Saltar ao contido

Lingua inuinnaqtun

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Inuinnaqtun
ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓐ‎
Falado en: Canadá
Rexións: Nunavut, Territorios do Noroeste
Total de falantes: 1.310 (censo de 2016)[1]
Familia: Esquimó-aleutiano
 Esquimó
  Inuit
   Inuinnaqtun
Escrita: Silabario inuktitut, alfabeto latino
Status oficial
Lingua oficial de: Nunavut e Territorios do Noroeste
Regulado por: Inuit Tapiriit Kanatami
Códigos de lingua
ISO 639-1: iu
ISO 639-2: iku
ISO 639-3: ikt
Mapa
Status

O inuktitut está clasificado como "definitivamente en perigo" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

A lingua inuinnaqtun (en inuinnaqtun: ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓐ) é unha lingua inuit falada no Canadá. Fálase no ártico central canadense. Está moi relacionado co inuktitut, e algúns estudosos, como Richard Condon, cren que o inuinnaqtun está máis apropiadamente clasificado como un dialecto do inuktitut.[3] O goberno de Nunavut recoñece o inuinnaqtun como lingua oficial ademais do inuktitut, e en ocasións denomínase inuktut.[4][5] Tamén se fala nos Territorios do Noroeste e é recoñecido como lingua oficial do territorio ademais do inuvialuktun e o inuktitut.[6]

Segundo o censo de 2016, o inuinnaqtun tiña 1.310 falantes[1]. Fálase principalmente nas comunidades de Cambridge Bay, Kugluktuk e Gjoa Haven na rexión de Kitikmeot de Nunavut. Fóra de Nunavut, fálase na aldea de Ulukhaktok, nos Territorios do Noroeste,[7] onde tamén se coñece como kangiryuarmiutun, formando parte da lingua inuvialuktun.[8] Escríbese usando o alfabeto latino[9] agás en Gjoa Haven, onde se usa o silabario inuktitut (como para a variedade natsilingmiutut).

Vocabulario e frases en inuinnaqtun

[editar | editar a fonte]
Sinal de Stop, "Nutqarrit" en inuinnaqtun.
Galego Inuinnaqtun Pronuncia
Adeus Ilaanilu /ilaːnilu/
Bo día Ublaami /ublaːmi/
Como estás? Qanuritpin /qanuɢitpin/
Estou ben Naammaktunga /naːmːaktuŋa/
Estou ben (2) Nakuyunga /nakujuŋa/
E ti? Ilvittauq /ilvitːauq/
Que fas? Huliyutin? /hulijutin/
Que vas facer? Huliniaqpin? /huliniaqpin/
Non vou facer nada Huliniahuanngittunga /huliniahuaŋːitːuŋa/
Quérote Piqpagiyagin /piqpaɡijaɡin/
Non o sei Nauna /nauna/
Si Ii /iː/
Non Imannaq /imanːaq/
Quen es? Kinauvin? /kinauvin/
De onde es? Namirmiutauyutin? /namiɢmiutaujutin/
Onde estás? Namiitunga? /namiːtuŋa/
Quen é? Kina taamna? /kina taːmna/
Onde está a tenda? Nauk niuvirvik? /nauk niuviɢvik/
Canto custa? Una qaffitaalauyuk? /una qafːitaːlaujuk/
Tes un teléfono? Talafuutiqaqtutin? /talafuːtiqaqtutin/
Tes unha cámara? Piksaliutiqaqtutin? /piksaliutiqaqtutin/
Podes cortar isto? Una pilakaalaaqtan? /una pilakaːlaːqtan/
Apetéceche dar unha volta? Pihuuyarumayutin? /pihuːjaɢumajutin/
Isto está ben Una pinniqtuq /una pinːiqtuq/
Vou traballar Havagiarniaqpunga /havaɡiaɢniaqpuŋa/
Voume para a casa agora Angilrauniaqpunga /aŋilɢauniaqpuŋa/
Teño fame Kaagliqpunga /kaːɡliqpuŋa/
Necesito axuda (axúdame) Ikayullannga /ikajulːaŋːa/
Gústanme Aliagiyatka taapkua /aliagijakta /taːpkua/
Véxote mañá Aqaguttauq /aqaɡutːauq/
Chámome... Atira... /atiɢa/
Teño unha filla Paniqaqpunga /paniqaqpuŋa/
Teño un fillo Irniqaqpunga /iɢniqaqpuŋa/
Grazas Quana /quana/
Grazas (2) Quanaqqutin /quanaqːutin/
Moitas grazas Quanaqpiaqqutin /quanaqpiaqːutin/
De nada Ilaali /Ilaːli/
Pódoche preguntar algo? Apirillaglagin? /apiɢilːaɡlaɡin/
Un Atauhiq /atauhiq/
Dous Malruuk /malɢuːk/
Tres Pingahut /piŋahut/
Catro Hitaman /hitaman/
Cinco Talliman /talːiman/
Coitelo Havik /havik/
Garfo Kapuraut /kapuɢaut/
Culler Aluut /aluːt/
Prato Akkiutaq /akːiutaq/
Cunca Qallut /qalːut/
Iso é todo! Taima! /taima/
  1. 1,0 1,1 "Census in Brief: The Aboriginal languages of First Nations people, Métis and Inuit". www12.statcan.gc.ca (en inglés). 25 de outubro de 2017. Consultado o 12 de novembro de 2017. 
  2. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 14 de marzo de 2025. 
  3. Condon, Richard; Ogina, Julia (1996). "Foreword". The Northern Copper Inuit. University of Toronto Press/University of Oklahoma Press. pp. xix. ISBN 0-8020-0849-6. Consultado o 9 de febreiro de 2011. ...the majority of Holman residents speak the central Arctic dialect, Inuinnaqtun... 
  4. Official Languages Act, S.Nu. 2008, c. 10, s. 3(1) con Inuit Language Protection Act, S.Nu. 2008, c. 17, s. 1(2).
  5. "We Speak Inuktut". Arquivado dende o orixinal o 16 de agosto de 2023. Consultado o 27 de febreiro de 2021. 
  6. Official Languages Act, RSNWT 1988, c. O-1, s. 4 na súa versión de 2003; PWNHC: Official Languages of the Northwest Territories Arquivado 2021-10-19 en Wayback Machine.
  7. "Let's Speak Inuinnaqtun - About Us". Consultado o 27 de febreiro de 2021. 
  8. Inuvialuit Cultural Centre: Inuvialuit Digital Library – Language Resources
  9. CBC Original Voices: Inuinnaqtun

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]