Mataró

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía políticaMataró
Imaxe

Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 41°32′00″N 2°27′00″L / 41.5333, 2.45Coordenadas: 41°32′00″N 2°27′00″L / 41.5333, 2.45
EstadoEspaña
Comunidade autónomaCataluña
Provinciaprovincia de Barcelona
Ámbito funcional territorialÁmbito metropolitano de Barcelona
ComarcaMaresme Editar o valor em Wikidata
Capital de
Maresme
Corregimiento of Mataró (en) Traducir (1716–1833)
Maritime province of Mataró (en) Traducir (1750–1867) Editar o valor em Wikidata
CapitalMataró Editar o valor em Wikidata
Poboación
Poboación129.870 (2023) Editar o valor em Wikidata (5.772 hab./km²)
Número de fogares237 (1553) Editar o valor em Wikidata
Lingua oficiallingua catalá Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Superficie22,5 km² Editar o valor em Wikidata
Bañado porMar Mediterráneo Editar o valor em Wikidata
Altitude28 m Editar o valor em Wikidata
Punto máis altoTuró de Tarau (en) Traducir (434 m) Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Iluro (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Creaciónséculo I a. C. Editar o valor em Wikidata
Día festivo
Santo padrónJuliana and Semproniana (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Organización política
• Alcalde Editar o valor em WikidataDavid Bote Paz (pt) Traducir (2015–) Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Código postal08301–08304 Editar o valor em Wikidata
Fuso horario
Código INE08121 Editar o valor em Wikidata
Código territorial IDESCAT081213 Editar o valor em Wikidata
Outro
Irmandado con

Sitio webmataro.cat Editar o valor em Wikidata
Facebook: 100066668841448 Twitter: Matarocat LinkedIn: ajuntament-de-matar- Youtube: UCdS1rFEDFAevb-Nft3ulzbA Flickr: ajuntament_de_mataro Editar o valor em Wikidata

Mataró é un municipio e cidade da provincia de Barcelona, capital da comarca do Maresme. Atópase a uns trinta quilómetros ao norte da cidade de Barcelona, na costa do mar Mediterráneo. En 2012 tiña 124.084 habitantes.

Xeografía[editar | editar a fonte]

Les Cinc Sènies e a cidade ao fondo

Mataró está situado no litoral, entre Cabrera de Mar e Sant Andreu de Llavaneres. A autoestrada C-32 e a N-II comunican o municipio con Barcelona e co resto da comarca. En Mataró nace a C-60 que comunica con Granollers e enlaza coa AP-7. A estrada comarcal C-1415 chega ata Mollet del Vallès pasando por Argentona e La Roca del Vallès.

Historia[editar | editar a fonte]

A cidade de Mataró ten a súa orixe na época romana, dando constancia diso a Vila Torre Llauder de finais do século I aC. que quedaba nos arredores das murallas da antiga "Iluro", nome romano de Mataró. Atopáronse recentemente por todas as rúas do núcleo antigo restos de "Iluro" quedando á vista nalgunha céntrica praza cimentos de casas e mesmo zonas de rede de sumidoiros.

A aspiración continua de desfacerse da xurisdición feudal, no século XVI, fixo crear unha defensa permanente da vila para a seguridade dos seus habitantes. O ano 1480 o rei Fernando o Católico outorgou o privilexio de incorporarse definitivamente á Coroa, que representaba tamén a formación definitiva do municipio de Mataró. Durante o século XVI quedou terminada a muralla.

Vila romana dos Caputxins.

No século XVI, Mataró era unha pequena vila medieval edificada ao redor da igrexa de Santa María e da Plaça Gran. O seu importante e progresivo crecemento económico e demográfico fixo necesario e á vez posible a construción dunha segunda muralla e a incorporación de novos espazos urbanos.

As Murallas de Mataró, construídas entre 1569 e 1600 foron proxecto do enxeñeiro real Jorge de Setara. Pódense ver tramos da muralla actualmente na rúa Muralla dels Genovesos (recentemente restaurada), na rúa Muralla d'en Titus e por encima do Camí Ral.

