Xardín botánico de Padua

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Xardín botánico (Orto Botanico), Padua
O xardín botánico de Padova hoxe; no fondo, a Basílica de Sant'Antonio
Padua en Italia
Padua
Padua
Patrimonio da Humanidade - UNESCO
PaísItalia Italia
LocalizaciónPadua
TipoCultural
CriteriosII, III
Inscrición1997 (21ª sesión)
Rexión da UNESCOEuropa e América do Norte
Identificador824
O Xardín Botánico de Padua (ou Xardín dos Simples) nunha estampa do século XVI; ao fondo, a Basílica de Sant'Antonio.

O Orto Botanico di Padova é un xardín botánico localizado en Padua, na parte nordeste de Italia.[1] Fundado en 1545 pola República de Venecia,[2] é o xardín botánico académico máis antigo do mundo que aínda está na súa localización orixinal.[3] O xardín, afiliado á Universidade de Padua, ocupa actualmente uns 22.000 metros cadrados e é coñecido polas súas coleccións especiais e deseño histórico.

Historia[editar | editar a fonte]

O xardín de Padua fundouse por deliberación do Senado da República de Venecia. Dedicábase ao cultivo de plantas medicinais, as chamadas "plantas simples" (Orto dei semplici - as simples eran herbas que se usaban tal cal e non en mesturas) que producían remedios naturais, e tamén para axudar aos estudantes a distinguir as plantas medicinais xenuínas das falsas.

Construíuse un recinto mural circular para protexer o xardín dos frecuentes roubos nocturnos que se producían a pesar das severas sancións (multas, prisión, exilio). O Xardín Botánico foise enriquecendo constantemente con plantas de todo o mundo, especialmente dos países que participaban no comercio con Venecia. En consecuencia, Padua tivo un papel principal na introdución e estudo de moitas plantas exóticas, e un herbario, unha biblioteca e moitos laboratorios foron engadíndose gradualmente ao seu Xardín Botánico.

Na actualidade, o Xardín Botánico permite realizar unha intensa actividade didáctica así como importantes investigacións sobre o seu terreo. Tamén se preocupa pola conservación de moitas especies raras. En 1997, foi catalogado pola UNESCO como Patrimonio da Humanidade polos seguintes motivos:

O Xardín Botánico de Padua é o orixinal de todos os xardíns botánicos do mundo, e representa o nacemento da ciencia, dos intercambios científicos e da comprensión da relación entre natureza e cultura. Fixo unha profunda contribución ao desenvolvemento de moitas disciplinas científicas modernas, en particular a botánica, a medicina, a química, a ecoloxía e a farmacia.

Arquitectura[editar | editar a fonte]

A entrada

O deseño do Xardín Botánico atribúese habitualmente a Andrea Moroni, quen creou algúns dos monumentos públicos máis importantes de Padua, como a Basílica di Santa Giustina en Prato della Valle, o concello e a universidade na primeira metade do século XVI. Non obstante, o verdadeiro arquitecto foi Daniele Barbaro, un nobre veneciano que foi un home de gran coñecemento e tradutor de Vitruvio De Architectura.[4] Seguiu o exemplo dos Horti Conclusi medievais, (xardíns pechados), marcando a arquitectura mediante un patrón perfecto dun cadrado dentro dun círculo, dividido en catro partes por dous camiños orientados segundo os puntos cardinais. O Xardín Botánico inaugurouse en 1545, e utilizouse como instalación docente pola Universidade de Padua no ano seguinte.

O aspecto actual do pazo principal remóntase aos séculos XVII e XVIII. A finais do século XVI, o xardín enriqueceuse con moitas fontes alimentadas por unha xigantesca roda hidróforo, para garantir un rego adecuado. En 1704, construíronse catro portas e portais con enormes acroterions (adornos) en pedra vermella, decorados con plantas de ferro forxado. Durante a primeira metade do século XVIII, o muro refinouse ao longo do perímetro externo por unha balustrada feita de Pedra de Istria na que se colocaron vasos e retratos a medio corpo de personaxes importantes. Ao lado da porta sur construíuse unha estatua de Teofrasto, así como unha estatua de Salomón, (asinada por Antonio Bonazza), punto local para a porta leste e a fonte das catro estacións, que se enriqueceu con retratos do século XVIII feitos en mármore de Carrara. Na primeira metade do século XIX construíronse invernadoiros e un teatro botánico e colocáronse retratos a medio corpo de eminentes botánicos como Carl von Linné na cornixa. Un dos invernadoiros aínda conserva estes arcos históricos e pequenas columnas de ferro fundido.

No xardín tamén hai tres reloxos de sol: un cúbico, un circular e un cilíndrico. No interior, catro glacis están divididos en coleccións de canteiros. No centro, unha poza de auga para as plantas acuáticas é alimentada por un chorro continuo de auga quente que procede dun estrato de terra acuífero situado a 300 metros por debaixo do nivel do xardín.

