Quetzalcóatl

O deus Quetzalcóatl no Códice borbónico.

Quetzalcóatl (en náhuatl: Quetzalcōātl) é unha divindade das culturas mesoamericanas, venerado principalmente polos aztecas e os toltecas. O seu nome significa "serpe emplumada" e provén do náhuatl quetzalli, “pluma do paxaro quetzal (Pharomachrus mocinno)”, e coatl, “serpe”).^[1] É identificado por algúns investigadores como a principal deidade do panteón centro-mexicano precolombiano.

Historia[editar | editar a fonte]

Os aztecas incorporaron esta deidade coa súa chegada ao val de México, no entanto modificaron o seu culto, eliminando algunhas partes, como a prohibición dos sacrificios humanos. Especúlase que a orixe desta deidade provén da cultura olmeca, aínda que a súa primeira aparición inequívoca ocorreu en Teotihuacán. A cultura teotihuacana dominou durante séculos o planalto mexicano. As súas influencias culturais abarcaron grande parte de Mesoamérica, incluíndo as culturas maia, mixteca e tolteca. Os maias nomearon a Quetzalcóatl como Kukulkán.

Quetzalcóatl representa as enerxías telúricas que ascenden, de aí que sexa representado como unha serpe emplumada. Neste sentido, representa a vida, a abundancia da vexetación, o alimento físico e espiritual para o pobo ou o individuo que procura un ascenso espiritual.

Posteriormente, pasou a ser venerado como deus representante do planeta Venus, simultaneamente Estrela da Mañá e Estrela da noite, correspondendo, co seu xemelgo Xolotl, á noción de morte e resurrección. Deus do Vento e Señor da Luz, era, por excelencia, o deus dos sacerdotes. É ás veces confundido co rei sacerdote de Tollan-Xicocotitlan.

Segundo fontes incertas e tradicións orais, unha das representacións deste deus é un home branco, con barba e de ollos claros. Esta representación sería un dos motivos da teoría de que os pobos indíxenas, durante a conquista da Nova España (Mesoamérica), creron que Hernán Cortés era Quetzalcóatl. O académico multiculturalista Serge Gruzinski, analizando as crónicas do século XVI sobre a conquista de México, considera que os aztecas realmente pensaron que Cortés era Quetzalcóatl e esa é unha das razóns pola que os españois dominaron tan facilmente a América Central. Os aztecas crían na volta de Quetzalcóatl e iso contribuiu positivamente no seu contacto cos españois, pensando que foran enviados polo deus.

Curiosidades[editar | editar a fonte]

O cacao, froito tipicamente americano, era usado durante os rituais ao deus como unha bebida quente, o xocóatl, bebida que deu orixe ao chocolate tan apreciado hoxe en día.

Galería de imaxes[editar | editar a fonte]

Galería de imaxes de representacións de Quetzalcóatl
Templo da Serpe Emplumada en Xochicalco.
Quetzalcóatl no Códice Telleriano-Remensis.
A serpe emplumada nas grutas de Juxtlahuaca da cultura olmeca.
Busto en pedra de Quetzalcóatl no templo de Teotihuacán.
Quetzalcóatl e Tezcatlipoca, Códice Borbónico.
Deidade en forma de serpe emplumada, probablemente Kukulcán, lintel en Yaxchilán.
Estatua moderna de Quetzalcóatl, Amatlán de Quetzacóalt.
Quetzalcóatl en forma de serpe emplumada no Códice Telleriano-Remensis.
Quetzalcóatl no Códice Magliabechiano.
Quetzalcóatl no Códice Tovar.
Mural de Quetzalcóatl por Diego Rivera en Acapulco.