Federico García Lorca

Federico García Lorca
García Lorca en 1914.
Datos persoais
Nacemento	5 de xuño de 1898
Lugar	Fuente Vaqueros, Granada, Andalucía
Falecemento	18 de agosto de 1936 (aos 38 anos)
Lugar	Víznar, Granada, Andalucía
Actividade
Lingua	castelán
Xéneros	Poesía

Federico García Lorca, nado en Fuente Vaqueros (Granada) en 1898 e falecido en Víznar (Granada) o 18 de agosto de 1936, foi un escritor andaluz, membro da Xeración do 27 e autor en galego de Seis poemas galegos (1935).

Traxectoria

Estatua de García Lorca, en Madrid.

Fillo dun pequeno propietario andaluz e dunha mestra de escola, que deixa o seu traballo para dedicarse á educación do seu fillo, e que lle transmitiu o amor pola música, Lorca foi un neno precoz que lía a Víctor Hugo e Cervantes, aínda que non destacou na escola. En 1909 a familia trasládase á cidade de Granada: alí Lorca entra nos círculos culturais locais e coñece a Francisco Giner de los Ríos, Melchor Fernández Almagro e Manuel de Falla. Comezou estudando na Universidade de Granada en 1914 e publica o seu primeiro libro en 1918 Impresiones y paisajes, nado dunha viaxe de estudos por Castela. En 1919 instálase na Residencia de Estudiantes de Madrid e fai amizade con Luis Buñuel e Salvador Dalí, e grazas á súa amizade co director do Teatro Eslava, Gregorio Martínez Sierra, escribe a súa primeira obra teatral, El maleficio de la mariposa en 1920, que tan só se mantivo en cartel catro días. Lorca non volvería estrear outra obra ata 1927, con Mariana Pineda, que si foi un éxito, pero segue a publicar poemarios como El libro de poemas (1921), Canciones (1927).

En 1928 publica Romancero Gitano que foi outro éxito, pero que non evita que Lorca caia nunha fonda depresión causada pola incomprensión da familia e familiares da súa homosexualidade, e mesmo ve o filme feito polos seus amigos Dalí e Buñuel Un chien andalou (1929) como un ataque persoal, ao tempo que a súa relación co escultor Emilio Aladrén, apaixonada pero non recíproca, deteriórase. Todo iso provoca a súa volta a Granada para rematar a carreira de Dereito.

En 1929 coa axuda dunha bolsa de estudos emprende unha xira polos Estados Unidos, cunha estadía específica en Nova York, que lle inspira o poemario Poeta en Nueva York (publicado en 1940 e onde explora a súa alienación e illamento con novas técnicas poéticas). Máis tarde publicaría dúas obras teatrais (Así que pasen cinco años e El público) que escribe na súa estadía en Cuba (marzo-xuño 1930).

Segunda República

Casa de Federico García Lorca, en Fuente Vaqueros, Granada.

Coa chegada da Segunda República e o nomeamento do seu mentor Fernando Giner de los Ríos como Ministro de Instrución Pública, Lorca faise cargo do grupo teatral ambulante La Barraca (1932), percorrendo a España rural e achegando o teatro clásico ó mundo popular, e que lle permite visitar Galicia e entrar en contacto cos intelectuais galegos. Nesa época escribe a coñecida como triloxía rural: Bodas de sangre (1933), Yerma (1934) e La casa de Bernarda Alba (1936). En 1933 realizou unha xira pola Arxentina. Á morte do seu amigo toureiro Ignacio Sánchez Mejías o 11 de agosto de 1934, o poeta dedícalle o seu famoso Llanto por Ignacio Sánchez Mejías.

Guerra civil e asasinato

Ao estoupar a Guerra civil española Lorca deixou Madrid camiño de Granada. Arrestado, foi fusilado o 18 de agosto de 1936 en Fuente Grande, xunto a tres persoas máis. O autor material dos feitos foi o terratenente falanxista Juan Luis Trescastro, quen diría máis tarde:

Acabamos de matar a Federico García Lorca. Yo le metí dos tiros en el culo por maricón.

Xénese dos poemas galegos de Lorca

Oliveira detrás da cal se cre que Federico foi asasinado.

