San Tomé e Príncipe

San Tomé e Príncipe
	República Democrática de São Tomé e Príncipe (pt)
	Bandeira Brasón
Himno	Independência total (pt)
Lema	«Unidade, Disciplina, Trabalho» ; «Unity, Discipline, Labour» ; «Единство, дисциплина, труд» ; «Undod, Disgyblaeth a Llafur»
Localización
	0°19′00″N 6°36′00″L / 0.31667, 6.6Coordenadas: 0°19′00″N 6°36′00″L / 0.31667, 6.6
Capital	San Tomé
Contén a división administrativa	Cantagalo (pt) ; Caué (pt) ; Distrito de Água Grande ; Lembá (pt) ; Lobata (pt) ; Mé-Zóchi (pt) ; Província de São Tomé (pt) (–1990); Região Autónoma do Príncipe (pt)
Poboación
Poboación	204.327 (2017) (204,12 hab./km²)
Lingua oficial	lingua portuguesa
Xeografía
Parte de	África Central (pt)
Superficie	1.001 km²
Bañado por	Océano Atlántico
Punto máis alto	Pico de São Tomé (pt) (2.024 m)
Punto máis baixo	Océano Atlántico (0 m)
Comparte fronteira con	Gabón ; Guinea Ecuatorial ; Nixeria
Datos históricos
Precedido por	Província Ultramarina de São Tomé e Príncipe (pt)
Creación	12 de xullo de 1975
Organización política
• Presidente (pt)	Carlos Vila Nova (pt)
Órgano executivo	government of São Tomé and Príncipe (en)
• Prime Minister of São Tomé and Príncipe (en)	Patrice Trovoada (pt) (2022–)
Órgano lexislativo	Assembleia Nacional de São Tomé e Príncipe (pt) , (Escano: 55)
Membro de	Comissão do Golfo da Guiné (pt) ; Aliança dos Pequenos Estados Insulares (pt) ; Comunidade dos Países de Língua Portuguesa ../... 23+
PIB nominal	526.653.791 $ (2021)
Moeda	Dobra
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC±00:00; Africa/Sao_Tome (en)
Dominio de primeiro nivel	.st
Prefixo telefónico	+239
Teléfono de emerxencia	112
Código de país	ST
Páxina web	saotome.st

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: San Tomé.

A República Democrática de San Tomé e Príncipe^[1]^[2] (en portugués: República Democrática de São Tome e Príncipe, é un país insular africano formado por varias illas localizadas no golfo da Guinea, especificamente ao noroeste da costa de Gabón, moi preto da liña ecuatorial. As illas de maior importancia son: San Tomé (São Tome) e Príncipe.

As illas estiveron deshabitadas ata o seu descubrimento por exploradores no século XV. Colonizados gradualmente polos colonos portugueses ao longo do século XVI, serviron colectivamente como un centro comercial e de negocios vital para o comercio atlántico de escravos. O rico chan volcánico e a proximidade ao Ecuador fixeron que Santo Tomé e Príncipe sexan ideais para o cultivo de azucre, seguidos posteriormente por cultivos comerciais como café e cacao, a lucrativa economía das plantacións dependía en gran medida dos escravos africanos importados. Os ciclos de axitación social e inestabilidade económica ao longo dos séculos XIX e XX culminaron coa independencia pacífica en 1975. Santo Tomé e Príncipe segue sendo un dos países máis estables e democráticos de África.

Cunha poboación de 201.800 (estimación oficial de 2018),^[3] Santo Tomé e Príncipe é o segundo estado soberano africano máis pequeno despois de Seychelles, así como o máis pequeno país de fala portuguesa. A súa xente é predominantemente de orixe africana e " mestiço" ", sendo a maioría que practica o catolicismo. O legado do dominio portugués tamén é visible na cultura, costumes e música do país, que fusionan influencias europeas e africanas. Santo Tomé e Príncipe é un estado membro fundador da Comunidade dos Países de Língua Portuguesa.

Historia[editar | editar a fonte]

As illas foron descubertas polos navegantes portugueses João de Santarém e Pedro Escobar entre 1469 e 1472 xunto con Annobón. A primeira colonización exitosa de San Tomé foi establecida en 1493, con xudeus sefardís exiliados de España, por Alvaro Caminha, que recibiu a terra como unha concesión da coroa portuguesa. Príncipe foi colonizada en 1500 baixo un acordo similar. Para a metade do século XVI, e coa axuda dos escravos, os colonos portugueses converteran as illas no principal exportador de azucre de África. San Tomé e Príncipe foron dominadas e administradas pola coroa portuguesa en 1522 e 1573, respectivamente.

