Pulmonados

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Pulmonados
Pulmonata

Rango fósil: carbonífero - actuialidade [1]

Lámina representando varias especies de pulmonados
Clasificación científica
Reino: Animalia
Subreino: Metazoa
Filo: Mollusca
Clase: Gastropoda
Subclase: Prosobranchia
Orde: Pulmonata
Cuvier en Blainville, 1814
Subordes

O dos pulmonados (Pulmonata) é un grupo de discutida monofilia (anteriormente considerados como unha orde, e antes como unha subclase) de moluscos gasterópodos que inclúe os caracois terrestres e as limachas, que desenvolveron, grazas a unha modificación da cavidade paleal, que se fixo altamente vascularizada, transformándose nun pulmón (que non é homólgo do pulmón dos vertebrados terrestres) que lles permite a respiración aérea (de aí o nome que reciben), o que lles permite vivir en terra firme. Son o único grupo de moluscos que colonizaron o medio terrestre.

O taxon dos pulmonados como tradicionalmente era definido demostrouse que era polifilético nun estudo molecular realizado por Jörger et al. en 2010.[2]

Características[editar | editar a fonte]

Anatomía dun pulmonado.
1: cuncha, 2: fígado, 3: pulmón, 4: ano, 5: poro respiratorio (pneumostoma), 6: ollo, 7: tentáculo, 8: ganglios cerebrais, 9: conduto salivar, 10: boca, 11: papo, 12: glándula salivar, 13: poro xenital, 14: pene, 15: vaxina, 16: glándula mucosa, 17: oviduto, 18: saco de dardos, 19: pé, 20: estómago, 21: ril, 22: manto, 23: corazón, 24: vasos deferentes.

A maioría das especies dos pulmomados carecen por completo de branquias, e teñen a cavidade paleal transformada nun órgano respiratorio chamado pulmón (por comparación cos verdadeiros pulmóns dos vertebrados tetrápodos), e ao que alude o seu nome.
Trátase dunha cavidade do manto transformada nun amplo saco coas súa delgadas paredes moi vascularizadas, que comunica co exterior mediante unha estreita abertura situada lateralmente, á dereita, chamada poro respiratorio ou pneumostoma.[3]

Os pulmonados, igual que outros gasterópodos, sofren no curso do seu desenvolvemento unha distorsión (torsión) do saco viscerasl, polo cal a comisura visceral non está entrecruzada.[3]

Teñen un corazón cunha soa aurícula, un ril, e un sistema nervioso concentrado, simétrico. O atrio cardíaco encóntrase case sempre en polsición anterior ao ventrículo. A cavidadd paleal encóntrase no lado dereito do cuerpo.

Cortexo no caracol Helix pomatia.

A maioría das especies teñen unha cuncha, pero sen opérculo, aínda que o grupo tamén inclúe varias limachas se cuncha. A cuncha, dextrorsa, e só excepcionalmente sinestrorsa, en xeral é delgada e espiralada; nalgunhas especies está reducida e cuberta, total ou parcialmente, polo manto, e noutras, como quedou dito, mesmo falta.

A boca presenta unha rádula con numerosos pequenos dentes, e frecuentemente, mandíbulas.
O poro xenital ábrese ao exterior polo lado dereito, detrás da cabeza. Son hermafroditas, e as estratexias reprodutivas dalgunhas especies, como as dos caracois terrestres, inclúen o chamado cortexo, e empregan estruturas como os denominados dardos do amor (do inglés, love darts).[3][4]

Taxonomía[editar | editar a fonte]

Cunchas de pulmonados estilomatóforos nun museo de Wiesbaden.
Exemplos de pulmonados: Achatina fulica arriba á derita; Bielzia coerulans arriba á esqurerxda; Praticolella berlandieriana centro á dereita; Megalobulimus oblongus no centro; Euglandina rosea centro á esquerda; Ashmunella levettei abaixo á esquerda, e Helix pomatia abaixo á dereita.
Especialidade gastronómica francesa: Escargots à bourguignone.
Helix aspersa, unha das especies utilizadas na preparación dos escargots.

Descrición[editar | editar a fonte]

A orde dos pulmonados foi descrita por primeira vez en 1814 polo naturalista francés Georges Cuvier, descrición que rexistra, dous anos máis tarde o seu colega e compatriota Henri Marie Ducrotay de Blainville, no seu traballo Prodrome d'une nouvelle distribution systématique du règne animal (Comezo dunha nova distribución do reino animal).

Etimoloxía[editar | editar a fonte]

O nome científico Pulmonata é o nomintivo plural do adxectivo do latín científico pulmonatus, -a, -um, derivado do substantivo do latín clásico pulmo, -õnis, 'pulmón'. Literalmente, 'os que teñen pulmón'.

Clasificación[editar | editar a fonte]

Unha clasificación en continua revisión[editar | editar a fonte]

Desde que Darwin formulara a súa teoría da evolución, a taxonomía biolóxica intentou reflectir a filoxenia dos organismos. As clasificacións utilizadas en taxonomía intentan, por tanto, representaren as interrelacións entre os distintos taxons. Porén, a taxonomía dos pulmonados, como a dos demais grupos de gasterópodos está continuamente sendo revisada e, debido a isto, as versións que se mostran en diversos textos poden diferir de maneira importante.

