Lamadarcos, Verín
| Lamadarcos | |
|---|---|
| Concello | Verín |
| Coordenadas | 41°49′59″N 7°23′02″O / 41.83294722, -7.38390278Coordenadas: 41°49′59″N 7°23′02″O / 41.83294722, -7.38390278 |
| Área | 5,25 km² |
| Poboación | 88 hab. (1857) |
| Densidade | 16,76 hab./km² |
| Entidades de poboación | 1 |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Santa María de Lamadarcos, tamén coñecida coma Lama de Arcos, foi unha parroquia galega de 5,25 km²[1] que se localizaba no sur do concello de Verín, na Raia con Portugal. Eclesiasticamente pertencía á diocese de Ourense.
Estaba formada por un único lugar homónimo, que era considerado ―canda Cambedo e Souteliño― unha das tres aldeas promiscuas, por estar situado na propia fronteira, entre Galiza e Portugal, pertencendo a parte portuguesa á freguesía tamén homónima. Foi anexada a Portugal en 1868 coa entrada en vigor do Tratado de Lisboa de 1864 e absorbida pola freguesía homónima portuguesa.
Lamadarcos era a única parroquia constituída en Galiza a partir dunha das aldeas promiscuas. En Portugal, ademais da outra Lamadarcos, formaba freguesía de seu Souteliño da Raia, mentres Cambedo só era un lugar ós dous lados da fronteira.
Historia[editar | editar a fonte]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
+−+− Límites da Lamadarcos galega
++++ Fronteira galego-portuguesa
A parroquia de Lamadarcos, co seu lugar do mesmo nome, era unha poboación dividida en dúas partes pola fronteira galego-portuguesa. Mais non só era dividido o lugar en si, senón que a liña fronteiriza atravesaba as propias casas, pertencendo cada parte a un país. Ademais, as dúas partes adoitaban ter cadansúa porta. Isto podía favorecer o contrabando e a burla das autoridades.[3][4] A primeira referencia coñecida desta situación áchase nun documento de 1526, aínda que se ignora a súa orixe.[5]
En 1864, España e Portugal, após anos de negociacións, asinaron o Tratado de Límites de Lisboa, polo cal Lamadarcos, xuntamente con Cambedo e Souteliño, sería anexado a Portugal. En troques das denominadas aldeas promiscuas, o Couto Mixto, un microestado independente entre Galiza e Portugal,[6] sería incorporado a España, e polo tanto, a Galiza. Este tratado xustificado para dificultar o contrabando tiña como albo a «anomalía» do Couto Mixto, un territorio soberano desligado da autoridade de ámbolos estados e cuxa desaparición era de interese común para eles.[4] Ademais, as desprezábeis hectáreas de boa calidade atribuídas ó lugar de Lamadarcos (7 de 805), tamén a Cambedo e Souteliño, puido ser unha maneira de xustificar en España a perda das aldeas promiscuas.[7]
Deste xeito, o 28 de xuño de 1868 realizouse en Lamadarcos o acto oficial de entrega a Portugal. Igualmente se fixo en Cambedo e, xa o día anterior, en Souteliño. Algunhas autoridades aínda se mantiveron algún tempo, polo que tras dunha queixa do goberno portugués, o 9 de abril do ano seguinte, o Gobernador de Ourense tivo que ordenar ás «autoridades españolas» que ficaban alí que abandonasen os lugares.[8]
Por outra banda, a parroquia eclesiástica pertencía á Dignidade de Baroncelle da diocese de Ourense.[9] A mudanza dos límites administrativos en 1868 non modificou os eclesiásticos, polo que seguiu a pertencer ó bispado ourensán até 1882. Ese ano, co obxectivo de facer coincidir os límites civís cos relixiosos, executouse unha bula do ano anterior pola cal foi incorporada á arquidiocese de Braga.[10] En 1922, Lamadarcos pasou a formar parte da nova diocese de Vila Real, igual cás demais freguesías do distrito homónimo.[11]
Demografía[editar | editar a fonte]
No reconto de 1571, levado a cabo para o repartimento pola Coroa de Castela dos mouriscos expulsados de Granada, consta que tiña 26 veciños.[12] No Censo dos Bispos de 1587, a parroquia figura con 30 veciños,[13] mentres no Censo do Sal de 1631 aparece con 8.[14]
| 1752[15] | 1787[16] | 1826[17] | 1844[18] | 1847[2] | 1857[19] | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Veciños | 22 | – | 48 | 53 | 50 | 28 |
| Habitantes | – | 103 | 212 | 169 | 200 | 88 |
Galería de imaxes[editar | editar a fonte]
-
Lamadarcos no mapa do reino de Galiza de Joseph Cornide (1762-1766).
