Lingua ahtna

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Ahtna
Outros nomes:Ahtena
Falado en: Estados Unidos
Rexións: Alasca (na rexión do río Copper)
Total de falantes: 50 (2004)
Familia: Dene-ieniseiano
 Na-dené
  Atapascano-eyak
   Linguas atapascanas
    Atapascano setentrional
     Ahtna
Escrita: Alfabeto latino (variante ahtna)
Estatuto oficial
Lingua oficial de: Alasca[1]
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ath
ISO 639-3: aht
Mapa

Extensión antes da colonización.
Status

O ahtna está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

O ahtna ou ahtena é unha lingua na-dené que se fala nos Estados Unidos.

Falantes[editar | editar a fonte]

No ano 2004 había menos de 50 falantes[3] nun grupo étnico de 500 persoas. Todos os falantes nativos son maiores de 60 anos.

Distribución xeográfica[editar | editar a fonte]

Hai 8 comunidades entre na área do Río Copper, entre o río Eyak e a súa foz e o alto Susita e Nenana en Alasca.

Usos sociais[editar | editar a fonte]

Aínda que todos os falantes nativos son anciáns hai un aumento do interese entre os ahtena pola súa lingua, Lena Charley editou materiais para a súa aprendizaxe. En todas as escolas athna hai clases de lingua
Os primeiros estudos sobre a lingua realizounos James Kari que en 1986 publicou o primeiro libro Tatl'ahwt'aenn Nenn' (recolleita de historias tradicionais) e en 1990 o primeiro dicionario ahtna.
As autoridades das comunidades athna tentan evitar a desaparición da lingua, a escola Ya Ne Dah Ah[4] aplica un programa de inmersión lingüística en athna dende 1992 en Chickaloon, seguindo este exemplo outra escola abriu en Tazlina.
John E. Smelcer é un poeta athna que publicou en 1995 Koht'aene kenaege': Poems in the Ahtna Indian language primeira obra literaria escrita en athna.

Historia[editar | editar a fonte]

Orixinariamente os athna vivían en comunidades esparexidas na rexión do río Copper, cada grupo era totalmente autónomo. A presenza rusa deixou poucos préstamos en athna, arredor de 50 palabras e non alterou a cultura athna, a primeira expedición americana na área data de 1885, pero ata comezos do século XX non se asentaron os primeiros colonos. Entre 1941 e 1945 construíuse unha autoestrada e os athna convertéronse en totalmente minoritarios no seu propio territorio.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. "Alaska OKs Bill Making Native Languages Official : The Two-Way : NPR". 
  2. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  3. Bruce E. Johansen The Praeger Handbook on Contemporary Issues in Native America, Greenwood Publishing Group, 2007, páxina 23
  4. James Kari et al. Shem Pete's Alaska: The Territory of the Upper Cook Inlet Dena'ina, University of Alaska Press, 2003, páxina 298

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]