Modernismo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Casa Batlló (1905) do catalán Antoni Gaudí, en Barcelona.
Fachada principal do edificio Simeón (1906) dos irmáns galegos Gómez Román, en Vigo.

Modernismo é o termo co que se designa a unha corrente de renovación artística e literaria desenvolvida a finais do século XIX e principios do XX. Segundo os distintos países, recibiu diversas denominacións: Art Nouveau (en Bélxica e Francia), Sezession (en Austria), Jugendstil (Alemaña), Liberty (Inglaterra) e Floreale (en Italia). En catalán, modernisme ou Estilo modernista.

Características[editar | editar a fonte]

As características máis importantes de dita corrente literaria son o preciosismo, exotismo, a alusión ós nobres, mundos desaparecidos (a idade media cabaleiresca, as cortes dos Luíses en Francia, as monarquías chinesas e xaponesas). Mención dos obxectos preciosos. Símbolo: cisne.

O modernismo opón o latino ó anglosaxón. O modernismo é unha reacción que vai en contra do positivismo, e interésase pola teosofía. Na narrativa oponse ó realismo, optando pola novela histórica ou a crónica de experiencias da alucinación e a loucura; a descrición de ambientes de refinada bohemia. Introduce o personaxe da muller fatal, que leva ós homes ó pracer e a morte

De acordo con Francisco Rico, a palabra modernismo, foi un calco dunha tendencia heterodoxa con respecto ó catolicismo tradicional, condenada como modernismo por Pío X e León XII, e que foi debatido nas dúas últimas décadas. Posteriormente foi un calco despectivo do moderno. Ata que os modernistas a adaptaron como signo de identidade. (Rico, Francisco "O Modernismo como actitude" p. 46).

Unha arte nova[editar | editar a fonte]

Todas estas denominacións fan referencia á intención de crear unha arte nova, levando a cabo unha rutura cos estilos dominantes na época, tales como o historicismo ou o eclecticismo. Trátase de crear unha estética nova, en que predominen a inspiración na natureza á vez que se incorporen novidades derivadas da revolución industrial. E así en arquitectura é frecuente o emprego do ferro e o cristal. Así a todo, é igualmente unha reacción á pobre estética da arquitectura en ferro, tan en voga por eses anos.

En gran medida as súas aspiracións baséanse nas ideas de John Ruskin e William Morris, que podemos resumir en democratizar a beleza no sentido de que ata os obxectos máis cotiáns teñan valor estético e sexan accesibles a toda a poboación (socialización da arte), grazas ás técnicas de produción masiva facilitadas pola revolución industrial. Por iso o modernismo non só se dá nas artes maiores, senón tamén no deseño de mobiliario e todo tipo de obxectos útiles na vida cotiá. A miúdo os artistas modernistas son artistas "integrais", pois non só deseñan edificios, senón os mobles e outros aparellos de uso diario. Así pois moitos arquitectos modernistas son tamén deseñadores, pois as súas creacións non se limitan ó edificio en si, dado que tamén elaboran a súa decoración e os utensilios que ha de conter.

Consecuentemente, deuse en arquitectura, pintura, escultura e nas artes decorativas e menores (mobles, lámpadas, xoias, carteis etc. ).

Unha das súas características é o uso da liña curva e a disimetría, tanto na plantas e o alzado dos edificios como na decoración. Nesta última é moi frecuente o uso da chamada "liña látego". Unha derivación deste estilo na década de 1920 é a denominada Art déco.

Artistas máis destacados[editar | editar a fonte]

Galegos[editar | editar a fonte]

Outros[editar | editar a fonte]

Arquitectura modernista en Galicia[editar | editar a fonte]

Torre dos Moreno, en Ribadeo.
Casa Rey, na Coruña.

O modernismo entra en Galicia no ano 1900, aínda moi influenciado polo eclecticismo burgués, o modernismo puro chega a Galicia algo máis tarde ca no resto de Europa (1908-1914) seguindo o modernismo ou art nouveau europea. Salientan obras nas cidades da Coruña, Vigo, Ferrol e Santiago de Compostela. A partir de 1914, co estoupido da primeira guerra mundial a arquitectura volve ao eclecticismo para rematar no racionalismo contra o ano 1930[1] O modernismo en Galicia vén da man de burgueses enriquecidos co comercio ultramarino e pola incipiente industria naval e conserveira, que amosaba a súa prosperidade económica e cultural á sociedade do seu tempo.

