países cheos de xente oprimida e sen poder."|''Vladimir Lenin: A voz da revolución'', [[Biography|A&E Biography]], [[2005]]}}
[[Ficheiro:URSS 1 rublo centenario nascita Lenin.JPG|miniatura|left|[[Moeda]] conmemorativa ([[Rublo soviético|rublo]]) [[Cuñaxe|acuñada]] en [[1970]] na honra do seu centenario.]]
Cando Lenin morreu o [[21 de xaneiro]] de [[1924]] preto de [[Moscova]],<ref>{{cita web|título=Top 25 Political Icons. Lenin|url=http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2046285_2045996_2046096,00.html|obra=[[Revista Time]]|lingua=inglés|ano=[[2011]]|dataacceso=[[24 de febreiro]] de [[2013]]|data-arquivo=14 de xaneiro de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150114032814/http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2046285_2045996_2046096,00.html|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|título=Flight From Freedom: What Russians Think and Want|url=http://www.foreignaffairs.com/articles/59887/richard-pipes/flight-from-freedom-what-russians-think-and-want|ano=[[2004]]|lingua=inglés|dataacceso=[[24 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref><ref>{{cita web|título=Vladimir Ilich Lenin|url=https://www.encyclopedia.com/people/history/russian-soviet-and-cis-history-biographies/vladimir-ilyich-lenin|obra=Artigo da International Encyclopedia of the Social Sciences|lingua=inglés|ano=[[1968]]|dataacceso=[[24 de febreiro]] de [[2013]]}}</ref> foi aclamado como "o maior xenio da humanidade" e "o líder e mestre de tódolos pobos do mundo enteiro". O historiador John Arch Getty remarcou que "Lenin merece un gran recoñecemento pola idea de que os humildes poden herdar a terra, que pode haber un movemento político baseado na xustiza social e a igualdade". A [[revista Time]] nomeouno unha das 100 persoas máis importantes do [[século XX]] e un dos seus 25 principais símbolos políticos de tódolos tempos; destacando que "durante décadas, sacudiron o mundo rebelións marxista-leninistas mentres cadáver embalsamado de Lenin permanecía en repouso na praza Vermella". Trala disolución da [[Unión Soviética]] en [[1991]], descendeu a reverencia pola figura de Lenin entre as xeracións máis novas, con todo, segue a ser unha importante figura histórica para as xeracións da era soviética.

De acordo co artigo da [[Encyclopædia Britannica]] escrito polo profesor da Universidade do Norte de Illinois Albert Resis:<ref>{{cita web|título=Vladimir Ilich Lenin|url=http://global.britannica.com/EBchecked/topic/335881/Vladimir-Ilich-Lenin|autor=Resis, Albert|obra=[[Encyclopædia Britannica]]|lingua=inglés|dataacceso=[[24 de febreiro]] de [[2013]]|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130923090437/http://global.britannica.com/EBchecked/topic/335881/Vladimir-Ilich-Lenin|dataarquivo=23 de setembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref>

{{Cita|"Se a revolución bolxevique é, como algúns a chamaron, o acontecemento político máis importante do [[século XX]], entón Lenin é, para ben ou para mal, o século do líder político máis importante do século. Non só nos círculos académicos da antiga Unión Soviética, senón que incluso entre moitos estudosos non comunistas, é considerado como o maior líder revolucionario e estadista revolucionario da historia, así como o máis grande pensador revolucionario dende [[Karl Marx|Marx]]."}}

=== Homenaxes ===

Durante a era soviética foron erixidas moitas estatuas na honra de Lenin ao redor de toda [[Europa Oriental]].<ref>{{cita web|título=Two Lenin monuments opened in Luhansk Oblast|url=http://opinionleaders.htmlplanet.com/koskosova.html|autor=Axencia Unian|data=[[22 de abril]] de [[2009]]|lingua=inglés|dataacceso=[[24 de febreiro]] de [[2013]]|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111021203444/http://opinionleaders.htmlplanet.com/koskosova.html|dataarquivo=21 de outubro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> Aínda que moitas destas estatuas foron eliminadas posteriormente, algunhas permanecen aínda hoxe en pé e outras novas foron erixidas ao redor de todo o mundo, moitas en países fóra da esfera da Unión Soviética.

