Feliciana Enríquez de Guzmán: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella Edición máis nova →

Contido eliminado Contido engadido

En liña

Revisión como estaba o 2 de outubro de 2019 ás 21:21

Feliciana Enríquez de Guzmán (Sevilla, 1569 - 1644), dramaturga e poeta española dos Séculos XVI e XVII

Vida

Temos poucos datos sobre a súa vida. As cláusulas do seu testamento mostran unha personalidade forte, piadosa e atenta cos máis necesitados. Non se ten a certeza de que sea certa a historia, que recolleu Lope de Veiga na silva 3.ª do seu Laurel de Apolo. Nela fai alusión ás aventuras dunha tal dona Feliciana que estudou na Universidade de Salamanca disfrazada de home e no seu terceiro ano namorouse dun estudiante (probablemente o seu segundo marido), graduándose en teoloxía e astroloxía. Descuberta, tivo que declarar o seu sexo e volver a Sevilla, o que parece case un dos argumentos do propio Lope, quen non simpatizaba coas ideas dramáticas da autora, pero si coa dama en persoa, como adoitaba:

Mentindo o seu nome/ e transformada en home,/ oíu Filosofía / e, por curiosidade, Astroloxía [...] / E, daquela científica academia / mereceu os loureiros con que premia, / non doutra sorte que a Platón divino/ aquela celebrada Mantinea / que en forma de home a Grecia veu [...] / tan bizarro galán e xentil home, / que, con notable graza entretiña / damas que, con amores e desvelos / a unhas daba favores e a outros celos / facendo que morresen na fonte / que de Narciso, polo seu erro, noméase / namoradas da súa propia sombra.^[1]

Con todo, o feito está autentificado por un discípulo de Lope, Tirso de Molina –Gabriel Téllez-, quen aludiu a el no amor médico: "Sempre han de estar as mulleres / sen pasar a raia estreita / da agulla e a almohadilla? / Celebre algunha Sevilla / que nas ciencias aproveita"; o argumento desta obra é similar, se ben fai estudar á protagonista en Coimbra, en lugar de en Salamanca. Tamén parece que estaría inspirado en dona Feliciana o argumento da peza de Antonio Mira de Amescua O Fénix de Salamanca, cuxa protagonista, vestida de home, burla as prohibicións da época que impedían facer estudos universitarios ás mulleres. O caso é que, tras varios fracasos sentimentais, Feliciana Enríquez de Guzmán casou dúas veces, a primeira con Cristóbal Ponce de Solís e Farfán -fundador dunha capellanía da que a súa muller foi patroa- e a segunda en 1619 cun famoso avogado, Francisco de León Garavito, que segundo parece a fixo moi feliz e de quen en 1630 xa era viúva.

Obra

Imprimiu a súa Traxicomedia dos xardíns e campos sabédevos -primeira e segunda parte- con dez coros e catro entreactos (Coimbra: Jácome Carvalho, 1624, a primeira parte; Lisboa: Pedro Crasbeeck, 1624, a segunda; ainda que hai reimpresións posteriores). Esta peza estaba dedicada a dúas irmás mortas que estaban no convento de Santa Inés de Sevilla. O seu prólogo, en verso solto, teoriza sobre o teatro e é importante porque nel se opón radicalmente á Arte nova de facer comedias (1609) de Lope de Veiga e, segundo observa don Marcelino Menéndez e Pelayo na súa Historia das ideas estéticas en España, cap. X, ao contrario que os outros neoclásicos españois do século XVI "deu tanta importancia á unidade de lugar como á de tempo"; tamén fai unha critica ás comedias da súa época nunha Carta executoria con que conclúe a traxicomedia, que ten un argumento propio dun libro de cabalarías. Os entreactos en prosa, titulados As grazas mohosas, en que prefigura o feísmo expresionista de Val-Inclán facendo desfilar ridículos pretendentes a unhas damas non menos ridículas son o máis orixinal. Outras comedias súas non se atoparon, aínda que consta que escribiu ademais unha peza titulada As doncelas de Símancas. Como poeta é moi destra e ben inspirada, de feito mereceu -por iso- os eloxios do propio Lope de Veiga. Na súa comedia inclúe un complexísimo Labirinto que contén unha homenaxe cifrada ao seu segundo marido. Recolléronse, entre outros poemas, unhas décimas que incluíu nunha obra do seu segundo marido, Información en Dereito pola puríssima e limpíssima Concepción da Virxe María (1625), o soneto As Vodas de Maya e Clarisel, a xa mencionada Censura das antigas comedias españolas en verso solto e o precioso madrigal O soño de Gelita.