.jpg)
Lugares e parroquias[editar | editar a fonte]
Lugares de Lamadarcos[editar | editar a fonte]
| Lugares da antiga parroquia de Lamadarcos no concello de Verín (Ourense) | |
|---|---|
Parroquias de Verín[editar | editar a fonte]
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ García Mañá, Luís Manuel (2000). Couto Mixto. Unha república esquecida (1.ª ed.). Universidade de Vigo. p. 178. ISBN 84-8158-155-0.
- ↑ 2,0 2,1 Madoz, Pascual (1847). Lama de Arcos (Sta. Maria de). Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (en castelán) X (Madrid). p. 48.
- ↑ Fulgosio, Fernando (1868). Crónica de la provincia de Orense (en castelán). Madrid. p. 9.
O estado dos pobos promíscuos non era menos singular: postos cabalmente na raia de ámbalas nacións, parte dunha casa adoitaba pertencer a España e outra a Portugal. Dese xeito, o veciño perseguido polas autoridades españolas, por exemplo, sen saír da súa morada e con só se presentar na porta, que todas ou case tódalas casas tiñan polas costas, achábase en Portugal e a salvo de todo castigo. Grandes folgos ó crime e á impunidade!
- ↑ 4,0 4,1 Cadenas, Delfim (17.6.2014). "A Aldeia do Cambedo e o Couto Mixto". Jornal Mapa.
- ↑ Hernández Figueiredo 2014, p. 233.
- ↑ Alonso, Antón (4.7.2014). "El Couto Mixto (Ourense) Caso único en Europa" (PDF). Asociación de Corresponsales de Prensa Extranjera (ACPE) (en castelán).
- ↑ Salinas Valencia, Máximo (2002). O Couto Mixto: o seu contorno arraiano e os Pobos Promiscuos. Descrición socioeconómica. Asociación de Amigos do Couto Mixto. p. 21. ISBN 84-7680-388-5.
- ↑ García Mañá, Luís Manuel (xullo/decembro 2001). "Couto Mixto, unha república esquecida". IGADI. Arquivado dende o orixinal o 16-03-2012. Consultado o 4-6-2016.
- ↑ Hernández Figueiredo 2014, p. 225.
- ↑ Hernández Figueiredo 2014, pp. 227-229.
- ↑ "A diocese". Diocese de Vila Real. Arquivado dende o orixinal o 31 de decembro de 2018. Consultado o 30.12.2018.
- ↑ González Muñoz, M.ª del Carmen (1982). Galicia en 1571: Población y economía (en castelán). Sada: Ediciós do Castro. pp. 228, 301. ISBN 84-7492-151-1.
- ↑ Censo de Aranda (PDF) (en castelán). VII: Diócesis de Orense, Oviedo, Palencia y Pamplona. Madrid: INE. 2013 [2004]. p. 16. ISBN 978-84-260-3659-9.
- ↑ Censo de la Sal de 1631 (PDF) (en castelán) I. Madrid: INE. 2015. p. 290.
- ↑ Censo de Población de la Corona de Castilla. Marqués de la Ensenada 1752 (PDF) (en castelán). II: Nomenclatores. Madrid: INE. 2016 [1993]. p. 149. ISBN 978-84-260-2716-0.
- ↑ Censo de 1787 “Floridablanca” (PDF) (en castelán). IV: Comunidades autónomas del Norte Atlántico. Madrid: INE. 2016 [1990]. p. 4344. ISBN 978-84-260-1970-7.
- ↑ Miñano, Sebastián (1826). Lama de Arcos (Santa Maria de). Diccionario geográfico-estadístico de España y Portugal (en castelán) V (Madrid). p. 136.
- ↑ Hernández Figueiredo 2014, p. 225. Estatística elaborada polo gobernador eclesiástico Bedoya.
- ↑ Nomenclátor de los pueblos de España (en castelán). Madrid. 1858. p. 633.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Hernández Figueiredo, José Ramón (2005). "Tentativa por conformar las divisiones, eclesiástica y pública, de los reinos de España y Portugal. El caso de las parroquias de San Pedro de Tourém y Santa María de Lama de Arcos". Memoria Ecclesiae (en castelán) (Oviedo: Asociación de Archiveros de la Iglesia en España) (27): 449–462.
- —————— (2014). "Apuntes sobre la geografía eclesiástica de Ourense: Tourém, Lama de Arcos, «Couto Mixto» y «Pueblos promiscuos»". Cuadernos de Estudios Gallegos, LXI (en castelán) (127). ISSN 0210-847X. doi:10.3989/ceg.2014.127.07.