Lista de monarcas dos reinos cristiáns da Península Ibérica

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Os dominios visigodos: España, Galiza e Septimania.

Esta é a lista de monarcas dos reinos cristiáns da Península Ibérica, desde a caída do reino visigodo en 711 até a actualidade.

Idade Media[editar | editar a fonte]

Trala chegada musulmá no século VIII á península, mentres a España visigoda e Septimania foron tomadas polos exércitos musulmáns, en Galiza comezábase a conformación dun novo reino cristián.[1] Posteriormente foron aparecendo novos reinos, xurdidos a partir dos núcleos cristiáns do norte peninsular. Cómpre ter en conta que estes reinos, a medida que acadaban vitorias ou conquistas, podían ir incorporando outros «reinos» musulmáns; por exemplo, o reino de Toledo ―incorporado ó de Castela―, o reino de Valencia ―incorporado ó de Aragón―, o reino do Algarve ―incorporado ó de Portugal― ou o reino de Granada.

Reino de Portugal, inicialmente condado de Portugal (do reino de Galiza). Reino de Galiza, inicialmente reino suevo de Galiza.[2] Reino de León, inicialmente a Terra de Fóra (terra de foris),[a][5] máis adiante territorium legionense[6] (do reino de Galiza).[7] Reino de Castela, inicialmente condado de Castela (do reino de Galiza). Reino de Aragón, inicialmente condado de Aragón (do Imperio Carolinxio). Reino de Navarra, inicialmente condado de Navarra (do Imperio Carolinxio).
Os coñecidos primeiros caudillos só gobernaron no leste de Galiza, nunha pequena parte de Asturias.[8]
Paio
(718?-737)
Noroeste da Península Ibérica trala substitución da España visigoda pola musulmá. Galiza aparece gobernada por numerosos señores territoriais cristiáns que tentan impor a súa autoridade sobre os demais.
Fávila
(737-739)
Afonso I
(739-757)
Froila I
(757-768)
Os chamados «reis usurpadores».[9][b]
Aurelio
(768-774)
Silo
(774-783)
Mauregato
(783-789)
Vermudo I
(789-791)
Afonso II
(791-842)
Con el consolídase o poder rexio.[8]

No ano 802 foi «expulsado tiranicamente do trono».[11]

Íñigo Arista
(c. 816-851)
Noroeste da Península Ibérica a finais do século IX. Galiza e Navarra son os dous únicos reinos cristiáns.
Nepociano
(842-843)
Posuíu o trono efemeramente.[12]
Ramiro I
(843-850)
Destronou a Nepociano.
Ordoño I
(850-866)
García Íñiguez
(851-870/882)
Afonso III
(866-910)
No primeiro ano de reinado foi destronado por un tal Froila, conde de Galiza.[13]

Trala súa morte, os fillos administraron os territorios afíns a eles.

Fortún Garcés
(882-905)
Sancho Garcés I
(905-925)
García I
(910-914)
Rei en León.

Ordoño II
(910-924)
Rei na Galiza actual (con Portugal) e desde 914 tamén en León.

Froila II
(924-925)
Rei privativo de Asturias desde 910.
Afonso Froilaz
(925-926)
Seguiu reinando na zona asturiana até 931.
García Sánchez I
(925-970)
Sancho I
(926-929)
Rei na Galiza actual.

Afonso IV
(926-931)
Rei en León.

Competiron polo poder e a súa relación non está clara.[14]

Ramiro II
(931-951)
Rei privativo de Portugal desde 926.
Ordoño III
(951-956)
Sancho II
(956-958)
Noroeste da Península Ibérica durante a primeira metade do século XI, cando se produce a disputa territorial polo condado de Castela entre os monarcas de Galiza e Navarra.
Ordoño IV
(958-960)
Destronou a Sancho durante 2 anos.
Sancho II
(960-966)
Ramiro III
(966-985)
Desde 982 só reinou en León e en 984 foi expulsado para Astorga.
Sancho Garcés II
(970-994)
Vermudo II
(982-999)
Desde 982 foi rei na Galiza actual (con Portugal) e desde 984 tamén en León.
García Sánchez II (994-1000)
Afonso V
(999-1028)
Noroeste peninsular no ano 1064, cando España se acha dividida en taifas.
Interregno
Sancho Garcés III
(1004-1035)
Vermudo III
(1028-1037)
Ramiro I
(1035-1063)
García Sánchez III
(1035-1054)
Sancha I e Fernando I
(1037-1065)
Trala morte de Fernando produciuse o repartimento territorial entre os fillos.[c]
Sancho Garcés IV
(1054-1076)
Sancho Ramírez
(1063-1094)
García II
(1065-1072)
Afonso VI
(1065-1072)
Sancho III
(1065-1072)
Noroeste peninsular onde se aprecia a creba da Galiza altomedieval, así como os novos reinos de León, Castela e Aragón a finais do século XI. Segue, con todo, a existir unha diferenza agora conceptual entre Galiza e España.
Sancho III
(1072)
Afonso VI
(1072-1109)
Sancho Ramírez
(1076-1094)
Unión de Aragón e Navarra.
Pedro I
(1094-1104)
Afonso I
(1104-1134)
Consorte de Urraca até 1114.

