Lingua makhuwa

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Makhuwa
Outros nomes:Emakuana
Falado en: Mozambique, Tanzania, Malawi
Total de falantes: 7,43 millóns (2006)
Familia:
 Atlántico-congo
  Volta-congo
   Benue-congo
    Bantoide
     Bantoide meridional
      Bantú
       Bantú meridional
        Makua
         Makhuwa
Escrita: Latino
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: varios:
vmw — Makhuwa central
mgh — Makhuwa-Meetto
vmk — Makhuwa-Shirima
kzn — Kokola
llb — Lolo
mny — Manyawa
vmr — Marenje
tke — Takwane
xmc — Makhuwa-Marrevone
xsq — Makhuwa-Saka
Mapa
Status

O makhuwa está clasificado como "en estado seguro" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[1]

A lingua makhuwa ou emakhuwa, tamén soletreado makua ou macua, é a principal lingua bantú do norte de Mozambique. O makhuwa central (a variedade base da lingua estándar) é falada por 4 millóns de persoas do pobo makua, que vive ao norte do río Zambeze, particularmente na provincia de Nampula, cuxa poboación está composta case por completo por makua.[2] É a lingua indíxena máis falada de Mozambique.

Variedades[editar | editar a fonte]

Maho (2009) considerou os seguintes dialectos (os datos son de The Joshua Project):[3]

  • Makhuwa central, 4.057.000 persoas
  • Makhuwa-Meetto (incluído o ruvuma), 1.149.000 en Mozambique, 603.000 en Tanzania e 17.000 en Cimbabue
  • Makhuwa-Shirima, 911.000 persoas
  • Makhuwa-Marrevone (costaner) 682.000 persoas
  • Makhuwa-nahara, unes 338.000 persoas
  • Makhuwa-Saka, 312.000 persoas
  • Ruvuma Makhuwa (Tanzania, incluídos os subdialectos imithupi e ikorovere)

Os nomes dos dialectos varían segundo as fontes. A variante distintiva ou shibboleth nos dialectos é o tratmento da s:

  • Dialecto eSamgagi: odhiva
  • Dialecto eSangagi: θtiva
  • Dialecto eSaaka: ociva
  • Dialecto eNahara: oziva -todas queren dicir "agradable".[2]

A intelixibilidade mutua entre os dialectos é limitada. O makhuwa central ("Makhuwa-Makhuwana") é a base da lingua estándar. Ethnologue nomea o makhuwa central, o meetto–ruvuma, marrevone–enahara e esaka como linguas separadas, e xunto co chirima como seis linguas.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  2. 2,0 2,1 Relatório do I Seminário sobre a Padronização da Ortografia de Línguas Moçambicanas. NELIMO, Universidade Eduardo Mondlane, 1989.
  3. Jouni Filip Maho, 2009 Nova llista Guthrie actualitzada Arquivado 2018-02-03 en Wayback Machine.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]