Ademais, moitos lugares e entidades foron nomeados en honra a Lenin.<ref>{{cita novas|autor=Serbeto, Enrique|xornal=ABC|título=Leningrado volverá a llamarse San Petersburgo|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1991/06/14/035.html|data=[[14 de xuño]] de [[1991]]|dataacceso=[[24 de febreiro]] de [[2013]]|lingua=es}}</ref> A cidade de [[Petrogrado]], sitio onde comezaron as [[Revolución de Febreiro|Revolucións de Febreiro]] e [[Revolución de Outubro|Outubro]] de [[1917]], foi renomeada como [[Leningrado]] en [[1924]], catro días despois da súa morte. En [[1991]], despois dunha disputada votación entre [[Comunismo|comunistas]] e [[Liberalismo|liberais]], o goberno cambiou o nome da cidade a [[San Petersburgo]]. Porén, a área administrativa circundante á cidade séguese a chamar [[Óblast de Leningrado]].

A cidade natal de [[Aleksandr Kerenskii]] e Lenin, [[Simbirsk]], segue a chamarse oficialmente hoxe en día [[Ulyanovsk]],<ref>{{cita web|url=http://russiapedia.rt.com/prominent-russians/leaders/vladimir-lenin/|título=Prominent Russians: Vladimir Lenin|dataacceso=[[24 de febreiro]] de [[2013]]|lingua=inglés}}</ref> na honra do nome de pía de Lenin, así como o [[óblast]] que segue a ser o [[Óblast de Ulyanovsk]]. [[Gyumri]], en [[Armenia]], chamouse Leninakan de [[1924]] a [[1990]] e [[Khujand]] en [[Taxiquistán]] Leninabad dende [[1936]] até [[1991]]. Outras moitas cidades tiveron ou conservan o seu nome na súa honra en países como [[Rusia]], [[Acerbaixán]], [[Ucraína]], [[Casaquistán]] ou [[Uzbekistán]]. Tamén é posible atopar rúas co seu nome en países como [[Alemaña]], o [[Brasil]], [[España]], [[Francia]], [[Italia]] ou o [[Reino Unido]].

No espazo, o [[asteroide]] 852 Wladilena recibe o seu nome na honra do líder ruso.

=== En Galicia ===
Algunhas formacións políticas galegas aluden expresamente a Lenin ou ao leninismo como un dos guieiros das súas propostas políticas. Así, a [[Unión do Povo Galego]], partido maioritario do [[Bloque Nacionalista Galego]], "enmarca a súa teoría e práctica nos principios ideolóxicos e políticos de Marx, Engels e Lenin".<ref>{{Cita web |url=http://www.uniondopovogalego.org/?page_id=231 |título=Páxina web oficial da UPG |data-acceso=01 de abril de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130603000147/http://www.uniondopovogalego.org/?page_id=231 |dataarquivo=03 de xuño de 2013 |urlmorta=yes }}</ref> Tamén o [[Partido Comunista do Povo Galego]] afirma manterse "firme nos principios do marxismo-leninismo".<ref>[http://nacionalgaliza.blogspot.com.es/2007/12/o-que-que-somos.html Blogue do PCPG]</ref> Pola súa banda, a [[Fronte Popular Galega]] explica na súa páxina web ter "como base teórica o marxismo-leninismo".<ref>{{Cita web |url=http://frentepopular.gl/?page_id=2 |título=Páxina web oficial da Fronte Popular Galega |data-acceso=01 de abril de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121221112239/http://frentepopular.gl/?page_id=2 |dataarquivo=21 de decembro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref>