Legou os reinos ás ordes militares, mais a nobreza non respectou o seu testamento e decidiu quen había ocupar cada un dos tronos.[21]

Urraca
(1109-1111)
Consorte de Afonso I de Aragón e Navarra até 1114.
Afonso VII
(1111-1157)
Urraca
(1111-1126)
Afonso VII
(1126-1157)
Ramiro II
(1134-1157)
García Ramírez
(1134-1150)
Afonso I
(1139-1185)
Sancho VI
(1150-1194)
Repartiu os reinos entre os fillos.
Fernando II
(1157-1188)
Sancho III
(1157-1158)
Petronila e Ramón Berenguer IV
(1157-1164)
Noroeste peninsular trala morte de Afonso VII o Emperador. Apréciase o repartimento dos seus reinos entre os fillos, así como a a separación definitiva de Portugal. Tamén se aprecia a expansión dos reinos cristiáns á custa das taifas musulmás.
Afonso VIII
(1158-1214)
Afonso II
(1164-1196)
Sancho I
(1185-1211)
Afonso VIII
(1188-1230)
Sancho VII
(1194-1234)
Desde 1231 tiña con Xaime I un pacto de porfillamento polo cal quen sobrevivise ó outro sería o sucesor. Finalmente, non se levou a cabo.[22]
Pedro II
(1196-1213)
Afonso II
(1211-1223)
Xaime I
(1213-1276)
Henrique I
(1214-1217)
Berengaria
(1217)
Fernando III
(1217-1252)
Sancho II
(1223-1248)
Sancha II e Aldonza
(1230)
Fernando III
(1230-1252)
Teobaldo I
(1234-1253)
Afonso III
(1248-1279)
Unión dinástica de Galiza e León con Castela e Toledo.
Afonso X
(1252-1284)
Evolución dos dominios dos reis casteláns desde o ano 1217.

Cómpre ter en conta que o concepto de Coroa de Castela non apareceu até o século XIV;[23] e é que, entre outras peculiaridades institucionais (códigos legais, chancelarías, meiriños mores…), as cortes galego-leonesas e as castelás seguiron a se celebrar separadamente até 1350.[24][25]

Teobaldo II
(1253-1270)
Henrique I
(1270-1274)
Xoana I e Filipe I (IV de Francia)
(1274-1305 e 1285-1305)
Pedro III
(1276-1285)
Dinís
(1279-1325)
Sancho IV
(1284-1295)
Afonso III
(1285-1291)
Xaime II
(1291-1327)
Fernando IV
(1295-1296)
Xoán I
(1296-1300)
Afonso da Cerda
(1296-1304)
Fernando IV
(1300-1312)
Fernando IV
(1304-1312)
Lois I (X de Francia)
(1305-1316)
Afonso XI
(1312-1350)
Xoán I (ídem de Francia)
(1316)
Filipe II (V de Francia)
(1316-1322)
Carlos I (IV de Francia)
(1322-1328)
Afonso IV
(1325-1357)
Afonso IV
(1327-1336)
Xoana II e Filipe III
(1328-1349 e 1328-1343)
Pedro IV
(1336-1387)
Carlos II
(1349-1387)
Pedro I
(1350-1366)
Pedro I
(1357-1367)
Henrique II
(1366-1367)
Fernando I
(1367-1383)
Pedro I
(1367-1369)
Fernando I de Portugal
(1369-1371)
Henrique II
(1369-1379)
Henrique II
(1371-1379)
Xoán I
(1379-1386)
Interregno
Xoán I
(1385-1433)
Xoán de Gante e Costanza
(1386-1387)
Xoán I
(1386-1390)
Xoán I
(1387-1390)
Xoán I
(1387-1396)
Carlos III
(1387-1425)
Henrique III
(1390-1406)
Martiño
(1396-1410)
Xoán II
(1406-1454)
Interregno
Fernando I
(1412-1416)
Afonso V
(1416-1458)
Branca I e Xoán II de Aragón
(1425-1441)
Duarte
(1433-1438)
Afonso V
(1438-1477)
Xoán II de Aragón
(1441-1479)

Carlos de Viana
(1441-1461)
Foi rei de iure e disputou a coroa a seu pai.