O proxecto de amurallar a vila prolongouse máis de trinta anos por mor da escaseza económica e as disputas sobre o trazado desta. No momento de levantar os muros, parte da cidade que correspondería ao Camiño Real (Camí Ral), quedou excluída do perímetro, coas consecuentes queixas de veciños e propietarios. A muralla, feita de pedras de medidas non moi grandes e pegadas con morteiro de dous partes de area e unha de cal, non era excesivamente sólida, feito que foi demostrado, cando algún dos veciños derrubou parte con relativa facilidade.

A muralla dispuña de 7 portais e accesos, o máis destacado era o de Barcelona (actual Riera con praza Santa Anna), do cal se reproducen os escudos do principado, de Mataró e de Barcelona. Os escudos orixinais actualmente figuran sobre a "cela" dedicada a San Sebastián. Do portal de Valldeix aínda se pode percibir a silueta da fachada da casa que fai esquina entre as rúas de la Coma e de Sant Francesc d'Assís. Os outros portais eran os de Argentona, Cabrera de Mar, Sant Josep, Sant Feliu, el Pou de la Sínia e la Penya d'en Roig ou Portalet.

A principios do século XVIII comezouse a explotar desde esta localidade o caladoiro da costa Occidental de Huelva culminando coa fundación de La Higuerita (actual Isla Cristina) por parte de mataroneses e outros cataláns (fundamentalmente).

Demografía[editar | editar a fonte]

Evolución demográfica
1900 1930 1950 1970 1981 2000 2008
19.704 28.034 31.642 73.129 96.467 104.659 119.780

Economía[editar | editar a fonte]

O sector téxtil[editar | editar a fonte]

A industrialización da cidade arrinca o ano 1839, cando se instala o primeiro motor a vapor para accionar unha fábrica de tecidos. Desde este momento o sector téxtil, de antiga tradición artesanal, sitúase no centro da actividade económica. Atrae investimentos de capitais foráneos e man de obra das zonas agrícolas catalás. A cidade abandona a etapa agraria para entrar de maneira decidida cara a finais do século XIX no mundo industrial. O sector téxtil foi até finais do século XX a columna vertebral dunha cidade que, por mor da competencia das producións orientais, está a converterse nun importante centro de servizos.

A agricultura[editar | editar a fonte]

Como a maioría das poboacións da comarca, a viña era antigamente a base da agricultura local, pero a invasión da filoxera a finais do século XIX reduciu considerablemente a superficie dedicada á viticultura.

Grazas á repoboación das cepas con esgallos americanos, máis resistentes ás enfermidades, a viña aínda tivo bastante importancia até ben entrado o século XX. O ano 1945 a superficie era aínda algo superior á do regadío.

Paralelamente á regresión da viticultura foise incrementando o cultivo de regadío, sobre todo a partir do momento en que se utilizou a enerxía eléctrica para a extracción das augas subterráneas.

A plataforma cuaternaria que limita co mar, formada pola acumulación de areas e gravas procedentes da disgregación do granito, resulta moi propicia para o cultivo de regadío, tanto pola existencia de capas freáticas, como pola boa permeabilidade dos solos.

Pero non todo foi fácil: o labrador tivo que reconstruír moitas veces os camiños, explanarlos, nivelalos, buscar a auga a moita profundidade, canalizala debidamente e modificar a calidade dos terreos.

As zonas de horta máis fértiles atópanse na chamada Plana de Sant Simó e Cinc Sènies polo lado oriental, e o Pla d'en Boet, co Rengle e o Cami do Mig, até Argentona, polo lado de poñente.

Nesta última dirección é onde a acción urbanizadora enguliu máis parcelas dedicadas á horticultura. Hai tamén parcelas de horta sitas a maior altura, pero non teñen a importancia dos lugares chairos.

Até non fai moito, a colleita da pataca temperá era unha das principais. O seu cultivo arrincaba do fin do século pasado e consolidouse cara ao 1910 coa adopción da semente inglesa Royal Kidney, que era a que se adaptaba mellor a esta clase de produción hortícola en orde á exportación, e que fixo que en 1932 se declarase obrigatoria a denominación de orixe Mataró Potatoes para esta clase de tubérculo obtido na comarca e as zonas limítrofes. A leituga Trocadero e o chicharo tamén foron obxecto de exportación.

Cara a 1952 introduciuse en Mataró a produción dos caraveis que pouco despois pasarían a ocupar bastante extensión de terreo, pero máis ben como alternativa, xunto con outros cultivos.