García Lorca visitou pola primeira vez Galicia en 1916 nunha viaxe de estudos que organizara un dos seus profesores: visitou daquela Santiago de Compostela, A Coruña, Lugo, Betanzos e Ferrol. Xa na Residencia de Estudantes en Madrid coñeceu ao musicólogo galego Jesús Bal y Gay, co que ensaiou cántigas do folclore musical galego, ao tempo que lía apaixonadamente os cancioneiros galego-portugueses e a autores galegos como Rosalía de Castro, Curros Enríquez, Eduardo Pondal, Luis Amado Carballo ou Manuel Antonio.

En 1931 coñeceu a Ernesto Guerra da Cal, nacionalista galego que residía en Madrid dende a infancia, e entrou en contacto co ambiente galeguista de Madrid, onde ía ós faladoiros que mantiñan os entón deputados Castelao e Ramón Otero Pedrayo na capital de España.

En maio de 1932 realizou a súa segunda viaxe a Galicia para dar unha serie de conferencias. En Santiago de Compostela fai amizade con Carlos Martínez-Barbeito, que se afianza ao ir este a estudar a Madrid ese mesmo ano.

En agosto de 1932 está en Galicia por terceira vez, á fronte de "La Barraca", coa que actuou en varias cidades e vilas galegas, e en novembro dita unha serie de conferencias na compaña de Xosé Filgueira Valverde, e estrea na revista Yunque de Lugo o primeiro dos seus poemas galegos: Madrigal â cibdá de Santiago, escrito co asesoramento de Francisco Lamas e Luís Manteiga.

En 1933 Eduardo Blanco Amor, entón correspondente do xornal arxentino La Nación, coñece a Lorca e dáo a coñecer na Arxentina, polo que, cando Lorca viaxou logo á Arxentina, recibiu unha calorosa acollida por parte dos arxentinos e en especial pola colonia galega. En agradecemento, Lorca escribe Cántiga do neno da tenda, e xa de volta en España desenvolve unha intensa relación de amizade con Blanco Amor, que mesmo pasará algunhas temporadas na casa dos pais de Lorca en Fuente Vaqueros. Debido á petición de Blanco Amor, Federico García Lorca accede a publicar os seus poemas galegos no libro Seis poemas galegos en 1935 co selo da editorial Nós: os poemas son composicións naturais e espontáneas, que lembran os poemas publicados en Canciones (1927), pero ó mesmo tempo insírense na tradición literaria galega. Eduardo Blanco Amor escribiu o limiar e sempre mantivo que os poemas eran fundamentalmente unha creación de Lorca (tanto dende o punto de vista lingüístico como de estilo), mentres Ernesto Guerra da Cal, nos últimos anos da súa vida afirmaba que fora el quen os puxera en galego: está visión apoiouna Xosé Luís Franco Grande, pero o resto dos investigadores deron a razón a Blanco Amor.

Obra

Poesía

En Betanzos en 1932.

• Impresiones y paisajes (1918)
• Libro de poemas (1921)
• Oda a Salvador Dalí (1926)
• Romancero gitano (1928)
• Poema del cante jondo (1931)
• Llanto por Ignacio Sánchez Mejías (1935)
• Seis poemas galegos (1935)
• Diván del Tamarit (1936)
• Sonetos del amor oscuro (1936)
• Poeta en Nueva York (1940)

Teatro

• Mariana Pineda (1927)
• La zapatera prodigiosa (1930)
• Retablillo de Don Cristóbal
• El público (1930)
• Así que pasen cinco años (1930). Estreada en galego por Sarabela Teatro en 2003 (Así que pasen cinco anos).
• Amor de don Perlimplín con Belisa en su jardín (1933)
• Bodas de sangre (1933)
• Yerma (1934)
• Doña Rosita la soltera o el lenguaje de las flores
• La casa de Bernarda Alba (1936)

Véxase tamén

Bibliografía

• Pérez Rodríguez, Luís (1998) [1995]. O pórtico poético dos Seis poemas galegos de F. García Lorca, 2ª ed., Consello da Cultura Galega. ISBN 84-87172-34-2.

Ligazóns externas

• Casa Museo de García Lorca en Granada (en castelán)