Lámpada incandescente

Unha lámpada de incandescencia ou bombilla é un dispositivo que produce luz por medio do arrequecemento (efecto Joule) dun filamento metálico, na actualidade é de volframio, que se pon incandescente ao pasar a corrente eléctrica ao seu través. Coa tecnoloxía existente, actualmente considéranse pouco eficientes xa que o 90% da electricidade que consome transfórmaa en calor e só o 10% restante en luz. Tamén existen lámpadas LED ou de baixo consumo que son as máis aforradoras.

Historia[editar | editar a fonte]

Lámpada incandescente antiga, con filamento de carbono.

O invento da lámpada incandescente atribúese xeralmente a Thomas Alva Edison quen presentou o 21 de outubro de 1879 unha lámpada práctica e viable, que luciu durante 48 horas ininterrompidas, con todo o invento fora desenvolvido primeiramente por Humphry Davy e perfeccionado por Warren de la Rue.^[1]^[2] O 27 de xaneiro de 1880 foille concedida a patente, co número 223.898. Outros inventores tamén desenvolveran modelos que funcionaban en laboratorio, incluíndo a Joseph Wilson Swan, Henry Woodward, Mathew Evans, James Bowman Lindsay, William Sawyer e Humphry Davy.^[2]

O alemán Heinrich Göbel xa rexistrara a súa propia lámpada incandescente en 1855, moito antes xa que logo que Thomas Edison. Tempo despois, pero sempre antes que Edison, o 11 de xullo de 1874 concedéuselle ao enxeñeiro ruso Alexander Lodygin a patente nº 1619 para unha lámpada incandescente. O inventor ruso utilizou un filamento de carbono.

A lámpada é un dos inventos máis utilizados polo ser humano desde a súa creación ata a data. Segundo unha lista da revista Life é a segunda máis útil das invencións do século XIX. A comercialización da lámpada por parte da compañía de Edison estivo infestada de disputas de patentes cos seus competidores.

Ao redor de 1914 as lámpadas sufriron unha forte redución da súa vida útil, diminuíndo a súa duración das 2500 ás 1000 horas, debido á demanda de iluminacións máis brancas e ao aumento necesario da temperatura do filamento. Acusouse tamén a un posible cartel de produtores, participado entre outros por Philips, Osram e Zeta, de chegar a un acordo de colusión para fomentar a adquisición de lámpadas reducindo conscientemente a súa duración.^[3] A lámpada sería así o primeiro obxecto de consumo vítima da obsolescencia programada.

En 2009 unha Directiva da Unión Europea establece un prazo para que nos estados membros déixese de fabricar e comercializar lámpadas incandescentes. O 1 de setembro de 2009 prohibiuse a fabricación e distribución de lámpadas de potencia superior ou igual a 100 W, o 1 de setembro de 2011 as lámpadas de 60 W. O 1 de setembro de 2012 retiraranse as lámpadas de 25 e 40 W.^[4] As lámpadas incandescentes están sendo substituídas por opcións máis eficientes, como as lámpadas fluorescentes compactas e as baseadas en tecnoloxía LED.

Funcionamento e partes[editar | editar a fonte]

	Envoltura - bocha de vidro - bulbo. Gas inerte. Filamento de wolframio. Fío de contacto (vai ao pé). Fío de contacto (vai á base). Arame(s) de sujeción e disipación de calor do filamento. Conduto de refrixeración e soporte interno do filamento. Base de contacto. Casquillo metálico. Illamento eléctrico. Pé de contacto eléctrico.

Consta dun filamento de wolframio moi fino, encerrado nunha bocha de vidro na que se fixo o baleiro, ou se encheu cun gas inerte, para evitar que o filamento se volatilice polas altas temperaturas que alcanza. Complétase cun casquete metálico, no que se sitúan as conexións eléctricas.

A bocha varía de tamaño coa potencia da lámpada, posto que a temperatura do filamento é moi alta e, ao crecer a potencia e o desprendemento de calor, é necesario aumentar a superficie de arrefriado.

Inicialmente no interior da bocha facíase o baleiro. Actualmente a bocha está rechea dalgún gas nobre (normalmente cripton) que impide a combustión do filamento.

O casquete serve tamén para fixar a lámpada nun portalámparas por medio dunha rosca (chamada Rosca Edison) ou unha baioneta. En case todo o mundo os casquetes da raia para lámpadas de potencias medias desígnanse co código de roscas Edison E-27, representando este número a medida en milímetros da súa rosca. É tamén moi frecuente un talle menor da raia, a chamada E-14, ou rosca Mignon, e case desaparecida a chamada Goliath, E-45, reservada para lámpadas de grandes potencias.

Propiedades[editar | editar a fonte]

A lámpada incandescente é a de máis baixo rendemento luminoso das lámpadas utilizadas: de 12 a 18 lm/W (lúmenes por vatio de potencia) e a que menor vida útil ou durabilidade ten: unhas 1000 horas, pero é a máis difundida, polo seu baixo prezo e a cor cálida da súa luz. Non ofrece moi boa reprodución das cores, xa que non emite na zona do espectro de cores frías, pero ao ter un espectro de emisións continuo logra conter todas as lonxitudes de onda na parte que emite do espectro. A súa eficiencia é moi baixa, xa que só converte en luz visible ao redor do 15% da enerxía consumida. Outro 25% transfórmase en enerxía calorifica e o 60% restante en radiación non perceptible, luz ultravioleta e luz infravermella, que acaban converténdose en calor.