Wikipedia:Efemérides destacadas/Xaneiro

Xaneiro - Febreiro - Marzo - Abril - Maio - Xuño - Xullo - Agosto - Setembro - Outubro - Novembro - Decembro

Hoxe é xoves, 30 de marzo de 2023

1 de xaneiro (ver • editar)

1788, publícase en Londres o primeiro número do xornal The Times (na imaxe).
1820, Rafael del Riego reponse contra o absolutismo en Las Cabezas de San Juan, e proclama a Constitución de 1812.
1959, en Cuba triunfa a revolución socialista. O ditador Fulgencio Batista refúxiase nos Estados Unidos.
1986, España e Portugal ingresan na CEE.
2002, entra en vigor o Euro como moeda única para 12 estados da Unión Europea.
2005, morre Shirley Chisholm, primeira muller afroamericana no Congreso estadounidense.

Hoxe é Aninovo.

2 de xaneiro (ver • editar)

1492, os Reis Católicos entran en Granada (na imaxe).
1762, Inglaterra declara a guerra a España, temerosa do Pacto de Familia entre os Borbóns franceses e españois.
1819, morre María Luísa de Parma, raíña consorte de España.
1949, Luis Muñoz Marín convértese no primeiro presidente democrático de Porto Rico.
1959, a Unión Soviética lanza a sonda Luna 1, o primeiro artefacto enviado á Lúa.
1997, Miguel Indurain anuncia a súa retirada do ciclismo profesional.

3 de xaneiro (ver • editar)

1496, Leonardo da Vinci proba unha máquina voadora.
1521, o papa León X excomunga a Martiño Lutero (na imaxe).
1793, nace Lucretia Mott, abolicionista e defensora dos dereitos das mulleres.
1874, o xeneral Pavía entra nas Cortes e pon remate á I República Española.
1885, nace Anna Pavlova, bailarina rusa.
1892, nace J. R. R. Tolkien, escritor e filólogo británico-surafricano.
1925, Benito Mussolini proclama que toma poderes ditatoriais sobre Italia.
1951, nace Rosa Montero, xornalista española.
2004, a Sonda Spirit da NASA aterra satisfactoriamente na superficie de Marte.

4 de xaneiro (ver • editar)

41, Calígula (na imaxe) é asasinado pola súa garda persoal.
1642, durante a Guerra Civil Inglesa, o Rei Carlos I de Inglaterra ataca o Parlamento.
1717, As Provincias Unidas, Inglaterra e Francia forman a Tripla Alianza.
1847, Samuel Colt vende o seu primeiro revólver ao goberno dos Estados Unidos.
1914, nace Jane Wyman, actriz estadounidense.
1918, Rusia recoñece a independencia de Finlandia.
1932, Gandhi é detido na India.
1963, nace May-Britt Moser neuróloga e psicóloga norueguesa, premio nobel de medicina de 2014.

5 de xaneiro (ver • editar)

1589, nace Catarina de Medici, raíña de Francia.
1723, nace Nicole-Reine Lepaute, astrónoma francesa.
1813, o Tribunal da Inquisición é suprimido polas Cortes de Cádiz.
1902, nace en Viveiro Maruxa Mallo, pintora surrealismo galega.
1919, fúndase o Partido Nacional Socialista Alemán (NSDAP), ó que pertenceu Adolf Hitler.
1932, nace Umberto Eco, escritor italiano.
1936, morre en Santiago Ramón María del Valle-Inclán (na imaxe), escritor arousán.
1938, nace Xoán Carlos I, rei de España.

Hoxe é a Noite de Reis.

6 de xaneiro (ver • editar)

1412, nace Xoana de Arco (na imaxe), heroína francesa e santa católica.
1854 segundo Arthur Conan Doyle é o nacemento de Sherlock Holmes.
1912, nace en Celanova Celso Emilio Ferreiro Míguez, poeta galego.
1945, tropas soviéticas ocupan o campo de concentración de Auschwitz e liberan máis de 5.000 prisioneiros.
1993, morre Dizzy Gillespie, músico de jazz (trompetista) estadounidense.

Hoxe é o Día de Epifanía para católicos, protestantes e anglicanos e concédese o Premio Nadal.

7 de xaneiro (ver • editar)

891, nace Abderramán III, califa cordobés.
1325, morre o Rei Dinis de Portugal.
1610, Galileo descobre as lúas maiores de Xúpiter: Io, Europa e Calisto (na imaxe).
1813, nace Xacoba de Cisneros de Castro e de Puga, aristócrata galega coñecida por apoiar fervorosamente a causa carlista.
1950, morre Alfonso Daniel Rodríguez Castelao en Buenos Aires, no exilio.
1965, aparece en Colombia a guerrilla procastrista Ejército de Liberación Nacional (ELN).
2015, prodúcese un ataque terrorista contra a sede de Charlie Hebdo.