A produción floral, pois, é exigua e continúase cos cultivos de horta tradicionais (coles, coliflor, brócoli, escarolas, pementos, xudías, cebolas e patacas), pero melloráronse as técnicas da agricultura intensiva (invernadoiros, lugares de sombra, rega por aspersión), co cal a horticultura mantén o seu peso económico dentro do municipio.

O ano 1986 había cultivadas 144 ha de secaño e 913 ha de regadío, cos seguintes cultivos: 27 ha de cereais, 14 de legumes, 203 de tubérculos, 90 de flores, 48 de forraxes, 50 de froitas, 545 de hortalizas, 3 de viña e 77 doutras.

Os talleres mecánicos[editar | editar a fonte]

Os talleres mecánicos especializados na construción de maquinas para xénero de punto, nos anos 60 foron moitos xunto a varias fundacións de ferro. A industria metalúrxica era un gran puntal da economía da cidade, despois do xénero de punto. Unhas 3000 persoas dedicábanse a desenvolver diferentes actividades: torneiros, fresadores, rectificadores, afinadores, delineantes, soldadores, montadores ou pintores.

A calidade das máquinas que se construían en Mataró estaba recoñecida mundialmente, as empresas exportaban a países como Estados Unidos, Gran Bretaña, Francia, Xapón entre doutros. Os talleres dispuñan dunha oficina técnica que deseñaban novos modelos para que as máquinas contemplasen últimas tecnoloxías do momento para aseguraren a continuidade e o futuro da empresa.

A Finais dos 70 as novas máquinas incorporan controis por circuítos electrónicos o que provocou que as industrias metalúrxicas e os seus produtos quedasen obsoletos. Ese cambio tecnolóxico provocou o peche de todos os talleres mecánicos, así como aquelas industrias auxiliares que traballaban para eles. Actualmente Mataró non dispón de ningún taller de maquinaria téxtil. O Museu Fundació Vilaseca conserva moitas desas máquinas, algunhas auténticas obras de arte nunha das coleccións de maquinaria téxtil máis importantes de Europa.

Empresas de fabricación de maquinaria téxtil de Mataró eran : Albo, S.A. Abril, S.A. - Talleres Linares, S. a. Talleres Pruna, S.A. - Trabal, S.A. Talleres CYPP Subministracións Ind.Tex, S.L. Torres e Cia. Fundició Font Fundició Sant Crist Fundició Roure Talleres Ray Telcisa Talleres Tomas Talleres Merino - Talleres Acerman e outras non tan coñecidas.

O turismo[editar | editar a fonte]

A pesar de ser a capital da Costa do Maresme (un dos puntais do turismo catalán), non conta cunha excelente rede hostaleira [Cómpre referencia]. Pero cabe destacar un amplo porto e diferentes visitas guiadas por exemplo a ruta do mar, a ruta modernista, a visita guiada ao conxunto barroco das dores e a visita á vila romana de torre Llauder.

Os principais hoteis, albergues e pensións da cidade son:

  • NH Hotel Ciutat de Mataró.
  • Hotel Colón.
  • Hotel Castell de Mata.
  • Pensión Cerdanyola.
  • Alberg Can Solaret.
  • Universal Backpackers Hostel.

Política[editar | editar a fonte]

Desde 1979 o seu concello está gobernado polo Partit dels Socialistes de Catalunya (PSC), polo cal foron alcalde Joan Majó (1979-1983), Manuel Mais (1983-2004) e Joan Antoni Baron (2004-?).

Actualmente forma goberno unha coalición de esquerdas formada por Iniciativa per Catalunya Verds - Esquerra Unida i Alternativa (ICV-EUiA), Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) e o PSC.

Na Cidade atópase tamén a sede o Consello Comarcal do Maresme Gobernado polo PSC.

Festividades[editar | editar a fonte]

A festa local de Mataró é A festa de "Les Santes", estas santas son Juliana e Semproniana, dúas mártires do cristianismo, fillas de Mataró as cales foron nomeadas polo papa Pío IX, o ano 1852, como patroas de Mataró. O día máis importante das festas é o 27 de xullo, cando co son da música popular catalá a cidade esperta para anunciar aos fregueses a chegada da festa. Mataró, ao longo do ano, celebra as festas de todos os seus barrios, fenómeno só comparable con Barcelona no territorio catalán.

