Xunqueira de Ambía

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Xunqueira.

Xunqueira de Ambía
Casa do Concello e Igrexa do Monteiro de Santa María
Situación
Xentilicio	xunqueirao
Xeografía
Provincia	Provincia de Ourense
Comarca	Comarca de Allariz - Maceda
Poboación	1.368 hab. (2023)
Área	60,2 km²
Densidade	22,72 hab./km²
Entidades de poboación	6 parroquias e 40 lugares
Capital do concello	Xunqueira de Ambía
Política (2015)
Alcalde	José Luis Gavilanes Losada (PPdeG)
Concelleiros	BNG: 1 PPdeG: 6 PSdeG-PSOE: 0 Outros: IX 2
Eleccións municipais en Xunqueira de Ambía
Uso do galego (2011)
Galegofalantes	87,35%
Na rede
www.xunqueiradeambia.org
[ editar datos en Wikidata ]

Xunqueira de Ambía é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca de Allariz - Maceda. Segundo o IGE en 2017 tiña 1.438 habitantes (1.863 no 2006, 1.901 no 2005, 1.934 no 2004, 1.997 no 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é xunqueirao.

Demografía

Censo en 2017	Habitantes	Homes	Mulleres
Menores de 16 anos	97 (6.75 %)	44	53
Entre 16 e 64 anos	719 (50 %)	395	324
Maiores de 64 anos	622 (43.25 %)	282	340
Total	1.438	721	717

Evolución da poboación de Xunqueira de Ambía   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
4.208	4.369	4.981	3.031	1.934	1.789	1.697	1.649	1.620	1.546
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Xeografía

O concello, de 60,2 km², abrangue seis parroquias. Limita ó norte con Baños de Molgas, ó sur con Sandiás, ó leste con Vilar de Barrio e Sarreaus, e ó oeste con Allariz e Paderne de Allariz. O municipio está atravesado polo río Arnoia. No Baniño hai augas termais que nacen a 18 °C, e no Porteiro están a poza de Santa Lucía e a poza do Malladoiro.

Historia

Hai restos megalíticos. Da cultura castrexa consérvanse os poboados de Cerdeira e A Medorra. Trala romanización de Galicia construíuse a Vía Nova (vía XVIII no itinerario de Antonino) entre Braga e Astorga que atravesaba a zona. Dela consérvase un miliario, trasladado a carón da casa consistorial.

Segundo a tradición, no século IV apareceuse a Virxe María nunha xunqueira (de onde procedería o nome a poboación), e no lugar construíuse unha ermida. Entre os séculos VIII e X naceu o Mosteiro de Santa María, e en 1164, por orde do rei Fernando II de León, comezou a construírse a colexiata de Santa María a Real, de arquitectura románica, declarada Ben de Interese Cultural en 1931. Foi no século XII, co mosteiro estivo a cargo da Orde de Santo Agostiño, cando acadou o seu maior esplendor. O claustro actual é do século XVI.

A calzada romana deu pé a unha variante da Vía da Prata do Camiño de Santiago, que entra no concello pola aldea de Bobadela parroquia de Bobadela a Pinta) e percorre os lugares de Padroso, Cima de Vila (parroquia da Abeleda), Quintela, Xunqueira de Ambía (na rúa Asdrúbal Ferreiro hai un albergue de peregrinos de 24 prazas), San Xillao (parroquia de Xunqueira de Ambía), A Pousa, Salgueiros e Os Casares (parroquia de Armariz). En 1541 o prior do mosteiro, Alonso de Piña, fundou un hospital de peregrinos.

Patrimonio

Amais da xa mencionada colexiata, en Salgueriros hai un peto de ánimas de comezos do s. XIX.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Xunqueira de Ambía.

• 
  Mosterio de Santa María de Xunqueira de Ambía.
• 
  Igrexa da Abeleda.
• 
• 
  Pedra Alta de Antela.

Lugares de Xunqueira de Ambía

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Xunqueira de Ambía vexa: Lugares de Xunqueira de Ambía.

Véxase tamén

Bibliografía

• Barros Guede, José. Historia y arte de Xunqueira de Ambía, 2004, 144 p., ISBN 978-84-609-1514-0

Ligazóns externas

• www.xunqueiradeambia.org