Laúde: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
engadindo datos da wikipedia española
Lmbuga (conversa | contribucións)
revisión
Liña 10: Liña 10:
== Partes ==
== Partes ==


É un instrumento de corda similar á guitarra, composto por unha tapa e un fondo plano, profundo e lixeiro, con seis pares de cordas (cordas dobres), que van desde as caravillas, á ponte, pegado na tapa cara á parte de atrás. Por encima da ponte posúe unha abertura redonda na que se coloca unha talla moi decorada, e uns cóbados con forma de F. As cordas prémese cunha púa que suxeita o intérprete coa man dereita. A tesitura que adopta dentro da orquestra é a de tenor. Do mesmo xeito que a guitarra, as notas para o laúde anótanse unha oitava por encima do que en realidade soarán.
É un instrumento de corda similar á [[guitarra]], composto por unha tapa e un fondo plano, profundo e lixeiro, con seis pares de [[corda]]s (cordas dobres), que van desde as caravillas, á ponte, pegado na tapa cara á parte de atrás. Por encima da ponte posúe unha abertura redonda na que se coloca unha talla moi decorada, e uns cóbados con forma de F. As cordas prémese cunha púa que suxeita o intérprete coa man dereita. A tesitura que adopta dentro da [[orquestra]] é a de [[tenor]]. Do mesmo xeito que a guitarra, as notas para o laúde anótanse unha oitava por encima do que en realidade soarán.


Consta das seguintes partes,
Consta das seguintes partes,
Liña 27: Liña 27:
== O laúde árabe ==
== O laúde árabe ==
[[Image:Luth Tunisie.jpg|right|thumb|Laúde fabricado en [[Tunisia]] a finais da década de 1990.]]
[[Image:Luth Tunisie.jpg|right|thumb|Laúde fabricado en [[Tunisia]] a finais da década de 1990.]]
A palabra ''laúde'' deriva da voz árabe ''`?d'' (???), outra de cuxas acepcións é ''madeira''.
A palabra ''laúde'' deriva da voz árabe ''`ūd (عود)'', outra de cuxas acepcións é ''madeira''.


O laúde usado nos países árabes e en todo o [[Medio Oriente]] carece de trastes, pois estes impedirían a realización de cuartos de ton, necesarios nas escalas orientais. Ten o mastro algo máis curto, en comparación co laúde europeo, e unha caixa de resonancia máis grande. Usualmente só conta cunha [[bordona]] e catro dobres cordas. O seu [[rexistro]] é de dúas oitavas e media. Este instrumento é usado na [[música clásica]] e [[música popular|popular]] de todos os países árabes, ademais de [[Turquía]], [[Irán]], [[Paquistán]], [[Armenia]] e [[Grecia]]
O laúde usado nos países árabes e en todo o [[Medio Oriente]] carece de [[traste]]s, pois estes impedirían a realización de cuartos de ton, necesarios nas escalas orientais. Ten o mastro algo máis curto, en comparación co laúde europeo, e unha caixa de [[resonancia]] máis grande. Usualmente só conta cunha [[bordona]] e catro dobres cordas. O seu [[rexistro]] é de dúas oitavas e media. Este instrumento é usado na [[música clásica]] e [[música popular|popular]] de todos os países árabes, ademais de [[Turquía]], [[Irán]], [[Paquistán]], [[Armenia]] e [[Grecia]]


== O laúde chinés ou ''pipa'' ==
== O laúde chinés ou ''pipa'' ==
Liña 35: Liña 35:
O corpo ten forma de pera esmagada e catro cordas.
O corpo ten forma de pera esmagada e catro cordas.


Atópanse referencias que datan da súa existencia no [[século II adC]].
Atópanse referencias que datan da súa existencia no [[século II a.C]].


Tócase mediante unha técnica con espectacular destreza de dedos, para conseguir sons característicos.
Tócase mediante unha técnica con espectacular destreza de dedos, para conseguir sons característicos.
Liña 46: Liña 46:
== O laúde no mundo moderno ==
== O laúde no mundo moderno ==


O laúde gozou dun renacemento co espertar do interese na música histórica ao redor de [[1930]] e ao longo do [[século XX]], e ese rexurdir foi impulsado polo movemento en prol da música antiga, [[Música do Renacemento|renacentista]] e [[Música barroca|barroca]]. [[Julian Bream]] fíxose famoso polos seus concertos de laúde e violín, así como [[Hans Neemann]], [[Walter Gerwig]], [[Suzanne Bloch]] e [[Diana Poulton]].
O laúde gozou dun renacemento co espertar do interese na música histórica ao redor de [[1930]] e ao longo do [[século XX]], e ese rexurdir foi impulsado polo movemento a prol da música antiga, [[Música do Renacemento|renacentista]] e [[Música barroca|barroca]]. [[Julian Bream]] fíxose famoso polos seus concertos de laúde e [[violín]], así como [[Hans Neemann]], [[Walter Gerwig]], [[Suzanne Bloch]] e [[Diana Poulton]].