A semana Santa, tamén é un evento cultural de grande importancia, onde os cidadáns colaboran nas procesións. Entre as diferentes entidades que participan, cabe destacar aos Armats de Mataró, unha asociación que representa os soldados romanos que defenderon a Xesús. Foron recoñecidos por Xoán Paulo II en 1986 como Soldats de Pau (Soldados de Paz). Tense constancia da existencia dos armats desde principios do século XVIII. Nos seus desfiles desenvolven cruces, combates e formacións, facendo das procesións de Mataró, unha das máis prestixiosas da provincia. Por último, os Armats de Mataró foron recoñecidos recentemente como patrimonio da cidade.

Falar de procesións de Mataró tamén é facelo de combinación de elementos tradicionais típicos das procesións catalás cos estilos barrocos e platerescos doutras zonas do Sur da Península. Na actualidade en Mataró existen 9 confrarías, Irmandades e Armats, que traballan de forma coordinada baixo a Comisión de Semana Santa.

Máis de 30 actos, actividades e procesións celébranse desde o Venres Santo ao Domingo de Resurrección organizadas polas diferentes confrarías sendo a máis importante a Procesión Xeral do Venres Santo onde participan directamente na procesión preto das 1.500 persoas.

Outras Festas, Feiras e Festivais importantes son:

  • Festa de Sant Jordi.
  • Festa dos Tres tombs.
  • Festa Popular de Cereixa.
  • Feira de artesáns na Plaça.
  • Feira do Mercado de Sant Ponç.
  • Feira de atraccións e Fireta de primavera.
  • Feira da Baldosa.
  • Feira do Mercado de Outono.
  • Feira de Presebes e Ornamentos de Nadal.
  • Feira de Artesanía e Agasallos de Nadal.
  • Feira da árbore, a planta, a flor, o xardín e máis os animais.
  • Salgou Voda.
  • Feira de debuxo e pintura .
  • FirOcasió.
  • Innovàtic; Feira de novas tecnoloxías.
  • Festival de Músicas do Mundo Cruïlla de Cultures.
  • Festival de Músicas tranquilas.
  • Festival de Música Antiga.
  • Mostra de Cinema de Mataró.
  • Festival Internacional de Danza Dies de Dança.

Museos e salas de exposicións[editar | editar a fonte]

Museo de Mataró.
  • Museo/Arquivo de St. María.
  • Museo de Mataró.
  • Centro de Arte Ca L'Areas.
  • Sala de exposicións o Ateneo de La Caixa.
  • Laietana Sala de exposicións La Caixa.
  • Laietana Espai F.
  • Can Palauet.
  • Centro de arte e pensamento Can Xalant.
  • Museo Fundación Vilaseca.

Teatros e salas[editar | editar a fonte]

  • Teatro Monumental.
  • Teatro Sala Cabanyes.
  • Teatro do Foment Mataroní.
  • Sala do Casal l'Aliança.
  • Sala Clap.
  • La Negra Flor.
  • Sala Privat.
  • Arcadia Cafè Cultural.
  • Comuna de l'Art.
  • Discoteca ACTIVA.

Medios de Comunicación[editar | editar a fonte]

  • Diari de Mataró.
  • Mataró Ràdio.
  • RM Radio.
  • Clap FM.
  • TV Mataró.
  • Tot Mataró.
  • Capgros.
  • Tribuna Maresme.
  • El Punt (ed. Maresme.)
  • TDT Maresme.

Lugares de interese[editar | editar a fonte]

Monumento á Porteira Laietana, Mataró.
A Beizón do tren, (século XIX), Francesc Pagès i Serratosa (Barcelona, 1852-1899).

Basílica de Santa María de Mataró. Do século XV aínda que con orixes paleocristiás, foi transformada en edificio barroco no século XVII. No seu interior consérvase un importante retablo barroco dedicado á Mare de Déu do Roser, así a Capella dels Dolors, onde se atopa o conxunto de pintura Barroca do século XVIII máis importante de Cataluña, obra de Antoni Viladomat.

