García Fernández de Barrantes

García Fernández de Barrantes

Biografía
Nacemento	século XIII Barrantes
Morte	Despois de 1284
Datos persoais
País de nacionalidade	Coroa de Castela
Actividade
Ocupación	Valido
Período de actividade	1254 - 1284
Empregador	Afonso X o Sabio

Emblema da Orde de Alcántara.

García Fernández Barrantes foi privado de Afonso X o Sabio e maestre da Orde de Alcántara entre 1254 e 1284.

Elección e orixes

A elección de frei García Fernández resultou complexa, xa que o seu antecesor no cargo, frei Pedro Yáñez, fora elixido maestre da Orde de Calatrava, cargo ao que houbo de renunciar, debendo esta orde elixir un novo maestre. Esta elección atrasouse dada a dependencia co Císter, o que supuxo simultanear os cargos de modo que en 1254, aínda que Pedro Yañez xa se trasladara a Calatrava e gobernaba de facto a Orde de Calatrava, a nivel xurídico aínda era Maestre da de Alcántara. Iso xera protestas do Comendador maior por abusos que se estaban cometendo contra os dereitos da Orde.

De orixe galega, García Fernández fora clavero co anterior maestrazgo, de acordo co reconto de Torres Tapia será o sétimo maestre da Orde de Alcántara.

O seu nome completo parece ser Frey García Fernández Barrantes, xa que se dan dúas versións sobre os seus antecedentes; fillo do señor de San Andrés de Barrantes, parroquia de Ribadumia en Galicia, e que antes de facerse relixioso estivera casado con Aldonza Díaz de Pereros e tivera descendencia; outra que fose o terceiro fillo de Alonso Fernández Barrantes, señor dos cotos de Barrantes e Tomiño, a 10 km de Baiona e do río Miño en Galicia, nobre galego que se estableceu en Alcántara

Traxectoria política

No inverno de 1254, tras ser elixido Maestre canonicamente pola renuncia do seu antecesor, dirixiuse á corte de Afonso X.

1255

Despois de realizar esta visita, volve a Alcántara para resolver asuntos urxentes do goberno da Orde, que tras un tempo de ausencia de autoridade requirían unha serie de medidas drásticas. Feito isto, en 1255, regresa á corte, estante en Palencia, solicitando de Afonso X que lle confirmase todos os privilexios da Orde, entre eles a doazón de Alcántara e da igrexa de Santa María dos Freyles e outros bens situados en Badaxoz. Tamén lle pide a confirmación dos portazgos que correspondían á Orde de Alcántara, para custear a fortificación deste lugar, que eran os de Ascovicencio, Prarancia, Cabuyo, Torneros, Palacios e Quintana de Jamuzo, Cabazos, Santa María, Alva, Bañeza, Valcabado, Ruperolos, Vilastrigo, Pozolo, Laguna de Niegrelos, Santa María de Paromo, Ponche de Orbego, Carrizo, Armellado, Santa Marina Viliella, Orgatorma, Villagarcía, e Requeixo. Despois acompañou á Corte a Valladolid, manténdose con esta durante xullo até decembro. Segundo Torres Tapia neste verán a hoste da Orde acompañou ao rei nunha entrada por Xerez, Arcos e Lebrija.

1256

Ao ano seguinte, 1256, e segundo a mesma fonte, asistiu xunto coas hostes de Calatrava e Santiago contra Orihuela. Esta última parece ser certa, pois fundaméntase nunha alusión documental. No devandito ano de 1256 continuou o preito que mantiña a Orde de Alcántara coa do Temple. Este preito fundamentábase sobre a discusión acerca da posesión dunha serie de bens inmobles, principalmente o lugar de Rolda (Toledo) e gando. O rei Afonso X puxera o preito en mans de xuíces árbitros, que foron tres frades da Orde do Hospital. Pero transcorreu o prazo sen que se ditara sentenza, polo que o maestre Frey García Fernández recorreu aos Xuíces Apostólicos de Zamora. Pero mentres tanto os templarios recorreran directamente a Roma, ordenando o papa Alexandre IV que comparecesen ambas partes ante a corte pontificia, debendo comparecer en data previa ante os Xuíces Apostólicos. Non o puido facer o maestre por atoparse en Orihuela, polo que enviou como apoderado ao comendador Frey Martín García. Ese mesmo ano, 1256, o maestre dirixiuse á Corte, en Soria, onde no mes de marzo élle confirmado un cambio de bens con Don Rodrigo Froilaz. En novembro o maestre deu foro ás poboacións de Villasbuenas (da encomenda de Salvaleón (Valverde del Fresno)) e Raygadas, establecendo os termos desta localidade e os lindes coas de Fontanales e Retonco (Encomenda do Perero (Ribeira do Coa)).

1257

En marzo de 1257, acompañou coa súa hoste, e a dos maestres do Amorne, Santiago e Calatrava, ao rei a Murcia, atopándose en Lorca. En maio, de 1257, atopábase en Alcántara, onde escoitou a profesión á Orde e doazón de bens por parte de Fernando Sánchez, fillo de Sancho Fernández, irmán do rei Afonso IX. Entre os bens doados atopábanse unhas casas en Sevilla, por San Ildefonso, e a Alcaría de Heliche, no termo de Sevilla. Pouco despois. o maestre, impón o imposto da martiniega á Vila de Alcántara. Tamén neste ano, 1257, recibiu a Orde a doazón dunhas terras na Bañeza de Gil de Azares. Neste ano continuou o preito co bispo de Coria.

