Fullmetal Alchemist

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

FullMetal Alchemist
鋼の錬金術師
(Hagane no Renkinjutsushi)
XéneroAcción, Aventura, Shōnen
Manga
Creado por Hiromu Arakawa
Editor Square Enix
Publicado en Shōnen Gangan
Primeira edición agosto do 2001
Última edición
Núm. de volumes 23
Anime Fullmetal Alchemist
Dirixido por Seiji Mizushima
Estudio BONES
Canle televisiva MBS-TBS, Animax.
Primeira emisión 4 de outubro do 2003
Última emisión 2 de outubro do 2004
Núm. de capítulos 51
Anime Fullmetal Alchemist: Brotherhood
Dirixido por Yasuhiro Irie
Estudio BONES
Canle televisiva MBS-TBS
Primeira emisión 5 de abril de 2009
Última emisión
Núm. de capítulos 51
Película
  • Fullmetal Alchemist: Conquistador de Shamballa (2005)
  • Fullmetal Alchemist (2017)
  • OVAS e Novela lixeira
  • Fullmetal Alchemist (novela lixeira)
  • Fullmetal Alchemist: Chibi Party (OVA)
  • Fullmetal Alchemist: Kids (OVA)
  • Fullmetal Alchemist: Seven Homunculi vs State Alchemists (OVA)
  • Fullmetal Alchemist: Reflections (OVA)
  • The Blind Alchemist (OVA)
  • Fullmetal Alchemist (鋼の錬金術師 Hagane no Renkinjutsushi?, lit. «O alquimista de aceiro», tamén coñecida como Full Metal Alchemist, FMA ou Hagaren, abreviatura en xaponés) é unha serie manga escrita e ilustrada por Hiromu Arakawa. A súa primeira adaptación ao anime foi dirixida por Seiji Mizushima e a segunda por Yasuhiro Irie. O mundo de Fullmetal Alchemist ten un estilo steampunk, similar ao de logo da Revolución industrial europea. Nese universo ficticio no que a alquimia é unha das técnicas científicas máis avanzadas coñecidas polo ser humano, a historia céntrase nos irmáns Edward e Alphonse Elric, uen queren restaurar os seus corpos por medio da pedra filosofal tras un errado intento de resucitar á súa nai a través da alquimia. [8]

    O manga comezou a publicarse en agosto de 2001 pola editorial Square Enix (Tamén famosa polos seus videoxogos), na revista mensual xaponesa Shōnen Gangan e componse ata novembro de 2009 por 23 volumes recopilados en tankōbon.[9] O manga foi adaptado a unha serie de anime producida por BONES ata que chegou ao seu final cun total de 51 episodios.[10] O anime foi emitido no Xapón desde o 4 de outubro de 2003 ata o 2 de outubro de 2004 polas canles de televisión MBS-TBS e Animax. Máis tarde, estreouse a película Fullmetal Alchemist: Conquistador de Shamballa, unha secuela que concluíu a historia do anime.[11] Posteriormente creouse unha segunda serie de anime chamada Fullmetal Alchemist: Brotherhood,que se comezou a transmitir no Xapón o 5 de abril de 2009 por MBS-TBS, a cal é máis fiel ao argumento do manga.[12] A serie tamén deu lugar a unha novela lixeira, múltiples OVA, CD drama e diversos videoxogos, así como á comercialización de moitos tipos de mercancías baseadas nos personaxes da franquía, xogos de cartas coleccionables e varios libros suplementarios. A versión en español do manga é publicada por Norma Editorial en España.[13]

    Tanto o anime como o manga alcanzaron un grande éxito dentro e fóra do Xapón. No ano 2004, o manga obtivo o premio Shōgakukan na categoría shōnen, un dos premios máis prestixiosos, que se entrega anualmente no Xapón, aínda que nesta ocasión quedou empatado coa serie Yakitate!! Japan;[14] no 2003 o anime gañou o premio Anime Grand Prix na categoría «Mellor anime»,[15] e no 2007 gañou o premio American Anime Awards en cinco categorías distintas.[16] Así mesmo, nunha clasificación publicada por TV Asahi sobre os cen mellores anime do 2006, , Fullmetal Alchemist alcanzou o primeiro posto,[17] e para marzo de 2008 vendéronse máis de trinta millóns de copias do manga no Xapón.[18]

    Sinopse[editar | editar a fonte]

    «O alquimista en busca da pedra filosofal» por Joseph Wright1771.

    A historia céntrase nos irmáns Edward e Alphonse Elric, quen viven nun pequeno pobo dun país ficticio chamado Amestris.[8] O seu pai, Hohenheim,marchou da súa casa cando aínda eran pequenos e anos máis tarde a súa nai, Trisha Elric, morre por unha enfermidade terminal, deixando aos irmáns Elric sos. Logo da morte da súa nai, Edward decide resucitala a través da alquimia,[19] unha das técnicas científicas máis avanzadas coñecidas polo ser humano. Con todo, o intento resulta errado e como consecuencia Edward perde a súa perna esquerda e Alphonse o seu corpo. Nun esforzo por salvar ao seu irmán, Edward sacrifica o seu brazo dereito para selar a alma de Alphonse nunha armadura.[20] Tras isto, un alquimista chamado Roy Mustang visita aos irmáns Elric e proponlle a Edward converterse nun membro das Forzas Armadas do Estado e así atopar unha forma de recuperar os seus corpos. Posteriormente a perna esquerda e o brazo dereito de Edward son substituídos por un Automail, un tipo de prótese avanzada creada pola súa amiga Winry Rockbell e a súa avoa Pinako.[19]

    Edward proponse converterse nun alquimista estatal (国家錬金術師 kokka renkinjutsushi?) e logo de pasar un arduo exame, logra alcanzar o rango desexado, polo que se lle dá o nome de «alquimista de aceiro».[21] Na súa procura da pedra filosofal, os irmáns Elric loitan contra varias persoas así como con diversos antagonistas, dos cales algúns tamén buscan a pedra; entre eles atópase Scar, un dos sobreviventes da guerra de Ishbal que busca vingarse dos alquimistas estatais pola destrución da súa raza,[22] e os homúnculos, un grupo de criaturas con aparencia humana que teñen a habilidade de rexenerarse de calquera ferida debido a que posúen fragmentos da pedra filosofal (no anime estes fragmentos son provenientes de pedras filosofais falsas).[23] A medida que a historia progresa, Edward e Alphonse descobren que Amestris fora creado polos homúnculos e, en segredo, controlaban ao exército. Así mesmo descobren que algúns dos oficiais de alto rango son controlados polo creador dos homúnculos, un home coñecido como «Father»,[24] quen planeaba utilizar Amestris como un círculo de transmutación xigante e así transmutar todo o país nunha pedra filosofal. Cando Edward e Alphonse descobren os plans do Father, xunto a outros membros das Forzas Armadas do Estado, deciden derrotalo.[25]

