Rafael García Valiño
Rafael García-Valiño y Marcén nado en Toledo o 24 de outubro de 1898 e finado en Madrid o 29 de xuño de 1972, foi un militar español activo durante a guerra do Rif, a guerra civil e o franquismo.
Na guerra civil participou nas campañas de Guipúscoa, Biscaia, Teruel, Aragón, Levante, Ebro e Cataluña. Na ditadura ocupou o grao de xeneral e ocupou cargos como Xefe do Estado Maior Central do Exército, Capitán Xeneral da I Rexión Militar ou Alto Comisionado de España en Marrocos.
Traxectoria[editar | editar a fonte]
Carreira militar[editar | editar a fonte]
García Valiño descendía de militares.[1] Ingresou aos quince anos na Academia de Infantaría, con 18 anos ascendeu a tenente e incorporouse ao Exército de África coa intención de participar nas campañas españolas na zona, convencido de que o final da Primeira guerra mundial permitiría unha expansión e consolidación das colonias. Na Guerra do Rif[2] tivo encontros ocasionais con bérberes e guerrilleiros, foi ferido varias veces e ascendeu a comandante.
Guerra civil[editar | editar a fonte]
Cando foi dado o golpe de Estado que provocou a guerra civil, veraneaba en Zarauz, localidade que non participou no alzamento militar, de onde fuxiu dirixíndose a territorio controlado por sublevados. Dirixiuse a Hondarribia, percorreu a pé o camiño a Pamplona e uniuse ao xeneral Mola, quen lle encomendou o mando do Terzo de Requetés «Montejurra».[3] un dos seis que participaron na guerra. O 2 de setembro de 1936, asaltou con ese terzo o monte San Marcial, último lugar fortificado clave de Irún.
Na ofensiva contra Bilbao era tenente coronel.[4] Ao comandante da I Brigada de Navarra, participou nas principais accións que provocaron a ruptura do Cinto de Ferro de Bilbao, precipitando a caída da cidade.[5]
O 6 de novembro de 1937 o Terzo integrouse na 1ª División de Navarra como parte da 4ª Agrupación, e ao ascender a coronel, obtivo o mando da División; á fronte dela combateu o resto da guerra, participando activamente na batalla de Teruel e na ofensiva de Aragón, sendo a primeira división sublevada en chegar ao Mediterráneo, cortando a zona inimiga en dúas. Pouco despois foi cara ao sur, participando na ofensiva de Levante para conquistar Valencia, aínda que a dura resistencia republicana detivo as súas tropas e o plan franquista fracasou.[6] No Levante mandou o "Destacamento de Enlace" —1ª e a 84ª división—. [7]
En xullo de 1938 pasou ao Ebro, en cuxa batalla participou mandando o Cuerpo de Ejército del Maestrazgo e ascendeu ao cargo de xeneral de brigada.[8] En colaboración co Cuerpo de Ejército Marroquí de Yagüe, despois de 4 meses de duros combates e importantes baixas, conseguiron expulsar ás tropas republicanas do coronel Modesto ao outro lado do río.[9] En xaneiro de 1939 interveu en Cataluña, desfilando en Barcelona como consecuencia da súa conquista e tras o dominio desta comarca pasou a dirixir o Centro, sorprendendoo co fin da guerra e entrando en Cidade Real o 1 de abril de 1939.
Posguerra[editar | editar a fonte]
Ao remate da guerra contou coa simpatía dos que serviron co xeneral Mola. Ascendeu a xeneral de división e Franco ofreceulle a Comandancia Xeral de Melilla con só 40 anos. Aos 42 anos foi ascendido a Xefe do Estado Maior Central do Exército, sendo un dos xenerais que Franco consideraba capaz de manter a man de ferro necesaria na II guerra mundial.[10] En 1947 foi ascendido a tenente xeneral e confirmado como xefe do Estado Maior Central.[11]
Anos 50 e 60[editar | editar a fonte]
En 1950 foi sucedido polo xeneral Fernando Barrón Ortiz[12] ocupando despois a Capitanía da VII Rexión Militar.[13]
A pretendida apertura do réxime ao exterior aconsellou trasladalo a funcións fóra da Península, e en 1951 foi nomeado Alto Comisionado do Protectorado Español de Marrocos, cargo que ocupou até 1956 cando foi nomeado director da Escola Superior do Exército. De 1962 a 1964 foi nomeado para a Capitanía da I Rexión Militar. Despois das resolucións da ONU sobre a descolonización do Sáhara, García Valiño é sorprendentemente favorable ás teses internacionais e é destituído de todas as súas funcións. Sería a súa primeira e única incursión na política do réxime.
