Hadriano (emperador)

Hadriano
	14º Emperador do Imperio Romano.
	Busto de mármore de Hadriano nos Museos Capitolinos.
Reinado	10 de agosto de 117 - 10 de xullo de 138
Nome completo	Publius Aelius Hadrianus (de nacemento); Caesar Publius Aelius Traianus Hadrianus Augustus (como emperador)
Nacemento	24 de xaneiro do 76; Itálica, Hispania
Falecemento	10 de xullo do 138 (62 anos); Baiae
Predecesor	Traxano
Sucesor	Antonino Pío
Cónxuxe/s	Vibia Sabina
Descendencia	Lucius Aelius; Antonino Pío (adoptivos)
Proxenitores	Publio Elio Hadriano Afer; Domitia Paulina
Na rede
	v; c; e;

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Hadrián.

Publius Aelius Traianus Hadrianus, en galego Publio Elio Hadriano, nado en Itálica o 24 de xaneiro de 76 e finado en Baia o 10 de xullo de 138, foi un emperador romano da dinastía dos emperadores Antoninos entre os anos 117 e 138. Naceu nunha familia italo-hispana romana que se instalou en España desde a cidade italiana de Atri en Picenum. O seu pai era de rango senatorial e era curmán primeiro do emperador Traxano. Hadrián casou coa sobriña de Traxano Vibia Sabina no inicio da súa carreira, antes de que Traxano fose emperador e posiblemente a instancias da muller de Traxano Pompeia Plotina. Plotina e o íntimo amigo e conselleiro de Traxano Lucius Licinius Sura estaban ben dispostos cara a Hadriano. Cando Traxano morreu, a súa viúva afirmou que nomeara a Hadriano como emperador inmediatamente antes da súa morte.

Os militares e o Senado de Roma aprobaron a sucesión de Hadriano, pero catro destacados senadores foron asasinados ilegalmente pouco despois. Opuxéronse a Hadrián ou parecían ameazar a súa sucesión, o Senado responsabilizouno e nunca o perdoou. Obtivo unha maior desaprobación entre a elite ao abandonar as políticas expansionistas de Traxano e os beneficios territoriais en Mesopotamia, Asiria, Armenia e partes da Dacia. Hadrián preferiu investir no desenvolvemento de fronteiras estables e defendibles e na unificación dos pobos dispares do imperio. É coñecido por construír o muro de Hadriano, que marcaba o límite norte de Britania.

Hadriano perseguía enerxeticamente os seus propios ideais imperiais e intereses persoais. Visitou case todas as provincias do Imperio, acompañado dun séquito imperial de especialistas e administradores. Fomentou a preparación e a disciplina militares e fomentou, deseñou ou subvencionou persoalmente varias institucións civís e relixiosas e proxectos de construción. Na propia Roma, reconstruíu o Panteón e construíu o vasto Templo de Venus e Roma. En Exipto, puido reconstruír o Serapeum de Alexandría. Era un fervente admirador de Grecia e procurou facer de Atenas a capital cultural do Imperio, polo que ordenou construír alí moitos opulentos templos. A súa intensa relación co mozo grego Antinous e a prematura morte deste levaron a Hadriano a establecer un culto xeneralizado a finais do seu reinado. Suprimiu a revolta de Bar Kokhba en Provincia de Xudea, pero o seu reinado foi pacífico.

Os últimos anos de Hadriano estiveron marcados por enfermidades crónicas. Viu a revolta do Bar Kokhba como o fracaso do seu ideal panhelénico. Executou a dous senadores máis polas súas supostas tramas contra el e isto provocou un maior resentimento. O seu matrimonio con Vibia Sabina fora infeliz e sen fillos; adoptou a Antonino Pío en 138 e nomeouno como sucesor, a condición de que Antonino adopte a Marco Aurelio e Lucio Verus como os seus propios herdeiros. Hadriano morreu o mesmo ano en Baiae, e Antonino fíxolle deificar, a pesar da oposición do Senado. Gibbon inclúeo entre os "[cinco bos emperadores]" do Imperio, un "ditador benévolo"; O propio Senado de Hadriano atopouno remoto e autoritario. Foi descrito como enigmático e contraditorio, con capacidade para unha gran xenerosidade persoal e extrema crueldade e impulsado por unha curiosidade insaciable, autoconfianza e ambición.^[1]

Traxectoria[editar | editar a fonte]

Hadriano sobe á dignidade imperial á morte de Traxano, no ano 117. Tamén nado na Bética, chegou a emperador na idade madura, e a pesar de estar nomeado por Traxano, á morte deste tivo que facer fronte a unha conxura dos lugartenentes de Traxano, que desexaban evitar o seu nomeamento. Tódolos conspiradores foron condenados a morte.