    Diferenzas entre formatos[editar | editar a fonte]

    O primeiro anime da serie segue a historia do manga ata o episodio 25, aínda que desde o principio nótanse algunhas diferenzas. Cando os irmáns Elric e a súa amiga, Winry Rockbell, viaxan a Rush Valley, onde aparece unha alquimista chamada Dante, quen resulta ser a antagonista do anime, xa que non aparece no manga.[26] Varios séculos atrás, antes do comezo da serie, ela e Hohenheim crearan unha pedra filosofal e conseguiran ter unha especie de inmortalidade, transferindo as súas almas dun corpo a outro, pero co tempo Hohenheim comézase a sentir culpable de sacrificar tantas vidas e decide abandonar a Dante. Posteriormente, Dante utiliza aos homúnculos para que os irmáns Elric logren crear a pedra filosofal por ela.[27]

    Cando Scar trata de crear a pedra filosofal, esta transfírese ao corpo de Alphonse, converténdoo no obxectivo de Dante.[28] Despois de que o homúnculo Envy o secuestrara, Edward diríxese a rescatalo, pero o homúnculo o asasina, polo que Alphonse utiliza a pedra para revivir ao seu irmán, pero desaparece no proceso. Doutra banda, Dante intenta escapar, pero é asasinada polo homúnculo Gluttony. Edward, ao ser revivido, decide dar a súa vida a cambio para traer de volta ao seu irmán; como resultado, Edward termina nun mundo paralelo mentres que Alphonse recupera o seu corpo. Separado do seu irmán, Edward interésase en aprender sobre foguetes, xa que cre que desa forma podería regresar ao seu mundo.[29] A historia do anime continúa na película Fullmetal Alchemist: Conquistador de Shamballa, dándolle un final definitivo. Debido a estas diferenzas creouse unha segunda serie de anime, Fullmetal Alchemist: Brotherhood, a cal sería máis fiel á historia do manga.

    Aspectos da serie[editar | editar a fonte]

    A serie ten lugar nun universo ficticio cun estilo steampunk, similar ao de logo da Revolución industrial europea, onde a alquimia é unha das técnicas científicas máis avanzadas coñecidas polo ser humano,[8] pero non todos os personaxes son capaces de utilizala, xa que se necesita certo tipo de habilidade para aprender a dominar as súas propiedades.[20] No manga e a segunda serie de anime, os habitantes de Xing utilizan un tipo de alquimia chamada «alkahestry», a cal céntrase na curación de feridas.[30] Así mesmo, os personaxes da serie divídense en diferentes razas: a maioría destas razas son os seres humanos, que por medio da alquimia foron mutados.[21]

    En Fullmetal Alchemist as razas máis notorias, ademais dos seres humanos, son os homúnculos (ホムンクルス homunkurusu?), un grupo de criaturas con aparencia humana que teñen a habilidade de rexenerarse de calquera ferida debido a que posúen fragmentos da pedra filosofal, estes forman o seu núcleo(no primeiro anime son falsos);[31] as quimeras (キメラ kimerasu?), seres feitos mesturando dous ou máis persoas vivas de distintas estruturas xenéticas cun animal mediante a alquimia;[32] e os habitantes de Ishbal (イシュヴァール Ishuvāru?), persoas que teñen crenzas relixiosas nun deus Ishbala, polo que se lles prohibe o uso da alquimia..[33]

    Algúns dos personaxes que aparecen na serie van en busca da pedra filosofal, un *amplificador do poder *alquímico que permite ignorar os principios do intercambio equivalente, xa que para obter algo é necesario sacrificar outra cousa dun valor igual. En ocasións estes tratan de crear unha imitación da pedra por medio de investigacións científicas, aínda que o seu poder non se compara á pedra orixinal e tende a destruírse cando se usa demasiado.[34] A maior parte dos acontecementos da historia ocorren en Amestris, un país con forma circular rexido polos militares.[35]

    Personaxes principais[editar | editar a fonte]

    A continuación descríbese brevemente aos personaxes principais, noméase aos seiyū da versión orixinal xaponesa e aos actores do dobraxe en Hispanoamérica e España:

    • Edward Elric (エドワード・エルリック Edowādo Erurikku?), tamén coñecido como «alquimista de aceiro», é o alquimista estatal máis novo na historia da serie, ademais de ser o protagonista. Xunto ao seu irmán máis novo, Alphonse, busca a pedra filosofal coa esperanza de poder recuperar os seus corpos, xa que Edward perdera a súa perna esquerda nun intento errado de revivir á súa nai usando a alquimia e o seu brazo dereito ao colocar a alma de Alphonse a unha armadura. Posteriormente a súa perna esquerda e brazo dereito son substituídos por un Automail. Na adaptación xaponesa a súa seiyū é Romi Paku,[36] mentres que na dobraxe hispanoamericano é José Manuel Vieira[37] e no español é Ricardo Escobar.[38]
    • Alphonse Elric (アルフォンス・エルリック Arufonsu Erurikku?) é o irmán máis novo de Edward e xunto a este busca a pedra filosofal coa esperanza de poder recuperar os seus corpos. A diferenza de Edward, que perdera un brazo e unha perna no intento errado de revivir á súa nai, Alphonse perdera o seu corpo enteiro, polo que Edward colocara a súa alma nunha armadura. Debido ao tamaño da armadura sempre é confundido como o irmán máis vello e o alquimista de aceiro.[39] Na adaptación xaponesa a súa seiyū é Rie Kugimiya,[40] mentres que na dobraxe hispanoamericano é Johnny Torres[41] e no español é Elena Palacios.[42]
    • Winry Rockbell (ウィンリィ・ロックベル Winrī Rokkuberu?) é unha amiga da infancia dos irmáns Elric. Winry vive xunto á súa avoa Pinako Rockbell, quen a había criado tras a morte dos seus pais durante a guerra de Ishbal. Winry é unha mecánica de Automail e adoita reparar os membros mecánicos de Edward cando este os rompe. Na adaptación xaponesa a súa seiyū é Megumi Toyoguchi,[43] e na segunda serie de anime é Megumi Takamoto,[44] mentres que na dobraxe hispanoamericano é Yensi Rivero[45] e no español é Inés Blázquez.[46]
    • Roy Mustang (ロイ・マスタング Roi Masutangu?), tamén coñecido como «alquimista de lume», posúe o rango de Coronel nas Forzas Armadas do Estado, aínda que ao comezo da serie, cando coñece por primeira vez a Edward e Alphonse, era Tenente Coronel. Aspira converterse no xeneral de Amestris, pero isto dependería en gran medida do apoio dos seus subordinados. Na adaptación xaponesa a súa seiyū é Tōru Ōkawa,[47] e na segunda serie de anime é Shinichiro Miki,[48] mentres que na dobraxe hispanoamericano é Rolman Bastidas[49] e no español é Juan Antonio Arroyo.[50]