As Murallas de Mataró. Obra construída entre 1569 e 1600, segundo proxecto do enxeñeiro real Jorge de Setara. Pódense ver tramos na Muralla dos Genoveses -recentemente restaurada-, na Muralla d'en Titus e sobre o Camiño Real, visible desde Can Xammar.

Casas Milá e Escolá. Edificios que manteñen a imaxe que probablemente tiñan as casas mataronesas do século XVI. Fachadas revogadas e enlucidas con cores naturais, portais enmarcados con pedra picada e xanelas ornamentadas de estilo gótico tardío.

Museo Arquivo de Santa María e casa Escolà. Cunha notable colección de iconografía barroca. Conservan na fachada elementos góticos tardíos do século XVI. Xunto coa casa contigua, conformaran unha masía de tres corpos, Can Seguín.

Casa Serra Arnau. Edificio do século XVI situado no Carreró, practicamente é o único exemplo de arquitectura civil desta época que queda en Mataró. É unha construción tipicamente renacentista. Ao redor do ano 1920 o Concello de Mataró adquiriu o inmoble, que reformou e modificou profundamente. Actualmente alberga o Museo de Mataró.

Cruz de Termo. Erixida en 1562, é unha reconstrución do orixinal, realizada no ano 1942. Os restos da antiga, destruída parcialmente en 1936, atópanse no Museo de Mataró. A Cruz de Termo atopábase extramuros.

Ermida de Sant Simó. Segunda metade do século XVI. Consta dunha soa nave cuberta con tellado.

Can Tria de Mata. Masía con torre do século XVI.

Torre de Can Palauet. A torre e a masía de Can Palauet están na veciñanza de Cerdanyola, desde onde dominan Argentona. A parte principal da masía componse de tres corpos irregulares, con planta baixa e piso, inicialmente separados da torre. O corpo principal ten un portal redondo de adobe e unha ventá do século XVI.

Ermida de Sant Martí de Mata. Documentada no século XI, pero moi transformada. Consta dunha soa nave sen ábsida, cuberta con bóveda cilíndrica circular. Antiga parroquia rural.

Ermida de Sant Miquel de Mata. Consagrada en 1448, é de estilo gótico tardío, dunha soa nave con tres tramos, cuberta de bóvedas góticas. A sancristía está formada por pequenos corpos adicionais.

Can Llorell. Hoxe é Can Fradera. Conserva na fachada xanelas góticas tardías do século XVI e o escudo de armas da familia Llorell, de estilo renacentista. O subsolo da casa, igual que o da praza, contén restos e mosaicos de época romana.

A plaça Gran. É o corazón do Mataró vello. A planta actual da praza corresponde á ampliación realizada no ano 1773 da pequena praza medieval. Moitas casas da praza aínda teñen imaxe barroca, como Can Bosch ou casa da Font, século XVII, coas armas da cidade esculpidas na fachada. Nas rúas dos arredores cabe mencionar:

Can Ricart (s. XVIII). Na esquina das rúas de Beata María e de Santa María.

Can Puig i Cadafalch (s. XVIII). Sita na ruela no número 39 con esgrafiado orixinal na fachada.

Praza do Concello. Desde a rúa d'en Palau vese Can Palauet, antiga residencia da familia Palau, actualmente sede dos arquivos Municipal de Mataró e Comarcal do Maresme e que tamén acolle unha sala de exposicións temporais. Aínda que contén unha ventá gótica do século XV, a fachada está totalmente renovada. No interior, a ordenación da planta principal ­con decoración do século XIX- e unha parte das adegas son de época barroca.

Can Castany (s. XVIII). Rúa de Barcelona, núm. 51, que conserva as características celosías barrocas nas xanelas da fachada. O edificio da Peixaría é neoclásico.

Rúa de Barcelona. Casas e pazos conforman unha rúa plenamente barroca, aínda que o paso do tempo e a actividade comercial transformaron ou substituíron moitos dos seus elementos. Desta rúa mencionaremos concretamente a casa Esquerra, no número 46, do século XVII, onde viviu e tiña o taller o arquitecto e escultor mataronés Antoni Rise i Móra (1641-1703), autor do retablo do Roser de Santa María;

A casa da Xoiaría Caberei, núm. 40, a casa Colomer, núm. 26, e a casa Pineda, núm. 16, as tres do século XVIII.