Os laúdes actuais son réplicas ou case copias daqueles [http://www.cs.dartmouth.edu/lsa/associated/index.html#Lautenweltadressbuch instrumentos históricos] que sobreviviron e atópanse nos museos ou en coleccións privadas, pero aínda é posible atopar artesáns dedicados á construción de novos laúdes. Realízanse por encargo, ou poden adquirirse de segunda man nun mercado moi limitado. Como resultado diso, os laúdes son, en xeral, máis caros que os instrumentos modernos producidos en masa, como a [[guitarra]], aínda que non tan caros como un [[violín]].
Os laúdes actuais son réplicas ou case copias daqueles [http://www.cs.dartmouth.edu/lsa/associated/index.html#Lautenweltadressbuch instrumentos históricos] que sobreviviron e atópanse nos museos ou en coleccións privadas, pero aínda é posible atopar artesáns dedicados á construción de novos laúdes. Realízanse por encargo, ou poden adquirirse de segunda man nun mercado moi limitado. Como resultado diso, os laúdes son, en xeral, máis caros cós instrumentos modernos producidos en masa, como a [[guitarra]], aínda que non tan caros coma un [[violín]].


A diferenza do que ocorría noutras épocas, hoxe existen moitos tipos de laúde: medievais, renacentistas, o [[archilaúd]] para obras barrocas, [[tiorba]]s para partes de [[baixo continuo]] en conxuntos barrocos, e outros.
A diferenza do que ocorría noutras épocas, hoxe existen moitos tipos de laúde: [[Medievo|medievais]], [[Renacemento|renacentistas]], o [[arquilaúde]] para obras [[Barroco|barrocas]], [[tiorba]]s para partes de [[baixo continuo]] en conxuntos barrocos, e outros.


Hai laúdes de diversidade rexional en Grecia: [[laouto]], e [[outi]].
Hai laúdes de diversidade rexional en [[Grecia]]: [[laouto]], e [[outi]].


A maioría dos os laudistas profesionais son, principalmente, [[Europa|europeos]] ou norteamericanos. Entre os laudistas mundialmente famosos cabe citar a [[Konrad Ragossnig]], [[Robert Barto]], [[Desmond Dupré]], [[Eduardo Egüez]], [[Edin Karamazov]], [[Luca Pianca]], [[Edmund Spencer]] e moitos outros, como [[Hopkinson Smith]], [[Axel Wolf]], [[Nigel North]], [[Stephen Stubbs]], [[Richard Stone]], [[Pascal Monteilhet]], [[Ariel Abramovich]], [[Evangelina Mascardi]], [[Luciano Contini]]. Particular relevo alcanzou o soado virtuoso estadounidense [[Paul Ou' Dette]].
A maioría dos os laudistas profesionais son, principalmente, [[Europa|europeos]] ou norteamericanos. Entre os laudistas mundialmente famosos cabe citar a [[Konrad Ragossnig]], [[Robert Barto]], [[Desmond Dupré]], [[Eduardo Egüez]], [[Edin Karamazov]], [[Luca Pianca]], [[Edmund Spencer]] e moitos outros, como [[Hopkinson Smith]], [[Axel Wolf]], [[Nigel North]], [[Stephen Stubbs]], [[Richard Stone]], [[Pascal Monteilhet]], [[Ariel Abramovich]], [[Evangelina Mascardi]], [[Luciano Contini]]. Particular relevo acadou o soado virtuoso estadounidense [[Paul Ou' Dette]].


O cantante popular [[Sting]] toca o laúde e o archilaúd, ocasionalmente en colaboración con [[Edin Karamazov]].
O cantante popular [[Sting]] toca o laúde e o [[arquilaúde]], ocasionalmente en colaboración con [[Edin Karamazov]].


[[Image:Moonlander.jpg|thumb|[[Moonlander]], [[tiorba]] eléctrica, [[Sonic Youth]], [[Moodswinger|Yuri Landman]], 2007]]
[[Image:Moonlander.jpg|thumb|[[Moonlander]], [[tiorba]] eléctrica, [[Sonic Youth]], [[Moodswinger|Yuri Landman]], 2007]]

Revisión como estaba o 25 de abril de 2008 ás 16:16


Este artigo tan só é un bosquexo
 Este artigo sobre música é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

Cadro de Julius Schnorr von Carolsfeld
O tocador de Laúde de Caravaggio

Un Laúde é un instrumento musical de doce cordas (seis dobres) con corpo semellante á guitarra, pero máis pequeno, e con trasteado, tamén coma o da guitarra.

