Pastorela
_-_The_Shepherdess_(1889).jpg)
A pastorela é un subxénero da lírica moi cultivado en Francia e Provenza. Consiste nunha composición amorosa que alude ó encontro dun cabaleiro[1] cunha pastora. O fundamental da peza é o diálogo amoroso, nunha paisaxe primaveral (medio bucólico), que comeza o personaxe masculino e ao que resposta a pastora. Ela pode sucumbir ao pastor, "vencelo" no diálogo, ou ser rescatada por outros pastores. Representa as posibilidades do amor entre un nobre e unha vilá, polo que está fóra do código do amor cortés. No ámbito galego-portugués consérvanse oito textos que adoptaron elementos da cantiga de amor ou da de amigo, dando lugar a unha forma híbrida.
Historia e características[editar | editar a fonte]
Orixe[editar | editar a fonte]
O xénero creouno Marcabrú[2], poeta occitano da primeira metade do século XII, na lírica occitana coñécese como pastorella, e foi frecuente na lírica de Oil do século XIII, pasando moi pronto á lírica galego-portuguesa medieval.
Pastorelas galego-portuguesas[editar | editar a fonte]
Consérvanse unhas 25 pastorelas en occitano, 150 en francés e 7 en galego-portugués[3]. Os autores que escribiron pastorelas en galego-portugués foron Pedro Amigo de Sevilha, Johan Airas, Johan Perez de Aboim, Airas Nunes e Don Dinís (deste último consérvanse tres). O xénero foi importado no último terzo do século XIII, mais non callou ben na nosa lírica e presenta moitas hibridacións coa cantiga de amigo e de amor. A pastorela galaico-portuguesa prescinde do diálogo entre cabaleiro e pastora, e limítase a presentar o soliloquio da pastora, razón pola cal ás veces se presenta como un subxénero da cantiga de amigo.
Este é o comezo da pastorela de Pedr`Amigo de Sevilha:
- Quando eu un dia fuy en Compostela
- en romaria, vi unha pastor
- que, poys fui nado, nunca vi tan bela,
- nen vi outra que falasse milhor,
- e demandey-lhe logo seu amor
- e fiz por ela esta pastorela
Táboa de pastorelas[editar | editar a fonte]
| Compositor | Incipit | Notas |
|---|---|---|
| Marcabru | L'autr' ier jost' una sebissa | |
| Marcabru | L'autr' ier, a l'issida d'abriu | |
| Giraut de Bornelh | L'autrier, lo primier jorn d'aost | |
| Giraut de Bornelh | Lo dous chan d'un auzel | |
| Gavaudan | Desamparatz, ses companho | |
| Gavaudan | L'autre dia per un mati | |
| Cadenet | L'autrier lonc un bosc folhos | |
| Gui d'Ussel | L'autre jorn cost' una via | |
| Gui d'Ussel | L'autr' ier cavalcava | |
| Gui d'Ussel | L'autre jorn per aventura | |
| Paulet de Marselha | L'autrier manei ab cor pensiu | |
| Guiraut Riquier | L'autre jorn m'anava | 1260 |
| Guiraut Riquier | L'autr' ier trobei la bergeira d'antan | 1262 |
| Guiraut Riquier | Gaia, pastorela | 1264 |
| Guiraut Riquier | L'autr' ier trobei la bergeira | 1267 |
| Guiraut Riquier | D'Astarac venia | 1276 |
| Guiraut Riquier | A Sant Pos de Tomeiras | 1282 |
| Joan Esteve | L'autr' ier al gai tems de Pascor | 1275 |
| Joan Esteve | El dous tems quan la flor sesplan | 1285 |
| Joan Esteve | Ogan al freg que fazia | 1288 |
| Guiraut d'Espanha ? | Per amor soi gai | |
| Cerverí de Girona | Entre Lerida e Belvis | |
| Cerverí de Girona | Entre Caldes e Penedes | |
| Cerverí de Girona | En mai, can per la calor | |
| Cerverí de Girona | Pres d'un jardi, encontrei l'altredia | |
| Joyos de Tolosa | L'autr' ier el dous tems de Pascor | |
| Guilhem d'Autpol | L'autr' ier a l'issida d'abril | |
| Anónimo | L'autrier al quint jorn d'Abril | |
| Anónimo | Quant escavalcai l'autr' er | Chamada balada. |
| Anónimo | Mentre per una ribeira | Titulada Porquieira. |
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Henrique Monteagudo et al. Tres poetas medievais da Ría de Vigo: Matín Códax, Mendiño e Johán de Cangas. Galaxia, 1998, páxina 39
- ↑ Ruben Charles Cholakian The troubadour lyric: a psychocritical reading. Manchester University Press, 1990, páxina 156
- ↑ Carlos Alvar e Vicente Beltrán, Antología de la poesía gallego-portuguesa, Alhambra, 1989, páxina 43
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Jeanroy, Alfred. La poésie lyrique des troubadours. Tolosa: Privat, 1934.
