República Catalá: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Castelao (conversa | contribucións)
11.983 edicións
Castelao (conversa | contribucións)
11.983 edicións
Liña 92: Liña 92:
Durante a [[Guerra do Rosellón]] entre España e a [[Primeira República Francesa|República Francesa]], en [[1793]], sectores dirixentes desta propuxeron a creación dunha República Catalá irmandada coa francesa, ao estilo das outras repúblicas clientes que se crearon co avance do exército revolucionario.
Durante a [[Guerra do Rosellón]] entre España e a [[Primeira República Francesa|República Francesa]], en [[1793]], sectores dirixentes desta propuxeron a creación dunha República Catalá irmandada coa francesa, ao estilo das outras repúblicas clientes que se crearon co avance do exército revolucionario.


O [[10 de febreiro]] de [[1808]] deu comezo a [[Guerra da Independencia española]], cando as tropas francesas invadiron por sorpresa Cataluña, tomando rapidamente [[Barcelona]]. Porén, a conquista territorial do Principado foi lenta, non completándose ata finais de [[1811]]. A principios de [[1810]], [[Napoleón I de Francia|Napoleón]] concedeu a independencia a Cataluña baixo a tutela francesa<ref>{{cita libro |apelido=Hernández Cardona |nome=Francesc Xavier |título=Història de Catalunya |editorial=Rafael Dalmau Editor |ano=2006 |páxinas=198 |isbn=9788423206964 |lingua=ca}}</ref>, nomeando como o seu primeiro Gobernador Xeral ao xeneral [[Pierre François Charles Auguereau]]<ref>{{cita libro |apelido=Mestre i Campi |nome=Jesús (director)|título=Diccionari d'Història de Catalunya |editorial=Edicions 62 |ano=1998 |páxina=76, entrada: "Augereau, Pierre François Charles" |isbn=84-297-3521-6 |lingua=ca}}</ref>. Auguereau iniciou unha ampla batería de medidas reformadoras, entre as que destacaba a defensa do idioma catalán e a loita contra a corrupción. Pero, algúns reveses militares, provocaron a súa destitución o [[26 de maio]] e a súa substitución no Goberno polo mariscal [[Étienne Jacques Joseph Macdonald]], que centrouse en cuestións bélicas, esquecéndose das reformas do seu antecesor. Durante o seu mandato completouse a conquista de Cataluña, e, finalmente, o [[26 de xaneiro]] de [[1812]], o emperador francés decretou a súa anexión ao Imperio. Vanse crear catro departamentos: ''Ter'', con capital en [[Girona]]; ''Segre'', con capital en [[Puigcerdà]]; ''Montserrat'', con capital en Barcelona; e ''Bocas do Ebro'', con capital en [[Lleida]]. A administración da rexión integrada no Imperio dependía de dous intendentes e catro prefectos ou xefes de departamento. Cataluña pasou a ser así unha provincia francesa [[de facto]], aínda que non de dereito, no entanto a precariedade do asentamento francés impediría a consolidación do sistema<ref>{{cita web |apelidos=Moreno Cullell |nome=Vicente |título=La Guerra del Francès: la Catalunya napoleònica |url=http://blogs.sapiens.cat/socialsenxarxa/2010/12/08/la-guerra-del-frances-la-catalunya-napoleonica/ |páxina-web=Sàpiens, descobreix la teva història |data=8-12-2010 |dataacceso=31-10-2017 |lingua=ca}}</ref>. Finalmente, Cataluña foi reincorporada ao Reino de España de [[Fernando VII]] en [[1814]].
O [[10 de febreiro]] de [[1808]] deu comezo a [[Guerra da Independencia española]], cando as tropas francesas invadiron por sorpresa Cataluña, tomando rapidamente [[Barcelona]]. Porén, a conquista territorial do Principado foi lenta, non completándose ata finais de [[1811]]. A principios de [[1810]], [[Napoleón I de Francia|Napoleón]] concedeu a independencia a Cataluña baixo a tutela francesa<ref>{{cita libro |apelido=Hernández Cardona |nome=Francesc Xavier |título=Història de Catalunya |editorial=Rafael Dalmau Editor |ano=2006 |páxinas=198 |isbn=9788423206964 |lingua=ca}}</ref>, nomeando como o seu primeiro Gobernador Xeral ao xeneral [[Pierre François Charles Auguereau]]<ref>{{cita libro |apelido=Mestre i Campi |nome=Jesús (director)|título=Diccionari d'Història de Catalunya |editorial=Edicions 62 |ano=1998 |páxina=76, entrada: "Augereau, Pierre François Charles" |isbn=84-297-3521-6 |lingua=ca}}</ref>. Auguereau iniciou unha ampla batería de medidas reformadoras, entre as que destacaba a defensa do idioma catalán e a loita contra a corrupción. Pero, algúns reveses militares, provocaron a súa destitución o [[26 de maio]] e a súa substitución no Goberno polo mariscal [[Étienne-Jacques-Joseph-Alexandre Macdonald]], que centrouse en cuestións bélicas, esquecéndose das reformas do seu antecesor. Durante o seu mandato completouse a conquista de Cataluña, e, finalmente, o [[26 de xaneiro]] de [[1812]], o emperador francés decretou a súa anexión ao Imperio. Vanse crear catro departamentos: ''Ter'', con capital en [[Girona]]; ''Segre'', con capital en [[Puigcerdà]]; ''Montserrat'', con capital en Barcelona; e ''Bocas do Ebro'', con capital en [[Lleida]]. A administración da rexión integrada no Imperio dependía de dous intendentes e catro prefectos ou xefes de departamento. Cataluña pasou a ser así unha provincia francesa [[de facto]], aínda que non de dereito, no entanto a precariedade do asentamento francés impediría a consolidación do sistema<ref>{{cita web |apelidos=Moreno Cullell |nome=Vicente |título=La Guerra del Francès: la Catalunya napoleònica |url=http://blogs.sapiens.cat/socialsenxarxa/2010/12/08/la-guerra-del-frances-la-catalunya-napoleonica/ |páxina-web=Sàpiens, descobreix la teva història |data=8-12-2010 |dataacceso=31-10-2017 |lingua=ca}}</ref>. Finalmente, Cataluña foi reincorporada ao Reino de España de [[Fernando VII]] en [[1814]].