Hadriano tivo que protagonizar unha retirada das terras conquistadas por Traxano co abandono da Mesopotamia. Xa no ano 115 notábase un clima de rebelión nas provincias orientais, promovido polas comunidades xudías. O destronado rei parto Cosroes aproveitou esta circunstancia para volver ao poder e tratar de desprazar a influencia romana na rexión. Hadriano comprendeu que era moi difícil de manter a soberanía máis aló do Éufrates, e ordenou a evacuación, mais na beira daquel río quedou un importante continxente militar romano. Tamén na zona de Mauritania se rexistrou un leve retroceso das fronteiras.

O emperador dedicou unha gran parte do seu reinado a viaxar e percorreu unha gran parte dos territorios limítrofes, intervindo persoalmente na sufocación dalgúns levantamentos. Rematou o trazado do limes xermánico, deulle un pulo á romanización da rexión alpina, reforzou os efectivos da raia do Danubio e levantou na Britania o que se coñece como a muralla de Hadriano (Vallum Hadriani) co obxecto de previr as incursións dos pictos e escotos. Tratábase dunha serie de fortificacións entre Inglaterra e Escocia, dende a desembocadura do río Tyne, no mar do Norte e o Solvay Firth no mar de Irlanda.

Para favorecer a fidelidade do exército, Hadriano procurou recrutar as lexións nas mesmas rexións que ían defender. Co tempo, esta idea foi negativa, xa que alimentaría ideas centrífugas e cantonalistas, pero na época de plenitude imperial, os soldados sentíanse moi motivados por se encarregar da defensa dos eidos que os viran nacer.

As sublevacións dos xudeus tiveron o seu cumio no 132, cunha revolta aberta en Xudea, encabezada por Eleazar e Simón bar Kokhba, os cales non dubidaron en atacar a colonia romana de Aelia Capitolina (Xerusalén), encravada naquel territorio. Esta sublevación foi asolagada a sangue e lume no 134, e a ofensiva relixiosa xudía rematou.

Hadriano reforzou o papel do consello imperial (Consilium principis) en detrimento do Senado. A dita institución era obxecto de consulta regular e as súas decisións facíanse públicas de tres xeitos: por medio de edictos, por decretos (sentenzas de casos xudiciais) e rescritos (respostas a consultas). Foi neste período cando se fixo público o Edicto Perpetuo, obra de Salvio Xuliano, que recollía os edictos anteriores e foi unha fonte esencial de xurisprudencia.

Reformouse a administración pública, separando netamente os cargos civís dos militares, creándose a figura do advocatus fisci, encargado de representar o Estado nos litixios con particulares. Tamén se organizou un servizo de Correos.

Hadriano prestou especial atención ao problema sucesorio. Nomeou un primeiro candidato, Lucio Elio César, pero á morte deste designou a Tito Aurelio Antonino, a quen o Senado daría o nome de Antonino Pío. A partir daquel, os herdeiros designados levarían o título de César. O cargo comportaba os títulos de procónsul e tribuno. Pero Hadriano non se limitou a nomear o herdeiro, senón que exixiu que este á súa vez nomease o seu para previr continxencias. Antonino nomeou a Marco Aurelio Vero e a Lucio Vero. Os dous, co tempo, chegarían a emperadores. A sucesión imperial estaba garantida, e con ela a estabilidade.

Hadriano morreu no 138 e foi inhumado no monumental mausoleo, que tras a caída do Imperio foi utilizado como fortaleza e que chegou deica os nosos días como Castelo de Sant'Angelo, na beira do río Tíber.