Ver o código fonte de "Anglosaxóns"

{{Sen referencias|data=novembro de 2018}}
{{formatoWiki}}
[[Ficheiro:Sutton Hoo helmet 2016.png|miniatura|Casco de [[Sutton Hoo]], do ano 625]]
'''Anglosaxón''' é un termo que designa aos [[pobos xermánicos]] que [[Invasión anglosaxoa de Gran Bretaña|invadiron]] o sur e o leste da [[Gran Bretaña]], desde principios do [[século V]] ata a [[Conquista normanda de Inglaterra|conquista  normanda]] no ano [[1066]]. A era anglosaxoa denota o período da historia inglesa entre aproximadamente o ano [[550]] e a conquista  normanda.<ref>{{Cita libro|autor=Stenton, Frank M. |título='The Oxford history of England: Anglo-saxon England |volume= Volume 2 |páxinas= 550-1087 |edición= (3rd ed. 1971).}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/anglo_saxons/ |editor= BBC |título= History - Anglo-Saxons}}</ref> Ademais, o termo é utilizado para denominar o idioma agora chamado ''[[Inglés antigo|Old English]]'' (en inglés), falado e escrito polos anglosaxóns e os seus descendentes en gran parte do que agora é Inglaterra e a parte sueste de [[Escocia]] entre mediados do século V e mediados do [[século XII]].<ref>{{Cita libro|autor=Hogg, Richard M. (ed.) |título=The Cambridge History of the English Language |volume= 1: the Beginnings to 1066 |ano=1992}}</ref> 

O monxe [[Orde de San Bieito|beneditino]] [[Beda]] escribiu a principios do [[século VIII]] identificando os ingleses como descendentes de tres tribos xermánicas:<ref>{{Cita web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/wales/2076470.stm |título=English and Welsh are races apart |lingua=en |data= 30 de xuño do 2019 |dataacceso=29 de novembro de 2019 |editor= BBC News}}</ref>

* Os [[anglos]], que proviñan de [[Angeln|Anglia]] (na [[Alemaña]] moderna); Beda escribiu que a súa nación chegaria íntegra a Gran Bretaña,<ref>{{Cita libro|título = Bede's Ecclesiastical History of |capítulo=CHAP. XV. How the Angles, being invited into Britain, at first drove off the enemy; but not long after, making a league with them, turned their weapons against their allies. |url=http://www.ccel.org/ccel/bede/history.v.i.xiv.html  |dataacceso=29 de novembro do 2019 |lingua=en}}</ref> deixando as súas anteriores terras baleiras.<ref>{{Cita|O nome ''[[Inglaterra|England]]'' (do anglosaxón ''Engla land'' ou ''Ængla land'') orixínase a partir do nome da tribo dos anglos.|{{Cita libro|url=https://www.amazon.co.uk/Monarchy-England-Vol-Beginnings/dp/0701176784 |título=The Monarchy of England: Volume I – The Beginnings |autor= David Starkey |lingua=en}}}}</ref>
* Os [[saxóns]], que proviñan da [[Baixa Saxonia]] (na actual Alemaña; {{lang-de|Niedersachsen}}) e dos [[Países Baixos]].
* Os [[xutos]], posiblemente de [[Xutlandia]] (na actual [[Dinamarca]]; {{lang-da|Jylland}}).

O seu idioma deriva do dialecto [[linguas xermánicas occidentais|xermánico occidental]]  «[[ingvaeonico]]» e evolucionou a partir do [[século XI]] ao [[inglés medio]]. O anglosaxón divídese en catro dialectos principais: o [[saxón occidental]], o [[dialecto mercio]], o [[dialecto northumbrio]] e o [[kéntico]].
== Etimoloxía ==

O termo «anglosaxón» provén en primeira instancia do inglés ''Anglo- Saxon'' e leste dalgúns escritos do tempo do rei [[Alfredo o Grande]] quen ao parecer frecuentemente utilizaba o título ''Rex Anglorum Saxonum'' ou ''rex Angul-Saxonum'' (Rei dos Saxóns Ingleses).<ref>{{Cita web |url=http://omacl.org/KingAlfred/part1.html |título=The Life of King Alfred |dataacceso=20 de xuño de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101127165344/http://omacl.org/KingAlfred/part1.html |dataarquivo=27 de novembro de 2010 |urlmorta=yes }}</ref> Ademais, o termo posuía tamén un significado político que denotaba aos pobos Saxón e Anglo baixo un mesmo liderado (o de Alfredo).<ref>Lapidge, Michael. [http://books.google.com.ar/books?id=f65VUNvxQjkC&pg=PA170&dq=Angelcynn&hl=es&ei=HKr_Tcj4FofqgQfVlJXeCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CEQQ6AEwBQ#v=onepage&q=Angelcynn&f=false  ''The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England'', p. 38.]</ref>

As palabras do [[Inglés antigo|idioma anglosaxón]] ''ænglisc'' e ''Angelcynn'' (''Angle-kin'', ''gens Anglorum''), cando foron identificadas por primeira vez, perderan xa o seu sentido orixinal de referirse aos anglos, distinguíndoos dos saxóns.