=== 1873: O pacto federal de Tortosa ===
=== 1873: O pacto federal de Tortosa ===

Revisión como estaba o 31 de outubro de 2017 ás 09:45

Modelo:País desaparecido A República Catalá (en catalán: República Catalana) é unha das denominacións que ao longo da historia tomou Cataluña cando se dotou dos mecanismos de decisión da súa forma política. Así mesmo, é o obxectivo simbólico da loita política dunha parte do movemento independentista catalán.

A República Catalá ou outras varias formas políticas de segregación respecto a España foron proclamadas, polo menos, en seis ocasións: no século XVII polos Brazos Xerais presididos por Pau Claris o ano 1641, no século XIX por Napoleón Bonaparte no ano 1810 e tamén no ano 1873 liderado por Baldomero Lostau,[1] no século XX por Francesc Macià no ano 1931, por Lluís Companys, quen en 1934 proclamou o Estado Catalán, e polo Parlamento de Cataluña, presidido por Carles Puigdemont, en 2017[2].

Intentos de independencia ou segregación de España ou Francia

Século XVII - Proclamación de Pau Claris

A proclamación da República Catalá produciuse o 17 de xaneiro de 1641. Porén, unha semana despois, ante a chegada do exército de Filipe IV, o presidente da Generalitat, Pau Claris, decidiu proclamar a Luís XIII de Francia como Conde de Barcelona (sucedido por Luís XIV de Francia ata 1652), poñendo así ao Principado de Cataluña baixo soberanía francesa.[6][7]

A batalla de Montjuic

Pau Claris

O 26 de xaneiro de 1641 librouse a batalla de Montjuic contra o exército de Filipe IV, o cal, derrotado, viuse forzado á retirada. Un mes máis tarde morría Pau Claris.

A destitución do conde-duque de Olivares, a presenza da fame negra e a peste e a promesa de Filipe IV de respectar as institucións catalás puxeron fin á guerra en 1652. Pero iso non significaba a paz total.

Aínda que a Guerra dos Trinta Anos pechouse co Tratado de Westfalia de 1648, polo cal España perdía parte dos seus dominios no centro de Europa, continuaba a guerra entre Francia e a monarquía hispánica, na que se vían especialmente envolvidos os territorios de Cataluña alén dos Pireneos. Cando en 1659 Luís XIV e Filipe IV asinan a Paz dos Pireneos, este último cede a Francia os territorios pertencentes ao condado do Rosellón e parte norte do de Cerdaña, invalidando así as demarcacións establecidas polas Constitucións de Cataluña.

Século XIX

1810 - 1812: A tutela do Imperio Napoleónico

Durante a Guerra do Rosellón entre España e a República Francesa, en 1793, sectores dirixentes desta propuxeron a creación dunha República Catalá irmandada coa francesa, ao estilo das outras repúblicas clientes que se crearon co avance do exército revolucionario.