    Produción[editar | editar a fonte]

    Arakawa comentou que logo de ler sobre a pedra filosofal sentiuse atraída pola idea de utilizar alquimia no manga. Así mesmo, dixo que lle gustou tanto que comezou a ler libros relacionados coa alquimia, aínda que eran algo complicados debido a que algúns libros contradicían aos outros. Agregou que a atraeron máis os aspectos filosóficos que os aspectos prácticos.[51] Para o concepto de intercambio equivalente, Arakawa inspirouse no traballo dos seus pais, quen tiñan unha granxa en Hokkaidō e sempre tiñan que dar todo o seu esforzo para gañar o diñeiro para comer.[52]

    Arakawa indicou quería agregar algúns dos problemas sociais á historia, polo que recolleu información dos noticieros sobre os refuxiados, as guerras e a yakuza; como resultado, varios destes elementos aparecen no argumento. Ao crear o universo ficticio de Fullmetal Alchemist, Arakawa baseouse nun estilo steampunk, similar ao de logo da Revolución industrial europea, xa que lle sorprendía os diferentes tipos de persoas, os diferentes países, os termos, a cultura, a arquitectura e a roupa da época. Tamén comentou que se interesou especialmente en Inglaterra durante este período, pero «agregou o seu propio estilo, para convertelo nun mundo de fantasía». .[51]

    Cando o manga comezou a publicarse, Arakawa non tiña en mente como terminaría a historia. Con todo, sentiu que algúns personaxes maduraran, polo que decidiu cambiar algunhas escenas e algúns bosquexos dos rostros dos mesmos. Na creación e deseño dos personaxes, a autora comentou que as súas principais fontes de inspiración foron os mangakas Suihō Tagawa e Hiroyuki Etō, e describiu que a súa obra é unha mestura de ambos. Así mesmo engadiu que lle gustan os cans, polo que agregou varios á historia.[53] No desenvolvemento do anime Arakawa permitiu que o persoal encargado traballase independentemente e pediu que tivese un final distinto ao do manga, xa que explicou que non quería repetir o mesmo final en ambos os formatos.[51]

    Contido da obra[editar | editar a fonte]

    Manga[editar | editar a fonte]

    Artigo principal: Volumes de Fullmetal Alchemist.

    O manga de Fullmetal Alchemist comezou a publicarse en agosto de 2001 pola editorial e produtora de videoxogos Square Enix na revista xaponesa Shōnen Gangan, e nela continúa actualmente a súa edición cun capítulo por mes, recompilados ata novembro de 2009 por 23 volumes con máis de cen capítulos. O primeiro tankōbon da serie foi publicado o 22 de xaneiro de 2002,[54] mentres que o vixésimo terceiro tankōbon foi publicado o 12 de agosto de 2009.[55] Algúns capítulos do manga foron lanzados en revistas do Xapón como «números extras» e Fullmetal Alchemist: The First Attack, que inclúe os primeiros nove capítulos así como historias paralelas á serie.[56] Así mesmo, publicáronse múltiples gaiden nas recompilacións dos tankōbon dos cales algúns foron reflectidos en varios episodios do primeiro anime así como tamén se difundiron varios libros suplementarios e novelas baseados na obra.

    No ano 2004 o manga obtivo o premio Shōgakukan na categoría shōnen, un dos premios máis prestixiosos que se entrega anualmente no Xapón, aínda que nesta ocasión quedou empatado coa serie Yakitate!! Japan.[57] En marzo de 2007 vendéronse máis de vinte e sete millóns de copias do manga no Xapón, mentres que en marzo de 2008 o número de vendas aumentou a trinta millóns de copias.[18] Durante 2008 vendéronse 1 081 575 exemplares do volume dezanove, converténdose no décimo volume mellor vendido do Xapón.[58] O volume vinte tamén estivo dentro dos quince principais, pero venderonse menos exemplares. A versión en español do manga é publicada por Norma Editorial en España.[13]

    Anime[editar | editar a fonte]

    Existen dúas adaptacións ao anime debido ás grandes diferenzas do primeiro anime e o manga, xa que a autora da serie comentou que non quería repetir o mesmo final en ambos os formatos.[51] Posteriormente creouse unha segunda serie de anime para que seguise a historia orixinal do manga. O primeiro anime (Fullmetal Alchemist) estreouse o 4 de outubro de 2003,[10], mentres que o segundo (Fullmetal Alchemist: Brotherhood) iniciouse o 5 de abril de 2009.[12]

    Fullmetal Alchemist[editar | editar a fonte]

    Director  Seiji Mizushima
    Creador orixinal  Hiromu Arakawa
    Guión  Akatsuki Yamatoya
     Aya Yoshinaga
    Dirección artística  Kazuyuki Hashimoto
    Efectos especiais  Miyako Hoshi
     Yukiko Kakida
    Deseño de personaxes  Yoshiyuki Ito
    Edición  Hiroaki Itabe
    Planificación  Hideo Katsumata
     Koushi Taguchi
    Dirección de son  Masafumi Mima
    Efectos de son  Shizō Kurahashi
    Música  Michiru Ōshima
    Gravación  Fujio Yamada

    O anime Fullmetal Alchemist, dirixido por Seiji Mizushima, producido polas compañías xaponesas BONES, Aniplex e Mainichi Broadcasting System,[59] comezou a transmitirse no Xapón o 4 de outubro de 2003 por MBS-TBS e Animax ata o seu final o 2 de outubro de 2004 cun total de 51 episodios duns vinte e catro minutos cada un; tendo unha audiencia de 6,8 por cento de televidentes.[10][60] Arakawa permitiu durante o desenvolvemento do anime que o persoal encargado traballase independentemente e pediu que tivese un final distinto ao manga.[51] No 2003 o anime gañou o premio Anime Grand Prix na categoría «Mellor anime»,[15] no 2007 gañou o premio American Anime Awards en cinco categorías distintas[16] e nunha clasificación publicada por TV Asahi sobre os cen mellores anime do 2006, Fullmetal Alchemist alcanzou o primeiro posto.[17] DVD da serie tamén foron lanzados á venda desde o 17 de decembro de 2003.[61]