== Cultura popular ==
=== Cinema ===

* ''Outubro: Dez días que impactaron o mundo'' ([[Sergei Eisenstein]], [[1928]]), influente [[filme]] encargado ao cineasta ruso Eisenstein para conmemorar a [[Revolución de Outubro]] de [[1917]].<ref>{{Cita web|título=October (Ten Days that Shook the World) (1928)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]|url=http://www.imdb.com/title/tt0018217/}}</ref>
* ''Three Songs About Lenin'' ([[Dziga Vertov]], [[1934]]), documental mudo baseado nas cancións populares que se cantaban na honra de Lenin. Está composto por tres capítulos cunha duración de 57 minutos.<ref>{{Cita web|título=Tri pesni o Lenine (1934)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]|url=http://www.imdb.com/title/tt0025911/}}</ref>
* Lenin apareceu ademais como personaxe nas películas soviéticas ''Lenin in October'' ([[1937]])<ref>{{Cita web|páxina-web=[[IMDb]]|lingua=en|url=http://www.imdb.com/title/tt0029132/|título=Lenin in October (1937)}}</ref> e ''Lenin in 1918'' ([[1939]]),<ref name="in1918" /> ambas dirixidas por Mikhail Romm. Nesta última película Lenin foi interpretado por Boris Shchukin.<ref name="in1918">{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0031564/|título=Lenin in 1918 (1939)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref>
* Sergei Yutkevich dirixiu posteriormente unha serie de filmes sobre Lenin protagonizados por Maxim Straukh. Estes son ''The Man With the Gun'' ([[1938]]),<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0029986/|título=The Man with the Gun (1938)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref> ''Yakov Sverdlov'' ([[1940]]),<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0033277/|título=Yakov Sverdlov (1940)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref> ''Stories of Lenin'' ([[1958]]),<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0050888/|título=Rasskazy o Lenine (1958)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref> ''Lenin in Poland'' ([[1966]])<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0060625/|título=Lenin v Polshe (1966)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref> e ''Lenin in Paris'' ([[1981]]).<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0081043/|título=Lenin in Paris (1981)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref> 
* En ''Nicholas and Alexandra'' de Franklin J. Schaffner ([[1971]]) Lenin foi interpretado polo actor británico Michael Bryant. O filme conta a historia de [[Nicolao II de Rusia|Nicolao II]], último [[tsar]] de [[Imperio ruso|Rusia]], e da súa esposa, a tsarina [[Alexandra Fiodorovna Romanova|Alexandra]] de [[1904]] a [[1918]].<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0067483/|título=Nicholas and Alexandra (1971)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref>
* ''Minu Leninid'' ([[1997]]), comedia histórica do [[estonia]]no Hardi Volmer. Nela Lenin é interpretado por Viktor Sukhorukov.<ref>{{Cita web|título=All My Lenins (1997)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]|url=http://www.imdb.com/title/tt0126438/}}</ref>
* ''[[Good Bye, Lenin!]]'' ([[2003]]), dirixida por Wolfgang Becker e protagonizada por [[Daniel Brühl]]. A película non trata directamente sobre Lenin, senón sobre os cambios producidos trala fin da [[República Democrática Alemá]].<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0301357/|título=Good Bye Lenin! (2003)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref>

=== Televisión ===
* Lenin foi interpretado por [[Patrick Stewart]] na miniserie de [[1974]] da [[BBC]] ''Fall of Eagles''.<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0207885/fullcredits?ref_=tt_cl_sm#cast|título=Fall of Eagles (1974 TV Mini-Series) Full Cast & Crew|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref>
* Lenin foi interpretado por Kenneth Cranham na miniserie de [[1983]] da [[BBC]] ''Reilly: Ace of Spies''.<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0085077/fullcredits?ref_=tt_cl_sm#cast|título=Reilly: Ace of Spies (1983 TV Mini-Series) Full Cast & Crew|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref>
* Lenin foi interpretado por [[Ben Kingsley]] no [[telefilme]] de [[1988]] ''Lenin: The Train''.<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0174862/|título=Lenin: The Train (1988)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref>
* Lenin foi interpretado por Maximilian Schell no [[telefilme]] de [[1992]] da [[HBO]] ''Stalin''.<ref>{{Cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt0105462/|título=Stalin (1992)|lingua=en|páxina-web=[[IMDb]]}}</ref>