Derradeiros anos. Corrupción[editar | editar a fonte]
Cara ao final da súa vida ocupou o cargo de vicepresidente e membro do Consello de Administración do Grupo Sofico, un "Holding" de empresas españolas cuxa quebra en 1974 constituíu un dos grandes escándalos de corrupción do franquismo.[14] Valiño morreu en Madrid en xuño de 1972; [1] Como resultado, o escándalo non lle afectou aínda que a súa figura estaba comprometida.
Segundo o historiador Paul Preston, Valiño foi un dos xenerais máis novos e capaces de Franco, do que máis tarde se convertería nun activo crítico. [15]
Vida privada[editar | editar a fonte]
Casou con Dolores Molina González, coa que tivo sete fillos.
Condecoracións[editar | editar a fonte]
- Cabaleiro Gran Cruz da Orde de San Lázaro de Xerusalén.
- Cabaleiro Gran Cruz da Orde de Isabel a Católica.
- Cabaleiro Gran Cruz da Orde de Carlos III.
- Cabaleiro Gran Cruz da Orde de San Hermenegildo.
- Gran Cruz da Orde de Cisneros ao mérito político, concedida no 20 aniversario do golpe de Estado de xullo de 1936.[16]
- Medalla Militar Individual.[17]
- Gran Cordón da Real Orde Alauita.
- Medalla de Ouro do Concello de Ceuta.[18]
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ 1,0 1,1 Bardavío & Sinova 2000, p. 297.
- ↑ Romero Salvadó 2013, p. 114.
- ↑ Alía Miranda, del Valle Calzado & Morales Encinas 2008, p. 1081.
- ↑ Thomas 1976, p. 665.
- ↑ Thomas 1976, p. 734.
- ↑ Thomas 1976, p. 893.
- ↑ VV.AA. 1990, p. 606.
- ↑ Thomas 1976, p. 906.
- ↑ Thomas 1976, p. 917.
- ↑ Boletín Oficial del Estado núm. 14, de 14 de xaneiro de 1947
- ↑ Decreto ascenso de Rafael García Valiño a Teniente General, confirmándole en la Jefatura del Estado Mayor del Ejército. Gaceta de Madrid.
- ↑ Decreto nombramiento Jefe del Estado Mayor del Ejército. Gaceta de Madrid.
- ↑ Hemeroteca de ABC. Xornal publicado o 29 de xuño de 1972
- ↑ "El presidente y el consejero delegado de Sofico, en la cárcel", en El País, Madrid (22 de maio de 1976)
- ↑ Preston, Paul (20 de abril de 2008). "Franco y sus generales".
- ↑ Hemeroteca de ABC, xornal publicado o 18 de xullo de 1956 (en castelán)
- ↑ Hemeroteca de ABC, xornal publicado o 31 de xaneiro de 1964
- ↑ "NO-DO N 583 A". RTVE.es (en castelán). 1954-03-08. Consultado o 2022-08-13.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Alía Miranda, Francisco; del Valle Calzado, Ángel Ramón; Morales Encinas, Olga M. (2008). La guerra civil en Castilla-La Mancha, 70 años después. Cuenca: Publi. Universidade de Castela-A Mancha.
- Bardavío, Joaquín; Sinova, Justino (2000). Todo Franco. Franquismo y antifranquismo de la A a la Z. Barcelona: Plaza & Janés.
- Thomas, Hugh (1976). Historia de la Guerra Civil Española. Barcelona: Círculo de Lectores. ISBN 84-226-0874-X.
- VV.AA. (1990). Historia general de España y América XVII. La segunda república y la guerra civil. Madrid: Ediciones Rialp.
Ligazóns externas[editar | editar a fonte]
- Glosa de García Valiño nunha web carlista.