    Máis tarde creouse a película Fullmetal Alchemist: Conquistador de Shamballa, a cal foi unha secuela que concluíu coa historia do anime e estreouse no Xapón o 23 de xullo de 2005.[11] Así mesmo creáronse múltiples OVA, a maioría destas son historias diverxentes ao argumento orixinal da serie. Unha das OVA tamén inclúe escenas de live action, onde Alphonse percorre unha cidade en busca do seu irmán Edward. En marzo de 2006, un DVD con estas OVA foi lanzado no Xapón co nome de «Fullmetal Alchemist: Premium Collection»,[61] e en xaneiro de 2009 BONES publicou un «DVD box arquives» do anime, o cal inclúe os 51 episodios do primeiro anime, a película, a banda sonora e algunhas guías sobre a serie.[62]

    A dobraxe en español deste anime realizouse en dúas versións diferentes, unha en Venezuela para Hispanoamérica e outra en España; por medio da licenza The Licensing Machine, ambos os países reciben a serie para a súa produción en español.[63] A dobraxe en España foi realizado nos estudos Abaira de Madrid,[64] mentres que a dobraxe en Venezuela foi realizado pola compañía Estudos Lain de Caracas.[65] En España, Fullmetal Alchemist foi transmitido por Buzz,[66] e en Venezuela, México, a Arxentina, o Perú, a República Dominicana (en castelán) e o Brasil (en portugués) por Animax Latinoamérica,[67] en Colombia a serie foi emitida por Caracol Televisión.[68] Outras cadeas que emitiron a serie son: Adult Swim (Estados Unidos, Australia),[69] RedeTV! (Brasil),[70] Animax Asia (India),[71] Animax Europa (Eslovaquia, Hungría),[72] MTV Italia, Cartoon Network Italia (Italia),[73][74] Chilevisión (Chile),[75] MCM, Canal + (Francia),[76][77] Gama TV (Ecuador).[78]

    Fullmetal Alchemist: Brotherhood[editar | editar a fonte]

    Director  Yasuhiro Irie
    Creador orixinal  Hiromu Arakawa
    Guión  Hiroshi Ōnogi
    Dirección artística  Takeshi Satō
    Efectos especiais  Miyako Hoshi
     Yukiko Kakida
    Deseño de personaxes  Takeshi Satō
    Deseño de cor  Soko Nakao
    Dirección de son  Masafumi Mima
    Efectos especiais  Masataka Ikegami
     Satomi Ryūkaku
    Música  Akira Senjū

    Fullmetal Alchemist: Brotherhood é a segunda serie de anime da franquía Fullmetal Alchemist, no entanto o título desta serie continúa sendo «Fullmetal Alchemist» na versión xaponesa.[79] No volume vinte do manga, a autora, Hiromu Arakawa, anunciou que un segundo anime estábase producindo,[80] esta vez dirixido por Yasuhiro Irie e producido igualmente por BONES. O anime comezouse a emitir no Xapón o 5 de abril de 2009 por MBS-TBS e ata decembro de 2009 alcanzou 36 episodios duns vinte e catro minutos cada un,[12] xa que se adaptará á historia orixinal do manga. Os DVD da serie comezáronse a difundir no Xapón por Aniplex e Blu-ray desde o 26 de agosto de 2009 con dous episodios cada disco, ademais dunha OVA chamada El alquimista ciego (盲目の錬金術師 Momoku no Renkinjutsushi?), a cal é unha especie de gaiden. No entanto, os próximos DVD que sairán á venda custarán de catro episodios sen OVA.[81]

    Esta serie aínda non foi dobrada ao español, pero as cadeas que actualmente a emiten son: Animax Europa (Hungría),[82] MTV Italia (Italia),[83] Dybex (Francia),[84] Animax Asia (China),[71] TV5 (Filipinas),[85] e TVB J2 (Hong Kong).[86]

    Banda sonora[editar | editar a fonte]

    A banda sonora de Fullmetal Alchemist foi composta por Michiru Ōshima, quen gañou o premio Tokyo Anime na categoría «Mellor música» con Fullmetal Alchemist: Conquistador de Shamballa.[87] O primeiro disco compacto recompilado, «TV Animation Fullmetal Alchemist: Orixinal Soundtrack I» foi difundido no Xapón o 24 de marzo de 2004 e contiña trinta e tres pistas, incluíndo algúns temas de apertura e temas de peche.[88] Este foi seguido polo segundo disco compacto, «TV Animation Fullmetal Alchemist: Orixinal Soundtrack II» que foi publicado o 15 de decembro de 2004 e contiña trinta pistas.[89] Un ano despois, o 18 de maio de 2005, foi publicado o terceiro disco, «TV Animation Fullmetal Alchemist: Orixinal Soundtrack III» que contiña vinte e sete pistas.[90]

    «Fullmetal Alchemist - Complete Best» e «Fullmetal Alchemist Hagaren Song File -Best Compilation-», dous álbumé coas compilaciones das bandas sonoras, foron publicados no Xapón o 14 de outubro de 2004 e o 21 de decembro de 2005, respectivamente.[91][92] A película da serie ten un álbum chamado «Fullmetal Alchemist The Movie Conqueror Of Shamballa OST», o cal foi lanzado o 21 de decembro de 2005 e contiña corenta e seis pistas.[93] En decembro de 2004, estreouse un concerto sobre a serie en Toquio e Osaka, titulado «Tales of Another Festival». O concerto contou coas actuacións de varios artistas musicais de televisión, así como coas narracións dalgúns seiyū. Máis tarde, publicouse un DVD sobre o concerto, chamado «Fullmetal Alchemist: Festival - Tales of Another».[61] A banda sonora de Fullmetal Alchemist: Brotherhood está sendo composta por e o primeiro disco compacto deste anime foi difundido o 14 de outubro de 2009 co título de «Fullmetal Alchemist: Orixinal Soundtrack I».[94]

    Videoxogos[editar | editar a fonte]