== Notas ==
{{listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
{{Portal|Rusia}}
{{Galicitas}}
[[Ficheiro:W.gl.Lenin.png|125px|dereita]]
=== Bibliografía ===
* {{cita libro|apelidos=Figes|nome=Orlando|título=A People's Tragedy: The Russian Revolution 1891–1924|editorial=Penguin Books|ano=1997|isbn=0-19-822862-7|lingua=en|ref=harv}}
* {{Cita libro
 | nome          = Louis
 | apelidos      = Fischer
 | título        = The Life of Lenin
 | trad_título   = A vida de Lenin
 | url           = http://books.google.es/books?id=FXuDrKcJDNkC&q=The+Life+of+Lenin&dq=The+Life+of+Lenin&hl=gl&sa=X&ei=mj4rUd_jEZGPswa6lYCICw&ved=0CDAQ6AEwAA
 | ano           = 1964
 | editorial        = Weidenfeld and Nicolson
 | localización  = Londres 
 | lingua        = en
 | isbn          = 978-1842122303
|ref=harv
}}
* {{Cita libro
 | nome          = Vladimir
 | apelidos      = Lenin
 | título        = Lenin. Encol das cuestións nacional e colonial
 | url           = http://en.calameo.com/read/00047113620e40bf80850
 | ano           = 1973
 | editorial        = Edicións Terra e Tempo
|ref=harv
}}
* {{Cita libro
 | nome          = Vladimir
 | apelidos      = Lenin
 | título        = O Estado e a revolución
 | url           = https://www.box.com/shared/0o8hfqigdk
 | ano-orixinal           = 1917
 | editorial        = Estoutras
 | ano= 2010
|ref=harv
}}
* {{Cita libro
 | nome          = Vladimir
 | apelidos      = Lenin
 | título        = O imperialismo, etapa superior do capitalismo
 | ano-orixinal           = 1916
|ano=1991
 | editorial        = Global
 | localización  = São Paulo
 | lingua        = pt
|ref=harv
}}
* {{Cita libro
 |nome        = Vladimir
 |apelidos    = Lenin
 |título     = Teses de Abril
 |url         = http://www.movimentorevolucionario.org/biblioteca/tesesdeabril.pdf
 |ano         = 1917
 |editorial   = Movimento Revolucionário
 |lingua      = pt
 |ref         = harv
 |dataacceso  = 26 de febreiro de 2013
 |urlarquivo  = https://web.archive.org/web/20090205062239/http://movimentorevolucionario.org/biblioteca/tesesdeabril.pdf
 |dataarquivo = 05 de febreiro de 2009
 |urlmorta    = yes
}}
* {{cita libro|apelidos=Read|nome=Christopher|título=Lenin: A Revolutionary Life|editorial=Psychology Press|lugar=Londres|ano=2005|isbn=978-0-415-20649-5|lingua=en|ref=harv}}
* {{Cita libro
 | nome          = John
 | apelidos      = Reed
 | ligazónautor  = John Reed
 | título        = Ten Days that Shook the World
 | trad_título   = Dez días que estremeceron o mundo
 | url           = http://www.marxists.org/archive/reed/1919/10days/10days/
 | ano           = 1919
 | editorial        = Marxists Internet Archive
 | localización  = Nova York
 | lingua        = en
 | isbn          = 978-1420930252
|ref=harv
}}
* {{Cita libro
 | nome          = Abraham
 | apelidos      = Resnick
 | título        = Lenin: Founder of the Soviet Union
 | trad_título   = Lenin: Fundador da Unión Soviética
 | url           = https://books.google.es/books?id=bgXbTIvKBVEC&dq=Lenin&hl=pt-PT&source=gbs_navlinks_s&redir_esc=y
 | ano           = 2004
 | editorial        = iUniverse
 | lingua        = en
 | isbn          = 9781475919745
|ref=harv
}}
* {{Cita libro
 | nome          = Christopher
 | apelidos      = Rice
 | título        = Lenin: Portrait of a Professional Revolutionary
 | trad_título   = Lenin: Retrato dun revolucionario profesional
 | url           = http://books.google.es/books?id=QEjzkQEACAAJ&dq=Lenin:+Portrait+of+a+Professional+Revolutionary&hl=en&sa=X&ei=MT8rUa-_C83ntQb5oYGoBQ&ved=0CE0Q6AEwBQ
 | ano           = 1990
 | editorial        = Cassell
 | localización  = Londres 
 | lingua        = en
 | isbn          = 9780304318148
|ref=harv
}}
* {{Cita libro
 | nome          = Robert
 | apelidos      = Service
 | título        = Lenin: A Biography
 | trad_título   = Lenin: Unha biografía
 | url           = http://books.google.es/books?id=N9mbl_xbWpkC&printsec=frontcover&dq=Lenin+A+Biography&hl=en&sa=X&ei=kz8rUY64IYjfswa9w4DwAg&ved=0CC4Q6AEwAA
 | ano           = 2011
 | editorial        = Pan Macmillan
 | lingua        = en
 | isbn          = 9780330476331
|ref=harv
}}
* {{Cita libro
 | nome          = Dmitri
 | apelidos      = Volkogonov
 | título        = Lenin: A New Biography
 | trad_título   = Lenin: Unha nova biografía
 | url           = http://books.google.es/books?id=lpcW0c3_uywC&printsec=frontcover&dq=Lenin&hl=en&sa=X&ei=GDwrUf_HGoiWtAahiYH4Dw&ved=0CDQQ6AEwAQ
 | ano           = 2008
 | editor        = Simon and Schuster
 | lingua        = en
 | isbn          = 9781439105542
|ref=harv
}}
=== Outros artigos ===
* [[Marxismo]]
* [[Leninismo]]
* [[Marxismo-leninismo]]
* [[Unión Soviética]]
* [[Partido Comunista da Unión Soviética]]
* [[República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]
=== Ligazóns externas ===
* {{Cita web|url=http://frentepopular.gl/?cat=30|título=Artigos de V.I. Lenin|páxina-web=Frente Popular Galega|data-acceso=15 de outubro de 2012|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121101152929/http://frentepopular.gl/?cat=30|dataarquivo=01 de novembro de 2012|urlmorta=yes}}
* {{Cita web|url=http://www.marxists.org/archive/lenin/works/cw/index.htm|lingua=en|título=Lenin Collected Works|páxina-web=Marxists Internet Archive}}
* [http://www.youtube.com/watch?v=3HWyK7bkGy4 Vídeo no que Lenin explica que é o poder soviético] {{es}}
* [http://www.marxists.org/archive/trotsky/1939/xx/lenin02.html Artigo de Lenin na Encyclopædia Britannica escrito por Trotski] {{en}}
* [http://venus.unive.it/riccardozipoli/demo/galleries_collections.php?a=76&n=5&d=LENIN&pagine=1&paginazione= Estatuas e retratos de Lenin] {{en}}
* [http://debs.indstate.edu/z77n5_1918.pdf Vida e obra de Lenin por G. Zinovieff, Indiana State University] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303165958/http://debs.indstate.edu/z77n5_1918.pdf |date=03 de marzo de 2016 }} {{en}}
* [https://web.archive.org/web/20130929050332/http://www.lenin.fi/uusi/uk/index.htm O Museo Lenin en Tampere, Finlandia] {{en}}