A primeira corda afínase en la, e sucesivamente en intervalos de quintas, vanse afinando ata chegar os bordóns. Tócase desprazando a man esquerda premendo as cordas nos trastes, e a man dereita, ben utilizando unha púa, ou ben utilizando os dedos polgar, índice, medio e anular (estilo clásico).

O instrumento ten moitas variantes e tamaños, e a caixa de resonancia pode ser con forma de cuncha, plana, alongada, etc. Empregouse, e emprégase na música medieval e clásica. Hai no mercado gran cantidade de partituras dedicadas a este instrumento, coma os estudos de Fernando Sor..

Partes

É un instrumento de corda similar á guitarra, composto por unha tapa e un fondo plano, profundo e lixeiro, con seis pares de cordas (cordas dobres), que van desde as caravillas, á ponte, pegado na tapa cara á parte de atrás. Por encima da ponte posúe unha abertura redonda na que se coloca unha talla moi decorada, e uns cóbados con forma de F. As cordas prémese cunha púa que suxeita o intérprete coa man dereita. A tesitura que adopta dentro da orquestra é a de tenor. Do mesmo xeito que a guitarra, as notas para o laúde anótanse unha oitava por encima do que en realidade soarán.

Consta das seguintes partes,

  • Cabeza
  • Caravillas
  • Trastes
  • Mastro
  • Diapasón
  • Caixa de resonancia
  • Boca
  • Cordas
  • Ponte
  • Cordal

O laúde árabe

Ficheiro:Luth Tunisie.jpg
Laúde fabricado en Tunisia a finais da década de 1990.

A palabra laúde deriva da voz árabe `ūd (عود), outra de cuxas acepcións é madeira.

O laúde usado nos países árabes e en todo o Medio Oriente carece de trastes, pois estes impedirían a realización de cuartos de ton, necesarios nas escalas orientais. Ten o mastro algo máis curto, en comparación co laúde europeo, e unha caixa de resonancia máis grande. Usualmente só conta cunha bordona e catro dobres cordas. O seu rexistro é de dúas oitavas e media. Este instrumento é usado na música clásica e popular de todos os países árabes, ademais de Turquía, Irán, Paquistán, Armenia e Grecia

O laúde chinés ou pipa

Ficheiro:Pipa play.jpg
Pipa, laúde chinés

O corpo ten forma de pera esmagada e catro cordas.

Atópanse referencias que datan da súa existencia no século II a.C.

Tócase mediante unha técnica con espectacular destreza de dedos, para conseguir sons característicos.

Normalmente acompaña ao canto de poemas, frecuentemente épicos, nos que se describen batallas ou feitos históricos relevantes.

Aínda que tamén se utiliza en grupos musicais, o Pipa (instrumento) ou laúde chinés utilízase principalmente para a interpretación de sos. O repertorio para pipa consiste en obras tradicionais chinesas, anónimas na súa maioría, e música contemporánea de compositores con influencias tanto chinesas como occidentais.

O laúde no mundo moderno

O laúde gozou dun renacemento co espertar do interese na música histórica ao redor de 1930 e ao longo do século XX, e ese rexurdir foi impulsado polo movemento a prol da música antiga, renacentista e barroca. Julian Bream fíxose famoso polos seus concertos de laúde e violín, así como Hans Neemann, Walter Gerwig, Suzanne Bloch e Diana Poulton.

Os laúdes actuais son réplicas ou case copias daqueles instrumentos históricos que sobreviviron e atópanse nos museos ou en coleccións privadas, pero aínda é posible atopar artesáns dedicados á construción de novos laúdes. Realízanse por encargo, ou poden adquirirse de segunda man nun mercado moi limitado. Como resultado diso, os laúdes son, en xeral, máis caros cós instrumentos modernos producidos en masa, como a guitarra, aínda que non tan caros coma un violín.

A diferenza do que ocorría noutras épocas, hoxe existen moitos tipos de laúde: medievais, renacentistas, o arquilaúde para obras barrocas, tiorbas para partes de baixo continuo en conxuntos barrocos, e outros.

Hai laúdes de diversidade rexional en Grecia: laouto, e outi.

A maioría dos os laudistas profesionais son, principalmente, europeos ou norteamericanos. Entre os laudistas mundialmente famosos cabe citar a Konrad Ragossnig, Robert Barto, Desmond Dupré, Eduardo Egüez, Edin Karamazov, Luca Pianca, Edmund Spencer e moitos outros, como Hopkinson Smith, Axel Wolf, Nigel North, Stephen Stubbs, Richard Stone, Pascal Monteilhet, Ariel Abramovich, Evangelina Mascardi, Luciano Contini. Particular relevo acadou o soado virtuoso estadounidense Paul Ou' Dette.

O cantante popular Sting toca o laúde e o arquilaúde, ocasionalmente en colaboración con Edin Karamazov.

Moonlander, tiorba eléctrica, Sonic Youth, Yuri Landman, 2007