Inmanencia

Inmanencia é un concepto filosófico e metafísico que designa o carácter daquilo que ten en si o propio principio e fin. É, por tanto, antitético ao concepto de transcendencia (carácter daquilo que ten unha causa que lle é exterior e superior).

O problema da inmanencia ou da transcendencia de Deus dividiu os filósofos medievais - neoplatónicos, como Agostiño de Hipona, ou aristotélicos, como Alberte o Magno e Tomé de Aquino.

Na encíclica Pascendi Dominici Gregis, o papa Pío X criticou o abuso da noción de inmanencia na filosofía de Baruch de Espinoza e Immanuel Kant. Retomando o concepto escolástico de inmanencia, entendida como a presenza do resultado dunha acción na propia acción, Espinoza afirmou que "Deus é causa inmanente e non transitiva de todas as cousas", isto é, Deus é causa de todas as cousas que están nel e nada existe fóra del (Deus sive Natura). Tal teoría contraponse á ortodoxia cristiá, que atribúe a Deus unha existencia separada das cousas (transcendencia de Deus) das cales el é o creador.

Etimoloxía

O termo "inmanencia" componse dos termos latinos in e manere, que, xuntos, teñen o significado orixinal de "existir ou permanecer no interior".

Inmanencia na filosofía

No panteísmo e no pampsiquismo, o termo "inmanencia" é entendido como unha forza divina ou o ser divino que permea todas as cousas. - ou sexa, a divindade estaría inseparabelmente presente en todas as cousas. Nese sentido, inmanencia oponse a transcendencia, entendida como a divindade sendo separada ou transcendente ao mundo. Segundo o actualismo de Giovanni Gentile, a inmanencia do suxeito é identificada coa transcendencia sobre o mundo material. As filosofías de Giordano Bruno, Baruch de Espinoza e, posibelmente, Hegel foron filosofías de inmanencia, así como o estoicismo. Filosofías transcendentes son, por exemplo, o tomismo ou a tradición aristotélica. Gilles Deleuze cualifica Espinoza como o "príncipe dos filósofos" pola súa teoría de inmanencia, expresa na Ética e resumida na famosa locución "Deus sive Natura" ("Deus, ou sexa a Natureza"): Deus é Natureza, Natureza é Deus. Tal teoría considera que non hai transcendencia, ou sexa, un principio ou unha causa externa do mundo; o proceso da produción da vida está contido na propia vida. Cando combinada con idealismo, a teoría da inmanencia cualifícase como "o mundo" que non ten ningunha causa externa alén da mente.

No contexto da teoría de Kant, o coñecemento da inmanencia significa manterse nos límites da experiencia posíbel.

O filósofo contemporáneo Gilles Deleuze usou o termo "inmanencia" para se referir á súa "filosofía empirista", na cal foi grazas a crear acción, o que resultou algo alén do que a transcendencia estabelecía. O seu texto final, titulado Inmanencia: unha vida..., fala dun plano de inmanencia. Giorgio Agamben escribe en A comunidade que vén (1993) : "Hai, de feito, algo que o home é e ten que ser, mais este algo non é unha esencia, non é propiamente unha cousa: é o simple feito da súa propia existencia como posibilidade ou potencia.

Inmanencia na relixión

Ao prestar culto, un pescudador pola inmanencia pódese pensar Deus dentro de si procurándoo. Este concepto é usado frecuentemente no hinduísmo para describir a relación de Braman, ou Ser Cósmico, no mundo material. (Como demostrado no teísmo monístico). O hinduísmo define Braman como ambos transcendente e inmanente - variando a énfase destas calidades de acordo con cada ramo filosóficas dentro desta relixión. A inmanencia é un dos 'cinco conceptos' para os drusos, e é representada pola cor branca. Moitos estudosos, como Henry David Thoreau, que popularizaran o concepto de inmanencia, foron influenciados polo punto de vista hindú.

Inmanencia e Xesús no cristianismo

No cristianismo o Deus transcendente, (que transcende - supera - as eras do mundo), santo e omnipotente, que non pode ser alcanzado ou visto, pode ser atinxido pola primariedade inmanente no Home-Deus Xesús Cristo, que é o fillo de Deus. Isto foi expresado na famosa carta de Paulo aos filipenses.

Tzimtzum na teoría cabalística

No misticismo xudeu,Tzimtzum (צמצום Hebreo: "contracción" ou "constrición") refírese á teoría Cabalística que na creación Deus "contrae" a súa esencia infinita para permitir un "espazo conceptual" no cal un mundo finito e independente existiría. O concepto de Tzimtzum contén un paradoxo embutido, pois exixe que Deus sexa simultaneamente transcendente e inmanente:

• Por un lado, se o "Infinito" non o restrinxe, entón nada podería existir - todo debería estar somerxido pola totalidade de Deus. Esta existencia require a transcendencia de Deus, como enriba.
• Por outro lado, Deus continuamente mantén a súa existencia, e isto de feito sen se abster do universo. "A forza vital divina que creou todas as criaturas precisa estar constantemente presente dentro del... esta forza vital debe renunciar a calquera ser creado mesmo que por un breve momento, no caso contrario isto revertería a un estado de inexistencia, como antes da creación...".

Dzogchen

O budismo tántrico e o Dzogchen presupoñen unha base non dual, tanto para a experiencia canto para a realidade, que podería ser considerada como unha filosofía da inmanencia cuxa historia no subcontinente indio data do inicio da Era Cristiá. Dise que unha paradoxal consciencia non dual (rigpa en Tibetano; vidya en sánscrito) é o 'estado de autoperfección' de todos os seres. Estudosos diferencian estas tradicións do monismo. O non dual non é imanente, nin transcendente, nin ambos. Unha exposición clásica é a Madhyamaka, a refutación dos extremos, proposta por Nagarjuna.

Expoñentes desa tradición non dual enfatizan a importancia dunha experiencia directa de non dualidade, tanto a través da práctica da meditación como da investigación filosófica. Nunha versión, o individuo mantense consciente - mentres os pensamentos xorden e se disolven dentro do 'campo' da mente, sen que sexan aceptados nin rexeitados - e deixa a mente vagar libremente até que unha sutil sensación de inmanencia aparece. Vipassana ou insight é a integración da 'presenza da consciencia' con aquilo que xorde na mente. A non dualidade ou rigpa é o recoñecemento de que tanto a quietude, o estado de calma permanente, que é encontrado en samatha, como o movemento ou xurdimento do fenómeno, encontrado en vipassana, non son separados. Dese modo, pódese dicir que Dzogchen é un método para o recoñecemento da 'pura inmanencia' análogo a aquel teorizado por Deleuze.

Véxase tamén

Outros artigos

• Panteísmo
• Substancia
• Transcendencia

Ligazóns externas

• La doble recepción del spinozismo en Alemania durante el siglo XVIII. Por María Jimena Solé. Tópicos n° 20. Santa Fe xullo-decembro. 2010 ISSN 1666-485X
• Immanence and Deterritorialization: The Philosophy of Gilles Deleuze and Félix Guattari. Por Stephan Günzel.
• Catholic enciclopedia: Imanencia