Praza de Santa Ana. Da praza barroca formada no século XVIII soamente queda a igrexa do Colexio Escolapio de Santa Ana. A portada (1789) foi obrada polo irmán escolapio Josep Guàrdia, probablemente segundo traza do escultor Carles Moretó. A igrexa de Santa Ana (s. XVIII) ten planta de cruz latina, tres naves e cúpula sobre o cruceiro central. As columnas de orde composta distribúen o espazo interior. Está moi transformada.

Rise. Rúa principal do Mataró barroco, o é aínda do Mataró actual. Rise foi edificada de nova planta durante os séculos XVII e XVIII. Das casas e casaróns da época quedan unicamente as casas de Can Fité, na esquina de cálea d'en Pujol, e Can Palau, núm. 63, coa fachada reformada durante o século pasado, que conserva na entrada, planta baixa, unha capillita da Virxe (1683).

Rúa de Sant Josep. Nela atópase o conxunto de Sant Josep, antigo convento carmelitano, do cal cabe destacar a fachada, a igrexa e o claustro. Foi edificada a partir de 1588.

Cale d'en Moles. Na parte máis alta pódense ver algunhas de cáselas de cós máis antigas que se conservan, de planta baixa e piso, fachada con xanela e non con balcón, e interesante beirado.

Rúa Bonaire. É quizais a máis emblemática das rúas barrocas mataronesas. Nela podemos observar os edificios de Can Fins, núm. 25 da rúa, Can Gallifa, núm. 23, o conxunto do Casal, núm. 27 e finalmente Can Palau Soler, núm. 35.

Rúa de Sant Francesc d'Assís. Can Tunyí Falguera (s. XVII) atópase na esquina coa rúa de Cómaa. Xunto a Santa María, os edificios da Rectoría Vella, núm. 25 (s. XVII).

Rúa Nova é outra rúa característica do Mataró barroco. Destacaremos Cal Bisbe Mais, núm. 27. (s. XVII), Can Caberei, núm. 17, Can Gelenques, núm. 18, e o edificio do Fomento, que conserva dúas magníficas gárgolas da edificación primitiva.

Rúa de Argentona. Na esquina coa muralla do Tigre, Can Torner é un interesante casarón barroco, con cupulita sobre a escaleira e interesantes esgrafiados.

Convento das Capuchinas. Conxunto arquitectónico inaugurado no ano 1741 coa chegada das monxas Capuchinas. é un edificio exemplar do espírito barroco da Contrarreforma en Mataró: arquitectura sólida como un castelo e austera como un mosteiro.

Hospital de Sant Jaume e Santa Magdalena. Construído no século XVIII. A destacar o claustro da época.

Casa Vilallonga. Construída en 1846, do mestre de obras mataronés Jeroni Boada, por interese de Gaietà de Vilallonga.

A Pescadería. Un dos edificios característicos da cidade na época. Foi construído no ano 1841, sobre a muralla, polo arquitecto Miquel Garriga i Roca, para situar nel as paradas de venda de peixe.

Can Ximenes. Construída polo mestre de obras Gregori Arch, en espazos que ocuparan anteriormente a muralla e o portal de Barcelona. Na esquina da rúa de Barcelona coa baixada de Santa Ana. O edificio, demolido por mor do seu estado ruinoso, foi reconstruído polo arquitecto Miquel Brullet i Monmany.

Can Rifà. En Rísea, núm. 37-39, construída en 1856 por interese de Joaquim Llovet.

Casa Consistorial. Caracterizado pola austeridade e harmonía formal exterior, o edificio do Concello é o resultado de numerosas ampliacións e reformas de varios séculos de historia. A fachada neoclásica é obra do arquitecto Miquel Garriga i Roca.

Casa Torrellas. Na esquina de Rísea co Carreró. Mantén nas plantas piso o ritmo neoclásico.

Casa Oliveras. En Rísea, núm. 83, antiga casa Comas, construída no ano 1853 polo arquitecto Josep Oriol Mestres i Esplugues. Cabe mencionar as magníficas esculturas que hai sobre os portais.

Colexio de Valldemia. Edificio de inspiración neoclásica proxectado por Jeroni Boada.

