Linguas do mundo

Un idioma (do latín idiōma, e do grego ιδίωμα, 'peculiaridade, idiosincrasia, propiedade') é un sistema de comunicación verbal ou xestual propio dunha comunidade humana. Na práctica, os idiomas son un conxunto de sistemas moi similares entre si, chamados dialectos ou máis propiamente variedades lingüísticas, mutuamente intelexibles. A determinación de si dous desas variedades son parte ou non do mesmo idioma é máis unha cuestión socio-política que lingüística.

Orixes das linguas do mundo

Con respecto á orixe das linguas do mundo, algúns estudos defenderon a monoxénese e outros a polixénese, é dicir, uns sosteñen que todas as linguas proveñen dunha única lingua orixinal, mentras que outros argumentan que a linguaxe orixinouse en varios lugares de maneira independente. En lingüística, a diversidade trata de explicarse mediante os procesos de cambio lingüístico.

Familia indo-europea

Artigo principal: linguas indoeuropeas.

Linguas xermánicas

• occidentais: inglés, frisón, alemán, jidich, flamenco, neerlandés, afrikaans, luxemburgués.

• nórdicas: escandinavo (dinamarqués e sueco), bokmaal/riksmaal, landsmaal/nynorsk.

• orientais: gótico.

Linguas célticas

• antigas: galo, lepóntico, gálata, celtibérico.

• modernas: bretón, galés, irlandés, gaélico.

Linguas itálicas

• latín, osco, umbro,...

• • do latín proceden as linguas románicas: galego, portugués, español/castelán, catalán, provenzal, francés, rético, italiano, sardo, dálmata, romanés.

Linguas baltoeslavas

Linguas eslavas:

• orientais: ruso, bielorruso, ucraíno
• occidentais: polaco, checo, eslovaco
• meridionais: serbocroata, búlgaro

Linguas bálticas:

• lituano, letón, prusiano.

Linguas indoiranianas

Linguas iranianas

• antigas: persa antigo, avéstico, pélevi.
• modernas: curdo, persa, afgán, baluchi, taxico;

Linguas indias

• antigas: sánscrito, védico

• hindi, urdu, bengali, asamés, oriá, marata, guxarati, sindi, punjabi, caxemir/dardo, nepalés, singalés;

Lingua grega

• Lingua micénica, grego clásico, grego moderno,

Lingua albanesa

• albanés

Lingua armenia

• armenio

Lingua tocaria

• tocario

Linguas anatolias

Artigo principal: linguas anatolias.

• Do II milenio antes da nosa era: hitita, luvita, palaíta.

• Do I milenio antes da nosa era: luvita, milio, pisidio, cario, lidio, sidético, licio

Familias fino-úgrica, altaica e linguas caucásicas

Fino-úgrica

• finlandés, estoniano, húngaro, lapón

Altaica

• linguas turcas: turco, azarí, usbeco, turcomano, kazá
• mongol; manchú, tungusco

Caucásica

• norte-caucásicas: abaza, abxasio, avar, checheno, kabarde
• sul-caucásicas: xeorxiano, mingreliano

Familia camito-semítica ou afro-asiática

Linguas semíticas

• hebreo, árabe, amhárico, tigriña, etíopes; acadio/asirio/babilonio, arameo, siríaco, fenicio, cartaxinés

Linguas exipcias

• Exipcio, copto

Linguas bereberes

• kabile, chleuh, zenaga, tuareg

Linguas cuchíticas

• somalí, afar, gala, bedja

Linguas chadianas

• haousa

Familia nilótica

Nilótico central

• dinka, nuer, chiluque, acholi, masai, nandi

Sudanés central

• baguirmi, moru

Sahariano central

• kamuri

Familia níxero-congolesa

atlántico-occidental

• abua, timmeo, bulon, ulof, fulbé

mandinga

• kpelle, loma, mendé, malinké, bambara

kwa

• abé, abidji, aburé, akan, baulé, ewé, fon, ioruba, ibo, nupe, basa, kru

gur

• mosi

linguas centrais

• efik, tiv

linguas bantú

• abo/bankon, abón/abong, abanyom, suahili, congo, luba, ngala, chona, ngamya, ganda, kykuyu, kamba, bemba, zulú, xosa, swazi, tswana

khoin

• sandawe, hatsa, bosquimano, hotentote

Línguas da Asia oriental e da Polinesia

Familia sino-tibetana

• tibetano-birmanés: tibetano, birmanés, garo, bodo, naga, kachi, achang
• chinés: chinés mandarín, min, hakka, cantonés

Familias do xaponés e coreana

• xaponés, ryu-kyu; coreano

Familia kadai

• tai, lao, chan

Familia malaio-polinesia

• occidentais ou indonesias: abung, achinés, adabe, malasio, indonesio, xavanés, sundanés, madurai, batak, balinés, dayak, macasar, tagal, vigaya, iloko, chamorro, malgaxe
• orientais: micronesio, polinesio (havaiano, tahitiano, samoano, maorí), melanesio (fidxi)

Familia dravídica

• abujmaria, telugu, tamul, canara, malayalan, brahoui, gondi, khurukh, kuí; linguas munda (santali, khasi, nicobarés, palaungue, wa

Familia Mon-Khmer

mon, khmer, vietnamita

Linguas de Papúa de Nova Guiné

Familia Sepik Ramu

• ramu: abu

Familia Trans-Nova Guiné

• abui, abun, adang

Linguas americanas

Familia algonquina

• atlánticas: abenaqui, massachusetts/algonquino, powhatan, delaware, mohagan, penobscot, pasamaquoddy, micmac
• algonquino-central: fox, cree, monomini, ojibwa
• ocidentais: potawatomi, ilinois, chawni, pé-negro, arapaho, cheyene

Familia natchez-muskogee

• creek, alabama, chikasaw, choctaw, natchez

Familia iroquesa

• cherokee, tuscarora, huron, erie, oneida, séneca, onondaga, cayaga, conestoga, susquehana

Familia sioux

• biloxsi, ofo, tutelo, katawba, datoka, mandan, winnebago, chiwera (iowa, missouri), dheguiba (omaha, ponca, osage, kansa, quapaw, arkansa), hidatsa, crow

Familias caddo

• caddo, wichita, pawnee, tunica, ychi, hoka

Familia esquimó-aleuta

• aleuta, inupik, yupik

Familia mosan

• salish: bella coola, chehalis, kalispel
• wakash: nukta, kwakiutl, bella bella
• chimakuan: chimakum, quileuta

Familia maia

• mam, ketchi, quiché, cackchiquel, pokamam, pokonchi, ixil, tzeltal, tzotzil, tojolabal, chol, chontal, chorti, yacateca, huaxteca

Familia uto-asteca

• nahatl, shoshone, painté, tubatulabal, hopi, papago, pima, tarahumara, cora, huichol, comanche

Familia na-dené

• sarsi, chipewyan, haída, tlingit, apache (navaho), hupa, chasta, costa, matole

Familia arawak

• achagua, guahibo, culina, calipur, kampa

Familia aimará

• aimará, jaqaru

Familia caribe

• pemón, akawaio, hixkaryána, caribe

Familia tupi-guaraní

• aché

Outras familias norte- e centro-americanas

• wintun, maidu, miwok, costanoan, chinook, karok, chimariko, yana, tonkaya, tlapanec
• mixe, zoque, popoloca, totonaque, tepehua, huava, poteca, chatino, mixteca, cuicateca, trique, amusgo, mazateca, chocho, ixcateca, popoloca, otomi, mazahua, pama, tarasca

Ver tamén

• Linguas en perigo de extinción