Branca II (1461-1464)
Irmá de Carlos e raíña de iure.
Henrique IV
(1454-1474)

Afonso de Castela
(1465-1468)
Foi proclamado rei e disputou a coroa ó seu medio irmán até a súa prematura morte.
Xoán II
(1458-1479)

Pedro de Coímbra
(1464-1466)
Foi proclamado rei en Cataluña.

Renato de Anjou
(1466-1472)
Foi proclamado rei en Cataluña.
Xoana e Afonso V de Portugal
(1474-1479 e 1475-1479)

en guerra contra

Isabel I
(1474-1479)
Consorte de Fernando II de Aragón.
Xoán II
(1477)
Afonso V
(1477-1481)
Fernando II
(1479-1516)
Consorte de Isabel I de Castela.
Leonor
(1479)
As posesións peninsulares de Fernando II de Aragón a partir de 1512. Aparecen raiados os últimos reinos sometidos ou conquistados.
Isabel I
(non de facto até 1486)
Isabel I
(1479-1504)
Francisco
(1479-1483)
Xoán II
(1481-1495)
Catarina e Xoán III
(1483-1512 e 1484-1512)
Isabel I
(1486-1504)
Manuel I
(1495-1521)
Xoana e Filipe I
(1504-1555 e 1504-1506)
Fernando II de Aragón
(1507-1516)
Encerrou a súa filla Xoana e gobernou como rexente.
Fernando II de Aragón
(1512-1516)
Conquistou Navarra e foi recoñecido como rei en 1513.
Reino de Portugal Reino de Galiza Reino de León Reino de Castela Reino de Aragón Reino de Navarra

Idades Moderna e Contemporánea[editar | editar a fonte]

Reino de Portugal Coroas de Castela e de Aragón e
reinos de Navarra e de Granada
Reinos durante todo o Antigo Réxime.

Cos Decretos de Nueva Planta, a partir de 1716 a división en reinos da Monarquía Católica deixou de ter funcións políticas; porén, cada reino seguiu a ser unha entidade xurídica independente.[26][27] Ademais, o reino de Navarra mantívose institucionalmente separado e cos seus foros vixentes até a Idade Contemporánea.

Por outra banda, o reino de Portugal pertenceu á devandita monarquía entre 1580 e 1640.

Manuel I
(1495-1521)
Carlos I (V do Sacro Imperio Romano Xermánico)
(1516-1556)
Mantivo o encerramento de súa nai Xoana, a cal seguiu sendo a raíña nominal até a súa morte en 1555.
Xoán III
(1521-1557)
Filipe II
(1556-1598)
Sebastián
(1557-1578)
Henrique
(1578-1580)
Consello de Gobernadores do Reino de Portugal
(1580)
Antonio
(1580)
Foi proclamado rei mais derrotado por Filipe II.
Filipe II (I de Portugal)
(1580-1598)
Filipe III (II de Portugal)
(1598-1621)
Filipe IV (III de Portugal)
(1621-1640)
Xoán IV
(1640-1656)
Filipe IV
(1640-1665)
Afonso VI
(1656-1683)
Foi deposto en 1667.
Carlos II
(1665-1700)
Pedro II
(1683-1706)
Gobernou como rexente desde 1667 ó lograr depor o seu irmán Afonso.
Filipe V
(1700-1716)