Notas

↑ Cf. Cayetano Alberto de la Barrera, "Feliciana Enríquez de Guzmán", en su Catálogo bibliográfico y biográfico del teatro antiguo español: desde sus orígenes hasta mediados del Siglo XVIII: http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/catalogo-bibliografico-y-biografico-del-teatro-antiguo-espanol-desde-sus-origenes-hasta-mediados-del-siglo-xviii--0/html/fef7c9f2-82b1-11df-acc7-002185ce6064_44.html

Bibliografía

Piedade Bolaños, Dona Feliciana Enríquez de Guzmán. Crónica dun fracaso vital (1569-1644), 2012.
Enríquez de Guzmán, Feliciana (1627). Tragicomedia os xardíns e campos sabédevos. Primeira e segunda parte, con dez coros e catro entreactos.

Enlaces externos

Díaz de Escobar, Narciso. "Comediantes del siglo de Oro La Amantis" (11). Consultado o 17 de diciembre de 2017.

"Otros documentos-Mérito de la obra" (13.926). Consultado o 17 de diciembre de 2017.

Modelo desbotado. Use un dos modelos de citas no lugar deste marcador. . Biografías e versos nos que participa Feliciana Enríquez de Guzmán xunto con outros autores.

Pérez de Guzmán, Juan. "Bajo los austrias. La mujer española en la minerva literaria" (118). Consultado o 17 de diciembre de 2017.

Díaz de Escobar, Narciso. "La Bella Amantis" (451). Consultado o 17 de diciembre de 2017.

"Archivo General de Indias". . Expediente de información e licenza de pasaxeiro a indias de Francisco José de Villavicencio, conde de Cañete do Piñeiral, a Perú, con únaas serie de persoas entre elas Feliciana Enríquez de Guzmán.

[1] Cf. Cayetano Alberto de la Barrera, "Feliciana Enríquez de Guzmán", en su Catálogo bibliográfico y biográfico del teatro antiguo español: desde sus orígenes hasta mediados del Siglo XVIII: http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/catalogo-bibliografico-y-biografico-del-teatro-antiguo-espanol-desde-sus-origenes-hasta-mediados-del-siglo-xviii--0/html/fef7c9f2-82b1-11df-acc7-002185ce6064_44.html

[1]

