Gallia Narbonensis

A provincia romana da Gallia Narbonnensis

A Gallia Narbonnensis (Galia Narbonense) era unha provincia do Imperio Romano creada a partir da primeira colonia fundada no 118 adC. polos romanos no litoral mediterraneo da Galia, actual Francia. Esta colonia primitiva, Narbo (Narbona), situada nas beiras do Aude, daralle máis tarde o seu nome a toda a provincia romana que se estrutura ao seu redor. Os romanos déronlle o nome de Narbo Martius, xa que estaba dedicada a Marte, deus romano da guerra. Outra cidade importante da Galia Narbonense, Aquae Sextiae (Aix-en-Provence), foi fundada na mesma época (122 adC.). Os vinculos desta provincia con Roma foron tan fortes que os romanos a miúdo se referían con Provincia só a esta rexión. esta denominación deu lugar ao actual nome de Provenza (Provence, en francés).

Roma ocupa a Galia Narbonesa mediante varias campañas militares, entre 125 e 121 adC., co obxectivo de crear unha ligazón terrestre entre a Hispania e a Galia Cisalpina. A colonia grega de Massilia (Marsella) e a súa comarca constitúen un enclave territorial especial no seo da Narbonnensis, até a súa integración definitiva nela decretada por Xulio César. Esta medida foi tomada como castigo á cidade de Marsella, que apoiara a Pompeio na súa guerra contra César. Este, procónsul da Galia narbonesa do 58 ao 49 adC., estabeleceu alí a súa base para a conquista das Galias.

Durante o Imperio, sobre todo a partir do principado de Octavio Augusto, Narbona pasará a ser unha cidade importante. Co obxectivo de estabelecer un censo dos galos e de organizar o seu territorio, Augusto estabelécese en Narbona. No 22 adC., a Gallia Narbonnensis pasa a ser unha provincia senatorial, isto é, situada baixo a autoridade do Senado romano. O territorio da provincia foi dividido en 22 civitates, unidades administrativas intraprovinciais de diferente tamaño e creadas sobre as divisións territoriais indíxenas.

Narbona convértese nun dos grandes portos comerciais do mediterráneo, no cruzamento de dúas grandes vías romanas: a Via Domitia (construída no 120 adC. para unir Italia con Hispania a través da Galia Narbonense) e a Via Aquitana (ligazón da costa mediterránea coa atlántica a través de Toulouse, e que ía de Narbona a Burdeos). A bisbarra de Narbona estaba composta de grandes explotacións agrícolas nas que se producían trigo, aceite e diferentes viños, xa famosos naquela altura. O período de esplendor de Narbona e a súa provincia prolóngase durante os dous primeiros séculos da nosa era. Un texto de Plinio o Vello describe a Galia Narbonense dándonos unha boa idea de como percibían os romanos esta provincia no século I:

"Narbonensis provincia appellatur pars Galliarum quae interno mari adluitur, Bracata antea dicta, amne Varo ab Italia discreta Alpiumque vel saluberrimis Romano imperio iugis, a reliqua vero Gallia latere septentrionali montibus Cebenna et Iuribus, agrorum cultu, virorum morumque dignatione, amplitudine opum nulli provinciarum postferenda breviterque Italia verius quam provincia".

Chámase Provincia Narbonesa á parte das Galias situada no litoral mediterráneo. Noutrora chamada Bracata, limita con Italia no río Var e nas montañas dos Alpes, a muralla natural máis segura do Imperio Romano. Máis para o norte, encóntrase separada do resto da Galia polas montañas do Cebenna e do Xura. A provincia narbonesa non se debe considerar a última das provincias debido á calidade dos seus cultivos, a respectabilidade dos seus habitantes e das súas tradicións, e a abundancia de recursos. En definitiva, a Narbonesa parécese máis a Italia que unha simple provincia.

No século IV, durante a tetrarquía, a galia Narbonense dividiuse en tres provincias vinculadas á Prefectura das Galias:

• A Narbonense Primeira, que integraba as terras ao oeste do Ródano, limitando polo oeste coas tres Aquitanias e ao sur coa Hispania. A súa capital era Narbona e os seus principais pobos os Tectosages, Arecomici, Sardones, Tolosates, Atacini, Helvii e Umbranici.

• A Narbonesa Segunda, que se corresponde cunha parte da actual Provenza e do Delfinado. Limitaba ao oeste coa Narbonesa Viennensis e ao leste coa provincia dos Alpes Marítimos. Os seus principais pobos eran os Albioeci, Commoni e Salyes. A capital encontrábase en Aix-en-Provence.

• A Narbonense Viennensis, que incluía a parte occidental do Delfinado e da provenza, así como o Condado Venaissin. A súa capital era Vienne e os seus pobos máis importantes eran os Allobroges, os Segalaunes, os Helvianos, os Tricastinos, os Voconces e os Cavares. No século V foi dividida, de súa vez, en dúas provincias qte tiñan a Vienne e Arles como capitais respectivas.

Durante as grandes invasións do século V, a Narbonense Primeira foi ocupada en 406 polos visigodos, mentres que a Segunda e a Viennensis mantivéronse vinculadas a Roma até o 476, cando foron anexionadas ao reino dos ostrogodos e dos Burgundios respectivamente.