Arquiduque Carlos de Habsburgo
(1703-1715)
No contexto da guerra de sucesión española, foi proclamado rei como Carlos III, disputando o trono a Filipe de Anjou.
Xoán V
(1706-1750)
Coroa de España[28][29]
Filipe V
(1716-1724)
Abdicou no fillo.
Lois I
(1724)
Filipe V
(1724-1746)
Fernando VI
(1746-1759)
Xosé
(1750-1777)
Carlos III
(1759-1788)
María I e Pedro III
(1777-1816 e 1777-1786)
Carlos IV
(1788-1808)
Após o motín de Aranjuez instigado polo fillo, abdicou nel.
Fernando VII
(1808)
Após as abdicacións de Baiona en favor de Napoleón Bonaparte, este cedeu os dereitos ó seu irmán.
Xosé Bonaparte
(1808-1813)
Non foi recoñecido polas Xuntas Supremas (guerra contra o francés).
Fernando VII
(1814-1833)
Xoán VI
(1816-1826)
Foi rexente desde 1792, oficialmente desde 1799, por demencia da nai.
Pedro IV (I do Brasil)
(1826)
Emperador do Brasil desde 1822, abdicou na filla para evitar unir as dúas coroas.
Coa división territorial de España en 1833, os antigos reinos foron abolidos, alén de se crear un estado centralizado.[30] No entanto, o reino de Navarra manteríase até 1841, cando foi igualmente extinguido, tornándose nunha provincia máis.[31]
María II
(1826-1828)
Miguel (1828-1834)
Proclamouse rei, usurpando o trono á súa sobriña María e orixinando unha guerra civil.
Reino de España[27]
Isabel II
(1833-1868)

Carlos María Isidro
(1833-1840)
Foi proclamado rei como Carlos V e recoñecido como Carlos VIII de Navarra,[32] producíndose a primeira guerra carlista.
María II e Fernando II
(1834-1853 e 1837-1853)
Pedro V
(1853-1861)
Lois
(1861-1889)
Interregno
Amadeu
(1870-1873)
Primeira República Española
(1873-1874)
Afonso XII
(1874-1885)
Afonso XIII
(1886-1931)
Rei desde o seu nacemento; súa nai María Cristina de Habsburgo-Lorena gobernou como rexente desde 1885 até 1902.
Carlos
(1889-1908)
Manuel II
(1908-1910)
Primeira República Portuguesa
(1910-1926)
Estado Novo ou Segunda República Portuguesa
(1926-1974)
Segunda República Española
(1931-1936/1939)
Estado Español[33][34] (ditadura de Franco)
(1936/1939-1975)
Porén, pola Lei de Sucesión na Xefatura do Estado de 1947, o Estado declarábase «constituído en Reino».[35]
Terceira República Portuguesa
(desde 1974)

A Constitución española de 1978 define o reino como aconfesional.[36][d]

Xoán Carlos
(1975-2014)
Abdicou no fillo, conservando de xeito honorífico e vitalicio o título de rei[40] e sendo denominado «rei emérito».[41]
Filipe VI
(desde 2014)

Notas[editar | editar a fonte]

  1. A «terra de foris» era o espazo de expansión da monarquía galaica. A partir do século X conformou o chamado «territorio legionense».[3] Unha similar denominación recibía (e recibe) o territorio alén da Serra do Xurés, a terra de «tras os montes».[4]
  2. Malia seren denominados reis, na realidade só foron, de igual xeito cós anteriores, uns señores territoriais.[8] Isto é amplamente aceptado polos especialistas na materia.[10]
  3. Algúns autores consideran que Sancha seguiu reinando até a súa morte en 1067 e que o reino non foi dividido, senón que os tres irmáns estaban enfrontados ―como xa ocorrera con reis precedentes― polo control dun reino aínda unitario e cuxa fragmentación había tardar certo tempo.[15][16]

    Na realidade, o reino de Castela non nacería até 1157, ano en que se separou do antigo espazo galaico;[17] o de León individualizaríase tamén nese século XII,[18] mais manteríase aínda como parte do reino de Galiza até o século seguinte,[19] de xeito que durante os reinados de Fernando II (1157-1188) e Afonso VIII (1188-1230) o binomio «León e Galiza» da titulación real facía referencia á sede rexia co primeiro termo e ó clásico nome do reino co segundo.[20]