@@ Liña 3: / Liña 3: @@
 == Vida ==
-Temos poucos datos sobre a súa vida. As cláusulas do seu testamento mostran unha personalidade forte, piadosa e atenta cos máis necesitados. Non se ten a certeza de que sea certa a historia, que recolleu [[Lope de Vega|Lope de Veiga]] na [[silva]] 3.ª do seu ''Laurel de Apolo''. Nela fai alusión ás aventuras dunha tal dona Feliciana que estudou na [[Universidade de Salamanca]] disfrazada de home e no seu terceiro ano namorouse dun estudiante (probablemente o seu segundo marido), graduándose en teoloxía e astrología. Descuberta, tivo que declarar o seu sexo e volver a Sevilla, o que parece case un dos argumentos do propio Lope, quen non simpatizaba coas ideas dramáticas da autora, pero si coa dama en persoa, como adoitaba:
+Temos poucos datos sobre a súa vida. As cláusulas do seu testamento mostran unha personalidade forte, piadosa e atenta cos máis necesitados. Non se ten a certeza de que sea certa a historia, que recolleu [[Lope de Vega|Lope de Veiga]] na [[silva]] 3.ª do seu ''Laurel de Apolo''. Nela fai alusión ás aventuras dunha tal dona Feliciana que estudou na [[Universidade de Salamanca]] disfrazada de home e no seu terceiro ano namorouse dun estudiante (probablemente o seu segundo marido), graduándose en teoloxía e astroloxía. Descuberta, tivo que declarar o seu sexo e volver a Sevilla, o que parece case un dos argumentos do propio Lope, quen non simpatizaba coas ideas dramáticas da autora, pero si coa dama en persoa, como adoitaba:
 : Mentindo o s''e''u nome/ e transformada en home,/ oíu Filosofía / e, por curiosidade, Astroloxía [...] / E, daquela científica academia / mereceu os loureiros con que premia, / non doutra sorte que a Platón divino/ aquela celebrada Mantinea / que en forma de home a Grecia veu [...] / tan bizarro galán e xentil home, / que, con notable graza entretiña / damas que, con amores e desvelos / a unhas daba favores e a outros celos / facendo que morresen na fonte / que de Narciso, polo seu erro, noméase / namoradas da súa propia sombra.<ref>''Cf''. Cayetano Alberto de la Barrera, "Feliciana Enríquez de Guzmán", en su ''Catálogo bibliográfico y biográfico del teatro antiguo español: desde sus orígenes hasta mediados del Siglo XVIII'': http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/catalogo-bibliografico-y-biografico-del-teatro-antiguo-espanol-desde-sus-origenes-hasta-mediados-del-siglo-xviii--0/html/fef7c9f2-82b1-11df-acc7-002185ce6064_44.html</ref>
-Con todo o feit''o'' está autentificado por un discípulo de Lope, Tirso de Molina –Gabriel Téllez-, quen aludiu a el no ''amor médico'': "Sempre han de estar as mulleres / sen pasar a raia estreita / da agulla e a almohadilla? / Celebre algunha Sevilla / que nas ciencias aproveita"; o argumento desta obra é similar, se ben fai estudar á protagonista en Coimbra, en lugar de en Salamanca. Tamén parece que estaría inspirado en  dona Feliciana  o argumento da peza de Antonio Mira de Amescua ''O Fénix de Salamanca'', cuxa protagonista, vestida de home, burla as prohibicións da época que impedían facer estudos universitarios ás mulleres. O caso é que, tras varios fracasos sentimentais, Feliciana Enríquez de Guzmán casou dúas veces, a primeira con Cristóbal Ponce de Solís e Farfán -fundador dunha capellanía da que a súa muller foi patroa- e a segunda en 1619 cun famoso avogado, Francisco de León Garavito, que segundo parece a fixo moi feliz e de quen en 1630 xa era viúva.
+Con todo, o feit''o'' está autentificado por un discípulo de Lope, Tirso de Molina –Gabriel Téllez-, quen aludiu a el no ''amor médico'': "Sempre han de estar as mulleres / sen pasar a raia estreita / da agulla e a almohadilla? / Celebre algunha Sevilla / que nas ciencias aproveita"; o argumento desta obra é similar, se ben fai estudar á protagonista en Coimbra, en lugar de en Salamanca. Tamén parece que estaría inspirado en  dona Feliciana  o argumento da peza de Antonio Mira de Amescua ''O Fénix de Salamanca'', cuxa protagonista, vestida de home, burla as prohibicións da época que impedían facer estudos universitarios ás mulleres. O caso é que, tras varios fracasos sentimentais, Feliciana Enríquez de Guzmán casou dúas veces, a primeira con Cristóbal Ponce de Solís e Farfán -fundador dunha capellanía da que a súa muller foi patroa- e a segunda en 1619 cun famoso avogado, Francisco de León Garavito, que segundo parece a fixo moi feliz e de quen en 1630 xa era viúva.