Árbores[editar | editar a fonte]

Ata 1984, o Xardín Botánico presumía dunha Vitex agnus-castus (árbore casta) que databa de polo menos 1550. Na actualidade, a planta máis antiga é unha palmeira plantada en 1585 chamada "palma de Goethe". porque o poeta referiuse a ela no seu ensaio "Geschichte meines botanisches Studiums"; esta árbore está situada nun invernadoiro dentro do Ortus Sphearicus. Outras árbores vellas son un ginkgo e unha magnolia que datan de mediados do século XVIII, que se consideran os exemplares máis antigos de Europa. Un plátano xigantesco no exterior do Arboretum data de 1680; ten o tronco oco, por mor dun raio. No Arboreto tamén hai un tronco seccionado dun olmo, falecido en 1991, con marcados aneis anuais.

Coleccións[editar | editar a fonte]

Tanques de plantas acuáticas e invernadoiro da "palmeira de Goethe".

Debido á escaseza de invernadoiros, as plantas sitúanse principalmente ao aire libre. Actualmente están a ser cultivadas e ordenadas seis mil tipos de plantas segundo estándares taxonómicos, utilitarios, ecolóxico-ambientais e históricos. A recollida sistemática concéntrase nos catro canteiros centrais máis grandes. Entre as coleccións utilitarias, as plantas medicinais son as máis importantes. Estes clasifícanse segundo o sistema de Engler, baseado nas relacións evolutivas entre as familias. Cada planta está etiquetada co seu nome científico e as súas principais propiedades terapéuticas. Recentemente púxose en marcha unha colección de plantas velenosas con fins didácticos: moitas destas plantas velenosas atópanse tamén no sector das plantas medicinais porque en cantidades adecuadas poden ser utilizadas para tratar enfermidades e doencias.

As coleccións do xardín inclúen:

  • Plantas insectívoras: atopadas en solos pobres en nitróxeno, estas plantas deben utilizar as proteínas dalgúns pequenos insectos capturados coas súas follas para evitar carencias.
  • Plantas medicinais e velenosas: plantas que representan a finalidade orixinal do Xardín Botánico.
  • Plantas da Comarca Montes Euganeos e Triveneto: colección de plantas representativas dos Outeiros Euganeos e da contorna do Xardín Botánico.
  • Unha sección dedicada á recollida, conservación e estudo das plantas en perigo de extinción.
  • Orquídeas
  • Plantas acuáticas
  • Plantas alpinas
  • Plantas mediterráneas

Hábitats[editar | editar a fonte]

  • Maquis mediterráneo: contén vexetación costeira típica da conca mediterránea, un clima caracterizado por veráns calorosos e invernos suaves. Un matogueira impenetrable está composto por un espeso sotobosque de folla perenne e árbores, así como por moitas plantas trepadoras, moitas veces espiñadas.
  • Xardín alpino: un clima típico alpino, situado sobre o bosque da montaña. Caracterízase por extensións de detritos rochosos unidos por raíces das plantas, arbustos e pequenas árbores retorcidas como o piñeiro mugho e o enebro anano.
  • Hábitat de auga doce: aquí crecen plantas acuáticas en moitos tanques, e sofren adaptacións similares provocadas polos hábitats a pesar das súas especies orixinais.
  • Plantas suculentas: hábitat desértico reconstruído (na primavera e verán).
  • Invernadoiros de orquídeas: microhábitat quente húmido que permite o cultivo de plantas de bosque tropicais.

Notas[editar | editar a fonte]

Referencias
  1. Centre, UNESCO World Heritage. "Botanical Garden (Orto Botanico), Padua". UNESCO World Heritage Centre (en inglés). Consultado o 2021-05-02. 
  2. "Botanical Garden | OrtoBotanico di Padova". www.ortobotanicopd.it. Consultado o 2021-05-02. 
  3. Oficialmente, o xardín botánico universitario máis antigo é o Orto botanico di Pisa, que fundouse en 1544; con todo, ese xardín trasladouse dúas veces e só ocupa a súa localización actual, e agora permanente, desde 1591.
  4. “Encyclopedia of Italian Renaissance & Mannerist art, Volume 1”, Jane Turner, New York, 2000, pg. 113 ISBN 0-333-76094-8 [1]

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • Minelli, A. The botanical garden of Padova (1545-1995), Marsilio, 1988. ISBN 88-317-6977-4
  • G. Buffa, F. Bracco, N. Tornadore, Guida all’Orto Botanico di Padova. Quattro percorsi per conoscerne la storia e le piante. Centrooffset, Padova, 1999. ISBN 88-900229-1-4

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]