  4. No entanto, a Igrexa católica recibe un tratamento especial. Alén de ser a única mencionada explicitamente na Constitución española,[37] só cinco días despois de entrar en vigor o texto constitucional, o 3 de xaneiro de 1979, asináronse na Cidade do Vaticano os Acordos entre o Estado español e a Santa Sé, mediante os cales a Igrexa goza de exencións de impostos, financiamento a través do IRPF ou profesorado de relixión católica como asalariado do Estado.[38][39] Así mesmo, a maioría das festividades cristiás son feiradas para a administración pública.
Referencias
  1. López Teixeira 2010.
  2. López Carreira 2005, p. 17.
  3. López Teixeira 2010, p. 136.
  4. "O onomástico Trás-os-Montes". Ciberdúvidas da Língua Portuguesa (en portugués). Consultado o 2020-12-11. foram decerto os povos do Minho que deram o nome a Trás-os-Montes, pois esta província lhes fica para lá dos montes do Gerês, Cabreira, etc. Os Trasmontanos deviam naturalmente chamar à sua terra Aquém dos Montes 
  5. Sánchez Albornoz, Claudio. Ante a Historia Compostelá (2010 ed.). Trifolium. cap. 2. terra de foris, como chamaban os galegos os páramos de León e as chairas de Castela 
  6. Montenegro Valentín, Julia (1999). "Merinos y tenentes en el «territorivm legionense»" (PDF). Anales de la Universidad de Alicante: Historia medieval (en castelán) (12): 155. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 14 de novembro de 2017. Consultado o 14 de xullo de 2021. al convertirse la ciudad de León desde principios del siglo X en centro neurálgico del Reino, fuera entonces la expresión «territorium legionense» genérica, y aludiera, sin mayores precisiones, a las tierras situadas en el entorno de la sede regia. […] serían en general las tierras situadas al otro lado de los Montes 
  7. López Carreira 2005, pp. 224-225.
  8. 8,0 8,1 8,2 López Carreira & Fernández Cal 2003, p. 15.
  9. López Teixeira 2010, p. 9.
  10. Baliñas Pérez, Carlos (2009). "Rebeldes con causa: un análisis interpretativo de la conflictiva relación entre la nobleza gallega y los reyes de Asturias, ca. 750-910". Estudios en homenaje al profesor José M. Pérez García (en castelán). 1. Historia y Cultura. Universidade de Vigo. pp. 37–66, en 39. ISBN 978-84-8158-460-8. De hecho, existe un amplio consenso entre los especialistas en el tema en que los primeros monarcas son poco más que líderes militares… 
  11. López Teixeira 2010, p. 93.
  12. Carriedo Tejedo, Manuel (2002). "La coronación de Ramiro I en Lugo (enero de 843)" (PDF). Lucensia (en castelán) XII (25): 345–358. ISSN 1130-6831. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de decembro de 2020. Consultado o 31 de decembro de 2020. 
  13. López Teixeira 2010, p. 130.
  14. López Carreira & Fernández Cal 2003, p. 90.
  15. López Carreira 2005, pp. 332-336.
  16. Barbosa Álvares & Gonçales Ribeira 2008, p. 70.
  17. López Carreira & Andrade Cernadas 2020, pp. 152, 161.
  18. López Carreira 2005, pp. 224-225, 377.
  19. López Teixeira, Xosé Antonio (27 de outubro de 2014). “A liña oficial de investigación da USC fai historia de España desde Galicia”. BiosBardia. Entrevista con César Lorenzo Gil. Arquivado dende o orixinal o 16 de xullo de 2021. Consultado o 16 de xullo de 2021. A gran confusión da que viviron os historiadores oficiais españois foi querer facer crer que cando un rei asinaba en León ou en Oviedo estaba a referirse a un nome do reino. Non, o reino era de Galicia. E así foi até o século XIII 
  20. López Carreira, Anselmo; Vilar Álvarez, Manuel; Yzquierdo Peiró, Ramón (2019). O panteón real. Concello de Santiago. p. 59. …a súa titulación era a de reis de León e de Galicia, onde o factor León indica a sede rexia e Galicia a clásica globalidade do territorio 
  21. Níssim de Alonso (14.1.2019). "El no tan extraño testamento de Alfonso I el batallador". Revista de Historia (en castelán). ISSN 2385-5312. 
  22. Soler Seguí, Santiago (25.2.2018). "Tras la pista de Jaime I: Cuando el rey de Aragón se convirtió en hijo de Sancho VII el Fuerte, rey de Navarra". Valentia Mediaevalis (en castelán). ISSN 2603-8714. Arquivado dende o orixinal o 01 de xuño de 2020. Consultado o 24 de setembro de 2019. 
  23. López Carreira & Andrade Cernadas 2020, p. 161.
  24. López Carreira 2005, p. 396.