Hoxe é o Día de Nadal para os cristiáns ortodoxos.

8 de xaneiro (ver • editar)

1642, morre Galileo Galilei, matemático, físico, astrónomo e inventor italiano.
1870, nace Miguel Primo de Rivera, militar, presidente do Goberno español (1923-1930).
1879, morre Baldomero Espartero, militar e político liberal español.
1918, publícanse Os 14 puntos de Wilson, xermolo da Sociedade de Nacións.
1935, nace Elvis Presley, cantante estadounidense de música rock.
1959, Fidel Castro (na imaxe), á fronte das súas tropas revolucionarias, entra vitorioso na Habana.

9 de xaneiro (ver • editar)

1324, morre Marco Polo, explorador italiano.
1693, un terremoto destrúe en Sicilia 60 vilas e aldeas, causando a morte a máis de 50.000 persoas.
1863, inaugúrase o Metro de Londres (na imaxe), o primeiro ferrocarril subterráneo do mundo.
1925, Concepción Pérez Iglesias é nomeada alcaldesa de Portas, converténdose na primeira muller alcaldesa de España elixida nunhas eleccións.
1928, Sandino proclama en Nicaragua a república de Nueva Segovia, cunha capital chamada Ciudad Sandino.
1944, nace Jimmy Page, guitarrista británico.

10 de xaneiro (ver • editar)

1778, morre Carl von Linné científico, médico, botánico e zoólogo sueco que estableceu os fundamentos para o esquema moderno da nomenclatura binomial.
1869, nace Grigori Rasputin, místico e cortesano ruso.
1880, nace Manuel Azaña, político, escritor e presidente da Segunda República Española.
1924, nace Eduardo Chillida, escultor español
1946, celébrase en Londres a primeira Asemblea Xeral das Nacións Unidas (ONU, na imaxe).
1957, morre Gabriela Mistral, poetisa chilena Premio Nobel de Literatura en 1945

11 de xaneiro (ver • editar)

1610, Galileo Galilei descobre Ganímedes, satélite de Xúpiter.
1859, nace Alfredo Brañas, pai do rexionalismo galego.
1913, o Tíbet proclama a súa independencia.
1966, morre Alberto Giacometti, escultor e pintor suízo.
1993, a UNESCO declara a Ruta Xacobea (na imaxe) Patrimonio da Humanidade.

12 de xaneiro (ver • editar)

1628, nace Charles Perrault (na imaxe), escritor francés de contos infantís.
1876, nace Jack London, escritor estadounidense.
1908, unha mensaxe de radio é emitida pola primeira vez desde o alto da Torre Eiffel.
1951, nace o historiador galego Ramón Villares, ex rector da Universidade de Santiago de Compostela.
1988, queda instalada a primeira base española na Antártida.
1993, 120 países asinan en París un acordo para prohibir as armas químicas.

13 de xaneiro (ver • editar)

1898, Émile Zola publica o seu famoso Eu acuso en L'Aurore (na imaxe).
1906, un incendio destrúe case toda a cidade de Panamá.
1933, o goberno republicano español sufoca violentamente os Sucesos de Casas Viejas, unha rebelión obreira e libertaria iniciada tres días antes en Casas Viejas (Cádiz).
1941, morre James Joyce, escritor irlandés.
1950, restablécese a pena de morte na Unión Soviética.
1998, A Discoverer Enterprise racha as estachas de madrugada e vai bater contra a Ponte das Pías, deixando a Ferrol sen a súa principal vía de comunicación.

14 de xaneiro (ver • editar)

1742, morre Edmond Halley, matemático e astrónomo británico.
1753, morre George Berkeley, filósofo irlandés.
1809, asínase unha alianza entre Inglaterra e España para loitar conxuntamente contra Napoleón.
1876, Alexander Graham Bell patenta o teléfono.
1968, lánzase a Soyuz 4 (na imaxe).
1994, morre o ciclista galego Delio Rodríguez, gañador da Volta Ciclista a España en 1945.

Hoxe é o Festival do Pongal na India.

15 de xaneiro (ver • editar)

1526, parte da Coruña unha expedición marítima ao mando de Diego García de Moguer, á que se lle atribúe a descuberta do río da Prata.
1919, son asasinados Rosa Luxemburg e Karl Liebknecht, revolucionarios alemáns.
1929, nace en Atlanta Martin Luther King, defensor dos dereitos humanos.
2001, a Wikipedia inicia a súa andaina en liña (na imaxe).
2012, morre Manuel Fraga, político galego e presidente da Xunta.