Os nativos británicos, que escribían tanto en latín como en galés, referíanse aos invasores e veciños como '' saxones'' ou ''saeson''.<ref>{{Cita libro|url=http://books.google.com.ar/books?id=f65VUNvxQjkC&pg=PA170&dq=Angelcynn&hl=es&ei=HKr_Tcj4FofqgQfVlJXeCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CEQQ6AEwBQ#v=onepage&q=Angelcynn&f=false |autor=Lapidge, Michael |título= The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England |páxina=. 170.}}</ref> A última denominación (''saeson'') é aínda hoxe en día utilizada na palabra [[Lingua galesa|galesa]] que denota ao [[pobo inglés]];<ref> {{Cita libro|autor=Davies, John |título=The History of Wales |url=https://archive.org/details/wales0000davi_o3v3 |editorial= Penguin Books |ano= 1990. |id=ISBN01.2570 1}}</ref> na palabra [[Lingua escocesa|gaélica]] de Escocia ''saesonach'' e na palabra irlandesa ''Sasanach''.

== Historia ==
{{Artigo principal|Inglaterra anglosaxoa}}
A historia da Inglaterra anglosaxoa abarca a Inglaterra [[Idade Media|medieval]] desde o fin do [[Britania|dominio romano]] e o establecemento dos reinos anglosaxóns no século V ata a [[conquista  normanda de Inglaterra]] no ano [[1066]].
=== Orixes (400-600  d.C.) ===

{{AP| Ingaevones|Invasión anglosaxoa de Gran Bretaña}}

A migración dos pobos xermanos cara á [[ Britania]] desde o norte de [[Alemaña]], [[Holanda (rexión)|Holanda]] e o sur de [[ Escandinavia]] é rexistrada desde o século V. En base ao ''Historia  ecclesiastica  gentis  Anglorum'' de  Beda, a poboación invasora era composta por [[anglos]],  [[saxóns]] e  [[xutos]]. Con todo, evidencias posteriores indican a presenza de [[Pobo frisón|frisóns]] e [[francos]]. Ademais, outros dos primeiros rexistros de tales migracións pódese ver na ''[[Crónica anglosaxoa]]''.

A partir do [[430]], chegaron a [[Britania]] os xermanos, en número considerábel. Falaban dialectos do [[linguas xermánicas|xermánico]] occidental que deron orixe ao [[lingua inglesa|inglés]] antigo, eran [[politeísmo|politeístas]] e non coñecían a escritura:
[[Ficheiro:Britain peoples circa 600.png|miniatura|Os principais reinos anglosaxóns sobre o ano 600]]
* Os '''saxóns''' procedían da rexión entre o [[río Elba]] e o [[río Rin|Rin]]. Establecéronse na parte meridional do [[río Támese]] e deron orixe aos reinos de [[Wessex]] (oeste), [[Essex]] (leste) e [[reino de Sussex|Sussex]] (sur).
* Os '''anglos''' viñan da rexión entre o [[Río Elba|Elba]] e [[Xutlandia]]. Establecéronse ao norte de Essex ([[reino de Anglia Oriental]]), entre o río [[Humber]] e o [[Estuario de Forth]] (reinos de [[Bernicia]] e [[Deira (reino)|Deira]] que, ao unírense, formarían máis tarde o [[reino de Northumbria]]) e na zona central ao leste de [[Gales]] (reino de [[Mercia]]).
* Os '''xutos''' procedían de Xutlandia. Establecéronse en [[Reino de Kent|Kent]] e na [[illa de Wight]] (reino de Kent).
* Os [[francos]] e os [[Pobo frisón|frisios]] procedían do Rin.

A loita foi constante cos nativos [[britanos]] [[celtas]] e entre os invasores. Non quedou en pé ningunha vila romana e só [[Londres]] conservou vida urbana. Os nativos opuxeron gran resistencia. Desta época procede a lenda do [[rei Artur]], que narra as súas xestas e as dos seus cabaleiros contra a invasión.

Algúns dos [[britanos]] celtas refuxiáronse nos outeiros do oeste, Gales, o noroeste e o suroeste, e na [[Bretaña|Bretaña francesa]], que tomou o seu nome deles. Tamén un grupo destes refuxiados chegou a Galicia, onde fundaron a [[diocese de Britonia]] (hoxe [[Bretoña, A Pastoriza|Bretoña]]) guiados por bispos como [[Maeloc]]. Xunto con [[Pobo escocés|escoceses]] e [[Pobo irlandés|irlandeses]], conservaron o [[cristianismo]]. O principal impulso ao cristianismo proveu da igrexa celta irlandesa encabezada por [[Patricio de Irlanda|San Patricio]]. Enviou a Columba a [[Escocia]], quen converteu aos [[pictos]] en [[563]] e fundou un mosteiro na illa de [[Iona]].