  25. Sánchez Badiola, Juan José (2010). Símbolos de España y de sus regiones y autonomías (PDF) (en castelán). Vision Libros. pp. 89, 92. ISBN 978-84-9886-963-7. Arquivado dende o orixinal o 15 de outubro de 2019. Consultado o 11 de decembro de 2019. 
  26. "No, los Reyes Católicos no fundaron España". Público (en castelán). Zaragoza. 10-11.12.2017. el tribunal [Tribunal Supremo de España] dejó claro que el reino de Castilla y la Corona de Aragón seguían siendo entidades autónomas incluso tras la llegada de los Borbones con la victoria de Felipe V en la Guerra de Sucesión y la publicación, entre 1707 y 1716, de los decretos de Nueva Planta con los que desmanteló las instituciones propias de los territorios que integraban el segundo de esos sujetos políticos 
  27. 27,0 27,1 "O Reino de Galicia, unha realidade xurídica independente de España, segundo o Tribunal Supremo". Galicia Confidencial. Compostela. 13.12.2017. 
  28. Arnold-Baker, Charles (2001). The Companion to British History (en inglés) (revisada, ilustrada, reimpresa, 2.ª ed.). Routledge. p. 1161. ISBN 9780415185837. Louis XIV accepted [in 1700] on behald of his grandson, who succeeded as Philip V on condition that the Crowns of France and Spain should never be united. (…) This provoked the great War of the Spanish Succession. (…) Barcelona fell in 1714 and the Aragonese privileges were abolished. Spain had become one country. 
  29. de Melchor, Vicent; Branchadell, Albert (2002). El catalán: Una lengua de Europa para compartir (en castelán). Universidade Autónoma de Barcelona. pp. 106–107. ISBN 9788449022999. Más que con los Reyes Católicos (a finales del siglo XV), como todavía suele repetirse, es a partir de Felipe V (a principios del siglo XVIII) cuando podemos comenzar a considerar España como un Estado auténticamente unificado o, mejor, unitario: es a partir de entonces cuando podemos empezar a hablar con propiedad de un rey de España o de una Corona de España y, consecuentemente de un Reino de España. 
  30. Moreno, Luis. "Ethnoterritorial Concurrence and Imperfect Federalism in Spain" (PDF) (Working Paper 93-10) (en inglés). Instituto de Estudios Sociales Avanzados (CSIC). p. 12. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 23 de xuño de 2010. Consultado o 24 de setembro de 2019. 
  31. Usunáriz Garayoa, Jesús María (2006). Historia breve de Navarra. Silex Ediciones. p. 266. ISBN 9788477371472. 
  32. Rodríguez Garraza, Rodrigo (1968). Navarra de reino a provincia (1828-1841) (en castelán). Universidade de Navarra. pp. 152, 159. 
  33. Instrumentos de Ratificación del Convenio sobre intercambio comercial entre el Estado Español y la República Oriental del Uruguay (1957) (en castelán).
  34. Acuerdo entre el gobierno del Estado Español y el gobierno del Reino de Suecia sobre transportes internacionales por carretera (1974) (en castelán).
  35. Ley de sucesión en la Jefatura del Estado (1947) (en castelán)
  36. "Artículo 16". Constitución española (en castelán). BOE. 29 de decembro de 1978. Ninguna confesión tendrá carácter estatal 
  37. "Artículo 16". Constitución española (en castelán). BOE. 29 de decembro de 1978. Los poderes públicos […] mantendrán las consiguientes relaciones de cooperación con la Iglesia Católica y las demás confesiones 
  38. González Bedoya, Juan (1 de xuño de 2013). "Los Acuerdos de la discordia". El País (en castelán). 
  39. "Bruselas sospecha que las exenciones fiscales a inmuebles de la Iglesia podrían ser ilegales". El País (en castelán). Bruxelas / Madrid. 28 de agosto de 2007. 
  40. Presidencia do Goberno de España (19 de xuño de 2014). "Real Decreto 470/2014, de 13 de junio, por el que se modifica el Real Decreto 1368/1987, de 6 de noviembre, sobre régimen de títulos, tratamientos y honores de la Familia Real y de los Regentes" (PDF). BOE (en castelán) (149): 46399. ISSN 0212-033X. 
  41. Castro-Villacañas, Javier (21 de xullo de 2019). "Los 20 apodos de “Juanito”, el rey que iba a ser “El breve”, tachado ahora como “El comisionista”". El Español (en castelán). 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Listas de monarcas dos reinos cristiáns da Península Ibérica desde a Reconquista ata os nosos días
Portugal España
Coroa de Castela Navarra Coroa de Aragón
Galicia Asturias León Castela Aragón Barcelona Valencia Mallorca