O 10 de febreiro de 1808 deu comezo a Guerra da Independencia española, cando as tropas francesas invadiron por sorpresa Cataluña, tomando rapidamente Barcelona. Porén, a conquista territorial do Principado foi lenta, non completándose ata finais de 1811. A principios de 1810, Napoleón concedeu a independencia a Cataluña baixo a tutela francesa[8], nomeando como o seu primeiro Gobernador Xeral ao xeneral Pierre François Charles Auguereau[9]. Auguereau iniciou unha ampla batería de medidas reformadoras, entre as que destacaba a defensa do idioma catalán e a loita contra a corrupción. Pero, algúns reveses militares, provocaron a súa destitución o 26 de maio e a súa substitución no Goberno polo mariscal Étienne-Jacques-Joseph-Alexandre Macdonald, que centrouse en cuestións bélicas, esquecéndose das reformas do seu antecesor. Durante o seu mandato completouse a conquista de Cataluña, e, finalmente, o 26 de xaneiro de 1812, o emperador francés decretou a súa anexión ao Imperio. Vanse crear catro departamentos: Ter, con capital en Girona; Segre, con capital en Puigcerdà; Montserrat, con capital en Barcelona; e Bocas do Ebro, con capital en Lleida. A administración da rexión integrada no Imperio dependía de dous intendentes e catro prefectos ou xefes de departamento. Cataluña pasou a ser así unha provincia francesa de facto, aínda que non de dereito, no entanto a precariedade do asentamento francés impediría a consolidación do sistema[10]. Finalmente, Cataluña foi reincorporada ao Reino de España de Fernando VII en 1814.

1873: O pacto federal de Tortosa

O 18 de maio de 1869 os representantes dos comités republicano-federais de Aragón, Cataluña, Valencia e Baleares, asinan o Pacto Federal de Tortosa para traballar conxuntamente para establecer a República federal Española, deixando claro que defendían a unidade de España.[11]

Doutra banda, en febreiro de 1873 proclamouse Primeira República Española de carácter unitario e non federal, sendo o primeiro presidente Estanislao Figueras, no mes de marzo tivo lugar a Proclamación do Estado Catalán do que Baldomer Lostau i Prats seria o presidente provisional designado polas catro deputacións catalás para formar un goberno provisional.[12] Poucos meses máis tarde, en xuño de 1873, tivo que dimitir debido á crise económica e da división interna no seu propio partido provocada pola Proclamación do Estado Catalán dentro a Federación Española; esta crise interna só puido ser sufocada logo de prometer a disolución do exército a Cataluña; dimitido Estanislao Figueras, foi substituído por Pi i Margall, e tivo que fuxir a Francia, de onde volveu a final de ano para intentar, sen éxito, recompoñer o fragmentado Partido Federal.

Século XX

1931: Macià

Francesc Macià

O 14 de abril de 1931, despois das eleccións municipais que dan a maioría ao seu partido ERC, Francesc Macià proclama a República Federada Catalá dentro da República Española desde o balcón da Generalitat de Cataluña.

Esta proclamación preocupa ao goberno provisional da República, que o 17 de abril envía en avión a Barcelona aos ministros Fernando de los Ríos, Marcelino Domingo e Lluís Nicolau d'Olwer. Despois de tensas conversacións, chégase ao acordo de que o consello formado en Barcelona debía actuar como goberno da Generalitat de Cataluña. Isto supón a recuperación dun nome histórico no cal ninguén pensara, e que permite resolver o conflito abrindo o camiño a unha nova forma de autonomía catalá.

Máis adiante, cando se fai patente o fracaso do proxecto de Estado Federal, Macià vese obrigado a aceptar un Estatuto de autonomía para Cataluña. Segue como presidente da Generalitat ata a súa morte en 1933.

1934: Companys

O 6 de decembro de 1934, o presidente da Generalitat de Cataluña, Lluís Companys, volve a proclamar o Estado Catalán dentro da República española. O acontecemento enmarcábase dentro un programa insurreccional de boa parte das esquerdas españolas en contra do goberno republicano presidido por Alejandro Lerroux, o cal pretendía incorporar novos ministros da CEDA, forza política que se consideraba próxima ao fascismo e que, polo tanto, se temía que atentase en contra dos dereitos sociais e da autonomía catalá.

O intento foi rápidamente abortado polo executivo español, o cal encomendou ao xeneral catalán Batet a represión do alzamento, cousa que conseguiu profesionalmente sen case verter sangue (Feitos do seis de outubro).

Companys foi detido e encarcerado; o goberno autónomo, suspendido, e todos os seus membros, encarcerados.

Unha vez acabada a Guerra Civil Española en 1939, a Generalitat exíliase. A ditadura militar instaurada como novo goberno nacional, derroga as institucións catalás. O presidente Companys, defensor nesta ocasión da legalidade constitucional republicana, é detido en Francia pola Gestapo. Aplícaselle a extradición e regresa a España para ser xulgado en consello de guerra, condenado a morte e fusilado no castelo de Montjuic (1940).

