Benigno Andrade García

Benigno Andrade García

Biografía
Nacemento	22 de outubro de 1908 As Foucellas, España
Morte	7 de agosto de 1952 (43 anos) A Coruña, España
Causa da morte	Pena de morte  (Garrote )
Datos persoais
País de nacionalidade	España
Ideoloxía política	Anarquismo
Actividade
Ocupación	anarcosindicalista , mineiro , guerreiro , sindicalista , político
Membro de	Confederación Nacional do Traballo
Lingua	Lingua castelá e lingua galega
Familia
Cónxuxe	María Pérez Mellid
Fillos	Pepiña (1936) e Sergio (1939)

Benigno Andrade García, alcumado o Foucellas, nado o 22 de outubro do 1908 no lugar das Foucellas, no concello de Mesía, e agarrotado o 7 de agosto de 1952, na Prisión Provincial da Coruña, foi un militante da CNT e guerilleiro anti-franquista. Fillo de Andrés Andrade Lata e Francisca García Paz. Foucellas tiña dous irmáns. Estaba casado con María Pérez Mellid, nada en Arxentina e de nacionalidade española. Tivo dous fillos con María Pérez: Pepiña e Sergio, e outros dous con María Novo: Benigno e Carmen. Viviu 16 anos fuxido ata que foi detido no lugar da Costa, en Oza-Cesuras nun enfrontamento coa Garda Civil.

Benigno Andrade é un dos nomes míticos do antifranquismo armado en Galicia. Foi condeado en consello de guerra sumarísimo a tres penas de morte "como o maior criminal dos últimos anos", segundo recolle a sentenza. Enviou unha carta pregando clemencia á filla de Franco, Carmen Franco. Na súa resposta dixo non poder "meterse en asuntos políticos".

Traxectoria

As Foucellas, Mesía.

Nacido no lugar das Foucellas, do que tomou o alcume, na parroquia de Cabrui, Mesía. Estudou na escola primaria da localidade e desde moi novo traballou nos labores do campo, de xornaleiro, tamén traballou nunha leitería, trasladouse a León para traballar nas minas de carbón de Fabero, Ponferrada e na madereira Torres de Curtis.

Casado con María Pérez, tivo dous fillos, Josefa e Sergio. A familia vivía en Bodeus, nunha casa fronte á estación de ferrocarril de Curtis. A súa muller traballaba na casa do médico da localidade, Manuel Calvelo, quen xunto coa súa muller Isabel Ríos, dirixían a célula comunista de Curtis, chamada Sociedade Republicana Radio Comunista en Curtis, coa que simpatizaba Foucellas. A súa irmá Consuelo traballaba no cuartel da Garda Civil.

Posteriormente afiliado á CNT, ao estalar a guerra civil enrolouse nunha columna que se dirixía á Coruña, para atoparse coa cidade xa tomada polos grupos golpistas, polo que retornou a Curtis. Interveu nunha requisa de armas en Fisteus e noutra de dinamita na estación de Teixeiro e, temendo represalias dos sectores fascistas, botouse ao monte. Durante a guerra estivo enfermo de difteria e pasouna convalecente e escondido en diversos lugares do concello. Durante ese tempo foi chamado a filas e declarado prófugo.

Xa recuperado e aínda non buscado activamente pola Garda Civil, púxose á fronte, sobre o ano 1941, dunha partida guerrilleira que actuaba sobre todo na zona de Sobrado dos Monxes e Arzúa, formada principalmente por prisioneiros republicanos fuxidos dos batallóns de castigo disciplinario que existían naquela época en Galicia. O 15 de marzo de 1945 foi asasinado o cabo da Garda Civil Manuel López Bello, en Curtis. Días despois Foucellas resulta ferido coa súa propia arma indo acabalo. Os amigos lévano ao sanatorio de San Nicolás, na Coruña, onde é operado e resgardado. É por esta altura cando se conta que ía a Riazor ver o Deportivo vestido de crego para evitar sospeitas. Benigno Andrade participa do Exército Guerrilleiro de Galicia. En 1947 parte para Pontevedra, para organizar a Vª Agrupación, da que foi o principal combatente. En outubro de 1949 escapa a unha emboscada da Garda Civil tendida a Riqueche, xefe do destacamento Cortizas.

A súa familia sufriu o acoso das autoridades. A súa muller e a súa tía foron encadeadas logo de que se lles atopase unha carta de Foucellas. Cando morreu a súa muller desterrada en Valladolid, a súa filla tiña doce anos e vivía soa en Curtis. Pepiña colleu o tren e foi soa a ver a Fernando Hierro, gobernador civil da Coruña, para suplicarlle que a Garda Civil deixase de acosala. Con 16 anos trala morte da súa avoa exilouse en París.