 == Obra ==
-Imprimiu a súa ''Traxicomedia dos xardíns e campos sabédevos'' -primeira e segunda parte- con dez coros e catro entreactos (Coimbra: Jácome Carvalho, 1624, a primeira parte; Lisboa: Pedro Crasbeeck, 1624, a segunda; ainda que hai reimpresións posteriores). Esta peza estaba dedicada a dúas irmás montas que estaban no convento de Santa Inés de Sevilla. O seu prólogo, en verso solto, teoriza sobre o teatro e é importante porque nel se opón radicalmente á ''Arte nova de facer comedias'' (1609) de Lope de Veiga e, segundo observa don [[Marcelino Menéndez Pelayo|Marcelino Menéndez e Pelayo]] na súa ''Historia das ideas estéticas en España'', cap. X, ao contrario que os outros neoclásicos españois do século XVI "deu tanta importancia á unidade de lugar como á de tempo"; tamén fai unha critica ás comedias da súa época nunha ''Carta executoria'' con que conclúe a traxicomedia, que ten un argumento propio dun libro de cabalarías. Os entreactos en prosa, titulados ''As grazas mohosas'', en que prefigura o feísmo [[Expresionismo|expresionista]] de [[Ramón María del Valle-Inclán|Val-Inclán]] facendo desfilar ridículos pretendentes a unhas damas non menos ridículas  son o máis orixinal. Outras comedias súas non se atoparon, aínda que consta que escribiu ademais unha peza titulada ''As doncelas de Símancas''. Como poeta é moi destra e ben inspirada, de feito mereceu -por iso- os eloxios do propio [[Lope de Vega|Lope de Veiga]]. Na súa comedia inclúe un complexísimo ''[[Labirinto]]'' que contén unha homenaxe cifrada ao seu segundo marido. Recolléronse, entre outros poemas, unhas décimas que incluíu nunha obra do seu segundo marido, ''Información en Dereito pola puríssima e limpíssima Concepción da Virxe María'' (1625), o soneto ''As Vodas de Maya e Clarisel'', a xa mencionada ''Censura das antigas comedias españolas'' en verso solto e o precioso [[madrigal]] ''O soño de Gelita''.
+Imprimiu a súa ''Traxicomedia dos xardíns e campos sabédevos'' -primeira e segunda parte- con dez coros e catro entreactos (Coimbra: Jácome Carvalho, 1624, a primeira parte; Lisboa: Pedro Crasbeeck, 1624, a segunda; ainda que hai reimpresións posteriores). Esta peza estaba dedicada a dúas irmás mortas que estaban no convento de Santa Inés de Sevilla. O seu prólogo, en verso solto, teoriza sobre o teatro e é importante porque nel se opón radicalmente á ''Arte nova de facer comedias'' (1609) de Lope de Veiga e, segundo observa don [[Marcelino Menéndez Pelayo|Marcelino Menéndez e Pelayo]] na súa ''Historia das ideas estéticas en España'', cap. X, ao contrario que os outros neoclásicos españois do século XVI "deu tanta importancia á unidade de lugar como á de tempo"; tamén fai unha critica ás comedias da súa época nunha ''Carta executoria'' con que conclúe a traxicomedia, que ten un argumento propio dun libro de cabalarías. Os entreactos en prosa, titulados ''As grazas mohosas'', en que prefigura o feísmo [[Expresionismo|expresionista]] de [[Ramón María del Valle-Inclán|Val-Inclán]] facendo desfilar ridículos pretendentes a unhas damas non menos ridículas  son o máis orixinal. Outras comedias súas non se atoparon, aínda que consta que escribiu ademais unha peza titulada ''As doncelas de Símancas''. Como poeta é moi destra e ben inspirada, de feito mereceu -por iso- os eloxios do propio [[Lope de Vega|Lope de Veiga]]. Na súa comedia inclúe un complexísimo ''[[Labirinto]]'' que contén unha homenaxe cifrada ao seu segundo marido. Recolléronse, entre outros poemas, unhas décimas que incluíu nunha obra do seu segundo marido, ''Información en Dereito pola puríssima e limpíssima Concepción da Virxe María'' (1625), o soneto ''As Vodas de Maya e Clarisel'', a xa mencionada ''Censura das antigas comedias españolas'' en verso solto e o precioso [[madrigal]] ''O soño de Gelita''.
 == Notas ==