{{Navboxes
|title = Vladimir Lenin
|list1= 
{{Principais obras de Lenin}}
{{Comunismo}}
{{Revolución Rusa de 1917}}
{{Sucesión
| título= [[Ficheiro:State Emblem of the Soviet Union.svg|75px]] <br> Presidente do Consello de Ministros <br> da [[Unión Soviética]]
| período=[[1922]]-[[1924]]
| predecesor=[[Aleksandr Kerenskii]]<br><small>([[Goberno Provisional Ruso|Goberno Provisional]])</small>
| sucesor= [[Alexei Rykov]]
}}}}

{{Control de autoridades}}

{{ORDENAR:Lenin, Vladimir}}
[[Categoría:Presidentes de Rusia]]
[[Categoría:Presidente do Consello de Comisarios do Pobo]]
[[Categoría:Políticos comunistas]]
[[Categoría:Nados no óblast de Ulyanovsk]]
[[Categoría:Nados en 1870]]
[[Categoría:Finados en 1924]]
[[Categoría:Artigos destacados]]
[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Biografías)]]
[[Categoría:Revolución Rusa de 1917]]
[[Categoría:Rusos de ascendencia sueca]]
[[Categoría:Rusos de ascendencia alemá]]
[[Categoría:Rusos de ascendencia xudía]]