O modernismo galego caracterízase polo uso de fábrica de pedra de granito e de galerías por mor da necesidade de luz no interior dos edificios, onde salienta a cidade da Coruña, coas súas belas galerías de fermosos enfeites na decoración das fachadas. Estas galerías constrúense en madeira e sempre van pintandas en cor branca e apoian en canzorros de pedra. Tamén salientan os balcóns de ferro forxado.[2].

A Coruña[editar | editar a fonte]

Entra da man do arquitecto asturiano Julio Galán Carvajal, diferentes casas. Con Ricardo Boán fai a casa da rúa de Juana de Vega; e segue co Pazo de Xustiza e coa Casa Rey. Tamén salientaron os galegos Antonio López Hernández e Andrés Reboredo

Pontevedra[editar | editar a fonte]

Edificios modernistas na praza da Ferrería en Pontevedra.

Salientou Antonio López Hernández coa súa casa da Praza da Estrela ou a casa de Prudencio Landín.

Ferrol[editar | editar a fonte]

Salientou Rodolfo Ucha Piñeiro, foi arquitecto municipal en 1908 despois de volver licenciado de Madrid.

Vigo[editar | editar a fonte]

Edificio Banco de Vigo, ecléctico con toques modernistas.

O modernismo vigués caracterízase pola sinxeleza e o uso do granito, que lle proporciona características de seu. O seu representante máis salientábel foi Benito Gómez Román, que xa no seu edificio de García Barbón de 1901 inclúe elementos premodernistas. En 1906 crea o espectacular Edificio Simeón, moi influenciado pola obra viguesa de Michel Pacewicz. A morte prematura de Benito fai que a súa obra sexa rematada polo seu irmán Manuel Gómez Román. Tamén salientan Luis Vidal e especialmente o vigués José Franco Montes, consciente do seu modernismo.

Santiago de Compostela[editar | editar a fonte]

O vigués José Franco Montes realiza unha casa na zona vella, para despois abandonar o modernismo polo eclecticismo. En Compostela o modernismo sofre a presión da Igrexa. Jesús López de Rego impuxo o seu modernismo de grande elegancia influenciado pola escola de Glasgow entre 1906 e 1912. Antonio Palacios viuse premido pola Igrexa na construción do Pavillón de Recreo Artístico e Industrial de 1909.

Ourense[editar | editar a fonte]

O modernismo chega máis tarde. Salienta Daniel Vázquez-Gulías Martínez, arquitecto municipal entre 1909 e 1914, cando usou elementos do modernismo internacional nalgúns dos seus edificios eclécticos, influenciado polo modernismo coruñés e pola obra de Otto Wagner.

  • Casa para Ricardo Sampayo, (1909), de Daniel Vázquez-Gulías Martínez.
  • Casa na Praza Maior (1909), de Daniel Vázquez-Gulías Martínez, clara influencia da obra de Julio Galán Carvajal na Coruña.
  • Casa Alfonso Junquera (1913), de Daniel Vázquez-Gulías Martínez.

Sada[editar | editar a fonte]

Os arquitectos do grupo coruñés: Julio Galán Carvajal, Ricardo Boán e Antonio López Hernández, desenvolveron obras modernistas na vila de Sada.

Ribadeo[editar | editar a fonte]

Obras importantes fóra de Galicia[editar | editar a fonte]

  • Azul (de Darío, en Nicaragua)
  • Casa Batlló (de Gaudí, en Barcelona)
  • Bocas do Metro (de Guimard, en París)
  • Casa Tassel (de Horta, en Bruxelas)
  • Friso Beethoven (de Klimt, en Viena)
  • Escola de Arte (de Mackintosh, en Glasgow)
  • Edificio Sezession (de Olbrich, en Viena)
  • Edificio da Caixa Postal (de Wagner, en Viena)

Notas[editar | editar a fonte]

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • Henríquez Ureña, Mac. Breve historia do modernismo. México: Fondo de cultura Económica, 1978.
  • Rico, Francisco. Historia y crítica de la Literatura española: Modernismo y 98. Barcelona: Editorial Crítica, 1980.
  • Schmutzler, Robert. El modernismo. Madrid: Alianza Forma, 1985.
  • Ward, Thomas. "Los posibles caminos de Nietzsche en el modernismo". Nueva Revista de Filología Hispánica 50.2 (2002): 489-515

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]