=== A cristianización de Gran Bretaña ===
En [[597]], o papa [[Gregorio I, papa|Gregorio I]] o Grande enviou a [[Agostiño de Canterbury|Santo Agostiño]] a [[Reino de Kent|Kent]], con corenta monxes beneditinos romanos, para converter ao rei [[Santo Adalberto]] ou Ethelberto ([[560]]-[[616]]), casado cunha raíña franca cristiá. Santo Agostiño fundou un mosteiro en [[Canterbury]], onde foi coroado [[bispo]] en [[601]]. Recibiu poderes para nomear bispos. Canterbury é desde entón sé oficial da [[Igrexa católica|Igrexa católica romana]] en Gran Bretaña. Pouco máis tarde construíronse as catedrais de [[Rochester]] e de [[Londres]] (San Paulo).

En [[633]] o rei cristián [[Oswald de Bernicia|santo Oswoldo]] unificou Northumbria e chamou a [[Aidan de Lindisfarne|Santo Aidan]] e aos monxes de [[Dowe]] para converter aos seus habitantes. Santo Aidan fundou un mosteiro na illa de [[Lindisfarne]]. O rei de Northumbria [[Oswy]] reinou de [[641]] a [[670]]. Derrotou aos [[mercios]] en [[655]] e impúxolles o cristianismo. Os britanos celtas romperan a súa relación con Roma e evanxelizaban ás clases baixas. Oswy convocou o [[Sínodo de Whitby]], que unificou a Igrexa baixo o primado do grecofalante [[Teodoro de Tarso]], [[arcebispo]] de Canterbury. Teodoro fundou [[mosteiro]]s e creou unha estrutura diocesana que permaneceu ata a [[Idade Media]]. A unidade eclesiástica aproximou aos distintos pobos ingleses, introduciu a cultura escrita e unha lingua común. En torno ás principais igrexas, comezou a rexurdir a vida urbana.

[[Offa de Mercia|Offa]] reinou en Mercia ([[757]]-[[796]]), e chegou a dominar todos os reinos, salvo Northumbria, Wessex e as terras ao norte do [[Humber]]. Foi o primeiro que utilizou o nome de rei dos ingleses. Mercia prosperou grazas ao comercio. [[Cuñaxe|Acuñou]] a súa propia [[moeda]], e cercou aos celtas de Gales e [[Cornualla]] coa [[muralla de Offa]], barreira defensiva de 240&nbsp;km de lonxitude.

En [[789]] chegaron os primeiros barcos [[viquingo]]s daneses. As primeiras incursións tiveron como finalidade a pillaxe.

[[Ecgberht de Wessex|Ecgberht]] reinou en Wessex ([[802]]-[[839]]), venceu aos mercios, invadiu Kent e dominou Inglaterra, cuxo corpo político formalizou por primeira vez como Reino (827).

Entre [[830]]-[[860]], os viquingos realizaron moitas incursións polo esteiro do Támese, con frotas de centos de barcos. En 865 desembarcou en Anglia Oriental unha grande armada viquinga danesa, que tomou [[York]] en [[867]]. En [[869]] eran donos de Northumbria e Anglia Oriental. En [[870]] deciden invadir Wessex, pero atopan unha organizada oposición no seu rei [[Etelredo I]] e o seu irmán [[Alfredo o Grande]]. En [[871]] Alfredo accede ao trono, que ocuparía ata [[899]]. Negocia cos viquingos, que respectan o seu reino e conquistan Mercia. Pero en [[878]], atacan Wessex de novo. Alfredo refuxiouse nas marismas de [[Somerset]], onde formou un exército, que venceu en [[Edington]]. Polo [[Tratado de Wedmore]] de [[878]], Alfredo aceptou que os viquingos daneses ocupasen gran parte de Inglaterra onde o seu rei [[Guthrum I de Anglia Oriental|Guthrum]] recibiu o bautismo e foi coroado monarca de [[Danelaw]]. Alfredo gañou así tempo para asentar as bases dunha nación unificada e formar un exército e unha armada organizados. Este modo de organización daría orixe ao feudalismo inglés. En [[886]], Alfredo tomou Londres. Construíu trinta cidades fortificadas con fins defensivos e comerciais. Grazas a estas disposicións, a partir de [[890]] os daneses apenas acosan o seu reino. Conquistou Mercia parcialmente. Nos últimos dez anos da súa vida fundou escolas, atraeu a monxes eruditos á Corte e el mesmo traduciu algunhas obras latinas ao inglés.