Distintas consideracións sobre a categoría taxonómica do grupo[editar | editar a fonte]

Segundo os distintas bases de datos, o grupo dos Pulmonata é considerado como:

Clasificacións tradicionais[editar | editar a fonte]

Unha das máis seguidas clasificacións tradicionais, divide a orde dos pulmonados nas subordes dos estilomatófos (Stylommatophora), basomatóforos (Basommatophora) e eupulmonados (Eupulmonata). Porén, outros autores,[3] reducen estas ás dúas primeiras.

Clasificacións modernas[editar | editar a fonte]

§ Clasificación de Ponder & Lindberg (1997)

Segundo a clasificación dos gasterópodos de Ponder & Lindberg (1997), a taxonomía dos pulmonados é a seguinte:[12]

§ Clasificación baseada na análise filoxenética, de Bouchet & Rocroi (2005). [13][14]

  • Grupo informal Pulmonata Cuvier in Blainville, 1814
    • Grupo informal Basommatophora Keferstein in Bronn, 1864
    • Clado Eupulmonata Haszprunar & Huber, 1990 (clado sen clasificar, contén os clados Systellommatophora e Stylommatophora)
      • Clado Systellommatophora (Gymnomorpha)
      • Clado Stylommatophora (contén os subclados Elasmognatha, Orthurethra e o grupo informal Sigmurethra)
        • Subclado Elasmognatha
        • Subclado Orthurethra
        • Grupo informal Sigmurethra'
      • "Limacoid clade"

§ Clasificación de Jörger et al. 2010

Jörger et al. (2010) analizaron os grupos principais dentro dos Heterobranchia usando datos xenéticos e encontraron que nos Pulmonata, que se consideraba un grupo polifilético, algúns estaban máis estreitamente relacionadas cos Sacoglossa e os Acochlidia, polo que propuxeron un taxon máis inclusivo, o dos Panpulmonata para unir os clados Siphonarioidea, Sacoglossa, Glacidorboidea, Pyramidelloidea, Amphiboloidea, Hygrophila, Acochlidia e Eupulmonata.[2]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Pek I., Vašíček Z., Roček Z., Hajn. V. & Mikuláš R. (1996): Základy zoopaleontologie. Olomouc, Moravia, República Checa: Palacký University. ISBN 80-7067-599-3.
  2. 2,0 2,1 Jörger, Katharina M; Stöger, Isabella; Kano, Yasunori; Fukuda, Hiroshi; Knebelsberger, Thomas; Schrödl, Michael (2010): "On the origin of Acochlidia and other enigmatic euthyneuran gastropods, with implications for the systematics of Heterobranchia". BMC Evolutionary Biology 10 (1): 323. (Artigo completo).
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 VV. AA. (1968): "Gasterópodos" en: Enciclopedia Salvat de las ciencias. Tomo 4. Animales invertebrados.
  4. Barnes, Robert D. (1982). Invertebrate Zoology. Philadelphia, PA: Holt-Saunders International. p. 377. ISBN 0-03-056747-5. 
  5. Subclase Pulmonata Cuvier, 1817 Arquivado 03 de marzo de 2016 en Wayback Machine. en Fossilworks, Consultada o 08-03-2016.
  6. Pulmonata no WoRMS. Consultada o 08-03-2016.
  7. Pulmonata na ADW. Consultada o 08-03-2016.
  8. Orde Pulmonata Arquivado 04 de marzo de 2016 en Wayback Machine. en Fauna Europaea. Consultada o 08-03-2016.
  9. Xénero Helix, na orde Stilomatophota no ITIS. Consultada o 08-03-2016.
  10. Pulmonata Arquivado 22 de abril de 2021 en Wayback Machine. non aparece no Catalogue of Life: 27th February 2016, en Species 2000, do ITIS. Consultada o 08-03-2016.
  11. Pulmonata non aparece na Lista vermella da IUCN. Consultada o 08-03-2016.
  12. Ponder W. & Lindberg D. R. (1997): "Towards a phylogeny of gastropod molluscs: an analysis using morphological characters". Zoological Journal of the Linnean Society 119 (2): 83-265.
  13. Bouchet, P. & Rocroi, J.-P., eds. (2005): "Classification and nomenclator of gastropod families". Malacologia: International Journal of Malacology, 47 (1-2). ConchBooks: Hackenheim. ISBN 3-925919-72-4. 397 pp. Part of: Malacologia: International Journal of Malacology. Institute of Malacology: Ann Arbor. ISSN 0076-299.
  14. Bouchet,P. & Rocroi,J.-P.: " Part 2. Working classification of the Gastropoda"; En: Malacologia; Band 47, S. 239–283, Ann Arbor 2005; ISSN 0076-2997.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • D'Ancona, Humberto (1972): Tratado de zoología. Tomo II. Zoología especial. Barcelona: Editorial Labor, S. A.
  • Grassé, Pierre P.; Raymond A. Poisson e Odette Tuzet (1976): Zoología. Tomo 1 invertebrados. Barcelona: Ed. Toray-Masson, S. A. ISBN 84-311-0200-4.
  • Remane, Adolf; Volker Storch e Ulrich Weisch (1980): Zoología sistemática. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-282-0608-2.
  • VV. AA. (1968): "Gasterópodos" en: Enciclopedia Salvat de las ciencias. Tomo 4. Animales invertebrados. Pamplona: Salvat, S. A. de Ediciones, pp. 257–293.

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]