    Como varias outras series, creáronse numerosos videoxogos de Fullmetal Alchemist e estes apareceron nas diferentes tipos de consolas. As historias que ocorren nos videoxogos a miúdo difiren das do anime e manga e contan con novos personaxes. Square Enix publicou tres videoxogos de rol de acción titulados Fullmetal Alchemist and the Broken Angel, Fullmetal Alchemist 2: Curse of the Crimson Elixir e Fullmetal Alchemist 3: The Girl Who Surpasses God, así como un videoxogo de loita chamado Fullmetal Alchemist: Dream Carnival para PlayStation 2. Bandai produciu dous videoxogos de acción chamados Fullmetal Alchemist: Stray Roldo e Fullmetal Alchemist: Sonata of Memory para Game Boy Advance e un titulado Fullmetal Alchemist: Dual Sympathy para Nintendo DS, mentres que a compañía Destineer publicou un xogo de cartas coleccionables en América do Norte para a Nintendo DS.[95][96] O 13 de agosto de 2009 foi publicado no Xapón o videoxogo Fullmetal Alchemist: Prince of the Dawn, para Wii.[97]

    FUNimation Entertainment licenciou a franquía para crear unha nova serie de videoxogos de Fullmetal Alchemist, a cal foi publicada por Destineer nos Estados Unidos.[98] Destineer publicou o primeiro videoxogo de Fullmetal Alchemist para a Nintendo DS o 15 de decembro de 2006,[99] e o 15 de outubro de 2007 lanzou o segundo videoxogo da serie, Fullmetal Alchemist: Trading Card Game.[100] O terceiro videoxogo, Fullmetal Alchemist: Senka wo Takuseshi Mono foi publicado o 15 de outubro de 2009 para PlayStation Portable.[101]

    Novelas[editar | editar a fonte]

    Fullmetal Alchemist foi adaptada para unha novela lixeira escrita por Makoto Inoue e ilustrada por Hiromu Arakawa que consta de seis volumes, a cal foi publicada por Square Enix en 2003.[102] A novela serviu como un spin-off do manga e continúa narrando a historia dos irmáns Elric na procura da pedra filosofal.[103]

    O primeiro volume da novela, «Fullmetal Alchemist: The Land of Sand» (砂礫の大地 Sareki no Daichi?), foi publicado en febreiro de 2003,[104] ademais que os episodios once e doce do anime baseáronse neste volume.[105] O sexto volume, «Fullmetal Alchemist: A New Beginning» (新たなはじまり Arata na Hajimari?), foi publicado o 22 de marzo de 2007.[106] O cuarto volume contén un conto extra sobre o exército, chamado «Roy's Holiday».[107]

    Tamén se escribiron novelas a partir de tres videoxogos de PlayStation 2 da serie, Fullmetal Alchemist and the Broken Angel, Fullmetal Alchemist 2: Curse of the Crimson Elixir e Fullmetal Alchemist 3: God of the Eternal Girl; a primeira novela foi escrita por Makoto Inoue e as dous restantes por Jun Eishima.[102] Con todo estas novelas sobre os videoxogos só foron publicadas no Xapón.

    CD drama[editar | editar a fonte]

    Existen dúas series de CD drama sobre Fullmetal Alchemist. A primeira historia da primeira serie de CD drama, «Fullmetal Alchemist: The Land of Sand» (砂礫の大地 Sareki no Daichi?), foi publicada antes que a adaptación ao anime e ten un argumento similar á do primeiro volume da novela lixeira.[108] A segunda e terceira historia, «Fullmetal Alchemist: False Light, Truth's Shadow» (偽りの光 真実の影 Itsuwari no Hikari, Shinjitsu no Kage?) e «Fullmetal Alchemist: Criminals' Scar» (咎人たちの傷跡 Togabitotachi no Kizuato?), baséanse en diversos capítulos do manga coa adición doutros personaxes das Forzas Armadas do Estado.[102]

    A segunda serie de CD drama componse de dúas historias curtas de dous partes cada unha e só estivo dispoñible na revista Shōnen Gangan. A primeira, «Fullmetal Alchemist: Ogutāre of the Fog» (霧のオグターレ Kiri no Ogutāre?), foi publicada no Shōnen Gangan de abril e maio do 2004, mentres que a segunda historia, «Fullmetal Alchemist: Crown of Heaven» (天上の宝冠 Tenjō no Hōkan?), foi publicada nos meses de novembro e decembro.[102] Os seiyūque participaron nestas series de CD drama tamén foron os seiyū de varios personaxes no anime, incluíndo aos irmáns Elric. [108]

    Artbooks e guías[editar | editar a fonte]

    Como parte dunha franquía tamén existen varios libros suplementarios sobre o manga e o primeiro anime, tales como dous artbook sobre o manga denominados The Art of Fullmetal Alchemist (イラスト集 FULLMETAL ALCHEMIST Irasuto Shū Fullmetal Alchemist?) que foron publicados por Square Enix no Xapón. O primeiro contén múltiples ilustracións sobre os primeiros seis volumes do manga, as cales foron realizadas entre maio de 2001 e abril de 2003, mentres que o segundo inclúe varias imaxes sobre o resto dos volumes, que foron desenvolvidas entre setembro de 2003 e outubro de 2005.[109] Para o anime difundíronse tres artbooks chamados The Art of Fullmetal Alchemist: The Anime (TVアニメーション鋼の錬金術師 ART BOOK TV Animēshon Hagane no Renkinjutsushi Artbook?), que foron lanzados á venda no Xapón en 2004.[109]

    O manga tamén conta con tres guías, cada unha delas contén un calendario, información sobre as viaxes dos irmáns Elric e algúns capítulos gaiden. Así mesmo, no Xapón foi publicada unha guía sobre perfil dalgúns dos personaxes do anime titulada Fullmetal Alchemist: Anime Profiles.[109] No ano 2004 foron difundidos cinco fanbooks chamados TV Anime Fullmetal Alchemist Official Fanbooks (TVアニメ 鋼の錬金術師 オフィシャルファンブック TV Anime Hagane no Renkinjutsushi Ofisharu Fan Bukku?); cada un contén datos relativos sobre o primeiro anime, ademais de entrevistas exclusivas ao persoal de produción.[109] Posteriormente, o 12 de agosto de 2009 foi publicada unha guía sobre a segunda serie de anime titulada TV Animation Fullmetal Alchemist Official Guidebook.[110]

    Recepción[editar | editar a fonte]