O cultivo de azucre declinou nos seguintes 100 anos, e pola metade do século XVII, San Tomé pasou a ser pouco máis que un porto de escala para barcos provedores de carbón. A principios do século XIX, introducíronse dúas novas colleitas, café e cacao. Os ricos solos volcánicos pareceron ser apropiados para a nova industria agrícola. Como consecuencia, grandes plantacións (roças), apropiadas polas compañías portuguesas ou terratenentes absentistas, pasaron a ocupar case todo o bo labrantío. Para 1908, San Tomé chegou a ser o maior produtor mundial de cacao, que se converteu na colleita máis importante do país.

O sistema roças, que deu aos administradores das plantacións un alto grao de autoridade, conduciu aos abusos contra os granxeiros africanos. Aínda que Portugal aboliu oficialmente a escravitude en 1876, a práctica do traballo remunerado forzado continuou. Nos primeiros anos do século XX, unha controversia publicitada internacionalmente descubriu que os contratistas angolanos estiveron suxeitos a traballos forzados e a condicións laborais insatisfactorias. A desorde laboral esporádica e o descontento continuaron ao longo do século XX e culminaron nun estalido de motíns en 1953, cando varios centos de traballadores africanos morreron nun enfrontamento cos seus gobernadores portugueses. Este "Masacre de Batepa" segue sendo un feito importante na historia colonial das illas, e o goberno recorda oficialmente o seu aniversario.

Para os últimos anos da década de 1950, cando outras nacións emerxentes no continente africano estaban esixindo a independencia, un pequeno grupo de santomenses formaran o Movemento para a Liberación de San Tomé e Príncipe (MLSTP), o cal estableceu finalmente a súa base en Gabón. Tomando ímpeto nos anos sesenta, os acontecementos seguíronse rapidamente tras o derrocamento da ditadura de Salazar e Caetano en Portugal en abril de 1974. O novo réxime portugués comprometeuse á disolución das súas colonias de ultramar. En novembro de 1974, os seus representantes reuníronse co MLSTP en Alxer e elaboraron un acordo para a transferencia da soberanía. Tras un período de goberno de transición, San Tomé e Príncipe logrou a independencia o 12 de xullo de 1975, elixindo como primeiro presidente o secretario xeral do MLSTP, Manuel Pinto da Costa.

En 1990, San Tomé converteuse nun dos primeiros países africanos en incorporarse á reforma democrática, e os cambios na constitución -a legalización dos partidos políticos da oposición- conduciu en 1991 a unhas eleccións que foron pacíficas, libres e transparentes. Miguel Trovoada, un ex Primeiro Ministro que estivera no exilio desde 1986, regresou como candidato independente e foi elixido presidente. Trovoada foi reelixido na segunda elección presidencial multipartidista de San Tomé en 1996. O Partido da Converxencia Democrática (PCD) derrubou ao MLSTP para tomar a maioría dos escanos na Asemblea Nacional, co MLSTP converténdose nunha minoría importante e vocal. Eleccións municipais seguiron en 1992, nas que o MLSTP volveu gañar unha maioría de escanos en cinco dos sete concellos rexionais.

Nas primeiras eleccións lexislativas en outubro de 1994, o MLSTP gañou unha maioría de escanos na Asemblea. Reconquistou unha maioría cabal de asentos nas eleccións de novembro de 1998. As eleccións presidenciais celebráronse en xullo de 2001. O candidato apoiado polo Partido Independente de Acción Democrática, Fradique de Menezes, foi elixido na primeira volta e instalado no goberno o 3 de setembro. Despois, en marzo de 2002, celebráronse unhas eleccións parlamentarias que levaron a un goberno de coalición despois de que ningún partido lograse unha maioría de escanos. Un intento de golpe de estado por uns membros dos militares e a Fronte Demócrata Cristiá (maiormente representantes dos ex voluntarios santomenses do exército surafricano da era do apartheid) en xullo de 2003 foi revertido por mediación internacional, ata a estadounidense, sen vertedura de sangue. En setembro de 2004, o presidente Menezes despediu o primeiro ministro e nomeou un novo gabinete, o cal foi aceptado polo partido maioritario.

Goberno e política[editar | editar a fonte]

San Tomé e Príncipe funciona baixo un sistema multipartidario desde 1990. O presidente da República é electo por voto secreto, universal e directo por un período de 5 anos. O presidente pode ser reelixido ata o termo de dous períodos consecutivos. O primeiro ministro é nomeado polo presidente, e os catorce membros do gabinete son elixidos polo primeiro ministro.