16 de xaneiro (ver • editar)

929, Abderramán III proclamase califa de Córdoba.
1547, Rusia: Iván o Terrible proclámase tsar.
1809, o exército francés de Napoleón I derrota na Coruña ó exército británico na batalla de Elviña (na imaxe).
1958, morre Sofía Casanova, poeta, novelista e xornalista galega.
1991, Iraq: George Bush pai ordena o comezo da Guerra do Golfo coa operación Tormenta do deserto. Inícianse os bombardeos sobre a poboación civil en Bagdad.
2003, accidente do transbordador espacial Transbordador espacial Columbia.

Hoxe é o Día de Martin Luther King nos Estados Unidos.

17 de xaneiro (ver • editar)

1600, nace Pedro Calderón de la Barca, dramaturgo español.
1966, colisionan dous avións estadounidenses e caen catro bombas atómicas, tres nas proximidades de Palomares e outra nas proximidades de Almería.
1986, asínase na Haia o protocolo que establece relacións diplomáticas entre Israel e España.
2002, morre Camilo José Cela (na imaxe), escritor galego en lingua castelá galardoado co Premio Nobel de Literatura en 1989.

18 de xaneiro (ver • editar)

1535, Francisco Pizarro funda Lima, capital do Perú.
1778, James Cook descubre as illas do Hawai
1856, nace en Santiago Xosé Castro "Chané", músico galego, máis coñecido coma Maestro Chané.
1871, xorde o II Reich (na imaxe) da man de Otto von Bismarck.
1915, nace Santiago Carrillo, ex dirixente do PCE.

19 de xaneiro (ver • editar)

1809, nace Edgar Allan Poe (na imaxe), escritor estadounidense.
1809, falece Pierre Joseph Proudhon, filósofo político e revolucionario agrario francés, pai do pensamento anarquista.
1839, nace Paul Cézanne, pintor francés.
1966, Indira Gāndhi é electa primeira ministra da India, primeira muller que ocupa o cargo.
1982, morre Elis Regina, cantante brasileira.
1983, aparece o Apple Lisa, o primeiro ordenador persoal comercial cunha interface gráfica e rato.

20 de xaneiro (ver • editar)

1716, nace Carlos III de España.
1907, morre Dmitri Mendeleiev, químico ruso.
1944, nace José Luis Garci, director de cine español.
1961, John Fitzgerald Kennedy (no vídeo) asume mandato como o 35º presidente dos Estados Unidos.
1990, O exército soviético leva a cabo a acción militar coñecida como Xaneiro Negro.
2009, Barack Obama convértese no primeiro Presidente dos Estados Unidos de raza negra.

21 de xaneiro (ver • editar)

1924, morre Vladimir Ilich Uliánov, coñecido por Lenin (na imaxe), líder da Unión Soviética.
1925, Albania declarase unha república.
1939, o xeneral Rojo, xefe do estado maior do exército republicano, comunica a Negrín que xa non hai fronte.
1986, Estados Unidos celebra por primeira vez o día de Martin Luther King coma festa oficial.
2001, Jutta Kleinschmidt convértese na primeira muller que gaña o rally Dakar.

22 de xaneiro (ver • editar)

1561, nace Francis Bacon, filósofo británico.
1905, comeza a Revolución de 1905 na Rusia, coa ocupación do Palacio de Inverno en San Petersburgo.
1963, Alemaña e Francia reconcílianse trala sinatura por Charles de Gaulle (na imaxe) e Konrad Adenauer do Tratado do Elisio.
1972, tras catro días de secuestro, a banda terrorista ETA pon en liberdade ó industrial Lorenzo Zabala.
1981, morre María Moliner, filóloga española. Autora do prestixioso Diccionario de uso del español.
2006, Evo Morales, líder indíxena, asume a presidencia de Bolivia.

23 de xaneiro (ver • editar)

1810, os franceses avanzan doadamente por Andalucía e neste día apodéranse de Xaén e Córdoba.
1950, Xerusalén é declarada capital do Estado de Israel polo Parlamento Israelí.
1979, a ofensiva da Fronte Polisario (imaxe da bandeira) no Sáhara Occidental causa 800 baixas no Exército marroquí.
1995, Gregorio Ordóñez, candidato polo PP á alcaldía de Donostia, é asasinado pola banda terrorista ETA dun tiro na cabeza.
2003, máis de 5.100 civís e militares traballan nas praias galegas afectadas polo vertido de fuel do Prestige.