Fusil de Foucellas de 1952, no Museo Militar da Coruña.

Nos anos 1950 e 51, xa moi minguados os destacamentos guerrilleiros, trasládase á zona de Betanzos, en compañía de Manuel Vilar Arnoso, Manolito, que lle servía de único enlace. O 9 de marzo de 1952 é detido no lugar da Costa, en Oza dos Ríos, resultando mortos Manolito e outro guerrilleiro, e o Garda Civil Cesáreo Díez; e ferido nunha perna Benigno.

Foi levado ao cuartel da Garda Civil en Betanzos. Terribelmente torturado pola Garda Civil, confesou a axuda que lle prestaran moitos alcaldes dereitistas da zona. Foi xulgado en consello de guerra o 26 de xuño de 1952 e condenado a morte, sentenza executada o 7 de agosto do mesmo ano, na prisión da Coruña, mediante garrote vil e sendo soterrado nunha fosa común do cemiterio de Santo Amaro da Coruña.

As últimas palabras aos seus fillos antes de morrer foron:

Morro polas miñas ideas e por defender a liberdade e un goberno lexitimamente elixido.

O Foucellas

A muller de Foucellas foi separada dos seus fillos, morreu nun hospital de Valladolid. A súa filla quedou a cargo dunha avoa pobre que non se podía facer cargo do fillo o cal tivo que ir vivir con outro familiar. Pepiña con 12 anos facía traballos de costura polas casas cobrando 10 pesetas e a comida. Trala morte de Foucellas marchou a Francia con 6.000 pesetas deixadas por un tío seu. Non volvería a Galiza ata 32 anos despois.

A vida de Benigno Andrade está escurecida pola lenda forxada polo pobo, que lle atribuíu toda clase de actos, até o extremo de que os guerrilleiros galegos foron chamados "Foucellas" en xeral. Atribuíronselle multitude de actuacións, aínda que é certo que moitos bandoleiros e delincuentes comúns culpaban a Foucellas dos seus propios crimes, debido á súa gran fama.

A primeira vez que oficialmente recoñeceron a Foucellas como loitador ou guerrilleiro da Guerra Civil foi en 1992 coa inauguración do Museo Militar Rexional da Coruña, onde se expón o seu fusil.

Galería de Imaxes

• 
  Homenaxe a Foucellas na Costa.
• 
  Cuartel da Garda Civil en Betanzos, actualmente Museo das Mariñas.
• 
  Casa de Manuel Calvelo e Isabel Ríos en Curtis.
• 
  Casa da familia de Foucellas en Bodeus, Curtis.
• 
  Casa de Foucellas en Mesía.

Véxase tamén

Bibliografía

• Astray Rivas, M. (1992): Síndrome del 36 - La IV Agrupación del Ejército Guerrillero de Galicia. A Coruña: Ediciós do Castro. ISBN 84-7492-584-3
• Lamela, L. (1993): Foucellas - El riguroso relato de una lucha antifranquista (1936-1952). A Coruña: Ediciós do Castro. ISBN 84-7492-608-4
• Máiz, B. (1988): Galicia na II República e baixo o franquismo. Vigo: Ed. Xerais. ISBN 84-7507-320-4.

• Pereira, D. e Fernández, E. (2004): O anarquismo na Galiza. Santiago de Compostela: Edicións Positivas. P. 27-28.
• Pons Prades, E. (1977): Guerrillas españolas (1936-1960). Barcelona, Ed. Planeta. ISBN 84-320-5634-0
• Redondo Abal, F. X. (2006): Botarse ao monte. Censo de guerrilleros antifranquistas en Galiza (1939-1965). Sada: Ediciós do Castro. Serie Documentos. ISBN 84-8485-231-8

Outros artigos

• Maquis
• Guerra civil española

Ligazóns externas

• Vida y Muerte del guerrilleiro "Foucellas" nos Paisajes de la gurerilla
• Páxina de Curtis sobre Benigno Andrade Foucellas. ^{[Ligazón morta]}
• Biografía
• O Foucellas, guerrilleiro e mito popular
• Artigo de Vieros do Domingo, 16 de setembro de 2007
• Testemuñas de persoas que o coñeceron
• Outra páxina da historia de Curtis ^{[Ligazón morta]}
• Rescatar a memoria da guerrilla (Vídeo). Parte 1ª (resumo^{[Ligazón morta]}) e 2ª (resumo^{[Ligazón morta]})
• Foucellas, o mito que se apagou hai 60 anos
• A la memoria de Benigno Andrade García "Foucellas" (varias autoras), 51'45"