    Tanto o anime como o manga alcanzaron un grande éxito dentro e fóra do Xapón. Nunha clasificación publicada por TV Asahi sobre os cen mellores anime do 2006, Fullmetal Alchemist alcanzou o primeiro posto.[17] En marzo de 2007 vendéronse máis de vinte e sete millóns de copias do manga no Xapón,[60] mentres que en 2008 o número de vendas aumentou a trinta millóns de copias.[18] Durante ese ano vendéronse 1 081 575 exemplares do volume dezanove, converténdose no décimo volume mellor vendido do Xapón; o volume vinte tamén estivo dentro dos quince principais, pero se venderon menos exemplares.[58] Así mesmo a serie obtivo varios premios, como o Anime Grand Prix na categoría «Mellor anime»,[15] o American Anime Awards en cinco categorías distintas,[16] e o Shōgakukan na categoría shōnen,[14] aínda que nesta ocasión quedou empatado coa serie Yakitate!! Japan.[57]

    Diversas publicacións de diferentes medios serviron para eloxiar e criticar a serie. Melissa Harper, unha revisora de Anime News Network, eloxiou a Arakawa por ser capaz de realizar un deseño único e distinguible para todos os personaxes a pesar de que moitos deles utilizan un uniforme similar.[111] Hilary Goldstein de IGN comentou que o carácter de Edward é unha mestura entre un «mozo intelixente» e un «neno teimoso», o que lle permite ter momentos cómicos e dramáticos subxacentes sen que parezan falsos.[112] Os revisores de T.H.E.M. Anime Reviews comentaron que a historia da serie é moi entretida, con todo, criticaron o uso excesivo de flashbacks, o que «facía molestos os recordos».[113] O revisor de Anime Boredom eloxiou a serie por ter un bo equilibrio entre a acción, a comedia e a tristeza e engadiu que o núcleo emocional dos irmáns Elric crece máis con cada aventura.[114]

    Zac Bertschy -outro revisor de Anime News Network- criticou a segunda serie de anime, pois os primeiros episodios non foron moi entretidos xa que eses acontecementos ocorreran no primeiro anime. Ademais sinalou que carecían de suspenso e «enerxía».[115] Chris Beveridge de Mania Entertainment comentou que as diferenzas entre as accións dos personaxes é o que fai a esta serie entretida, e ademais agregou que os episodios despois do número quince conteñen máis emoción.[116] Noutra revisión, Beveridge eloxiou as novas escenas de loita e comentou que o drama fixo a estes episodios «sólidos».[117]

    O primeiro volume da novela lixeira da serie, Fullmetal Alchemist: The Land of Sand, foi eloxiado polo revisor de Ain't It Cool News, quen comentou que aínda que non contiña nada novo para a serie, era o suficientemente interesante como para que os seguidores da serie puidesen gozalo. O revisor considerou que o volume era unha «obra para que os mozos lectores estivesen ao tanto dalgúns aspectos escuros da política, a economía e a natureza humana».[118] Charles Solomon de Os Angeles Estafes sinalou que a novela ten un enfoque diferente que a serie de anime, xa que co volume The Land of Sand os irmáns Elric logran «crear un vínculo máis forte e simpático entre eles».[119]

    Notas[editar | editar a fonte]