Século XXI

2017: Carles Puigdemont

Carles Puigdemont

Dentro do chamado proceso independentista catalán, trala vía catalá de 2013 e no contexto do referendo de autodeterminación de Cataluña finalmente exercido como consulta sobre a independencia de Cataluña de 2014, o 1 de outubro de 2017 levouse a cabo un referendo en Cataluña, que o goberno central consideraba ilegal, polo que impediu que se celebrase con normalidade co envío de unidades da Garda Civil e a Policía Nacional. Porén, segundo os resultados definitivos o número de votantes foi de 2.286.217, o 43% do censo catalá, dos que o 90'18% estaba a favor da independencia de Cataluña, que foi declarada o 10 de outubro por Carles Puigdemont e suspendida aos poucos segundos a espera dunha mediación co goberno español.

O día 27 de outubro do mesmo ano, votouse no Parlament unha declaración de independencia. Tras ausentarse do hemiciclo os deputados de Ciutadans, PSC e PP, procedeuse a unha votación secreta que deu lugar, ás 15:37, á proclamación da República catalá, co voto positivo de 70 deputados, 10 en contra e 2 votos en branco. Minutos despois, no Senado, aprobouse a aplicación do artigo 155 da Constitución por 214 votos a favor, 47 en contra e unha abstención.[13] Como consecuencia disto, o Goberno de España declarou o cesamento do Goberno catalán, a asunción das súas competencias[14] e a convocatoria de novas eleccións autonómicas para o 21 de decembro[15]. Porén, Puigdemon non aceptou o devandito cesamento e fixo un chamamento a opoñerse pacificamente ás decisións gobernamentais[16], declaración que apenas deu resultados. Tres días despois, vía Marsella, o president Puigdemont e cinco consellers viaxaron a Bélxica buscando refuxio[17].

Notas

  1. ↑ "Baldomer Lostau i Prats". L'Enciclopèdia.cat. Barcelona: Grup Enciclopèdia Catalana. 
  2. ↑ "O Parlament proclama a independencia de Catalunya e o Estado desprega o 155". Praza Pública. 27-10-2017. Consultado o 27-10-2017. ... a resolución aprobada proclama “a República Catalá como Estado independente e soberano, de dereito democrático e social” 
  3. ↑ enciclopèdia.cat (ed.). "Borrell II de Barcelona". Consultado o 04-09-2013. 
  4. ↑ enciclopèdia.cat (ed.). "Cas dels Catalans". Consultado o 03-01-2014. 
  5. ↑ Història de Catalunya, F. Xavier Hernàndez, Rafael Dalmau Editor 2006
  6. ↑ Florensa i Soler, Núria (2004). "La República Catalana de 1641: un proyecto colectivo revolucionario". La declinación de la monarquía hispánica en el siglo XVII (en castelán). Univ de Castilla La Mancha. p. 102. ISBN 8484272966. 
  7. ↑ Elliott, John H. (2011). La revolta catalana, 1598-1640: Un estudi sobre la decadència d'Espanya (en catalán). Universitat de València. p. 530. ISBN 8437086752. 
  8. ↑ Hernández Cardona, Francesc Xavier (2006). Història de Catalunya (en catalán). Rafael Dalmau Editor. p. 198. ISBN 9788423206964. 
  9. ↑ Mestre i Campi, Jesús (director) (1998). Diccionari d'Història de Catalunya (en catalán). Edicions 62. p. 76, entrada: "Augereau, Pierre François Charles". ISBN 84-297-3521-6. 
  10. ↑ Moreno Cullell, Vicente (8-12-2010). "La Guerra del Francès: la Catalunya napoleònica". Sàpiens, descobreix la teva història (en catalán). Consultado o 31-10-2017. 
  11. ↑ Almirall, Valentí: España tal com es
  12. ↑ Duràn i Solà, Lluís (2009). Breu història del catalanisme. vol.1. L'Abadia de Montserrat. p. 19. ISBN 8498831741. 
  13. ↑ "El Parlament aprueba la República catalana y el Senado responde con el 155". Público (en castelán). 27-10-2017. Consultado o 27-10-2017. 
  14. ↑ "Todo el poder para Sáenz de Santamaría". Público (en castelán). 28-10-2017. Consultado o 28-10-2017. 
  15. ↑ "Rajoy cesa al Govern, disuelve el Parlament y convoca elecciones para el 21 de diciembre". Público (en castelán). 27-10-2017. Consultado o 28-10-2017. 
  16. ↑ "Puigdemont no admite su cese y pide una oposición pacífica y perseverante al 155" (en castelán). 28-10-2017. Consultado o 28-10-2017. 
  17. ↑ "Puigdemont se traslada a Bélgica y contacta con expertos en extradiciones" (en castelán). 30-10-2017. Consultado o 31-10-2017. 

Véxase tamén

Outros artigos

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=República_Catalá&oldid=4536941»