Baza

Locaización do concello de Baza na provincia de Granada

Baza é unha cidade e un concello da provincia de Granada, España, na comunidade autónoma da Andalucía, cunha área 544,48 km² e cunha poboación total de 21.600 habitantes no ano 2004.

Étimo do nome

A cidade foi identificada con a antiga Basti, capital do pobo prerromano dos bastetanos, da que se coida que o nome actual é unha continuación, con troca do grupo consonántico -st- > -z-, como se observa noutros casos.

Patrimonio monumental

A grande antigüidade de Baza propiciou a formación dun extenso legado monumental do que cómpre destacar:

• Alcazaba, no casco histórico, sobre a antiga medina. Fica só unha parte do gran recinto que foi, con fases que remontan aos séculos XI-XII, outras do XV e as derradeiras do XVI.

• Baños da Xudaría ou baños árabes, a pesar do seu nome posibelmente tardíos. Constitúen un dos exemplos máis antigos de baños urbanos na Península Ibérica. Áchanse situados nun soto dunha vivenda, perto da Porta de Salomón. "Redescubertos" en 1975, foron restaurados edeclarados Monumento Nacional. cido hasta su 'redescubrimiento' en 1975, cuando fue declarado Monumento Nacional y restaurado.

• Conxunto monumental da Praza Maior, con varias edificacións: a Concatedral, do século XVI; o antigo Cárcere, do século XVIII; o antigo Seminario Maior, con elementos mudéxares; o Museo Municipal (antiga Casa do Concello) do século XVI, e aínda o Casino Bastetano do século XIX.

• Edificio da Alhóndiga, do século XVI, na rúa do seu nome, con patio porticado, que será anexado con o cercano Museo Municipal, para ampliar este.

• Praza do Arco da Magdalena, ubicada a pouca distancia da Praza Maior, con acceso á Concatedral, está xusto onde se abría unha das entradas da muralla que arrodeaba a cidade medieval. Sitúanse nela algúns edificios singulares: Casa da Cultura (antigo Casino de Artesanos), de estilo neoclásico con elementos mudéxares; o edificio da antiga Audiencia, no que se pensa ubicar a xerencia de urbanismo municipal; Edificio Cervantes.

• Pazo dos Enríquez, exemplo de pazo renacentista, concebido como unha vila de campo ao xeito italiano, o que o converte en único en Andalucía. Foi mandado construír por D. Enrique Enríquez e súa esposa Dª María de Luna, tíos dos Reis Católicos. Desde a súa construcción inicial en 1506, sufríu varias modificacións até chegar ao seu actual.

• Os Caños Dorados: xunto á Porta do Peso, construidos no século XVII como bebedoiro para os viaxeiros que se achegaban a Baza.

• Balconadas de Palo, son dúas casas mudéxares do século XVI nos límites do arrabalde de Algedid. Posúen uns balcóns de madeira sobre canzorros con pés-dereitos e xelosías.

• Casa das Antigas Carnicerías, outro exemplo de arquitectura mudejar, con balconada de estrutura semellante á das casas antecitadas.

• Pazo do Infantado, con fachada de sillares e poucos ocos, destacando a súa decoración plateresca e heráldica.

• Cine Ideal, con fachada de máis dun século de antigüidade.

• Teatro Dengra, un dos máis emblemáticos da provincia de Granada. En restauración.

• Real Pósito, data de 1762, durante o reinado de Carlos III. Con fermoso patio con galerías.

• Praza de Touros, de 1903, edificación singular, pois parte do recinto fíxose excavando un teso, para converter en coso e graderío a parte beleirada.

• Praceta dos mouriscos ou de "as tetas", no barrio de San Juan, con a Casa das Tetas, casa de estilo mudéxar, da que ven o nome popular do sitio.

Edificacións relixiosas

• Concatedral ou Igrexa Maior, levantada sobre a antiga mezquita da alxama musulmá. Comezada en 1529, en estilo gótico, foi destruída por un terremoto en 1531, reedificándose en estilo renacentista por Alonso de Covarrubias. Conta con tres naves cubertas con bóvedas de crucería e xirola.

• Claustro do antigo Convento de San Francisco, parte do claustro do desaparecido convento de San Francisco (século XVI) A principios da década de 1980 foi deslocado para o seu emprazamento actual no recinto da Alcazaba.

• Ermida de San Marcos ou do Humilladero. Das poucas ermidas que se conservan das varias construídas tras a conquista cristiá. De estilo barroco, salientan as dúas cúpulas de media laranxa da cuberta.

• Ermida de Santa Rita

• Ermida de San Sebastián

• Igrexa e convento de Santo Domingo. Aínda que moi transformados e parcialmente destruídos, tanto a igrexa como o convento despois da súa desamortización, conservan elementos importantes deste conxunto construído a comezos do século XVII a igrexa construiuse entre 1608 e 1617). De todo o conxunto sobrancea moi especialmente o seu claustro con dúas ordes de arcadas sobre columnas toscanas. Tamén son de salientar a escaleira monumental desde a que sea accede ao interior do antigo convento, cuberta pola cúpula, e a portada da igrexa.

• Igrexa e convento de San Antón. Rematada en 1663, formando parte do convento de franciscanos recoletos que se estableceron no mesmo lugar desde 1609. O templo consta de tres naves, cubeerta con bóveda de cañón e coro alto nos pés. De propiedade privada.

• Igrexa e convento da Mercé, de inicios do século XVI. Igrexa con planta de tres naves con capela maior cuberta por bóveda de crucería e coro alto na entrada, onde se abre a portada de fins do século XVIII de mármore gris. Interesante camarín barroco con imaxe da Virxe da Piedade, copatrona de Baza. O convento está ocupado por unha comunidade franciscana.

• Igexa e convento da Presentación, a salientar un artesonado de madeira, decorado con policromía nunha das dependencias e máis o claustro anexo á igrexa.

• Igrexa dos Dolores (antigo Oratorio de San Felipe Neri). É a única igrexa puramente barroca da cidade. Construida en 1702. Ubícase adosado o Pazo Episcopal levantado en 1775. O templo é de planta de cruz latina con bóveda de media laranxa no cruceiro e tres naves, maior a central con bóveda de medio cañón elunetos. A portada é de dous corpos, con columnas salomónicas no inferior e semicolumnas corintias o superior. Extraordinario camarín rococó no testeiro, entallado en madeira e con bóveda de xeso de enorme interés artístico.

• Igrexa de San Juan. Construida sobre la mezquita que se levantaba en este mismo lugar, junto a la Puerta de Armesto, en el siglo XVI, responde al modelo mudéjar tan frecuente en la ciudad y comarca. Posee tres naves, la central de mayor altura.

• Igrexa de Santiago. Construída sobre da mezquita do arrabalde de Marzuela a inicios do século XVI, con importantes reformas no XVII. Constitúe o mellor exemplo de estilo mudéxar de Baza. Planta con tres naves e coro alto nos pés.

• Mosteiro de San Xerome. Construido sob o patrocinio da familia Enríquez-Luna e xunto do seu pazo, desde o cal podían asistir aos oficios relixiosos através dunha algorfa ou pasadizo elevado que accedía directamente á capela maior. A igrexa rematouse en 1690, aínda que as primeiras obras foran acometidas en 1502. O mosteiro, que foi moi importante na comarca practicamente desapareceu.