Parque Histórico Nacional da Cultura Chaco

Parque Histórico Nacional da Cultura Chaco

Chaco Culture National Historical Park (en)
Localización
36°04′N 107°58′O
Estado	Estados Unidos de América
Estado federado	Novo México
County of New Mexico (en)	Condado de San Juan (pt)
Xeografía
Superficie	137,5 km²
Altitude	2.025,1 m
Creación	19 de decembro de 1980
Parque Internacional do Ceo Estrelado
Data	2013
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
Data	1987 (11ª Sesión)
Lugar inscrito no Rexistro Nacional de Lugares Históricos
Tipo	distrito
Data	15 de outubro de 1966
Identificador	66000895
America's Most Endangered Historic Places (en)
Categoría V da UICN: paisaxe protexida/paisaxe mariña
World Database on Protected Areas
Identificador	366930
Páxina web	nps.gov…

O Parque Histórico Nacional da Cultura Chaco é un parque nacional histórico dos Estados Unidos de América que se atopa no suroeste do país e acolle unha concentración de "pueblos". O parque está situado no noroeste de Novo México, entre Albuquerque e Farmington, nun remoto canón cortado polo Chaco Wash. Contén a colección máis ampla de ruínas antigas ao norte de México, e o parque conserva unha das máis importantes áreas culturais e históricas precolombianas nos Estados Unidos.

Entre os anos 900 e 1150, o Canón do Chaco foi un gran centro cultural para os pobos anasazi. Os chacoanos extraeron bloques de gres e transportaron madeira a grandes distancias, montando quince grandes complexos que foron os edificios máis grandes xamais construídos en América do Norte até o século XIX. Propuxéronse probas de arqueoastronomía no Chaco, sendo o petróglifo "Sun Dagger" en Fajada Butte un exemplo popular. Moitos edificios chacoanos poden estar aliñados para capturar os ciclos solar e lunar, requirindo xeracións de observacións astronómicas e séculos de construción habilmente coordinada. Pénsase que o cambio climático provocou a emigración dos chacoanos e o eventual abandono do canón, comezando cunha seca de cincuenta anos que comezou en 1130.

Compón un lugar Patrimonio da Humanidade da UNESCO que se atopa na rexión árida e escasamente poboada de Four Corners. Os sitios culturais chacoanos son fráxiles: as preocupacións pola erosión causada polos turistas provocaron o peche de Fajada Butte ao público. Os lugares son considerados terras ancestrais sagradas polos hopi e os pueblo, que manteñen relatos orais da súa migración histórica do Chaco e da súa relación espiritual coa terra. Aínda que os esforzos de preservación do parque poden entrar en conflito coas crenzas relixiosas nativas, os representantes tribais traballan en estreita colaboración co Servizo de Parques Nacionais para compartir o seu coñecemento e respectar o patrimonio da cultura chacoana.

O parque atópase nas rutas dos Ancients Byway, unha das designadas New Mexico Scenic Byways.

Véxase tamén

Bibliografía

• English, N. B.; Betancourt, J.; Dean, J. S.; Quade, J. (2001). Strontium isotopes reveal distant sources of architectural timber in Chaco Canyon, New Mexico. Proceedings of the National Academy of Sciences 98. pp. 11891–96. Bibcode:2001PNAS...9811891E. PMC 59738. PMID 11572943. doi:10.1073/pnas.211305498. 
• Brugge, D. M.; Hayes, A.; Judge, W. J. (1988). Archeological Surveys of Chaco Canyon, New Mexico. University of New Mexico Press (publicado o febreiro de 1988). ISBN 978-0826310293. 
• Diamond, J. (2005). Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed (1st ed.). Viking (publicado o 19 de decembro de 2004). ISBN 978-0670033379. 
• Elliott, M. (1995). Great Excavations: Tales of Early Southwestern Archaeology, 1888–1939 (1st ed.). School of American Research Press (publicado o 15 de agosto de 1995). ISBN 978-0933452435. 
• Fagan, B. M. (2005). Chaco Canyon: Archaeologists Explore the Lives of an Ancient Society. Oxford University Press (publicado o 1 de maio de 2005). ISBN 978-0195170436. 
• Fagan, B. M. (1998). From Black Land to Fifth Sun: The Science of Sacred Sites. Basic Books (publicado o 9 de abril de 1999). ISBN 978-0738201412. 
• Frazier, K. (2005). People of Chaco: A Canyon and Its Culture. Norton. ISBN 978-0393318258. 
• Hopkins, R. L. (2003). Hiking the Southwest's Geology: Four Corners Region. Mountaineers Books (publicado o 15 de xaneiro de 2003). ISBN 978-0898868562. 
• Kelley, D. H.; Milone, E. F. (2004). Exploring Ancient Skies: An Encyclopedic Survey of Archaeoastronomy (1st ed.). Springer (publicado o 19 de novembro de 2004). ISBN 978-0387953106. 
• LeBlanc, S. A. (1999). Prehistoric Warfare in the American Southwest (1st ed.). Salt Lake City: University of Utah Press (publicado o 9 de febreiro de 1999). ISBN 978-0874805819. 
• Magli, G. (2009). Mysteries and Discoveries of Archaeoastronomy: From Giza to Easter Island (1st ed.). Springer (publicado o Apr 28, 2009). ISBN 978-0387765648. 
• Noble, D. G. (editor) (1984). New Light on Chaco Canyon (1st ed.). School of American Research Press (publicado o agosto de 1984). ISBN 978-0933452107. 
• Noble, D. G. (2000). Ancient Ruins of the Southwest: An Archaeological Guide. Cooper Square Publishing (publicado o 1 de xaneiro de 2000). ISBN 978-0873587242. 
• Reed, Paul F. (2004). The Puebloan Society of Chaco Canyon. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-32720-9. Arquivado dende o orixinal o 2014-04-20. Consultado o 2012-07-15. 
• Reynolds, A.; Betancourt, J.; Quade, J.; Patchett, P. J.; Dean, J. S.; Stein, J. (2005). ⁸⁷Sr/⁸⁶Sr Sourcing of Ponderosa Pine Used in Anasazi Great House Construction at Chaco Canyon, New Mexico (PDF). Journal of Archaeological Science 32. pp. 1061–75. doi:10.1016/j.jas.2005.01.016. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de marzo de 2009. Consultado o 21 de agosto de 2009. 
• Sofaer, A. (1997). The Primary Architecture of the Chacoan Culture: A Cosmological Expression. University of New Mexico Press. Arquivado dende o orixinal o 23 de xullo de 2009. Consultado o 21 de agosto de 2009. 
• Sofaer, A.; Dibble, M. (1999). The Mystery of Chaco Canyon. The Solstice Project (Bullfrog Films). Consultado o 15 de xuño de 2011. 
• Strutin, M. (1994). Chaco: A Cultural Legacy. Southwest Parks and Monuments Association (publicado o xuño de 1994). ISBN 978-1877856457. photography by George H. H. Huey. 
• Stuart, D. E. (2000). Anasazi America. University of New Mexico Press (publicado o 1 de maio de 2000). ISBN 978-0826321794. research assistance by Susan Moczygemba-McKinsey.