Vía tolosana

A vía tolosano era o camiño de peregrinación máis meridional de Francia

A vía tolosana é o nome latino dun dos catro camiños franceses da peregrinación a Santiago de Compostela, a situada máis ao sur. Pasa pola cidade de Tolosa, da cal toma o seu nome, mais o punto de xuntanza e de partida estaba en Arles. Atravesa o país de etapa en etapa e franquea os Pireneos polo paso de Somport. Xa do lado español, o camiño continúa co nome de Camiño aragonés até a etapa de Puente la Reina, onde se efectúa a unión co Camiño navarro, que non é senón a prolongación doutros camiños procedentes de Francia. Desde aí, o camiño cara a urbe compostelá prosegue baixo a denominación de Camiño francés.

Historia

Na saída de Arles, a vía tolosana ou vía arletanensis, que Aimery Picaud no Guía do Peregrino, Libro V, nomea vía Aegidia [a ruta de Saint-Gilles do Gard)], eran acollidos os peregrinos vindos de Italia, dos Alpilles e da Provenza, mais tamén servía , en sentido inverso, para axuntárense os romeus que chegados da Península Ibérica ou doutras partes de Francia se dirixían para Roma e tomaban, no lado italiano, a vía francigena.

O seu nome está ligado ao da capital da dinastía condal dos Saint-Gilles, que xogou, no século XII, un papel importante nas terras do Languedoc.

Ricas en historia e unidas por unha mesma lingua, a dos trobadores, estas terras viron expandirse unha das máis brillantes civilizacións da Idade Media, como o testemuñan, amén dos vestixios da antigüidade romana, as cidades, mosteiros e igrexas románicas que enmarcan o trazado desta vía cara ao sur, e que dominan os castelos e os feudos testemuño da traxedia cátara.

Este camiño estaba precedido pola Vía Domitia, que desde o col de Montgenèvre vai até Arles, pasando por Sisteron, Apt, tamén chamada Vía Francigena porque para os italianos atravesa Francia.

Había ademais un camiño paralelo, o camiño do Piedmont ou «el cami deu pé de la coste» (o camiño do pé da costa), que pasa por Saint-Bertrand-de-Comminges, até xuntarse á vía tolosana no paso de Somport.

Todos estes camiños empataban co Camiño aragonés para unirse ao Camiño francés en Puente la Reina.

A Guía do Peregrino

No século XII, na súa Guía do Peregrino ou Codex Calixtinus, Libro V, Aimery Picaud dá as informacións seguintes :

Capítulo primeiro

Os Camiños de Santiago

« Hai catro rutas que, conducindo a Santiago, se reúnen nunha soa en Puente la Reina, unha pasa por Saint-Gilles (do Gard), Montpellier, Tolosa, e Somport, (...) »

Capítulo IV

Corpos santos que repousan na ruta de Santiago e que os peregrinos deben visitar.

Ante todo os que van a Santiago pola ruta de Saint-Gilles, deben render visita en Arles, o corpo do benaventurado Trófimo, confesor, a súa festa se celebra o 29 de decembro, (...), o corpo do benaventurado Cesáreo, bispo e mártir, a súa festa se celebra o 1 de novembro, (...) e no cemiterio da mesma vila as reliquias do bispo santo Honorata, o seu oficio solemne celébrase o 16 de xaneiro, o corpo do santísimo mártir Xinès.

É preciso tamén visitar moi atentas consideracións o corpo venerable de san Xil (Gilles), piadoso confesor e abade, (...) (en Saint-Gilles-du-Gard).

Deben render visita ao corpo do benaventurado confesor Guillerme, santísimo portaestandarte (...) do rei Carlomagno, (...), no val de Gellone (Saint-Guilhem-le-Désert), a súa festa celébrase o 28 de maio.

Na mesma ruta, cómpre render visita aos corpos dos benaventurados mártires Tiberio, Modesto e Florencio, (...) (en Saint-Thybèri) ; teñen a súa festa o 10 de novembro.

Cómpre aínda, na mesma ruta, ir venerar o moi santo corpo do benaventurado Sadurniño (Sernin), bispo e mártir (...) da cidade de Tolosa; (…) ; a súa festa conmemórase o 29 de novembro.

Conclusión

Non existe un «camiño histórico», falando con propiedade. Nada testemuña en certos casos o paso dos peregrinos, salvo a presenza dun corpo santo, con frecuencia ligado a unha romaxe local, como a de Saint Lizier ou a de Saint-Bertrand-de-Comminges. Ambos as dúas sobre «el cami deu pé de la coste».

Hai poucos hospitais de Santiago, ao contrario do que se ve na vía podiensis, e menos aínda confrarías que daten do grande período da peregrinación, entre os séculos XI e XIII. Por contra algúns raros testemuños datan dos séculos XVI – XVII.