A Asemblea Nacional, o órgano supremo do Estado e o máis alto corpo lexislativo, está composto por 55 membros, os cales son electos por un período de 4 anos.

A Xustiza é administrada pola Corte Suprema. O poder xudicial é independente, segundo o que establece a actual Constitución.

San Tomé posúe un bo nivel no que respecta a Dereitos Humanos, incluíndo a liberdade de expresión e de prensa, do mesmo xeito que a de formar partidos de oposición.

Organización político-administrativa[editar | editar a fonte]

O país está dividido en dúas provincias: San Tomé e Príncipe (esta última con autogoberno desde o 29 de abril de 1995).

Á súa vez está dividido en sete distritos, seis en San Tomé e un en Príncipe:

Xeografía[editar | editar a fonte]

As illas de San Tomé e Príncipe, situadas sobre o Atlántico ecuatorial, a 300 km e 250 km respectivamente da costa noroeste de Gabón, constitúen o país máis pequeno de África. As illas forman parte dunha cadea montañosa de volcáns extintos que inclúen tamén as illas de Annobón ao suroeste e de Bioko ao nordés, que pertencen a Guinea Ecuatorial, e o Monte Camerún na costa oeste de África.

A illa de San Tomé ten un tamaño de 50 km de longo e 32 km de ancho e é a máis montañosa das illas. A súa máxima altura é de 2.024 m e nela vive a maior cantidade de poboación e atópase a capital do país, a cidade de San Tomé.

A illa do Príncipe ten un tamaño de 16 km de longo e 6 km de ancho, e é a segunda en tamaño. Tamén existen varios illotes deshabitados de menor tamaño, que forman parte do país: Illote das Rolas, Illote das Cabras, Illote Bombón, Illote Carozo, Tinhosa Grande e Tinhosa Pequena.

Ecoloxicamente, ambas as illas forman parte da ecorrexión denominada selva de terras baixas de San Tomé, Príncipe e Annobón.

Economía[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Economía de San Tomé e Príncipe.

Desde 1800, a economía de San Tomé e Príncipe baseouse na agricultura. No tempo da independencia, as plantacións que posuían os portugueses ocupaban o 90% das terras cultivables. Logo da independencia, o control destas plantacións pasaron a varias empresas agrícolas estatais, que se foron privatizando co tempo. O cultivo dominante en San Tomé e Príncipe é o cacao, que representa un 95% das exportacións. Outros produtos son a copra, palmeira anana, banana e café.

A produción doméstica é inadecuada para o consumo local, polo que o país importa parte desta comida. Nos últimos anos o goberno foi emprendendo esforzos para expandir a produción alimenticia e outros grandes proxectos, a maioría deles, financiados por doantes estranxeiros.

Ademais da agricultura, a principal actividade económica é a pesca e pequenas industrias do sector alimenticio. As paisaxes das illas teñen un potencial atractivo turístico, e o goberno está tratando de mellorar a infraestrutura do lugar, que ata o momento é precaria. O sector do goberno representa un 11% do emprego.

Logo da independencia, o país centralizou a súa economía e a maioría dos medios de produción están controlados polo Estado. A Constitución garante unha economía mixta, con cooperativas privadas combinadas con propiedade e medios de produción pública. Na década dos 80 e os 90, a economía de San Tomé atravesou grandes dificultades. A economía viuse estancada, e as exportacións de cacao caeron tanto en valor como en volume, creando grandes déficits. Os esforzos por redistribuír as terras para a plantación resultaron nun descenso da produción do cacao. Ao mesmo tempo, os prezos internacionais do cacao caeron.

En resposta á crise económica, o goberno levou a cabo unha serie de reformas. En 1987, púxose en funcionamento un programa de axuste do Fondo Monetario Internacional (FMI) e invitáronse a capitais privados a participar en actividades relacionadas coa agricultura, o comercio, os bancos e o turismo. As reformas dos noventa centráronse na privatización, especialmente na agricultura e os sectores industriais.

O goberno santomense vén obtendo axuda estranxeira de varios doantes, incluído o Programa das Nacións Unidas para o Desenvolvemento, o Banco Mundial, a Unión Europea, Portugal, Taiwán, e o Banco Africano de Desenvolvemento. En abril de 2000, o FMI aprobou unha redución da pobreza e instalación do crecemento para San Tomé que tivo como resultado en 2001 reducir a inflación a un 3%, un crecemento da economía do 4% e unha redución do déficit fiscal. A finais de 2000, o país foi recoñecido pola significativa redución na súa débeda.