Aínda que a Orde para o exercicio da xurisdición eclesiástica do seu territorio dispuña dun Prior en Valencia de Alcántara, desexaba contar co Bispo para os actos pontificais, a consagración de altares, a administración do crisma e o nomeamento de clérigos. Por iso chegaron a un acordo co bispo de Coria, Pedro. Así Pedro doa os bens espirituais e temporais das igrexas de Cadalso e a súa comarca, Gata, Salvaleón, Alcántara, e Ceclavín, a cambio de recibir a terza dos décimos, recibindo tamén esta parte da Santa María de Almocobar en Alcántara e un sexto do décimo da de Valencia de Alcántara, Esparragal, Herrera de Alcántara, Mayorga, Piedrabuena e Azagala, e comprometéndose a visitalas e a realizar os actos pontificais. Este acordo foi favorable ao bispo de Coria, desde o punto de vista da Orde, e sería orixe de futuros conflitos, xa que era contrario ao principio de nullius Diocese.

En outubro e desde Burgos o rei Afonso X deu carta sobre o preito mantido entre a Orde de Alcántara e a Orde do Amorne. Pola mesma nomea xuíces a Albar Gutiérrez de Cepeda e a Monio Rodríguez de Toro, para que na Pascua de Resurrección de 1258 escoitasen a ambas partes en Coria e baixo xuramento relatasen por escrito canto atopasen certo. Na carta recóllense algunhas das diferenzas entre ambas ordes. Así, a Orde do Amorne acusaba á de Alcántara de atacar as súas fortalezas e lugares de Salvatierra, Benavente de Sequeros, a Zarza, Santa María de Sequeros, Peñasrubias, Pena de Sequeros (Pena de Frei Domingo), Cabezón, Cañaveral, Alconetar, Garrovillas, cometendo crimes e saqueos, ademais de cobrar montazgos ilegalmente en Valdarrago e Portezuelo, así como desviar aos pasantes da ponte de Alconétar a barcas que tiñan sobre o Texo. Querelas semellantes denunciaba a Orde de Alcántara.

Tamén mostrou a súa capacidade política o maestre García Fernández ao alcanzar unha concordia co bispo de Badaxoz, Don Pedro, e o seu Cabido. As diferenzas con Badaxoz estribaban na Igrexa de Santa María dos Freyles e os seus dereitos (terzas e décimos). Finalmente o bispo de Badaxoz recoñece a posesión da Igrexa por parte da Orde de Alcántara, así como da posesión por parte da Orde dos décimos, repartíndose as terzas a medias. Parece ser que esta concordia se realizou na corte influíndo niso o rei Afonso X, quen a ratifica poucos días despois en Burgos. Así mesmo dirixiuse o maestre Don García Fernández a Roma para solicitar do Papa Inocencio III o recoñecemento dos privilexios que, como instituto dependente do Císter, correspondían á Orde de Alcántara, como o non pagar o décimo, o que foi confirmado pola bula Sede quod dolentes referimus dada en Agnania en novembro. En decembro outorgou outra bula, pola cal, por pertencer ao Císter non eran obrigados a pagar a procuración (dereito que cobraban os xerarcas da Igrexa, ou os seus enviados cando eran hospedados en lugares da Orde).

1258

Este ano interveu a hoste da Orde e o seu maestre na toma de Niebla. Parece ser que polas boas relacións políticas co cardeal Juan, da corte pontificia do papa Alexandre IV, conseguiron novos privilexios como foron: non pagar décimos polas terras e posesións conquistadas aos musulmáns, xa fóra polos seus medios ou axudando ao rei; que non se puidese sacar para preitos ao maestre da orde máis de dúas dietas; o poder de absolver aos cabaleiros da orde de excomuñón, suspensión ou irregularidade; o privilexio de que non se puidesen pronunciar sentenzas de excomuñón contra capeláns, familiares, benfeitores da Orde, ou ben dos que moen nos seus muíños, cocen nos seus fornos ou comercian con eles; e por último fáiselles libres de contribuír a colectas, subsidios ou pedidos, todo iso segundo tiñan como privilexio os abades do Císter.

1259

Neste ano asistiu o maestre ás cortes de Toledo. Parece que as doazóns de Fernando Sánchez provocaron problemas cos familiares deste, actuando como árbitro o rei Afonso X, resolvendo o asunto por intercambio de bens. Tamén se produciu outro convenio con Gonzalo Yáñez de Novoa, ao parecer irmán do anterior maestre Pedro Yáñez, que ocupara certos bens á Orde en Galicia, devolvéndoos no convenio. Pero o principal eran as diferenzas existentes co Concello de Medellín polos lindes entre o seu termo e o de Magacela, que foi obxecto dunha arbitraxe real. Os comisarios reais foran Alfonso Tellez, tenente real de Medellín, e Domingo Martín, alcalde de Trujillo, que fixeron o deslinde.