Chandrexa de Queixa

Chandrexa de Queixa
Localización
	42°14′25″N 7°25′34″O / 42.240277777778, -7.4261111111111Coordenadas: 42°14′25″N 7°25′34″O / 42.240277777778, -7.4261111111111
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia de Ourense
Capital	Rabal
Contén a división administrativa	Cadeliña ; Casteligo ; Casteloais ; Celeiros ; Chandrexa ; Chaveán ; Drados ; Fitoiro ; Fonteita ; Forcadas ; O Candedo ; Parada Seca ; Parafita ; Queixa ; Rabal ; Requeixo ; San Cristovo ; Vilar
Poboación
Poboación	493 (2023) (2,85 hab./km²)
Xeografía
Superficie	172,75 km²
Altitude	993 m
Comparte fronteira con	Castro Caldelas ; Vilariño de Conso ; Laza ; Manzaneda ; San Xoán de Río ; A Pobra de Trives ; Montederramo
Organización política
• Alcalde	Francisco Rodríguez Rodríguez (2019–)
	Eleccións municipais en Chandrexa de Queixa
Identificador descritivo
Código postal	32786
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	32029

Chandrexa de Queixa é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca da Terra de Trives e que forma parte do Macizo Central. Segundo o padrón municipal, en 2022 tiña 495 habitantes (854 en 2003).

Concello eminentemente gandeiro e agrícola, a día de hoxe está moi despoboado e en franco retroceso demográfico.

Un acontecemento que veu a marcar drasticamente a vida e o porvir diste concello foi a construción do encoro de Chandrexa de Queixa ao final da década do 1940 e principios do 1950.

Demografía[editar | editar a fonte]

Evolución da poboación de Chandrexa de Queixa Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
2.949	2.935	2.578	1.226	830	639	619	586	560	545	528	506	494	466	456	472
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Censo total	472⁽²⁰²⁰⁾
Menores de 15 anos	12 (2.54 %)
Entre 15 e 64 anos	243 (51.48 %)
Maiores de 65 anos	217 (46 %)
Estranxeiros	8 (1.7 %)

Xeografía[editar | editar a fonte]

O concello ten unha extensión de 172,75 km². Limita ao norte cos concellos de Castro Caldelas e San Xoán de Río (mediante a serra do Burgo), ao sur con Laza e Vilariño de Conso (serra de Queixa), ao leste coa Pobra de Trives e Manzaneda, e ao oeste con Montederramo (serra de San Mamede).

Sitúase no Macizo Central Ourensán, e está atravesado polos ríos Requeixo, Dorelle, e Queixa, afluentes do río Navea. Os 35 núcleos de poboación están situados entre os 1000 e os 1200 metros de altitude. O concello está a 6 km da estación de esquí de Cabeza de Manzaneda.

Ten un clima de media montaña, con invernos moi fríos e veráns calorosos. As precipitacións non pasan de 1100 mm por ano, cunha moderada seca durante o verán. O chan é granítico cara ao leste e de lousa cara ao oeste. Sobre o subsolo hai unha capa de terra fértil, na que se asenta unha densa vexetación.

Historia[editar | editar a fonte]

As primeiras pegadas humanas atopadas no concello son agras de mámoas e da romanización, dado que a vía Nova do itinerario de Antonino bordeaba os terreos do concello.

O priorado de Vilar aparece mencionado nunha bula do papa Alexandre III de 1163 como parte dos territorios do mosteiro de Montederramo. Na biblioteca do mosteiro consérvase documentación sobre cesións e doazóns do mosteiro e dos señores nobres, estando esta zona baixo o influxo do condado de Lemos e o condado de Ribadavia. En 1580 Filipe II retirou o priorado ao mosteiro, pero impuxo aos veciños un imposto de 393 fanegas de pan a entregar ao mosteiro.

O concello de Chandrexa de Queixa foi creado mediante o Real Decreto do 23 de xullo de 1835, sendo variable a capital en función da residencia do alcalde, pero a vila máis importante era Chandrexa.

En 1945 comezou a construción do encoro de Chandrexa de Queixa no río Navea, o que propiciou o crecemento da vila de Celeiros. En 1960 acordouse mediante referendo establecer neste lugar a capitalidade do municipio.

No lugar de Requeixo estivo represaliado e confinado o intelectual galego Valentín Paz Andrade.

Toponimia[editar | editar a fonte]

O topónimo composto débese na súa primeira parte a "chan da igrexa", e na segunda a "Queixada, depresión en forma de caixa", que dá nome á parroquia chá de Queixa^[1].