En 2001, San Tomé e Nixeria chegaron a un acordo para a exploración conxunta das augas reclamadas por ambos os países na provincia do Delta Nixeriano.

Actualmente estase intentando potenciar o turismo aínda que por agora a existencia destas illas é practicamente descoñecida para a maioría das axencias de viaxes non portuguesas.

Demografía[editar | editar a fonte]

O primeiro censo foi realizado en 2011 coa axuda do Instituto Nacional de Estatística de Cabo Verde. O censo de 2012 deu unha poboación de 187.356 habitantes.^[4] E a poboación estimada en 2017 era de 201.025 habitantes.^[5]

Todos son descendentes de emigrantes que chegaron ás illas desde 1485. O primeiro poboamento exitoso (forzoso) fíxose con xudeus sefardís españois por orde do rei Xoán II de Portugal. Case toda a poboación vive na illa de San Tomé, o resto das illas, incluída Príncipe, non suman máis de 10.000 habitantes.

Grupos étnicos[editar | editar a fonte]

En San Tomé e Príncipe conviven varios grupos étnicos:

Mestiços (mestizos), descendentes de colonos portugueses e escravos africanos levados ás illas durante os primeiros anos de asentamento, principalmente de Benín, Gabón, a República do Congo, a República Democrática do Congo e Angola (estas xentes son tamén chamadas "os filhos da terra").
Angolares, afirman que son descendentes de escravos angolanos que sobreviviron a un naufraxio en 1540. Adícanse principalmente á pesca.
Forros, descendentes de escravos liberados despois da abolición da escravitude.
Serviçais, traballadores de Angola, Mozambique e Cabo Verde, que viven temporalmente nas illas.
Tongas, fillos dos serviçiais, nacidos nas illas.
Europeos, sobre todo portugueses.
Asiáticos, maiormente chineses, incluídos macaneses, descendentes mestizos de portugueses e chineses de Macau.

Cidades principais[editar | editar a fonte]

A capital, San Tomé ten uns 53.300 habitantes, e Santo Antonio de Príncipe 8.000.

Outros indicadores[editar | editar a fonte]

Esperanza de vida (2002):
- Mulleres 68,9 anos
- Homes 65,7 anos
- Media 67,31 anos

Cultura[editar | editar a fonte]

Idiomas[editar | editar a fonte]

A pesar que é un país pequeno, fálanse catro idiomas nacionais: a lingua oficial é o portugués (falado polo 95% da poboación^{[Cómpre referencia]}), e os crioulos portugueses: o forro (85%), o angolar (3%) e o principense (0,1%).

Festividades[editar | editar a fonte]

Festas e festivos nacionais

Data	Nome	Nome local	Observacións
1 de xaneiro	Ano novo	Ano novo
4 de xaneiro	Festa do Rei Amador	Rei Amador
3 de febreiro	Festa dos mártires da liberación	Mártires da Liberdade
1 de maio	Día do traballo	Internacional do Trabalhador
12 de xullo	Festa nacional	Día nacional
6 de setembro	Día das forzas armadas	Forças armadas
30 de setembro	Día das nacionalizacións	Nacionalizações
21 de decembro	Acordo de Alxer	Acordo de Alxer
25 de decembro	Nadal	Natal ou tamén Dia da família

Festas e festivos locais

Data	Nome	Nome local	Observacións
22 de abril	Festa da cidade de São Tomé	Cidade de São Tomé

Festivos con día variable

Data	Nome	Nome local	Observacións
Febreiro	Entroido
Abril	Venres Santo	Sexta Feira Santa
Abril	Pascoa	Pascoa
Novembro	Día dos mortos	Finados

Educación[editar | editar a fonte]

En San Tomé e Príncipe hai tres niveis de educación:

Educación elemental
Educación secundaria
Educación superior
Taxa de alfabetización (2001):
- Mulleres 62%
- Homes 85%
- Total 75%

Notas[editar | editar a fonte]

Referencias

↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para santomense.
↑ "Listaxe de países participantes en Rio2016, ordenados por continente" (PDF). Portal das Palabras. Consultado o 16 de agosto de 2016.
↑ Instituto Nacional de Estadística de Santo Tomé e Príncipe, a 13 de maio de 2018.
↑ "San Tomé e Príncipe ten 187.356 habitantes" (en portugués). 29 de xuño de 2012. Arquivado dende o orixinal o 02 de abril de 2018. Consultado o 17 de maio de 2018.
↑ "The world factbook". www.cia.gov (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 18 de setembro de 2015. Consultado o 17 de maio de 2018.