Cemiterio. O cemiterio é o conxunto neoclásico máis interesante da cidade. Construído na leira que ocupara o antigo convento dos Capuchinos, contén obra de tres arquitectos importantes. Miquel Garriga i Roca é autor do plan xeral; a capela (1851) é, en principio, do arquitecto Martí Sureda, e parece que o soportal foi construído por Antoni Rovira i Trias. O pórtico de entrada foi proxectado en época posterior, probablemente polo mestre de obras mataronés Ignasi Caballol.

Fábrica Martorell, Batlle i Cia. Na Habana, casa núm. 93 do Camiño Real. A fachada, con data de 1851, mantén aínda a maneira neoclásica nas plantas piso, a pesar de que están en mal estado de conservación.

Fábrica de Can Colomer. Na rúa do Prat

Fábrica Gordils i Dalmau. Ao final da rúa de Sant Agustí, núm. 66, atópase esta antiga fábrica, a primeira das fábricas a vapor da cidade (1838). A partir de 1839 converteuse en Filatures Viñas, SA. No seu recinto aínda pode verse a cheminea.

O Vapor Nou. Edificios da industria Fills d'Antoni Fàbregas SA, na rúa de Lepanto núm. 2, case tocando á Rambla. Foron construídos no ano 1856 pola Compañía Areas e Rosal; conservan a cheminea característica da primitiva fábrica a vapor.

Cases de cós na rúa de Montserrat. Na rúa de Montserrat consérvanse, sen transformacións, algunhas de cáselas de cós da época, núm. 32 a 40.

Cases de cós na rúa de Sant Josep Oriol. Na rúa de Sant Josep Oriol algunhas das primeiras cases de cós con escaleira, núm. 15-17-21, que xa tiñan dúas vivendas, unha en planta baixa e outra en planta piso, a diferenza da casa de cós tradicional, de dúas plantas pero tipo dúplex.

Cheminea de Ca l'Ymbern. Na rúa de Biada, dentro do recinto da antiga fábrica de Ca l'Ymbern, e conservada no medio da nova edificación. é de planta cadrada, a diferenza da maior parte de chemineas das fábricas a vapor mataronesas, que eran de sección circular.

Salón de Sesións ou Salón de Plenos do Concello. Artesoado decorado por Puig i Cadafalch, que incorpora escudos coas armas do Principado, da cidade, das artes e dos oficios.

Casa Fonrodona. En Rísea, 33-35. Este inmoble, xunto co veciño, foi construído por Jeroni Boada, principal representante en Mataró do Historicismo, no ano 1863.

Residencia de Sant Josep. Situada na rúa da Muralla de Sant Llorenç, a construción iniciouse no ano 1906 segundo o proxecto de Eduard Ferrés i Puig.

A Beneficencia. Na rúa Sant Josep, 9. Edificio proxectado por Puig i Cadafalch, actualmente sede do Padroado de Cultura do Concello.

Ca l'Areas. En cálea d'Argentona, 62 bis e 64. Edificio de dous corpos, de planta baixa e piso. Foi construído a mediados do século XIX. Actualmente alberga a colección de arte do museo de Mataró, así como gran parte da obra dos irmáns Areas.

Casa Coll i Regàs. A obra máis representativa do Modernismo en Mataró atópase na rúa de Argentona. O arquitecto mataronés Josep Puig i Cadafalch recibiu o encargo no ano 1896 de Joaquim Coll i Regàs, empresario mataronés e amigo seu. A casa foi construída no ano 1897. Actualmente é a sede da Fundació Caixa Laietana.

A Prisión. Edificio situado no centro da cidade, atópase na esquina de Rísea coa rúa da Muralla da Prisión. A construción encargouse en 1851 ao arquitecto Elies Rogent e inaugurouse en 1863. De planta baixa e piso, ten un patio semicircular inscrito no segundo corpo que afecta a toda a altura do edificio. é un edificio urbano que presenta dúas fachadas aliñadas á rúa sen foso nin murallas.

Casa Parera. Reforma da fachada, proxectada con aspecto gótico por Puig i Cadafalch en 1894. é unha casa de cós con planta baixa e dous pisos con tellado dunha vertente. Destacan os elementos escultóricos realizados por Eusebi Arnau que integran a fachada: ménsulas de estilo neogótico, relevos mitolóxicos e escudos heráldicos na cornixa.