No Danelaw, a cultura anglosaxoa desapareceu. A lingua dos viquingos foi transformando ao [[antigo inglés]] en [[inglés medieval]]. O Danelaw constituía a zona máis próspera e poboada, grazas á actividade comercial. York converteuse nun centro de comercio internacional e [[Lincoln, Inglaterra|Lincoln]], [[Norwich]] e Londres eran tamén prósperos centros comerciais.

Un fillo de Alfredo, [[Eduardo o Vello]], reinou en Wessex entre [[899]]-[[924]]. Conquistou todo o Danelaw ao sur do Humber. Un neto de Alfredo, [[Aethelstan de Inglaterra|Aethelstan]] reinou en [[924]]-[[939]]. En [[926]] capturou York e comezou a reconquista de Northumbria. En [[927]] venceu en [[Brunnanburh]] á alianza dos [[Escandinavia|escandinavos]] de [[Dublín]], e os reis de [[Strathclyde]] e Escocia. Logo, absorbeu os reinos de Mercia, East Anglia, Essex, Sussex e Kent.

[[Edred]] foi o primeiro rei dunha Inglaterra unificada en [[946]]-[[955]]. Edgar reinou en [[959]]-[[975]]. Fundou novos mosteiros onde se seguía estritamente a [[regra de San Bieito]], reorganizando a cultura monástica, desmantelada polos daneses. A xerarquía eclesiástica fíxose máis culta e influente.

En [[991]] produciuse unha nova invasión danesa, que venceu en [[Maldon]]. O rei [[Ethelred]] ([[978]]-[[1016]]) casou coa filla do duque de Normandía en 1001 para asegurar o seu apoio. Os ataques continuaron e en 1013 o rei danés [[Sveyn Forkbeard]] invadiu Inglaterra con ánimo de permanencia. Capturou [[Oxford]] e Londres e Ethelred fuxiu a Normandía. En 1014 morreu Sveyn e os daneses de Inglaterra aceptaron como rei a Knut ou [[Canuto o Grande]], fillo de Sveyn e irmán de [[Harold]], o novo rei de Dinamarca. En 1016 Canuto venceu a [[Edmund Ironside]], fillo de Ethelred, casou coa viúva deste, converteuse ao cristianismo e coroouse rei de Inglaterra ([[1016]]-[[1035]]). En [[1018]] Canuto convocou unha grande asemblea na que conciliou a ingleses e daneses, xurando respectar as leis e tradicións anglosaxoas. Á morte do seu irmán Harold, Canuto asumiu a coroa danesa e foi desentendéndose de Inglaterra. Conquistou [[Noruega]] e chegou a recibir homenaxe do rei de Escocia.

Trala extinción da liña de sucesión danesa en [[1042]], restaurouse a dinastía de Wessex na persoa de [[Eduardo o Confesor]] ([[1042]]-[[1066]]), fillo de Ethelred. Estaba xa enraizado o feudalismo. O [[Witan]] estaba formado por nobres, bispos e homes influentes, elixían ao rei e aconsellábano. Os [[condado]]s eran as unidades administrativas. Cada condado dispoñía de [[tribunal]] e [[sheriff]] ou representante do rei. Existía un eficaz sistema de [[recadación]] baseado no [[catastro]]. Malia o seu [[voto de castidade]], Eduardo contraeu matrimonio, coa filla de [[Godwin]], conde de Wessex e Kent. Eduardo educouse en [[Normandía]] e rodeouse de conselleiros normandos. Entre eles, elixiu a [[Roberto de Jumieges]] como [[Arcebispo de Canterbury]]. Foi dispensado polo Papa do seu voto de peregrinar a Roma a cambio da construción da [[Abadía de Westminster]]; construíu nas proximidades o seu palacio e trasladou a corte desde Londres. Eduardo alcanzou, durante o seu reinado, unha gran popularidade entre o pobo que converteu a súa memoria no símbolo da Inglaterra independente.

A partir de [[1050]], sen descendencia de Eduardo, loitaron polo poder Godwin e os seus fillos [[Sveyn]], [[Harold]] e [[Tostig]], o rei [[Magnus]] de Noruega e o seu fillo [[Harold Hardrada]] e [[Guillerme I de Inglaterra|Guillerme]], fillo bastardo do duque [[Roberto II de Normandía]]. Guillerme venceu na [[batalla de Hastings]] ([[14 de outubro]] de [[1066]]) e foi coroado na abadía de Westminster o día de Nadal do mesmo ano.

== Notas ==
{{Listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
* [[Heptarquía anglosaxoa]]
* [[Inglés antigo]]
* [[Inglaterra anglosaxoa]]
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Historia de Inglaterra]]
[[Categoría:Pobos xermánicos]]