    1. "Series difundidas por Norma Editorial" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    2. "Fullmetal Alchemist, volumen 1" (en inglés). VIZ Media. Arquivado dende o orixinal o 15 de abril de 2009. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    3. "Series difundidas por JBC" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    4. "Series difundidas por Kurokawa" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    5. "Series difundidas por Madman Entertainment" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    6. "Series difundidas por Panini Comics" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    7. "Series difundidas por Bonnier Carlsen" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    8. 8,0 8,1 8,2 Arakawa, Hiromu (2002). "Capítulo 1". Fullmetal Alchemist, volume 1. Square Enix. 978-4-7575-0620-6. 
    9. "Fullmetal Alchemist (manga)" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    10. 10,0 10,1 10,2 "Fullmetal Alchemist (anime)" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    11. 11,0 11,1 "Fullmetal Alchemist: Conquistador de Shamballa" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    12. 12,0 12,1 12,2 "Fullmetal Alchemist: Brotherhood" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    13. 13,0 13,1 "Fullmetal Alchemist en Norma Editorial" (en español). Norma Editorial. Arquivado dende o orixinal o 08 de outubro de 2018. Consultado o 17 de setembro do 2009. 
    14. 14,0 14,1 "Premio Shogakukan Manga Award" (en xaponés). Arquivado dende o orixinal o 10 de xullo de 2008. Consultado o 21 de agosto do 2009. 
    15. 15,0 15,1 15,2 "Gañadores do premio Anime Grand Prix" (en xaponés). Arquivado dende o orixinal o 16 de xullo de 2011. Consultado o 24 de octubro do 2009. 
    16. 16,0 16,1 16,2 "Os gañadores do premio American Anime Awards" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 15 de xaneiro do 2008. 
    17. 17,0 17,1 17,2 "O anime favorito no Xapón no 2006" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 21 de agosto do 2009. 
    18. 18,0 18,1 18,2 "O manga Fullmetal Alchemist logra vender 30 millóns de copias" (en inglés). Anime News Network. 22 de marzo do 2008. Consultado o 29 de marzo do 2008. 
    19. 19,0 19,1 Arakawa, Hiromu (2003). "Capítulo 21". Fullmetal Alchemist, volumen 5. Square Enix. 978-4-7575-0966-5. 
    20. 20,0 20,1 Seiji Mizushima (director) (18 de octubro do 2003). "おかあさん". Fullmetal Alchemist. Episodio 03. Animax. 
    21. 21,0 21,1 Seiji Mizushima (director) (8 de novembro do 2003). "国家錬金術師資格試験)". Fullmetal Alchemist. Episodio 06. Animax. 
    22. Seiji Mizushima (director) (17 de xaneiro do 2004). "イシュヴァール虐殺". Fullmetal Alchemist. Episodio 15. Animax. 
    23. Seiji Mizushima (director) (7 de febreiro do 2004). "マルコー•ノート". Fullmetal Alchemist. Episodio 18. Animax. 
    24. Yasuhiro Irie (director) (director) (5 de xullo do 2009). "地下にひそむ者たち". Fullmetal Alchemist: Brotherhood. Episodio 14. MBS-TBS. 
    25. Arakawa, Hiromu (2008). "Capítulo 83". Fullmetal Alchemist, volumen 20. Square Enix. 978-4-7575-2353-1. 
    26. Seiji Mizushima (director) (15 de maio do 2004). "深い森のダンテ". Fullmetal Alchemist. Episodio 32. Animax. 
    27. Seiji Mizushima (director) (21 de agosto do 2004). "心を劣化させるもの". Fullmetal Alchemist. Episodio 45. Animax. 
    28. Seiji Mizushima (director) (12 de xuño do 2004). "愚者の再会". Fullmetal Alchemist. Episodio 35. Animax. 
    29. Seiji Mizushima (director) (2 de outubro do 2004). "ミュンヘン1921". Fullmetal Alchemist. Episodio 51. Animax. 
    30. Arakawa, Hiromu (2004). "Capítulo 32". Fullmetal Alchemist, volumen 8. Square Enix. 4-7575-1230-9. 
    31. Arakawa, Hiromu (2006). "Capítulo 53". Fullmetal Alchemist, volumen 13. Square Enix. 978-4-7575-1638-0. 
    32. Arakawa, Hiromu (2006). "Capítulo 71". Fullmetal Alchemist, volumen 18. Square Enix. 978-4-7575-2175-9. 
    33. Arakawa, Hiromu (2002). "Capítulo 7". Fullmetal Alchemist, volumen 2. Square Enix. 4-7575-0699-6. 
    34. Arakawa, Hiromu (2002). "Capítulo 10". Fullmetal Alchemist, volumen 3. Square Enix. 4-7575-0791-7. 
    35. Seiji Mizushima (director) (20 de decembro do 2003). "砂礫の大地•後編". Fullmetal Alchemist. Episodio 12. Animax. 
    36. "Romi Paku" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    37. "José Manuel Vieira" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    38. "Ricardo Escobar" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    39. Arakawa, Hiromu (2002). "Capítulo 2". Fullmetal Alchemist, volumen 1. Square Enix. 4-7575-0620-1. 
    40. "Rie Kugimiya" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    41. "Johnny Torres" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    42. "Elena Palacios" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    43. "Megumi Toyoguchi" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    44. "Megumi Takamoto" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    45. "Yensi Rivero" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    46. "Inés Blázquez" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    47. "Tōru Ōkawa" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    48. "Shinichiro Miki" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    49. "Rolman Bastidas" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    50. "Juan Antonio Arroyo" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de setembro do 2009. 
    51. 51,0 51,1 51,2 51,3 51,4 Equivalent Change. A.D. Vision (Newtype ed.). 2006. 
    52. "Entrevista a Hiromu Arakawa" (en xaponés). Yahoo.co.jp. Archived from the original on 09 de decembro de 2007. Consultado o 6 de abril do 2008. 
    53. Arakawa, Hiromu (2006). Fullmetal Alchemist Profiles. Viz Media. pp. 100–105. 1-4215-0768-4. 
    54. "Fullmetal Alchemist, volumen 1 —鋼の錬金術師 1巻—" (en xaponés). Square Enix. Consultado o 20 de outubro do 2009. 
    55. "Fullmetal Alchemist, volumen 23 —鋼の錬金術師 23巻—" (en xaponés). Square Enix. Consultado o 20 de outubro do 2009. ç
    56. "鋼の錬金術師Books" (en xaponés). Square Enix. Arquivado dende o orixinal o 10 de setembro de 2009. Consultado o 5 de dicembro do 2008. 
    57. 57,0 57,1 "Gañadores do premio Shōgakukan Manga Award ata o 2006" (en inglés). Consultado o 21 de agosto do 2009. 
    58. 58,0 58,1 >-ranking-non.1-25 "Volumes máis vendidos de 2008" (en inglés). Anime News Network. 19 de decembro do 2008. Consultado o 21 de agosto do 2009. [Ligazón morta]
    59. "Lista oficial da produción de Fullmetal Alchemist" (en xaponés). BONES. Arquivado dende o orixinal o 25 de decembro de 2009. Consultado o 7 de abril do 2009. 
    60. 60,0 60,1 "Square Enix - 2007" (PDF). Square Enix. 2007. p. 6. Consultado o 28 de abril do 2008. 
    61. 61,0 61,1 61,2 "DVD e CD da serie" (en xaponés). Sony. Arquivado dende o orixinal o 25 de agosto de 2008. Consultado o 10 de outubro do 2008. 
    62. "DVD box archives" (en xaponés). Web oficial de Fullmetal Alchemist. Consultado o 7 de dicembro do 2008. 
    63. "The Licensing Machine" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 21 de setembro do 2009. 
    64. "Abaira" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 21 de setembro do 2009. 
    65. "Estudios Lain" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 21 de setembro do 2009. 
    66. "Series emitidas polo canal Buzz" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 21 de agosto do 2009. 