24 de xaneiro (ver • editar)

1958, científicos británicos e estadounidenses anuncian que lograron unha fusión nuclear controlada.
1990, publicación do Decreto 3/1990 polo que se segregan as Universidades de Coruña (na imaxe) e Vigo da Universidade de Santiago.
2003, catástrofe ecolóxica do Prestige: o colectivo de mestres Area Negra (integrados en Nunca Máis) desprega unha cadea humana de 50.000 alumnos entre as localidades de Laxe e Muxía.
2005, ponse en marcha oficialmente o Plan Xeral de Normalización Lingüística da Xunta de Galicia, que recolle máis de mil medidas para a extensión e uso do galego na sociedade.

25 de xaneiro (ver • editar)

1554, fúndase a cidade de São Paulo no Brasil.
1627, nace Robert Boyle, físico e químico angloirlandés.
1809, na Guerra da Independencia Española, as tropas francesas entran en Ribadeo esixindo gran cantidade de alimentos ás aldeas dos arredores.
1831, independencia de Polonia.
1882, nace Virginia Woolf (na imaxe), escritora británica (m. 1941).
1936, o Partido Galeguista nunha Asemblea Extraordinaria aproba o ingreso do PG na Fronte Popular para concorrer nas eleccións xerais con cinco candidatos galeguistas, Castelao, Bóveda, Xerardo Álvarez Gallego, Ramón Suárez Picallo e Antón Vilar Ponte.

26 de xaneiro (ver • editar)

1531, un terremoto en Lisboa mata 30.000 persoas.
1908, nace Stéphane Grappelli, violinista francés (d. 1997)
1939, na Guerra civil española o exército franquista entra en Barcelona.
1950, independencia da India (na imaxe Gandhi).
1973, morre Edward G. Robinson, actor (n. 1893).
1986, morre Pucho Boedo, cantante galego (n. 1928).

27 de xaneiro (ver • editar)

1756, nace Wolfgang Amadeus Mozart (na imaxe), compositor austríaco (m. 1791).
1822, créase a Provincia do Vierzo, sendo a súa capital Vilafranca. A provincia durou ata o 30 de novembro de 1833.
1832, nace Lewis Carroll, autor das Aventuras de Alicia no País das Marabillas (m. 1898).
1926, John Logie Baird fai a primeira demostración de transmisión televisiva.
1945, o exército da URSS libera o campo de exterminio de Auschwitz.
1973, asínase en París o cesamento dos combates en Vietnam.

Hoxe é o Día Internacional de Conmemoración en Memoria das Vítimas do Holocausto

28 de xaneiro (ver • editar)

1547, morre Henrique VIII de Inglaterra, rei, creador da Igrexa Anglicana
1853, nace José Martí, revolucionario cubano (m. 1895).
1887, comeza a construción da Torre Eiffel (na imaxe).
1930, morre en Asados, Rianxo Manuel Antonio, poeta galego (n. Rianxo, 12 de xullo de 1900).
1935, Islandia é o primeiro país en legalizar o aborto.

29 de xaneiro (ver • editar)

1595, probable estrea de Romeo e Xulieta (na imaxe) de William Shakespeare.
1899, nace Rafael Dieste, recoñecido escritor natural de Rianxo, autor de Dos arquivos do trasno.
1916, París é bombardeada por dirixibles alemáns proxectados polo conde Ferdinand von Zeppelin.
1933, Adolf Hitler é nomeado chanceler de Alemaña.
1947, nace Linda B. Buck, premio Nobel 1994 de Fisioloxía e Medicina.
2006, morre Nam June Paik, vídeo-artista nado en Seúl (Corea) o 20 de xuño de 1932.

30 de xaneiro (ver • editar)

1886, nace Alfonso Daniel Rodríguez Castelao (na imaxe) en Rianxo, vila situada na ría de Arousa.
1925, nace Dorothy Malone, actriz.
1933, Adolf Hitler nomeado Chanceler alemán.
1937, nace Boris Spassky, campión mundial de xadrez ruso.
1948, Mahatma Gandhi (n. 1869), pacifista e líder da independencia da India é asasinado en Nova Deli por Nathuram Godse, extremista hindú.
Hoxe é o Día da Ilustración, unha iniciativa da Xunta de Galicia en colaboración coa Asociación Galega de Profesionais da Ilustración (AGPI), adicado en 2023 a María Antonia Dans.

31 de xaneiro (ver • editar)

1606, Guy Fawkes é executado por conspirar contra o parlamento e Xacobe I de Inglaterra, no que se coñeceu como O complot da pólvora ("The Gunpowder Plot").
1820, nace Concepción Arenal (na imaxe), escritora e activista polos dereitos da muller en España.
1937, nace Philip Glass, músico e compositor.
1939, nace Volker Schlöndorff, director de cine alemán.
1968, independencia de Nauru.
1995, remata no Xapón a serie Dragon Ball Z.