O Rengle. O proxecto de construción dun mercado cuberto na praza Maior xurdiu da man de Emili Cabañes en 1891. Ao ano seguinte, o entón arquitecto municipal de Mataró, Josep Puig i Cadafalch, reformou a cuberta do mesmo, incorporando un tellado de forma semicilíndrica, con revestimentos cerámicos, ladrillo visto e detalles ornamentais de ferro forxado.

Casa Sisternes. Na rúa Sant Simó atopamos unha das obras primerizas de Puig i Cadafalch, construída no ano 1893 por encargo de Ernest de Sisternes. é unha casa de cós con planta baixa, un primeiro piso e un patio posterior. En canto á ornamentación do exterior do edificio, é unha combinación de ladrillo visto, baldosas e ferro forxado.

Ca l'Artigas. Na rúa Barcelona, 19. Tenda de estilo modernista con elementos no interior como os andeis ou o mostrador, e nas exterior vidreiras emplomadas con motivos florais e elementos decorativos de madeira. Descoñecemos o seu construtor, pero o cerrajero mataronés Antoni March, formado nos estudos Ballarín de Barcelona, realizou encargos para a citada tenda.

Casa Borràs i Massó. Pequena fábrica téxtil que os señores Borràs e Massó tiñan na rúa de Sant Antoni, e que se estendía até a rúa de Balmes. Foi obxecto dalgunhas reformas a principios do século XX, pero ningunha resultou tan espectacular como a que no ano 1920 deulle un aspecto máis propio do neoclásico que do novecentismo.

Fábrica Cabot i Barba. Fábrica de xénero de punto situada ao final da rúa Churruca. O proxecto inicial das dúas naves de planta baixa separadas por un patio está datado en 1889 e é obra do enxeñeiro Eduard Culla. A industria quedou pequena e foron necesarias ampliacións. O arquitecto Puig i Cadafalch, emparentado coa familia Cabot, proxectou a construción dos dous pisos da nave de poñente, construídos entre 1897 e 1907.

Cooperativa Obreira Mataronesa. Situada na rúa Cooperativa. O mozo Antonio Gaudí recibiu o encargo de executar en Mataró un proxecto de cooperativa téxtil obreira. Na fábrica construíu, ao redor de 1883, a nave de branqueo soportada por arcos parabólicos construídos con pezas modeladas de madeira. A nave foi mutilada por un dos seus lados. Do arquitecto de Reus tamén se conservan no mesmo lugar uns urinarios de planta octogonal decorados con baldosas.

Can Boada. Casa do arquitecto e mestre de obras Jeroni Boada, construída no terceiro cuarto do século XIX, actualmente na vía Europa. A obra é de planta cadrada con torrecillas de vixilancia de planta redonda en cada esquina, e está cuberta por un tellado con cúpulas, rematada a central por un miradoiro de inspiración medieval. Elementos arábicos e fantasiosos decoran as fachadas. Recentemente foi restaurada.

Llar Cabanelles. Situada no paseo de Cabanelles, 2. Edificio historicista de Jeroni Boada, datado no ano 1871. O fogar fora destinado a dependencia hospitalaria para persoas maiores. O recinto ten unha igrexa de estilo gótico, con soportais interiores e uns magníficos xardíns graduados que aproveitan a pendente do terreo onde se atopa situado.

O Matadoiro. Conxunto proxectado por Melcior de Palau i Simon no ano 1909 e inaugurado en 1915, ano da súa morte. Situado na rúa Prat da Riba, no momento da construción formaba parte da área do Ensanche en proceso de construción. Trátase dunha obra arquitectónica aberta e ben equilibrada con elementos historicistas. Componse de tres naves de planta baixa unidas por uns alpendres metálicos, currais, portaría e depósito de auga, exemplo de arquitectura industrial modernista. As construcións componse de obra vista con ladrillos de barro, que a miúdo forman zanefas, combinados con baldosas esmaltadas. O matadoiro incorporou as novidades técnicas e sanitarias do momento. Funcionou como matadoiro até os anos oitenta e actualmente destinouse a dependencias municipais.

Notas[editar | editar a fonte]

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]