    67. "Series emitidas por Animax Latinoamérica" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 21 de agosto do 2009. 
    68. "Series emitidas por Caracol Televisión" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    69. "Series emitidas por Adult Swim" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    70. "Series emitidas por RedeTV!" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    71. 71,0 71,1 "Series emitidas por Animax Asia" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    72. "Fullmetal Alchemist en Animax Europa" (en húngaro). Animax Europa. Arquivado dende o orixinal o 16 de maio de 2010. Consultado o 21 de setembro do 2009. 
    73. "Series emitidas por MTV Italia" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    74. "Series emitidas por Cartoon Network Italia" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    75. "Series emitidas por Chilevisión" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    76. "Series emitidas por MCM" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    77. "Series emitidas por Canal +" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 17 de agosto do 2009. 
    78. "Series emitidas por Gama TV" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 20 de outubro do 2009. 
    79. Animage Editorial Staff (2008). 鋼の錬金術師 新シリーズ. Animage (en xaponés) 364 (Tokio, Xapón: Tokuma Shoten). p. 67. 
    80. Arakawa, Hiromu (2008). Fullmetal Alchemist, volume 20. Square Enix. 978-1-4215-3034-5. 
    81. "DVD de Fullmetal Alchemist: Brotherhood" (en xaponés). Aniplex. Arquivado dende o orixinal o 04 de maio de 2009. Consultado o 15 de abril do 2009. 
    82. "Fullmetal Alchemist: Brotherhood en Animax Europa" (en húngaro). Animax Europa. Arquivado dende o orixinal o 04 de xuño de 2010. Consultado o 21 de setembre do 2009. 
    83. "Fullmetal Alchemist: Brotherhood en MTV Italia" (en italiano). MTV Italia. Arquivado dende o orixinal o 18 de decembro de 2009. Consultado o 21 de setembre do 2009. 
    84. "Series emitidas por Dybex" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 21 de setembro do 2009. 
    85. "Series emitidas por TV5" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 21 de setembro do 2009. 
    86. "Fullmetal Alchemist: Brotherhood" (en inglés). TVB J2. Arquivado dende o orixinal o 23 de setembro de 2009. Consultado o 21 de setembro do 2009. 
    87. "Gañadores do Premio Tokyo Anime" (en inglés). Anime News Network. 27 de marzo do 2006. Consultado o 8 de abril do 2008. 
    88. "Fullmetal Alchemist: Original Soundtrack I" (en xaponés). Amazon.co.jp. Arquivado dende o orixinal o 30 de maio de 2020. Consultado o 30 de setembro do 2009. 
    89. "Fullmetal Alchemist: Original Soundtrack II" (en xaponés). Amazon.co.jp. Arquivado dende o orixinal o 30 de maio de 2020. Consultado o 30 de setembre do 2009. 
    90. "Fullmetal Alchemist: Original Soundtrack III" (en xaponés). Amazon.co.jp. Arquivado dende o orixinal o 30 de maio de 2020. Consultado o 30 de setembro do 2009. 
    91. "Fullmetal Alchemist - Complete Best" (en xaponés). Amazon.co.jp. Consultado o 30 de setembro do 2009. 
    92. "Fullmetal Alchemist Hagaren Song File -Best Compilation-" (en xaponés). Amazon.co.jp. Consultado o 30 de setembro do 2009. 
    93. "Fullmetal Alchemist The Movie Conqueror Of Shamballa OST" (en xaponés). Amazon.co.jp. Consultado o 30 de setembro do 2009. 
    94. "Fullmetal Alchemist: Brotherhood - Original Soundtrack I" (en inglés). CDJapan. Consultado o 30 de setembro do 2009. 
    95. "Fullmetal Alchemist - videoxogos de Nintendo DS". GameSpot. Arquivado dende o orixinal o 17 de decembro de 2008. Consultado o 5 de setembro do 2008. 
    96. "Videoxogos Fullmetal Alchemist" (en xaponés). Sony. Arquivado dende o orixinal o 26 de xuño de 2008. Consultado o 5 de agosto do 2006. 
    97. "鋼の錬金術師FULLMETAL ALCHEMIST -暁の王子- 特典 原画集付き" (en xaponés). Amazon.com. Consultado o 31 de xullo do 2009. 
    98. "FUNimation Entertainment licenciou os novos videoxogos de Fullmetal Alchemist" (en inglés). Anime News Network. 16 de xuño do 2006. Consultado o 17 de abril do 2008. 
    99. "Fullmetal Alchemist - Videoxogos publicados por Destineer" (en inglés). Anime News Network. 6 de xuño do 2006. Consultado o 5 de agosto do 2006. 
    100. "Fullmetal Alchemist: Trading Card Game" (en inglés). Gamestop.com. Arquivado dende o orixinal o 23 de outubro de 2007. Consultado o 20 de outubro do 2007. 
    101. "鋼の錬金術師 FULLMETAL ALCHEMIST 背中を託せし者 特典 ゲーム限定版 鋼の錬金術師FA アルケミストカードコレクション付き" (en xaponés). Amazon.co.jp. Consultado o 31 de xullo do 2009. 
    102. 102,0 102,1 102,2 102,3 "原作/荒川 弘 著者/井上 真" (en xaponés). Square Enix. Archived from the original on 28 de maio de 2008. Consultado o 11 de abril do 2008. 
    103. Inoue, Makoto. Fullmetal Alchemist: The Land of Sand (砂礫の大地 Sareki no Daichi?). Square Enix 1. 978-4-7575-0871-2. 
    104. "Fullmetal Alchemist: The Land of Sand" (en xaponés). Amazon.co.jp. Consultado o 10 de abril do 2008. 
    105. "小説「鋼の錬金術(1) 砂礫の大地」 原作/荒川弘 著者/井上真" (en xaponés). Square Enix. Archived from the original on 16 de maio de 2008. Consultado o 11 de abril do 2008. 
    106. "Fullmetal Alchemist: A New Beginning" (en xaponés). Amazon.co.jp. Consultado o 10 de abril do 2008. 
    107. "Fullmetal Alchemist: Under the Far Away Sky" (en inglés). Viz Media. Arquivado dende o orixinal o 09 de xuño de 2011. Consultado o 11 de abril do 2008. 
    108. 108,0 108,1 "コミックCDコレクション「鋼の錬金術師 偽りの光、真実の影」" (en xaponés). Square Enix. Arquivado dende o orixinal o 02 de xullo de 2008. Consultado o 11 de abril do 2008. 
    109. 109,0 109,1 109,2 109,3 "鋼の錬金術師 BOOKS" (en xaponés). Square Enix. Consultado o 19 de abril do 2008. 
    110. "TV Animation 鋼の錬金術師 Fullmetal Alchemist Official Guidebook" (en xaponés). Square Enix. Consultado o 24 de outubro do 2009. 
    111. Harper, Melissa (11 de novembro do 2006). "Revisión de Fullmetal Alchemist" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 6 de abril do 2008. 
    112. Goldstein, Hilary (5 de marzo do 2005). "Revisión do Vol. 1 de Fullmetal Alchemist" (en inglés). IGN. Arquivado dende o orixinal o 15 de xuño de 2011. Consultado o 23 de marzo do 2008. 
    113. "Fullmetal Alchemist - Revisión" (en inglés). T.H.E.M. Anime Reviews. Consultado o 23 de marzo do 2008. 
    114. "Fullmetal Alchemist - Revisión" (en inglés). Anime Boredom. 30 de xuño do 2005. Arquivado dende o orixinal o 06 de setembro de 2008. Consultado o 9 de abril do 2008. 
    115. Bertschy, Zac (14 de agosto do 2009). "Fullmetal Alchemist: Brotherhood - Revisión" (en inglés). Anime News Network. Consultado o 15 de agosto do 2009. 
    116. Beveridge, Chris (30 de xullo do 2009). "Fullmetal Alchemist: Brotherhood - Revisión do episodio 17" (en inglés). Mania Entertainment. Arquivado dende o orixinal o 05 de xuño de 2014. Consultado o 15 de agosto do 2009. 
    117. Beveridge, Chris (14 de agosto do 2009). "Fullmetal Alchemist: Brotherhood - Revisión do episodio 19" (en inglés). Mania Entertainment. Arquivado dende o orixinal o 10 de outubro de 2012. Consultado o 15 de agosto do 2009. 
    118. "Fullmetal Alchemist: The Land of Sand - Revisión" (en inglés). Ain't It Cool News. 20 de agosto do 2005. Consultado o 15 de agosto do 2009. 
    119. Solomon, Charles. "Novela de Fullmetal Alchemist" (en inglés). Los Angeles Times. Consultado o 15 de agosto do 2009. 

    Véxase tamén[editar | editar a fonte]

    Ligazóns externas[editar | editar a fonte]