Tocopilla

Tocopilla

Localización
22°05′39″S 70°12′04″O
Estado	Chile
Rexión	Rexión de Antofagasta
Provincia	Provincia de Tocopilla
Comuna	Tocopilla (en)
Capital de	Provincia de Tocopilla Tocopilla (en)
Xeografía
Superficie	7,95 km²
Altitude	0 m
Creación	1843
Sitio web	imtocopilla.cl

Tocopilla é unha cidade e concello do norte de Chile, que se atopa na Rexión de Antofagasta. É a capital da provincia homónima e ocupa unha posición equidistante entre as grandes áreas urbanas do Norte Grande, é dicir, entre Iquique e Antofagasta. A súa área é de 4038,8 km² e en 2002 tiña 23 986 habitantes (INE 2002).

Historia

Época da República de Bolivia

Foi fundada como caleta en 1843 polo enxeñeiro francés Domingo Latrille Loustauneau, cónsul do seu país en Cobija, cando se instalou unha pequena fundición de cobre, a Sociedad Mineralógica de Tocopilla, explotábanse as guaneiras de Punta Paquica, e a súa baía servía como porto de embarque para o guano e o cobre.

En 1870 realizáronse os primeiros embarques de salitre do Cantón Toco e, en 1871, foi denominada "Porto Menor" por Bolivia. En 1877 novamente o enxeñeiro Latrille trazou a vila por encargo das autoridades bolivianas asentadas no porto de Cobija.

Guerra do Pacífico

Artigo principal: Guerra do Pacífico (1879-1883).

Para Bolivia o contrato de 1873 coa Compañía de Salitres y Ferrocarril de Antofagasta aínda non se atopaba vixente, porque de acordo á constitución boliviana, os contratos sobre recursos naturais debían ser aprobados polo congreso. En 1878 a Asemblea Nacional Constituínte boliviana, no medio dunha crise económica, estudou o acordo celebrado polo goberno en 1873. Decidiu ratificar o contrato se se pagaba un imposto de 10 centavos sobre quintal exportado de territorio boliviano. Esta decisión que afectaba os intereses da Compañía de Salitres e Ferrocarrís de Antofagasta, finalmente foi considerada polo goberno chileno como unha violación do artigo IV do tratado de 1874. Devandito imposto de 10 centavos, que afectaba a esta empresa é considerado como o casus belli da Guerra do Pacífico. E así a escuadra chilena ocupou militarmente Antofagasta o 14 de febreiro de 1879.

O 13 de marzo o coronel chileno Cornelio Saavedra solicitoulle ao presidente Pinto poder ocupar máis alá do paralelo 23, e Pinto autorizouno. Así, o coronel Sotomayor partiue cara a Cobija, Tocopilla e Calama. Tanto Cobija como Tocopilla estaban ao norte do paralelo 23 e eran definitivamente territorio boliviano que non estaba en disputa. O 22 de marzo desembarcou en Tocopilla a tripulación do Cochrane ao mando de Enrique Simpson.

O monitor peruano Huáscar, en viaxe ao norte (8 de agosto de 1879), inspecciona os portos de Cobija e Tocopilla, en busca de transportes ou buques mercantes chilenos. En Cobija pasa visita a tres buques mercantes ancorados na baía e requisa catro lanchas. O 30 de outubro de 1879, tanto a canoneira chilena Covadonga, como o transporte Angamos, embarcan en Tocopilla o batallón de artillaría de mariña e tropa de cabalaría chilenos até pola noite, con moita actividade no porto.

Os preparativos bélicos que mobilizaron tropas e pezas de artillaría serviron para enfrontar o Desembarco e combate de Pisagua, o 2 de novembro de 1879. Até ese momento, a localización de Tocopilla xogara un papel moi activo na guerra. Co inicio da campaña de Tarapacá, Tocopilla perde o seu valor estratéxico para o mando chileno que mantivera desde o comezo da loita.

O 4 de abril de 1880, o vixilante chileno do porto anunciaba: Vapor do norte!. Unha nave aproximábase no horizonte sobre as nove da mañá. Unha hora despois, apreciábase claramente que era un barco de guerra peruano. Tratábase do Oroya, un transporte de roda, semellante ás naves Chile e Perú do ano 1840, un sobrevivente da armada peruana.

O Oroya unha vez que capturou o remolcador Duendes, dirixiuse ao centro da baía. En augas de Tocopilla, atopábase o pequeno vapor chileno Taltal, armado na guerra, que antes da entrada do Oroya á baha, acendeu os lumes das súas caldeiras para evadir a súa captura. Nunha ardua batalla o Taltal evade os disparos do Oroya. Os tripulantes do Oroya non abordan o Taltal para evitar encallar como a Independencia, e sae en retirada cara ao sur.

Época da República de Chile

Vista de Tocopilla (Bolivia) ao pé da cordilleira da costa (1876).

O apoxeo do ciclo salitreiro significou un forte impulso para o crecemento urbano. En 1890 construíse un ramal ferrroviario até Toco, de maneira que a exportación de salitre se intensificou. O final do ciclo salitreiro deixou como único porto operativo do mineral a Tocopilla, pois nel se embarcaba o salitre producido nas dúas únicas oficinas aínda activas: Pedro de Valdivia e María Elena. Un ferrocarril enlazaba o porto con estas minas. Tamén o cobre influíu na cidade, pois desde 1915 funciona alí a gran termoeléctrica que abastece de enerxía a Chuquicamata. Esta pasou a ser de propiedade de CODELCO durante a estatización do cobre chileno, e posteriormente fíxose Sociedade Anónima en 1995.

Coa construción da central termoeléctrica, a cidade desenvolveu nesta última década un importante avance no ámbito enerxético da rexión, abastecendo a importantes sectores mineiros, industriais e urbanos do norte de Chile

Tras o Golpe de Estado de 1973, moitos tocopillanos, do mesmo xeito que moitos outros chilenos, tiveron que emigrar ao estranxeiro, radicándose especialmente en Suecia, onde existe unha numerosa colonia chilena residente, que en gran proporción é tocopillana, residindo principalmente na cidade de Norrköping.

A partir da década de 1980 comezaron a pecharse as salitreiras que quedaran logo da caída do salitre nos anos trinta. Tamén unha sobrexplotación dos recursos pesqueiros do lugar provocou que as industrias do ramo tiveran que pechar quedando só unha na actualidade, causande desemprego e pobreza, provocando o éxodo de máis de 10.000 habitantes, que principalmente emigraron cara á capital rexional Antofagasta.

Terremoto de 2007

Artigo principal: Terremoto de Tocopilla de 2007.

O mércores 14 de novembro de 2007, ás 12:45 (hora local, aproximadamente), un forte sismo con epicentro a 35 km ao leste de Tocopilla, alcanzou unha magnitude de MW 7,7 graos, afectando sobre todo as cidades da Rexión de Antofagasta.

Tocopilla foi a cidade máis afectada polo terremoto, como consecuencia houbo dúas persoas falecidas, 115 feridos, 2500 casas danadas e polo menos 10.000 afectados dalgún xeito.

Véxase tamén

Outros artigos

• Alexis Sánchez
• Alejandro Jodorowsky

Ligazóns externas

• O Municipio da comuna de Tocopilla (en castelán).