O camiño principal

Bouches-du-Rhône

• Arles, igrexa de Saint-Trophime, claustro de Saint-Trophime, igrexa de Notre dame de la Major, convento dos Cordeliers, teatro e anfiteatro romanos, sen esquecer os Alyscamps, caros a Aimery Picaud.

Gard

• Saint-Gilles-du-Gard, igrexa abacial bieita de Saint-Gilles.
• Vauvert

Hérault

Saint-Guilhem-le-Désert

• Lunel
• Castries.
• Montpellier, a catedral de Saint-Pierre, o barrio Écusson
• Aniane, a súa abadía, e a ponte do diabo.
• Saint-Guilhem-le-Désert, a súa abadía.
• Saint-Jean-de-la-Blaquière.
• Usclas-du-Bosc, as 52 estelas funerarias discoidais, do século XII.
• Saint-Privat, o priorado de Grandmont.
• Lodève, a catedral de Saint-Fulcran
• Joncels, e a súa abadía.
• Lunas, o seu castelo.
• Le Bousquet-d'Orb, a igrexa de Saint Martín.
• Saint-Gervais-sur-Mare
• Bédarieux, igrexas de Saint Alexandre e Saint Louis.
• Le Poujol-sur-Orb
• Olargues: outra ponte do diabo.

Tarn

La Salvetat-sur-Agout

• Murat-sur-Vèbre
• Fraisse-sur-Agout (Hérault)
• La Salvetat-sur-Agout (Hérault)
• Anglès
• Brassac
• Burlats, antiga colexiata de Saint-Pierre
• Castres, as súas casas sobre o río Agout.
• Soual
• Dourgne,as súas abadías.
• Sorèze, antigo hospital de Saint-Jacques.

Alta Garona

Tolosa, basílica de Saint Sernin

• Revel, os seus mercados,
• Montmaur (Aude)
• Saint-Félix-Lauragais, igrexa de Saint-Félix
• Cassès, as súas estelas.
• Seuil-de-Naurouze
• Montferrand (Aude)
• Villefranche-de-Lauragais, bastida (cidadela fortificada) do século XII.
• Baziège, igrexa de Saint-Étienne.
• Escalquens
• Labège
• Tolosa, a basílica de Saint-Sernin, a catedral de Saint-Étienne, a igrexa de Notre-Dame du Taur, a basílica da Daurade, a igrexa dos Jacobins e o seu claustro , o Convento dos agostiños, a igrexa de Saint-Pierre-des-Cuisines, a igrexa de Saint-Aubin, a igrexa de Saint-Nicolas, a igrexa de Notre-Dame de la Dalbade, a praza do Capitole, a sala dos Illustres, e máis o Hospital de Saint Jacques.
• Léguevin

Gers

Auch e a súa catedral

• L'Isle-Jourdain, antigo Hospicio de Saint-Jacques.
• Gimont, abadía de Planselve, igrexa de Notre Dame de Gimont.
• Aubiet
• l'Isle-Arné
• Auch, a catedral de Sainte-Marie
• Barran, igrexa de Saint Jean-Baptiste
• L'Isle-de-Noé,
• Montesquiou, Hospital de Saint-Blaise
• Bassoues
• Marciac

Hautes-Pyrénées

• Maubourguet

Pyrénées-Atlantiques

• Anoye
• Morlaàs, a igrexa de Sainte-Foy.
• Lescar
• Lacommande, igrexa de Saint Blaise
• Oloron-Sainte-Marie, a catedral de Sainte-Marie, a igrexa de Sainte-Croix
• Lurbe-Saint-Christau.
• Escot.
• Sarrance, Notre-Dame de Sarrance
• Accous
• Lescun
• O Col du Somport

Variante de Carcasona

Claustro e fonte da abadía de Fontfroide

• Pézenas, Casa do concello, a casa dos cabaleiros de San Xoán de Xerusalén.
• Saint-Thibéry
• Béziers, a catedral de Saint-Nazaire, igrexa de Saint-Jacques, igrexa da Madeleine e o canal du Midi.
• Narbona, a basílica de Saint-Just, o antigo pazo dos arcebispos e a basílica de Saint-Paul-Serge.
• A Abadía de Sainte-Marie de Fontfroide
• Lézignan-Corbières
• Trèbes
• Carcasona, a igrexa de Saint-Nazaire e as fortificacións.
• Pezens, a capela de Sainte-Madeleine.
• Villesèquelande, a casa sacerdotal do séulo XII.
• Sainte-Eulalie
• Bram
• Saint-Papoul, a antiga abadía beneditina.
• Castelnaudary, a colexiata de Saint-Michel.
• Montferrand e o sitio do Elusiodonum.
• Avignonet-Lauragais

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Via Tolosana (en francés)
• Via Tolosana (en francés)